Sygn. akt: KIO 317/23
WYROK
z 21 lutego 2023 r.
Krajowa Izba Odwoławcza
− w składzie:
Przewodniczący: Anna Chudzik
Marek Bienias
Anna Wojciechowska
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 lutego 2023 r. w Warszawie odwo
łania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 6 lutego 2023 r. przez Izbę Gospodarczą
Transportu Lądowego z siedzibą w Warszawie,
w postępowaniu prowadzonym przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. z siedzibą
w Warszawie,
przy udziale wykonawc
ów:
1) Budimex S.A.
z siedzibą w Warszawie,
2) Ground Transportation Systems Polska Sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie,
3) STRABAG Sp. z o.o.
z siedzibą w Pruszkowie,
4) TORPOL S.A.
z siedzibą w Poznaniu,
zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego,
orzeka:
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu oznaczonego w odwołaniu numerem 10
i
nakazuje Zamawiającemu zmianę § 29 ust. 6 Tomu II SWZ (Warunki Umowy), poprzez
wykreślenie fragmentu: „a Wykonawca nie może się uwolnić od odpowiedzialności
z
tytułu rękojmi lub gwarancji powołując się na ingerencję podmiotów trzecich,
kontynuujących realizację Robót na zlecenie Zamawiającego, w wykonane przez niego
Roboty”.
W pozostałym zakresie oddala odwołanie;
Kosztami postępowania obciąża PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. z siedzibą
w
Warszawie w części 1/17 i Izbę Gospodarczą Transportu Lądowego z siedzibą
w Warszawie
w części 16/17 i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez
Odwołującego tytułem wpisu od odwołania;
zasądza od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kwotę 1 177 zł 00 gr
(słownie: jeden tysiąc sto siedemdziesiąt siedem złotych).
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11
września 2019 r. – Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 z późn. zm.) na niniejszy wyrok –
w
terminie 14 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
……………………
……………………
Sygn. akt KIO 317/23
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. – prowadzi w trybie przetargu
nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia na zaprojektowanie i wykonanie
robót dla zadania pn. Prace na linii kolejowej nr 274 na odcinku Wrocław Świebodzki -
Jelenia Góra - prace na szlaku Marciszów - Sędzisław, Wałbrzych Miasto - Wałbrzych
Fabryczny oraz na obiektach inżynieryjnych realizowanego w ramach projektu pn. Prace na
linii kolejowej nr 274 na odcinku Wrocław Świebodzki - Jelenia Góra - prace na szlaku
Marciszów - Sędzisław, Wałbrzych Miasto - Wałbrzych Fabryczny oraz na obiektach
inżynieryjnych. Wartość zamówienia jest większa niż progi unijne. Ogłoszenie o zamówieniu
zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 27 stycznia 2023 r. pod nr
2023/S 020-055331.
W dniu 6 lutego2023 r. Izba Gospodarcza Transportu Lądowego wniosła odwołanie
wobec treści specyfikacji warunków zamówienia, zarzucając Zamawiającemu naruszenie
przepisów:
art. 8 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 357 1 , art. 358 1 § 3, art. 632 § 2, art. 5, art. 353(1)
i art. 58 Kc oraz w zw. z art. 99 ust. 1 i 4 i art. 103 ust. 2 i 3 ustawy Pzp, poprzez
ograniczenie możliwości zmiany wynagrodzenia umownego do podstaw wynikających
z
ustawy Pzp lub umowy, z pominięciem podstaw zmiany wynagrodzenia określonych
w
Kc (§ 3 ust. 4 WU);
2) art. 8 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 353(1) i art. 647 Kc w zw. z art. 513 pkt 1 w zw. z art.
99 i art.
16 ustawy Pzp, poprzez odroczenie płatności 20% wartości Urządzeń lub
Materiałów nabytych na potrzeby realizacji inwestycji i obarczenie Wykonawcę
obowiązkiem czasowego finansowania robót w zakresie niepokrytym przez (§ 3 ust. 22
WU)
3) art. 8 ust. 1 ustawy Pzp w zw. art. 353(1) i art. 647 Kc oraz art. 464 w zw. z art. 513 pkt
1 w zw. z art. 99 ust. 1 i art. 16 ustawy Pzp, poprzez narzucenie Wykonawcy w umowie
w
sprawie zamówienia zasad współpracy z podmiotami trzecimi (podmiotami
przechowującymi Materiały i Urządzenia (§ 3 ust. 24 pkt 3, 4 i 5 WU);
4) art. 8 w zw. z art. 16 ustawy Pzp w zw. z art. 353(1) oraz art. 387 i art. 647 Kc, poprzez
ukształtowanie treści przyszłej umowy w zakresie terminu na złożenie przez Wykonawcę
kompletnego wniosku/wniosków o zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji
podsystemów strukturalnych, zgodnie z Ustawą o transporcie kolejowym – nie dłużej niż
w
ciągu 26 miesięcy od daty zawarcia Umowy (§ 4 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 4 ust. 3 pkt 5 i 6
WU);
Sygn. akt KIO 317/23
5) art. 8 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 353(1), art. 471 i art. 647 Kc w zw. z art. 513 pkt
1 w
zw. z art. 99 ust. 1 i art. 16 ustawy Pzp, przerzucenie na Wykonawcę w całości ryzyka
ponoszenia kosztów związanych z brakiem działania lub opóźnieniem w działaniach
organów administracyjnych pozostających poza wpływem Wykonawcy oraz niemożliwych
do przewidzenia i wyceny na etapie udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego (§ 9 ust. 4 WU);
art. 8 ustawy Pzp w zw. z art. 353(1) w zw. z art. 647 w zw. z art. 487 § 2 w zw. z art. 117
§ 2 w zw. z art. 118 w zw. z art. 119 w zw. z art. 120 § 1 Kc ze skutkami określnymi w art.
58 § 2 Kc w zw. z art. 16 ustawy Pzp, poprzez ustalenie, że warunkiem istnienia
roszczenia Wykonawcy, rozumianego jako jego uprawnienie do zmiany Umowy, w tym
dodatkowe
j płatności oraz, w konsekwencji, istnienia odpowiedzialności Zamawiającego
z
tego tytułu jest złożenie przez Wykonawcę wniosku w terminach ustalonych umową –
odpowiednio 30 / 45 dni (§12 ust. 2 i ust. 5 pkt 3 WU);
7) art. 433 pkt 3 w zw. z art. 99 ust. 1 i ust. 2 i ust. 4 w zw. z art. 134 ust.1 pkt 4 w zw. z art.
16 w zw. art. 8 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 353(1) Kc, poprzez ukształtowanie
postanowień § 13 ust. 10 oraz §1 3 ust. 33 WU:
obowiązków w zakresie koniecznych do uzyskania przez Wykonawcę „zezwoleń,
zatwierdzeń ii innych dokumentów wymaganych do wykonania Robót” z pominięciem
odniesienia tego obowiązku do OPZ,
odpowiedzialności za wszelkie szkody w zakresie „instalacji i urządzeń naziemnych
i
podziemnych, istniejących lub mających powstać w przyszłości” bez odniesienia liczby,
rodzaju oraz obszaru występowania tych instalacji do ich statusu wynikającego z OPZ,
8) art. 433 pkt 3 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 647 w zw. z art. 353(1) Kc
poprzez ukształtowanie obowiązku podjęcia przez Wykonawcę niezbędnych działań
w
celu uzyskania na rzecz Zamawiającego prawa do dysponowania nieruchomością na
cele budowlane oraz zapewnienia Zamawiającemu tytułu prawnego do nieruchomości
(§15 ust. 7 WU);
9) art. 8 ust. 1 w zw. z art. 16 ustawy Pzp w zw. z art. 483 ust.1 w zw. z art. art. 353(1) w zw.
z art. 471 Kc, poprzez ukształtowanie kary umownej w § 28 ust. 5 WU w sposób
powodujący rażącą nierównowagę stron, ustalając karę umowną z naruszeniem jej istoty,
w szczególności stworzenie możliwości niedopuszczalnego kumulowania kary umownej
przewidzianej za nienależyte wykonanie zobowiązania z karą umowną za niewykonanie
tego samego zobowiązania;
art. 433 pkt 3 ustawy Pzp, art. 556 i nast., art. 577 § 1 i 2, art. 578 w zw. z art. 638 §
1 i 2 w zw. z art. 656
§ 1 Kc i art. 8 ust. 1 ustawy Pzp, art. 353(1) w zw. z art. 471 Kc i art.
Sygn. akt KIO 317/23
8 ust. 1 oraz art. 99 ust. 1 i 4 ustawy Pzp, poprzez ustalenie w § 29 ust. 6 WU, że
Wykonawca nie może się uwolnić od odpowiedzialności z tytułu rękojmi lub gwarancji
powołując się na ingerencję podmiotów trzecich, kontynuujących realizację Robót na
zlecenie Zamawiającego, w wykonane przez niego Roboty;
art. 8 w zw. z art. 16 ustawy Pzp w zw. z art. z art. 353(1) oraz art. 491 i art. 494
w zw. z art. 627 i art. 647 Kc, poprzez ustal
enie w § 30 ust. 14 pkt 3 WU, że Zamawiający
będzie miał dowolność wyboru Materiałów, Urządzeń i Konstrukcji, które chciałby przejąć
na własność;
art. 8 w zw. z art. 16 ustawy Pzp w zw. z art. z art. 353(1) oraz art. 491 i art. 494
w zw. z art. 627 i art.
647 Kc, poprzez ustalenie w § 31 ust. 6 pkt 2 WU, że Zamawiający
będzie miał dowolność wyboru Materiałów, Urządzeń i Konstrukcji, które chciałby przejąć
na własność;
art. 58, art. 8 ustawy Pzp w zw. z art. 353(1) w zw. z art. 474 w zw. z art. 856 Kc
poprz
ez ukształtowanie w § 40 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 9 i 10 oraz Załącznika nr 11 WU,
w
sposób nadmiernie ingerujący w prawo wykonawców do swobodnego kształtowania
stosunku umownego;
art. 353(1) w zw. z art. 647 i art. 651 Kc w zw. z art. 8 ust. 1 w zw. z art. 99 ust. 1 i 4 i
art. 103 ust. 2 ustawy Pzp, poprzez niejednoznaczne i niewyczerpujące opisanie
przedmiotu zamówienia, w sposób naruszający równowagę stron, w zakresie, w jakim
w
Tomie III SWZ PFU pkt 3.7.3.1 Zakres robót na obiektach inżynieryjnych na linii nr 274,
Zamawiający:
− w poz. 6 tiret 4 tabeli nakłada na Wykonawcę obowiązek wzmocnienia obiektu,
− w poz. 7 tiret 3 tabeli nakłada na Wykonawcę obowiązek wzmocnienia przęsła
stalowego, -
w poz. 16 tiret 4 i 5 nakłada na Wykonawcę obowiązek wykonania
wymian
y elementów skorodowanych i wzmocnienia konstrukcji obiektu,
− w poz. 24 tiret 4 i 5 nakłada na Wykonawcę wykonanie wymiany elementów
skorodowanych oraz wzmocnienia konstrukcji obiektu;
art. 99 ust. 1 i ust. 4 ustawy Pzp poprzez opisanie przedmiotu zamówienia w Tomie
IV SWZ Rozbicie ceny ofertowej (RCO) pozycja 2.1 M.6, 2.1 M.7, 2.1 M.16, 2.1 M.18, 2.1
M.24 w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, z pominięciem dostatecznie
dokładnych i zrozumiałych określeń;
art. 99 ust. 1 i ust. 4 ustawy Pzp poprzez op
isanie przedmiotu zamówienia w Tomie
IV SWZ Rozbicie ceny ofertowej (RCO) pozycja 2.1 M.11, 2.1 M.14 w sposób
Sygn. akt KIO 317/23
niejednoznaczny i niewyczerpujący, z pominięciem dostatecznie dokładnych
i
zrozumiałych określeń;
art. 99 ust. 1 i ust. 4 ustawy Pzp poprzez opis
anie przedmiotu zamówienia w PFU, pkt
3.7.10 Elektroenergetyka trakcyjna, punkt 2 tabeli (str. 67, Stacja Wałbrzych Główny)
w
sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, z pominięciem dostatecznie dokładnych
i
zrozumiałych określeń;
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
Ad 1)
modyfikacji treści § 3 ust. 4 WU poprzez uzupełnienie § 3 ust. 4 o możliwość zmiany
wynagrodzenia na podstawie przepisów Kc, np. poprzez zmianę zdania drugiego § 3
ust. 4 w następujący sposób: „Oznacza to, że Wykonawca, poza przypadkami
określonymi w Umowie oraz w u.p.z.p. i k.c., nie może żądać podwyższenia
Wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia Umowy nie można było przewidzieć
rozmiaru lub Kosztu Robót do zgodnego z Umową i Prawem wykonania całości
przedmiotu Umowy”.
Ad 2)
modyfikacji § 3 ust. 22 SWZ Tom II WU poprzez nadanie temu postanowieniu
następującego brzmienia: „Płatność za Urządzenia lub Materiały, o których mowa
w
ust. 20, będzie równoważna 100% kosztów wynikających z faktury przedstawionej
przez Wykonawcę (bez VAT), biorąc pod uwagę dokumenty wymienione w ust. 21
i
wartość tych Materiałów lub Urządzeń. Łączna płatność, poświadczona na warunkach
określonych w ust. 21, nie może w żadnym momencie realizacji Umowy przekroczyć
25% wynagrodzenia brutto, o którym mowa w ust. 2. Limit ten może być ponownie
wykorzystany po wbudowaniu Materiałów lub Urządzeń.”
Ad 3)
modyfikacji § 3 ust. 24 pkt 3, 4 i 5 WU poprzez wykreślenie pkt 4 i 5 oraz nadanie
następującego brzmienia pkt. 3): „podmiot przechowujący zobowiązuje się odmówić
Wykonawcy dostępu do przechowywanych Urządzeń lub Materiałów na pisemne
żądanie PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. z siedzibą w Warszawie, w przypadku
odstąpienia przez Zamawiającego od umowy z Wykonawcą na podstawie § 31
Umowy”
Ad 4)
modyfikacji § 4 ust. 1 pkt 2 oraz § 4 ust. 3 pkt 5 i 6 WU w taki sposób, aby wykonawca
miał realny termin na pozyskanie Certyfikatu weryfikacji WE, nie krótszy niż 6 miesięcy
od daty zakończenia robót budowlanych;
Ad 5)
modyfikacji treści § 9 ust. 4 ostatni akapit WU, poprzez nadanie tym postanowieniom
następującego brzmienia: „jeżeli okoliczności te nie będą wynikały z niedochowania
przez Wykonawcę należytej staranności, możliwa jest zmiana terminów realizacji
Umowy lub Etapów, o okres wynikający z opisanych wyżej okoliczności oraz zmiana
Sygn. akt KIO 317/23
Wynagrodzenia netto poprzez jego zwiększenie maksymalnie do wartości pozwalającej
na pokrycie dodatkowych, uzasadnionych i udokumentowanych Kosztów
uzasadnionych tymi okolicznościami.”
Ad 6)
modyfikacji treści §12 ust. 2 WU, poprzez:
- wykre
ślenie zdania: „W przypadku niezłożenia przez Wykonawcę w terminie wniosku,
o którym mowa w niniejszym paragrafie, Wykonawca nie będzie uprawniony do zmiany
Umowy, w tym do dodatkowej płatności, a Zamawiający będzie zwolniony z całej
odpowiedzialności w związku z takim roszczeniem.”
modyfikacji treści § 12 ust. 5 pkt 3 WU, poprzez wykreślenie zdania: „W przypadku
niezłożenia przez Wykonawcę wniosku, w terminie o którym mowa w niniejszym
punkcie, Wykonawca nie będzie uprawniony do dodatkowej płatności, a Zamawiający
będzie zwolniony z całej odpowiedzialności w związku z takim roszczeniem.”
Alternatywnie: modyfikacji treści ww. § 12 ust. 3 i ust. 5 pkt 3 WU, poprzez nadanie im
brzmienia tożsamego z brzmieniem Umowy w zakresie roszczeń składanych przez
Zama
wiającego, tj. „Wniosek należy złożyć tak szybko, jak jest to możliwe, po tym jak
Wykonawca dowie się o wydarzeniu lub okoliczności dającej powód do zmiany lub
roszczenia.”
Ad 7)
modyfikacji § 13 ust. 10 WU, poprzez”
wykreślenie znajdującego się na początku pierwszego zdania zapisu: „O ile SWZ nie
stanowią inaczej” i dopisanie w treści jednoznacznych odniesień do OPZ/SWZ oraz
zasady ponoszenia kosztu, w
następujący sposób: „Wykonawca zobowiązany jest
uzyskać wszelkie zezwolenia, zatwierdzenia i inne dokumenty wymagane do
wykonania Robót, jak również dla innych działań niezbędnych do realizacji przedmiotu
Umowy, w szczególności dostarczenia, usunięcia lub rozbiórki istniejącej infrastruktury
lub jej elementów (w tym Urządzeń lub Materiałów) w zakresie wynikającym z OPZ
zawartego w SWZ. Wykonawca opracuje i złoży w tym celu wszelkie wymagane
wnioski i inne dokumenty oraz w razie potrzeby wystąpi do Zamawiającego o wydanie
stosownych pełnomocnictw. Koszty związane z wykonaniem powyższych obowiązków
obciążają Wykonawcę chyba, że na skutek zmiany Umowy zakres powyższych
obowiązków uległby zmianie lub wynika on z zakresu nieobjętego SWZ. W takim
przypadku Wykonawca występując z wnioskiem, o którym mowa w § 12 Umowy
uwzględni w kalkulacji zmiany wartości Robót netto, o której mowa w § 12 ust.
Umowy dodatkowe koszty z tym związane. Koszty związane z wykonaniem
powyższych obowiązków obciążają Zamawiającego”.
Sygn. akt KIO 317/23
modyfikacji treści § 13 ust. 33 WU poprzez odniesienie odpowiedzialności za szkody
wyłącznie do tych instalacji, które Wykonawca miał możliwość zidentyfikowania na
podstawie OPZ oraz usunięcie sformułowania ,,lub w mających powstać”
i w
konsekwencji nadanie § 13 ust. 33 SWZ Tom II Warunki Umowy następującego
brzmienia: „Wykonawca zobowiązany jest zapewnić ochronę możliwych do
zidentyfikowania na podstawie OPZ zawartego w SWZ instalacji i urządzeń na
powierzchni ziemi i instalacji podziemnych oraz ponosi odpowiedzialność za wszystkie
szkody w istniejących w granicach lub poza Terenem Budowy elementach
infrastru
ktury, w tym nawierzchniach drogowych, rowach melioracyjnych, rurociągach,
kablach elektrycznych, sieciach lub mediach, wszystkich rodzajów, budynkach
i budowlach -
wyrządzone przez niego lub Podwykonawcę w trakcie prowadzenia
Robót. Wykonawca powinien je uwzględnić i postępować zgodnie ze szczegółowymi
zapisami znajdującymi się w PFU, odnoszącymi się do takiej infrastruktury.
Wykonawca niezwłocznie, na własny koszt zobowiązany jest naprawić wszystkie
szkody powstałe z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy (Personelu Wykonawcy)
i
– jeżeli to konieczne – przeprowadzić dalsze prace naprawcze zarządzone lub
polecone przez Inżyniera.”
Alternatywnie: wykreślenie § 13 ust. 10 i § 13 ust. 33 WU;
Ad 8)
wykreślenia §15 ust. 7 WU;
Ad 9)
modyfikacji § 28 ust. 5 WU, poprzez dodanie zdania o treści: „Kary umowne z tytułu
tych samych zdarzeń nie podlegają kumulacji.”
Ad 10)
modyfikacji treści § 29 ust. 6 WU, poprzez usunięcie części zdania pierwszego po
przecinku o następującej treści: „a Wykonawca nie może się uwolnić od
odpowiedzialności z tytułu rękojmi lub gwarancji powołując się na ingerencję
podmiotów trzecich, kontynuujących realizację Robót na zlecenie Zamawiającego,
w
wykonane przez niego Roboty”.
Ad 11)
modyfikacji § 30 ust. 14 pkt. 3) SWZ Tom II Warunki Umowy w następujący sposób:
„przejmie na własność Materiały, Urządzenia lub konstrukcje, określone w ust. 12 pkt
3, lub (jeśli nie zostały jeszcze nabyte przez Wykonawcę) zobowiązuje Wykonawcę do
ich nabycia od dostawców (w takim przypadku Wykonawca po ich nabyciu od
dostawców dokona ich refakturowania na rzecz Zamawiającego); Materiały,
Urządzenia, wyroby budowlane lub konstrukcje Wykonawca przetransportuje na Teren
Budowy (o ile nie znajdują się tam). Do uprawnienia Zamawiającego, o którym mowa
w tym punk
cie, stosuje się ust. 15, 16, 17 oraz 18;”
Sygn. akt KIO 317/23
alternatywnie: modyfikacji § 30 ust. 14 pkt 3 WU w taki sposób, aby wszelkie
Materiały, Urządzenia i Konstrukcje zamówione w związku z realizacją Umowy zostały
odkupione od Wykonawcy przez Zamawiającego.
Ad 12)
modyfikacji § 31 ust. 6 pkt 2 WU w następujący sposób:
„przejmie na własność Materiały, Urządzenia lub konstrukcje, określone w ust. 5 pkt
3, lub (jeśli nie zostały jeszcze nabyte przez Wykonawcę) zobowiązuje Wykonawcę do
ich nabycia od dostawców (w takim przypadku Wykonawca po ich nabyciu od
dostawców dokona ich refakturowania na rzecz Zamawiającego); Materiały,
Urządzenia, wyroby budowlane lub konstrukcje Wykonawca przetransportuje na Teren
Budowy (o ile nie znajdują się tam). Do uprawnienia Zamawiającego, o którym mowa
w
tym punkcie, stosuje się §3 0 ust. 15 - 18;
alternatywnie: modyfikacji § 31 ust. 6 pkt 2 WU taki sposób, aby wszelkie Materiały,
Urządzenia i Konstrukcje zamówione w związku z realizacją Umowy zostały odkupione
przez Zamawiającego od Wykonawcy.
Ad 13)
modyfikacji § 40 WU poprzez wykreślenie § 40 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 9 i 10 WU oraz
Załącznika 11, alternatywnie określenie obowiązku złożenia przed zawarciem umowy
w sprawie zamówienia publicznego kopii umowy regulującej współpracę tych
wykonawców (jak w art. 59 ustawy Pzp), wymagania w zakresie solidarnej
odpowiedzialności za realizację Umowy (jak w art. 445 ust. 1 ustawy Pzp) oraz
wskazania podziału obowiązków wykonawców przez pryzmat złożonej przez nich
oferty (jak w art. 60 lub art. 117 ustawy Pzp).
Ad 14)
modyfikacji treści Tomu III SWZ PFU pkt 3.7.3.1 tabela:
a) pozycja 6
– poprzez wykreślenie tiret 4 o treści „Wzmocnienie obiektu w celu
uzyskania nacisku 221 kN/oś”
b) pozycja 7
– poprzez wykreślenie tiret 3 o treści „Wzmocnienie (w razie
konieczności) przęsła stalowego”
c) pozycja 16
– poprzez wykreślenie tiret 4 i 5 o treści „Wykonanie wymiany
elementów skorodowanych. O ile dokumentacja projektowa wykaże – wzmocnienie
konstrukcji obiektu (Szczególnie podłużnice i poprzecznice)”
d). pozycja 24
– poprzez wykreślenie tiret 4 i 5 o treści „Wykonanie wymiany
elementów skorodowanych. O ile dokumentacja projektowa wykaże – wzmocnienie
konstrukcji obiektu (Szczególnie podłużnice i poprzecznice)“ oraz wprowadzenie
w odniesieniu do w
/w pozycji zapisu, zgodnie z którym po oczyszczeniu zostanie
Sygn. akt KIO 317/23
określony zakres wzmocnienia oraz wykonana ocena ewentualnej konieczności
wymiany elementów konstrukcji.
Ad 15) modyfikacji Tomu IV SWZ Rozbicie ceny ofertowej (RCO) pozycja 2.1 M.6, 2.1 M.7,
1 M.16, 2.1 M.18, 2.1 M.24 poprzez wykreślenie słów: „wzmocnienie, przebudowa”;
Ad 16)
modyfikacji treści Tomu IV SWZ Rozbicie ceny ofertowej (RCO) pozycja 2.1 M.11, 2.1
M.14 poprzez wykreślenie słowa „przebudowa”;
Ad 17)
określenia zakresu przebudowy i regulacji sieci trakcyjnej w sposób umożliwiający
ustalenie zakresu i kosztów tych robót, w szczególności poprzez określenie liczby,
odcinka lub konkretnych lokat słupów przeznaczonych do wymiany oraz wymagań
w
stosunku do przewodów jezdnych, tj. wymiany lub przecinania i łączenia, ich
parametrów po ewentualnej wymianie, sposobu zakotwienia.
Zarzut nr 1
Odwołujący podniósł, że w § 3 ust. 4 WU Zamawiający, wskazując na podstawy
zmiany umowy pominął przepisy Kc. Redakcja tego postanowienia wprowadza niepewność
co możliwości skorzystania z sądowej zmiany umowy, co oznaczałoby ograniczenie
możliwości żądania zmiany wynagrodzenia do podstaw określonych przepisami ustawy Pzp
i
postanowień umowy. Tymczasem przepisy Kc dają podstawę żądania sądowej zmiany
treści tego stosunku w nadzwyczajnych, niemożliwych do przewidzenia w oparciu o przepisy
Kc (art. 357(1) § 1 stanowi podstawę prawną zmiany sposobu wykonania zobowiązania,
wysokości świadczenia, a nawet rozwiązania umowy w przypadku, gdy z powodu
nadzwyczajnej zmi
any stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi
trudnościami albo groziło jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy
zawarciu umowy; art. 358(1) § 3 dotyczy możliwości zmiany umowy, tyle tylko, że w drodze
zmiany
wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego i wyłącznie w razie
istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza; art. 632 § 2 przewiduje możliwość zmiany
wynagrodzenia ryczałtowego, a nawet rozwiązania umowy w sytuacji, gdy wykonanie umowy
groziłoby wykonawcy rażącą stratą). Odwołujący podniósł, że w przepisach tych chodzi
o
zmianę umowy spowodowaną sytuacjami niemożliwymi do przewidzenia, której dokonuje
sąd w wyroku, poprzedzonym procesem sądowym. Nie uchylają one obowiązku wykonania
zobowiązania zgodnie z jego treścią, umożliwiają jednak uwzględnienie okoliczności
zaistniałych po zawarciu umowy, których znaczenie dla wykonania zobowiązania okazuje się
na tyle istotne, że ich pominięcie prowadziłoby do znacznego i nieusprawiedliwionego
zachwiania równowagi umownej, a tym samym naruszenia reguł słuszności kontraktowej.
Odwołujący wskazał, że właściwością stosunków zobowiązaniowych zawieranych
w
trybie ustawy Pzp jest ich niezmienność. Wykonawca na etapie kalkulacji oferty
Sygn. akt KIO 317/23
przetargowej zobowiązany jest w oparciu o dokonany przez Zamawiającego opis przedmiotu
zamówienia oszacować swoje wynagrodzenie, uwzględniając w nim ryzyka związane
z
realizacją przedmiotu zamówienia. Ryzyka te odnoszą się do konkretnego zamówienia,
opisanego przez Zamawiającego z uwzględnieniem zasad wynikających z przepisów Pzp.
Wykonawca przyjmuje więc ryzyko wykonania zamówienia w oparciu o przestawione przez
Zamawiającego na etapie przetargu warunki i okoliczności, możliwe do zidentyfikowania
przez profesjonalistę. Zakładając, zgodnie z redakcją kwestionowanego postanowienia
umownego, że podstawą zmiany umowy mogą być wyłącznie przepisy Pzp i sama umowa,
należałoby przyjąć, że Zamawiający stawia wymóg uwzględnienia w ofercie przetargowej
okoliczności, które nie zostały przewidziane w warunkach umowy czy opisie przedmiotu
zamówienia. Oczekuje tym samym od wykonawców skalkulowania w ofercie ryzyk.
Odwołujący zaznaczył, że przepisy art. 357(1), art. 358(1) oraz 632 § 2 Kc mają charakter
szczególny i wyjątkowy. Stanowią jedynie podstawę zwrócenia się przez stronę stosunku
o
dokonanie przez sąd zmiany jego treści. Przesłanką sądowej zmiany umowy na każdej
z
omawianych podstaw jest wyjątkowość i nieprzewidywalność. Jeśli więc Zamawiający
wymaga skalkulowania w cenie oferty okoliczności i ryzyk nieprzewidywalnych, to tym
samym pozwala na składanie ofert o charakterze spekulacyjnym, wbrew zasadom
wyrażonym w przepisach art. 99-103 ustawy Pzp. Doprowadzi to do założenia
w
postepowaniu ofert, które nie będą porównywalne. Każdy rozsądny wykonawca ryzyka ta
skalkuluje w odmienny sposób, opierając się wyłącznie na spekulacjach.
W ocenie Odwołującego, wykonawca ma prawo zapewnić sobie ekwiwalentność
świadczenia zamawiającego przez żądanie wynagrodzenia z tytułu nałożonego na niego
ryzyka. W realia
ch niniejszej sprawy wykonawca nie ma jednak możliwości skalkulowania
w
cenie oferty ryzyk, które w swej istocie mają charakter nieprzewidywalny. Nie istnieją tym
samym podstawy do ujęcia ich w ofercie, chyba, że wyłącznie w oparciu o dowolne
spekulacje, k
tóre dla każdego z wykonawców będą inne, a tym samym nieporównywalne.
Zarzut nr 2
Odwołujący wskazał, że zgodnie z § 3 ust. 22 WU: „Płatność za Urządzenia lub
Materiały, o których mowa w ust. 20, będzie równoważna 80% kosztów wynikających
z faktury przeds
tawionej przez Wykonawcę (bez VAT), biorąc pod uwagę dokumenty
wymienione w ust. 21 i wartość tych Materiałów lub Urządzeń. Pozostałe 20% wartości tych
Materiałów lub Urządzeń, wynikające z faktury przedstawionej przez Wykonawcę, będzie
zapłacone po dokonaniu Odbioru częściowego przedmiotu Umowy obejmującego zabudowę
wskazanych Materiałów lub Urządzeń (płatność wg protokołu Odbioru częściowego). Łączna
płatność, poświadczona na warunkach określonych w ust. 21, nie może w żadnym
Sygn. akt KIO 317/23
momencie realizacji Umowy prz
ekroczyć 25% wynagrodzenia brutto, o którym mowa w ust.
2. Limit ten może być ponownie wykorzystany po wbudowaniu Materiałów lub Urządzeń.”
Odwołujący podniósł, że Zamawiający ustalił zatem zasadę płatności wyłącznie 80%
wartości nabytych przez wykonawcę urządzeń i materiałów przeznaczonych do wbudowania
w roboty stałe, z odroczeniem płatności pozostałych 20% do czasu ich zabudowy
potwierdzonej protokołem odbioru częściowego. Płatność wyłącznie 80% wartości
udokumentowanych kosztów zakupu urządzeń i materiałów przerzuca na wykonawcę
obowiązek finansowania i kredytowania 20% wartości ich zakupu. Jest to nieuzasadnione
z
uwagi na fakt, że zgodnie z § 3 ust. 23 WU, stają się one własnością Zamawiającego
w
momencie dostarczenia ich na Teren Budowy bądź teren lub magazyn uzgodniony
i
zaakceptowany przez Inżyniera. Zamawiający zyskuje zatem pełne prawo własności tych
urządzeń i materiałów. W związku z tym Zamawiający powinien ponosić pełne koszty ich
nabycia oraz jako właściciel ich utrzymania po przejściu na niego prawa ich własności.
Natomiast zgodnie z warunkami Umowy, w zaskarżonym postanowieniem umownym, to
Wykonawca jest obarczony wszelkimi ryzykami z tym związanymi. Płatność wyłącznie
w
wysokości 80% zakupu urządzeń i materiałów nie uwzględnia bowiem kosztów
wykonawcy ponoszonych w związku z takim zakupem, np. związanych z zapewnieniem
placów składowych, magazynów, kosztów transportu, zabezpieczenia przed kradzieżą oraz
zniszczeniem, ubezpieczenia.
Odwołujący dodał, że biorąc także pod uwagę obecne uwarunkowania rynkowe
związane z rozwijającym się konfliktem zbrojnym związanym z agresją Rosji w Ukrainie oraz
ograniczeniami w dostępie do materiałów i siły roboczej, a także spowodowaną tymi
zdarzeniami oraz pandemią COVID-19 inflacją, określone przez Zamawiającego warunki
częściowej płatności za urządzenia i materiały, stanowią wykorzystanie dominującej pozycji
Zamawiającego poprzez przerzucenie ryzyka finansowania robót na Wykonawcę. Taki
sposób płatności, z uwagi na wskazane powyżej uwarunkowania rynkowe, w szczególności
ogranicza lub w całości wyłącza zysk wykonawcy za te zakresy robót, który byłby możliwy do
osiągnięcia w ramach rozliczenia zabudowy urządzeń i materiałów w ramach odpowiednich
pozycji Rozbicia Ceny Ofertowej w przypadku zastosowania zasady pe
łnej płatności.
Odwołujący zaznaczył, że wykonawca nie jest instytucją z sektora bankowego i w ramach
jego profesjonalnej działalności kluczowe jest wykorzystywanie doświadczenia w ramach
organizacji i realizacji procesów budowlanych. Natomiast podstawowym obowiązkiem
Zamawiającego jako inwestora jest uzyskanie i zapewnienie stosownych środków na
sfinansowanie realizacji inwestycji i bieżącej realizacji robót.
Zarzut nr 3
Sygn. akt KIO 317/23
Odwołujący wskazał, że zgodnie z § 3 ust. 24 WU: „W sytuacji, gdy Urządzenia lub
Mate
riały zakupione przez Wykonawcę zgodnie z postanowieniami powyżej, mają zostać
dostarczone w miejsce inne niż Teren Budowy bądź teren lub magazyn, uzgodnione
i
zaakceptowane przez Inżyniera w formie pisemnej, Wykonawca zobowiązuje się do
uzyskania od podmi
otów przechowujących wyżej wskazane Urządzenia lub Materiały
pisemnego oświadczenia, zgodnie z którym: (…)
3) podmiot przechowujący zobowiązuje się odmówić Wykonawcy dostępu do
przechowywanych Urządzeń lub Materiałów na żądanie Zamawiającego, w tym na żądanie
uprawnionego pracownika Zamawiającego legitymującego się pełnomocnictwem;
4) podmiot przechowujący nie będzie kierować do Zamawiającego jakichkolwiek roszczeń
związanych z umową łączącą podmiot przechowujący z Wykonawcą, z wyłączeniem
ewentualnych ro
szczeń, które mogą mu przysługiwać w stosunku do Zamawiającego na
podstawie u.p.z.p. z tytułu obowiązku bezpośredniej zapłaty wynagrodzenia
Podwykonawcom, Dalszym Podwykonawcom (w przypadku spełnienia przesłanek do
dokonania bezpośredniej zapłaty, wynikających z u.p.z.p.);
5) w przypadku jakichkolwiek roszczeń w stosunku do Wykonawcy podmiot przechowujący
zrzeka się uprawnienia do skorzystania z prawa zastawu na Urządzeniach lub Materiałach
przez niego przechowywanych.”
Odwołujący podniósł, że Zamawiający, w ramach określania warunków wcześniejszej
płatności przez Zamawiającego za Urządzenia i Materiały przeznaczone do wbudowania
w
roboty stałe, wprowadził jako warunek uzyskanie przez Wykonawcę dodatkowych
oświadczeń podmiotów przechowujących zakupione Urządzenia i Materiały w ww. zakresie,
które skutkować mogą znacznym ograniczeniem dostępu Wykonawcy do dóbr niezbędnych
do realizacji Umowy.
Odwołujący zaznaczył, że w zakresie uzyskania oświadczenia, o którym mowa w pkt.
3, Zamawiający ma być uprawniony do żądania od podmiotu przechowującego urządzenia
i
materiały odmowy ich wydania wykonawcy. Przedmiotowe uprawnienie nie zostało
ograniczone do żadnych konkretnych okoliczności, w którym Zamawiający mógłby
ograniczyć wykonawcy prawo do korzystania z takich urządzeń i materiałów, lecz stanowi to
jednostronne i dyskrecjonalne uprawnienie Zamawiającego. W ramach przedmiotowego
uprawnienia Zamawiający nie będzie w żadnym zakresie ograniczony i nie będzie wymagało
żadnego uzasadnienia. Nieograniczony dostęp do urządzeń i materiałów, które są zakupione
przez wykonawcę, jest kluczowym warunkiem do prawidłowej i terminowej realizacji robót.
Jakiekolwiek ograniczenia w tym zakresie, spowodowane przez Zamawiającego, stanowić
będą daleko idące ograniczenia wykonawcy w realizacji jego zobowiązań umownych wobec
Sygn. akt KIO 317/23
Zamawiającego. W ocenie Odwołującego, uzasadnioną okolicznością odmowy wydania
urządzeń i materiałów wykonawcy jest wyłącznie odstąpienie od umowy z wykonawcą, kiedy
to w interesie Zamawiającego jest zabezpieczenie urządzeń i materiałów dla celów realizacji
danej inwestycji, do ich dalszego wykorzystania.
W zakresie uzyskania oświadczenia, o którym mowa w pkt. 4 Odwołujący podniósł,
że podmiot przechowujący urządzenia i materiały ma zobowiązać się do niewystępowania
wobec Zamawiającego z jakimikolwiek roszczeniami, z wyłączeniem roszczenia o zapłatę
wynagrodzenia w ramach regulacji wynikających z ustawy Pzp. Abstrahując od
ewentualnych okoliczności, które mogłyby być podstawą do wystąpienia z takimi
roszczeniami przez
te podmioty wobec Zamawiającego, na podstawie umów zawartych
z
wykonawcą, w ocenie Odwołującego wymaganie takich oświadczeń stanowi daleko idącą
ingerencję w sferę działania tych podmiotów, zależną wyłącznie od ich woli. Wykonawca nie
może przyjąć na siebie zobowiązania za uzyskanie oświadczeń, których złożenie nie leży
w
zakresie i nie jest zależne od jego wyłącznej woli.
Zdaniem Odwołującego, w takim samym aspekcie należy rozpatrywać także
obowiązek uzyskania przez wykonawcę oświadczenia podmiotu przechowującego
urządzenia i materiały w zakresie zrzeczenia się prawa zastawu na urządzeniach lub
materiałach przez niego przechowywanych (pkt 5). Wykonawca w ramach swoich
zobowiązań umownych wynikających z Umowy, może zobowiązać się do pokrycia wszelkich
szkód bądź przejęcia odpowiedzialności za Zamawiającego w przypadku wystąpienia przez
podmioty trzecie z jakimikolwiek roszczeniami wobec Zamawiającego i wynikającymi z umów
zawartych przez podmioty przechowujące urządzenia i materiały z wykonawcą, co stanowić
będzie zobowiązanie wykonawcy i jest od niego zależne. Natomiast wykonawca nie może
wpływać na oświadczenia innych podmiotów, w szczególności w zakresie tak daleko idącym
jak zrzeczenie się roszczeń, a w konsekwencji nie może zobowiązać się do uzyskania
o
świadczeń ingerujących w podstawowe uprawnienia tych podmiotów i zależne od ich
wyłącznej woli. Wykonawca przyjmując na siebie obowiązek wcześniejszego zakupu
urządzeń i materiałów, zapewnienia dla nich miejsc składowania, jak również zabezpieczenia
przed
utratą lub kradzieżą, wraz z ponoszeniem w tym zakresie wszelkich kosztów, nie może
być ograniczony w ramach wymogów uzyskania dodatkowych oświadczeń, które
w
znacznym stopniu mogą utrudnić prawidłową i terminową realizację inwestycji, w związku
ryzykiem n
iemożliwości ich uzyskania bądź odmowy ich wydania przez podmioty
przechowujące te urządzenia i materiały.
Odwołujący podkreślił, że zaskarżone postanowienia umowne nie znajdują podstawy
w przepisach ustawy Pzp. Zamawiający nie jest bowiem uprawniony w przypadku umów
o
podwykonawstwo, których przedmiotem są dostawy lub usługi, do ingerowania w treść
Sygn. akt KIO 317/23
takich umów. W odniesieniu do tego typu umów Zamawiający może jedynie wymagać, na
podstawie art. 464 ust. 2, ust. 8 i ust. 10 ustawy Pzp, aby termin zapłaty wynagrodzenia
podwykonawcy nie był dłuższy niż 30 dni od dnia doręczenia wykonawcy, podwykonawcy lub
dalszemu podwykonawcy faktury lub rachunku. Natomiast na podstawie zaskarżonych
postanowień umownych Zamawiający nie tylko podjął próbę ukształtowania treści takiej
umowy, ale również ogranicza uprawnienia podmiotu trzeciego wynikające z przepisów
prawa.
Zarzut nr 4
Odwołujący wskazał, że Zamawiający w § 4 ust 1 pkt 2 oraz § 4 ust. 3 pkt 5 i 6 WU
wprowadził termin wykonania Umowy w zakresie pozyskania Certyfikatu weryfikacji WE
w
okresie 2 miesięcy. Zgodnie z art. 4 pkt 34 ustawy o transporcie kolejowym certyfikat
weryfikacji WE podsystemu to dokument wydany przez jednostkę notyfikowaną
potwierdzający, że podsystem jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami systemu kolei.
Przedstawiony przez Odwołującego termin 2 miesięcy wynika z obliczenia: Etap 5, czyli
zakończenie robót budowanych ma mieć miejsce w terminie 730 dni od zawarcia Umowy,
a
730 dni = 24 miesiące. Zatem skoro Etap 6, czyli zakończenie i rozliczenie Umowy ma
odbyć się w terminie 26 miesięcy od zawarcia Umowy, a rozpoczęcie zasadniczych prac nad
certyfikacją może mieć miejsce dopiero po 24 miesiącu, to na pozyskanie certyfikacji zostają
jedynie 2 miesiące.
Odwołujący podniósł, że uzyskanie certyfikatu to złożony proces, w którym
dokumenty składa nie tylko wykonawca, ale również Zamawiający. Proces ten jest
niezależny od stron umowy, gdyż wykonuje go jednostka notyfikowana. Cały proces
certyfikacji określa Rozdział 4a. ww. ustawy. Ocena zgodności podsystemów jest
przeprowadzana na etapie projektowania, budowy i prób końcowych w stosunku do
wszystkich obiektów podlegających ocenie. Na proces ten składa się szereg badań i analiz,
które prowadzą do otrzymania wymaganego certyfikatu. Tytułem przykładu – dla robót SRK
(sterowania ruchem kolejowym), wizyta i pomiary jednostki w terenie są faktycznie możliwe
do wykonania dopiero po odbiorach eksploatacyjnych, a nawet końcowych, gdyż niektóre
jednostki notyfikowane wymagają też dokumentacji powykonawczej. Pomiędzy odbiorem
eksploatacyjnym a końcowym jednostka notyfikowana wizytuje i dokonuje pomiarów,
a
wykonawca niweluje niezgodności, gromadzi dokumenty z odbiorów i pomiarów, a dopiero
po tym jednostka notyfikowana ma czas na opracowanie certyfikatów.
Na dowód, że termin 2 miesięcy jest niemożliwy do dochowania, Odwołujący
przedstawił zanonimizowane podsumowanie procesu certyfikacji jednego z wykonawców
robót dla Zamawiającego.
Sygn. akt KIO 317/23
Zarzut Nr 5
Odwołujący wskazał, że zgodnie z § 9 ust. 4 WU:
W przypadku dokonania o
kreślonych czynności lub ich zaniechania przez organy
administracji państwowej, w tym organy administracji rządowej, samorządowej, jak również
organy i podmioty, których działalność wymaga wydania jakiejkolwiek decyzji o charakterze
administracyjnym w trak
cie wykonywania przedmiotu Umowy, w tym gestorów sieci, takie
jak:
opóźnienia w wydaniu przez ww. organy decyzji, zezwoleń, uzgodnień itp., do wydania
których są zobowiązane lub które Wykonawca ma obowiązek pozyskać na mocy
postanowień SWZ lub przepisów Prawa,
odmowy wydania przez ww. organy decyzji, zezwoleń, uzgodnień itp. Za odmowę,
o
której mowa powyżej, Strony będą również uważały odmowę lub trudności
w
pozyskiwaniu prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane związane
z
okolicznościami niezależnymi od Wykonawcy,
nałożenia przez ww. organy dodatkowych czynności, wymogów, obowiązków itp.
nieprzewidzianych uprzednio w SWZ,
jeżeli okoliczności te nie będą wynikały z niedochowania przez Wykonawcę należytej
staranności, możliwa jest zmiana terminów realizacji Umowy lub Etapów, o okres wynikający
z opisanych wyżej okoliczności.
Odwołujący podkreślił, że wykonawca jest odpowiedzialny za zaprojektowanie
przedmiotu Umowy oraz uzyskanie wszelkich stosownych i niezbędnych decyzji
wymaganych do ukończenia robót i ich odbioru zgodnie z wymogami umowy, w tym
przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Zgodnie natomiast z powyższym
postanowieniem, Zamawiający w przypadku braku działania lub opóźnienia w działaniach
organów administracji rządowej, samorządowej, lub organów i podmiotów, w tym gestorów
sieci, których działalność wymaga wydania decyzji niezbędnych do wykonania umowy,
przyznał wykonawcy wyłącznie prawo do zmiany terminów realizacji umowy (w tym etapów),
bez uprawnienia do pokrycia kosztów poniesionych w związku z takim przedłużeniem.
Odwołujący podniósł, że w ramach szeroko rozumianego procesu budowlanego
i
uzyskiwania stosownych decyzji niezbędnych do wykonania robót, nierzadko dochodzi do
przedłużenia działania organów administracji poza terminy wynikające z przepisów prawa
powszechnie obowiązującego, co pozostaje poza zakresem odpowiedzialności wykonawcy.
W okresie panującej światowej pandemii Covid-19 i czasowych ograniczeń
w
funkcjonowania obiektów i urzędów administracji rządowej, jak i samorządowej, obieg
Sygn. akt KIO 317/23
dokumentów, a tym samym okres rozpatrywania i procedowania spraw administracyjnych
niejednokrotnie ulegał znacznemu przedłużeniu. Zamawiający jest w pełni świadomy
możliwości zaistnienia takich sytuacji, przyznał bowiem wykonawcy uprawnienie do zmiany
terminów realizacji umowy, jednakże z niewiadomych względów wyłączył uprawnienie do
pokrycia kosztów z tym związanych. W konsekwencji, na podstawie zaskarżanego
postanowienia wykonawca zrzeka się prawa do dochodzenia przyszłych roszczeń
finansowych w takiej sytuacji. Wykonawca na etapie ofertowania i w dacie zawarcia umowy
nie ma możliwości identyfikacji tego typu ryzyk, nie jest bowiem w stanie z jakimkolwiek
prawdopodobieństwem przewidzieć ewentualnych możliwych opóźnień w działaniu ww.
or
ganów. Zdaniem Odwołującego, za pomocą powyższego postanowienia Zamawiający
przerzuca na wykonawcę całkowite ryzyko gospodarcze z tym związane, które powinno
obciążać Zamawiającego.
Zarzut nr 6
Odwołujący wskazał, że zgodnie z §12 ust. 2, ust. 5 pkt 3 oraz ust. 12 WU:
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1 będzie złożony najwcześniej jak to możliwe, ale nie
później niż 30 dni po tym, kiedy Wykonawca dowiedział się lub powinien był dowiedzieć się,
o tym wydarzeniu lub okoliczności, a jeżeli zmiana Umowy ma dotyczyć również zmiany
Wynagrodzenia netto, wniosek o którym mowa powyżej zostanie przez Wykonawcę złożony
nie później niż 45 dni po tym, kiedy Wykonawca dowiedział się lub powinien był dowiedzieć
się, o tym wydarzeniu lub okoliczności. W przypadku niezłożenia przez Wykonawcę
w
terminie wniosku, o którym mowa w niniejszym paragrafie, Wykonawca nie będzie
uprawniony do zmiany Umowy, w tym do dodatkowej płatności, a Zamawiający będzie
zwolniony z całej odpowiedzialności w związku z takim roszczeniem; (…)
) Wykonawca winien przesłać ostateczny wniosek dotyczący zmiany Umowy w ciągu 30
Dni od ustania zdarzenia lub okoliczności kwalifikowanej jako przejściowa, a jeżeli
ostateczny wniosek o zmianę Umowy ma dotyczyć również zmiany Wynagrodzenia netto, to
wniose
k, o którym mowa powyżej, zostanie przez Wykonawcę złożony nie później niż 45 Dni
od ustania zdarzenia lub okoliczności kwalifikowanej jako przejściowa lub w innym terminie,
który zostanie zatwierdzony przez Inżyniera na wniosek Wykonawcy. W przypadku
niez
łożenia przez Wykonawcę wniosku, w terminie o którym mowa w niniejszym punkcie,
Wykonawca nie będzie uprawniony do dodatkowej płatności, a Zamawiający będzie
zwolniony z całej odpowiedzialności w związku z takim roszczeniem. (…)
12. Powiadomienie należy złożyć tak szybko, jak jest to możliwe, po tym jak Zamawiający
dowie się o wypadku lub okoliczności dającej powód do roszczenia. Powiadomienie
Sygn. akt KIO 317/23
odnoszące się do przedłużenia okresu rękojmi i gwarancji należy przekazać przed upływem
tego okresu.
Odwołujący podniósł, że ww. postanowienia umowy kształtują w sposób odmienny
niż art. 120 Kc chwilę powstania roszczenia o zmianę lub zapłatę, jednocześnie skracając
terminy przedawniana takiego roszczenia z trzech lat jak w art. 118 Kc do 30 / 45 dni. Polski
system pr
awa cywilnego wskazuje, że dla powstania zobowiązania, a w konsekwencji,
roszczenia związanego z tym zobowiązaniem, istotna jest jego wymagalność. Ustawa nie
definiuje pojęcia wymagalności, w doktrynie przyjmuje się jednak zgodnie, że należy przez
wymagaln
ość rozumieć stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania
zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Wobec tego, jeżeli dojdzie do powstania
prawa do zmiany umowy, to roszczenie to powstaje w dacie ujawniania wydarzenia lub
okoliczności, a nie w dacie spełnienia dodatkowych aktów staranności, czego życzyłby sobie
Zamawiający, przez wprowadzenie umownych terminów zawitych 30/45 dni. Obowiązywanie
art. 119 Kc jest konsekwencją bezwzględnie wiążącego charakteru norm regulujących
instytucję przedawnienia. Zakaz skracania lub przedłużania terminów przedawnienia należy
rozumieć zarówno jako niedopuszczalność ustanawiania terminów odmiennych niż
ustawowe, jak i zakaz ich zmiany w jakiejkolwiek chwili. W tych okolicznościach uznanie, że
z powodu niezachowania 30 lub 45 dniowego terminu notyfikacji, uprawnienie wykonawcy do
zapłaty wynagrodzenia za roboty dodatkowe lub zmiany terminu nie powstało, jest sprzeczne
nie tylko z ww. bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, ale również z zasadami
współżycia społecznego. W konsekwencji czynności prawne dokonane wbrew zakazowi
skracania terminów przedawniania należy uznać za bezwzględnie nieważne.
Niezależnie od kwestii przedawnienia Odwołujący podniósł, że zaskarżane
postanowienia są sprzeczne z przepisami Kc odnoszącymi się do samego przedmiotu
zamówienia. Skoro bowiem jego przedmiotem jest zaprojektowanie i wykonanie robót
budowlanych, to zastosowanie ma art. 647 Kc dotyczący umowy o roboty budowlane, która
jest umową wzajemną w rozumieniu art. 487 § 2 Kc, co oznacza, że świadczenia każdej ze
stron są ekwiwalentne, czyli świadczenie jednej z nich jest odpowiednikiem świadczenia
drugiej. Spełnienie zatem przez jedną ze stron (wykonawcę) świadczenia, polegającego na
zaprojektowaniu i wybudowaniu inwestycji
zgodnie z umową stanowi tytuł do roszczenia
o
zapłatę. Podobnie rzecz się przedstawia z pozostałymi, dodatkowymi świadczeniami
wykonawcy wykonanymi w ramach tego stosunku zobowiązaniowego na rzecz
Zamawiającego, które zgodnie z powyższą zasadą generują powstanie po stronie
Zamawiającego zobowiązania do spełnienia świadczeń ekwiwalentnych, takich jak
w
szczególności wydłużenie czasu/terminu na wykonanie przedmiotu zamówienia lub
zapłata na rzecz wykonawcy odpowiednich kosztów. Ustanawianie jakiegokolwiek warunku
Sygn. akt KIO 317/23
powstania roszczenia po stronie wykonawcy, a w konsekwencji odpowiedzialności
Zamawiającego, jest niedopuszczalne. Roszczenia te stanowią prawo podmiotowe
wykonawcy, mające swoje źródło w umowie i jedynym „warunkiem” postawania tego prawa
może być wykonanie przez wykonawcę świadczenia w sposób zgodny z umową, które jest
świadczeniem wzajemnym. W konsekwencji, umowne ustanawianie proceduralnych
warunków powstania roszczenia po stronie wykonawcy, a co za tym idzie – zaistnienia
odpowiedzialności po stronie Zamawiającego, narusza ww. bezwzględnie obowiązujące
przepisy prawa i z tego względu jest nieważne.
Zarzut nr 7
Odwołujący wskazał, że zgodnie z §13 ust. 10 WU:
10. O ile SWZ nie stanowi inaczej, Wykonawca zobowiązany jest uzyskać wszelkie
zezwolenia
, zatwierdzenia i inne dokumenty wymagane do wykonania Robót, jak również dla
innych działań niezbędnych do realizacji przedmiotu Umowy, w szczególności dostarczenia,
usunięcia lub rozbiórki istniejącej infrastruktury lub jej elementów (w tym Urządzeń lub
Materiałów). Wykonawca opracuje i złoży w tym celu wszelkie wymagane wnioski i inne
dokumenty oraz w razie potrzeby wystąpi do Zamawiającego o wydanie stosownych
pełnomocnictw. Koszty związane z wykonaniem powyższych obowiązków obciążają
Wykonawcę chyba, że na skutek zmiany Umowy zakres powyższych obowiązków uległby
zmianie. W takim przypadku Wykonawca, występując z wnioskiem, o którym mowa w § 12
uwzględni w kalkulacji zmiany wartości Wynagrodzenia netto, o której mowa w § 12 ust.
3 dodatkowe Koszty z tym
związane.
Zgodnie z §13 ust. 33 WU:
33. Wykonawca zobowiązany jest zapewnić ochronę instalacji i urządzeń na powierzchni
ziemi instalacji podziemnych oraz ponosi odpowiedzialność za wszystkie szkody
w
istniejących lub mających powstać w granicach lub poza Terenem Budowy elementach
infrastruktury, w tym nawierzchniach drogowych, rowach melioracyjnych, rurociągach,
kablach elektrycznych, sieciach lub mediach, wszystkich rodzajów, budynkach i budowlach –
wyrządzone przez niego lub Podwykonawcę w trakcie prowadzenia Robót. Wykonawca
powinien je uwzględnić i postępować zgodnie ze szczegółowymi zapisami znajdującymi się
w PFU, odnoszącymi się do takiej infrastruktury. Wykonawca niezwłocznie, na własny koszt
zobowiązany jest naprawić wszystkie szkody powstałe z przyczyn leżących po stronie
Wykonawcy (Personelu Wykonawcy) i
– jeżeli to konieczne – przeprowadzić dalsze prace
naprawcze zarządzone lub polecone przez Inżyniera.
Odwołujący podniósł, że § 13 ust. 10 WU narusza art. 99 ust. 1 ustawy Pzp, gdyż
Zamawiający nie wskazał w żaden sposób rodzaju decyzji administracyjnych: zezwoleń oraz
Sygn. akt KIO 317/23
zatwierdzeń, a także innych dokumentów niezbędnych do realizacji Przedmiotu Umowy,
które wykonawca zobowiązany byłby uzyskać na własny koszt. Brak przynajmniej ogólnego
opisu rodza
ju decyzji i dokumentów powoduje brak możliwości określenia zakresu prac
o
charakterze prawnym, organizacyjnym i administracyjnym związanych z pozyskiwaniem
niezbędnych decyzji i dokumentów. Powyższe skutkuje niemożnością rzetelnego
oszacowania ryzyk i kos
ztów związanych z uzyskaniem wszystkich niezbędnych decyzji
i
dokumentów przy kalkulacji wyceny i sporządzaniu oferty.
Zdaniem Odwołującego, Zamawiający w sposób niejednoznaczny, niedokładny
i
nieprecyzyjny opisał również przewidziane w § 13 ust. 10 WU zobowiązanie wykonawcy do
podjęcia na własny koszt innych działań niezbędnych do realizacji przedmiotu Umowy.
Zamawiający nie sprecyzował, na czym takie działania miałyby polegać, a jedynie wskazał,
że w szczególności obejmują one dostarczenie, usunięcie lub rozbiórkę istniejącej
infrastruktury lub jej elementów (w tym urządzeń lub materiałów).
Dalej Odwołujący podniósł, że Zamawiający w § 13 ust. 33 WU wprowadził zapis,
zgodnie z którym wykonawca ponosi odpowiedzialność za wszystkie szkody wyrządzone
przez
niego lub Podwykonawcę w trakcie prowadzenia Robót, w istniejących lub mających
powstać w granicach lub poza Terenem Budowy elementach infrastruktury, w tym
nawierzchniach drogowych, rowach melioracyjnych, rurociągach, kablach elektrycznych,
sieciach lub m
ediach, wszystkich rodzajów, budynkach i budowlach. W ocenie Odwołującego
obciążenie Wykonawcy odpowiedzialnością za szkody w mających powstać w granicach lub
poza Terenem Budowy elementach infrastruktury (również na przyszłość) stanowi
naruszenie równowagi stron Umowy na niekorzyść Wykonawcy. Tak sformułowane
postanowienia (zarówno w zakresie § 13 ust. 10, jak i ust. 33) są sprzeczne z art. 433
ustawy Pzp zawierającym katalog klauzul abuzywnych, tj. zakazanych w umowach
o
zamówienia publiczne. Jedną z takich klauzul jest klauzula wskazana w pkt 3 ww.
przepisu, zgodnie z którą umowa w sprawie zamówienia publicznego nie może przewidywać
odpowiedzialności wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi
Zamawiający.
Zarzut nr 8
Odwołujący wskazał, że zgodnie w § 15 ust. 7 WU Zamawiający przewidział
następujące obowiązki wykonawcy w przypadku, gdy osobom trzecim przysługuje tytuł
prawny dający prawo do dysponowania do celów budowlanych nieruchomością, mającą
stanowić Teren Budowy lub jego część:
Sygn. akt KIO 317/23
− obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu uzyskania na rzecz
Zamawiającego prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
w rozumieniu art. 3 ust. 11 ustawy Prawo budowlane,
− obowiązek zapewnienia Zamawiającemu tytułu prawnego do nieruchomości,
wynikającego z decyzji administracyjnej lub ograniczonego prawa rzeczowego,
− obowiązek doprowadzenia (przy udziale Zamawiającego oraz Inżyniera, po uzyskaniu
prawa dysponowania nieruchomością na cele budowlane) do przekazania Wykonawcy
prz
ez osoby uprawnione dostępu i możliwości użytkowania Terenu Budowy.
Zdaniem Odwołującego, powyższe uregulowanie jest niezgodne z art. 647 Kc, na
podstawie którego Inwestor (Zamawiający) jest obowiązany do przekazania wykonawcy
terenu budowy. Obowiązek zapewnienia i udostępnienia terenu budowy spoczywa zatem na
Zamawiającym, a nie na wykonawcy. Uregulowanie tego obowiązku w sposób niezgodny
z
powszechnie obowiązującym uregulowaniem art. 647 Kc jest niezgodne z art. 433 pkt
ustawy Pzp i świadczy o abuzywności postanowienia, jako przewidującego
odpowiedzialność wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi
Zamawiający.
Zarzut nr 9
Odwołujący wskazał, że zgodnie z § 28 ust. 5 WU: Nie będą naliczane łącznie kara
umowna, o której mowa w ust. 1 pkt 26, z pozostałymi karami umownymi w przypadku, gdy
podstawa do odstąpienia od Umowy stanowi równocześnie okoliczność uzasadniająca
naliczenie tych pozostałych kar umownych. Zdaniem Odwołującego dowodzi to, że
Zamawiający jest świadomy obowiązywania zasady zakazu kumulacji kar za te same
zdarzenia.
Odwołujący zakwestionował brak wprowadzenia tej zasady dla pozostałych kar
umownych określonych w § 28 ust. 1 umowy. Tytułem przykładu, wykonawcy mogą być
zagrożeni podwójną kara naliczoną § 28 ust. 1 pkt 13 z karą z § 28 ust. 1 pkt 15 umowy, tj.
gdy niezgłoszony podwykonawca (lub dalszy podwykonawca, co w praktyce ma częste
miejsce) wyśle wezwanie do zapłaty należnego mu wynagrodzenia do Zamawiającego.
W
takim przypadku Zamawiający może nałożyć na wykonawcę karę w wysokości 20 000,00
PLN za stwierdzony przypadek zawarcia umowy o podwykonawstwo bez uprzedniej
akceptacji Zamawiającego oraz karę w wysokości 5 000,00 PLN za nieprzedłożenie
Zamawiającemu w terminie poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii umowy
z
podwykonawcą – przy czym zawsze będzie to dotyczyło tego samego podwykonawcy
i
tego samego zaniechania obowiązków z tym związanych. Zdaniem Odwołującego stoi to
Sygn. akt KIO 317/23
w
sprzeczności ze stanowiskiem judykatury w ty zakresie (wyrok Sądu Najwyższego z 16
października 2015 r. I CSK 999/140).
Zarzut nr 10
Odwołujący wskazał, że zgodnie z § 29 ust. 6 WU: W razie rozwiązania lub
odstąpienia od Umowy, rękojmia i gwarancja obowiązują w zakresie wykonanych
i
odebranych Robót, a Wykonawca nie może się uwolnić od odpowiedzialności z tytułu
rękojmi lub gwarancji powołując się na ingerencję podmiotów trzecich, kontynuujących
realizację Robót na zlecenie Zamawiającego, w wykonane przez niego Roboty. W takim
przypadku okres rękojmi rozpoczyna bieg od dnia podpisania protokołu odbioru Robót
zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy.
Odwołujący podniósł, że Zamawiający obciążył wykonawcę odpowiedzialnością
z
tytułu rękojmi i gwarancji w zakresie wykonanych przez niego robót także w przypadku
ingerencji w te roboty podmio
tów trzecich, kontynuujących realizację Robót na zlecenie
Zamawiającego, która to ingerencja może skutkować uszkodzeniem robót wykonanych przez
wykonawcę. Powyższe postanowienie jest sprzeczne z art. 433 pkt 3 ustawy Pzp, zgodnie
z
którym projektowane postanowienia umowy nie mogą przewidywać odpowiedzialności
wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi zamawiający.
Zamawiający nie może wprowadzić do umowy odpowiedzialności wykonawcy za sytuacje, za
wystąpienie których wyłączną odpowiedzialność ponosi on sam lub podmioty, za które
Zamawiający odpowiada.
Odwołujący podkreślił, że uregulowana w przepisach art. 566 i nast., art. 577 § 1 i 2,
art. 578 w zw. z art. 638 § 1 i 2 i w zw. z art. 656 § 1 Kc odpowiedzialność z tytuł rękojmi
i
gwarancji odnosi się do wad przedmiotu umowy wykonanego przez wykonawcę, której
istota odnosi się do sposobu wykonania zobowiązań umownych, szeroko rozumianej
prawidłowości, zgodności z umową. O ile więc wykonawca przyjmuje odpowiedzialność za
jakość robót wykonanych przez siebie czy za pomocą podwykonawców, to zawsze jest to
sytuacja będąca pod jego kontrolą i możliwa do oszacowania. W sytuacji ingerencji
w
przedmiot umowy przez Zamawiającego, czy działających na jego rzecz podmiotów
trzecich wykonawca nie
ma żadnego wypływu na zakres takich zmian czy modyfikacji.
Wykonawca nie może z góry – bez znajomości konkretnego przypadku – oświadczyć, że
zrzeka się powoływania na odpowiedzialność innych podmiotów za wady w przedmiocie
zamówienia.
Zarzuty nr 11 i 12
Odwołujący wskazał, że zgodnie z § 30 ust. 14 pkt 3 WU:
14. Po odstąpieniu od Umowy z przyczyn wymienionych w ust. 1 Zamawiający:
Sygn. akt KIO 317/23
3) jest uprawniony do oświadczenia, jakie Materiały, Urządzenia lub jakie konstrukcje,
określone w ust. 12 pkt 3, chciałby przejąć na własność; złożenie takiego oświadczenia
powoduje przejście na Zamawiającego własności rzeczy wskazanych w tym oświadczeniu
lub (jeśli nie zostały jeszcze nabyte przez Wykonawcę) zobowiązuje Wykonawcę do ich
nabycia od dostawców (w takim przypadku Wykonawca po ich nabyciu od dostawców
dokona ich refakturowania na rzecz Zamawiającego); Materiały, Urządzenia, wyroby
budowlane lub konstrukcje Wykonawca przetransportuje na Teren Budowy (o ile nie znajdują
się tam). Do uprawnienia Zamawiającego, o którym mowa w tym punkcie, stosuje się ust. 15,
16, 17 oraz 18;
Zgodnie z § 30 ust. 6 pkt 2 WU:
6. W razie odstąpienia od Umowy z przyczyn, o których mowa w ust. 1, Zamawiający jest:
2) uprawniony do oświadczenia, jakie Materiały lub jakie Urządzenia lub jakie konstrukcje,
określone w ust. 5 pkt 3, chciałby przejąć na własność. Złożenie oświadczenia, o którym
mowa w poprzednim zdaniu, powoduje przejście na Zamawiającego własności rzeczy
wskazanych w tym oświadczeniu lub (jeśli nie zostały jeszcze nabyte przez Wykonawcę)
zobowiązuje Wykonawcę do ich nabycia od dostawców (w takim przypadku Wykonawca po
ich nabyciu od dostawców dokona ich refakturowania na rzecz Zamawiającego). Materiały,
Urządzenia lub konstrukcje Wykonawca przetransportuje na Teren Budowy (o ile nie
znajdują się tam). Do uprawnienia Zamawiającego, o którym mowa w tym punkcie, stosuje
się § 30 ust. 15 – 18;
Odwołujący podniósł, że z chwilą skutecznego złożenia oświadczenia o odstąpieniu
od umowy odpada podstawa prawna spełnionych już świadczeń. W konsekwencji powinien
zostać przywrócony stan rzeczy sprzed zawarcia umowy. Może to w szczególności nastąpić
przez zwrot świadczeń otrzymanych przez strony. W przypadku umów o roboty budowlane,
po wykonaniu prawa odstąpienia (czy to umownego czy ustawowego) nie jest możliwe
przyjęcie takiego stanu, jakby umowa nigdy nie została zawarta. Wykonanie takiej umowy
rodzi bowiem określone skutki, których zniweczyć się nie da. Podstawą wynagrodzenia za
roboty wykonane do czasu odstąpienia jest więc art. 627 i 647 Kc. Ponieważ Zamawiający
nie może zwrócić świadczenia otrzymanego w naturze, winien zwrócić mu wartość
uzyskanych od niego i zatrzymanych robót budowlanych. Jest to ekwiwalent tej wartości,
którą dla Zamawiającego przedstawiają wykonane prace, tj. jej część, którą wykonawca
wykonał do daty odstąpienia od umowy. Dodatkowo, świadczenie pieniężne przysługujące
wykonawcy (wynagrodzenie) także jest podzielne, gdyż kwoty za materiały, urządzenia
i
konstrukcje są znane Zamawiającemu chociażby na mocy § 3 ust. 9 oraz ust. 20-22 WU.
Należna wykonawcy kwota winna więc być wyliczona jako część ustalonego przez strony
Sygn. akt KIO 317/23
wynagrodzenia ryczałtowego, równoważna do wartości wskazanych materiałów, urządzeń
i
konstrukcji, w jakiej wykonawca je zakupił do dnia odstąpienia.
Odwo
łujący zaznaczył, że zdecydowana większość materiałów, urządzeń czy
konstrukcji jest wyprodukowana pod konkretne zamówienie. Materiały, urządzenia czy
konstrukcje są wynikiem dzieła stworzonego przez projektantów, obowiązujących norm
i
również ukształtowania terenu. Są to wiec materiały zindywidualizowane. W związku z tym,
w przypadku w którym któraś ze stron odstąpi od umowy, to wykonawca nie będzie w stanie
wykorzystać tych materiałów, urządzeń czy konstrukcji na innym kontrakcie. Przykładowo,
bramki trak
cyjne są konstrukcją dedykowaną pod konkretny układ torowy na stacji.
W
przypadku pozostawienia postanowień umowy w pierwotnym brzmieniu, wykonawca
poniesie szkodę, której naprawy nie będzie mógł dochodzić zgodnie z umową, co narazi go
na dodatkowe koszty
sprawy sądowej.
Ponadto Odwołujący podniósł, skoro w § 3 ust. 24 WU Zamawiający oczekuje, aby
urządzenia lub materiały, które zostaną dostarczone przez wykonawcę na jego teren lub
magazyn będą stanowić jego własność, to nie wiadomo, dlaczego po złożeniu oświadczenia
o odstąpieniu, ma mieć prawo odmówić przejęcia na własność tych urządzeń, materiałów
i konstrukcji.
Zarzut nr 13
Odwołujący wskazał, że Zamawiający w § 40 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 9 i 10 oraz Załącznik
nr 11 WU wprowadził następujące wymagania dla umów konsorcjum lub innych o podobnym
charakterze:
Jeżeli Wykonawcą są podmioty wspólnie wykonujące Umowę związane umową konsorcjum
(lub inną umową o podobnym charakterze, w tym umową o współpracy), to:
3) Wykonawcy wchodzący w skład Konsorcjum, zobowiązani są do przedstawienia kopii
umowy konsorcjum (lub innej umowy o podobnym charakterze, w tym umowy o współpracy)
wraz ze szczegółowym podziałem zadań wynikającym z umowy konsorcjum, określonym
w
odrębnym załączniku do umowy konsorcjum, w tym zawierającej informacje, za wykonanie
jakich Robót w ramach Umowy odpowiada każdy z uczestników Konsorcjum. Podmioty,
wchodzące w skład Konsorcjum, powiadomią Zamawiającego o swoim partnerze wiodącym
(Liderze), który będzie dysponował nieodwołalnym pełnomocnictwem (wzór pełnomocnictwa
określony w załączniku nr 11 do Umowy) do podejmowania decyzji wiążących Wykonawcę,
w szczególności, któremu pozostałe podmioty wchodzące w skład Konsorcjum udzielą
pisemnego pełnomocnictwa do:
a) przyjmowania w ich imieniu wszelkich oświadczeń woli lub wiedzy (nawet, jeżeli interesy
Lidera i mocodawcy będą ze sobą sprzeczne), pochodzących od Zamawiającego, których
Sygn. akt KIO 317/23
potrzeba złożenia przez Zamawiającego może powstać w związku z zawarciem
i wykonywaniem Umowy,
b) składania w ich imieniu wszelkich oświadczeń woli lub wiedzy (nawet, jeżeli interesy
Lidera i mocodawcy będą ze sobą sprzeczne), których potrzeba złożenia może powstać
w
związku z zawarciem i wykonaniem Umowy,
c) wystawiania faktur i odbioru wynagrodzenia wynikającego z Umowy,
d
) reprezentowania wszystkich członków Konsorcjum w czynnościach wykonywanych
w
związku z zawarciem i wykonaniem Umowy,
e) podpisywania w imieniu wszystkich członków Konsorcjum wszelkich dokumentów
związanych z zawarciem i wykonaniem Umowy
powyższe wyszczególnienie nie wyłącza możliwości udzielenia przez członka Konsorcjum
szczególnego pełnomocnictwa do szerszego zakresu działania Lidera Konsorcjum.
Pełnomocnictwo, o którym mowa w niniejszym ustępie, podlega zmianom zgodnie
z zasadami zmiany Umowy.
4) L
ider Konsorcjum jest uprawniony do dokonywania w imieniu pozostałych członków
Konsorcjum zmian Umowy w zakresie dotyczącym terminów, zakresu i sposobu jej realizacji,
w tym także wynagrodzenia Wykonawcy, przy czym zmiana może dotyczyć każdego
z
członków Konsorcjum oddzielnie, jak i wszystkich łącznie. Lider Konsorcjum uprawniony
jest do dokonywania w imieniu pozostałych członków Konsorcjum zmian Umowy po
wcześniejszym uzyskaniu oświadczenia o wyrażeniu zgody na zmianę Umowy od każdego
z
członków Konsorcjum, złożonego w formie pisemnej;
5) Lider Konsorcjum, po wcześniejszym uzyskaniu oświadczenia o wyrażeniu zgody na
odstąpienie od Umowy od każdego z członków Konsorcjum jest uprawniony do odstąpienia
od Umowy w imieniu pozostałych członków Konsorcjum. Zamawiający jest uprawniony do
złożenia oświadczenia o odstąpieniu od Umowy Liderowi Konsorcjum, w wyniku czego
oświadczenie wywołuje skutek prawny w stosunku do wszystkich członków Konsorcjum;
9) w przypadku, gdy, po stronie Lidera Konsorcjum zaistniały problemy finansowe,
w
szczególności stan niewypłacalności, podmioty wchodzące w skład Konsorcjum
zobowiązane są powiadomić Zamawiającego o przedmiotowym fakcie i dokonać zmiany
Lidera Konsorcjum. W okolicznościach opisanych w poprzednim zdaniu Zamawiający może
z
apłacić umówione wynagrodzenie na rachunek bankowy wskazany na fakturze przez
podmiot reprezentujący wszystkich członków Konsorcjum, zgodnie z posiadanym
pełnomocnictwem, w wyniku czego zobowiązanie do zapłaty umówionego wynagrodzenia
Sygn. akt KIO 317/23
wygaśnie względem wszystkich podmiotów wchodzących w skład Konsorcjum - solidarność
wierzycieli, prowadzi to do spełnienia świadczenia przez Zamawiającego;
10) podmioty wchodzące w skład Konsorcjum ponoszą solidarną odpowiedzialność za
wypłatę należnego Podwykonawcom wynagrodzenia, niezależnie od tego, który z członków
Konsorcjum zawarł z takim Podwykonawcą Umowę o podwykonawstwo;”
Odwołujący podniósł, że Zamawiający może kreować umowę konsorcjum wyłącznie
w zakresie: 1) solidarnej odpowiedzialności za realizację danego zamówienia (art. 445 ust. 1)
oraz 2) wynikającego z niej podziału obowiązków wykonawców przez pryzmat złożonej przez
nich oferty (art. 60 lub art. 117). Szerszego uprawnienia nie daje Zamawiającemu nawet art.
58 ustawy Pzp. Co więcej, zgodnie z art. 58 ust. 3 Pzp zamawiający nie może wymagać od
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia posiadania określonej
formy prawnej w celu złożenia oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału
w
postępowaniu. Wykładnia literalna oraz celowa tego przepisu pozwala na postawienie
wniosku, że forma umowy (więc również jej treść) zleży od wyboru wykonawców. W związku
z tym zaskarżone postanowienia WU, nakazujące zawarcie konkretnych postanowień do
umowy konsorcjum czy wprowadzające wzór pełnomocnictwa są niedopuszczalne. Takie
postanowienia naruszają swobodę kontraktowania umów konsorcjum przez wykonawców.
Ponadto Odwołujący podniósł, Zamawiający nie może narzucać przyjęcia przez
członków konsorcjum odpowiedzialności solidarnej wobec podwykonawców pozostałych
cz
łonków konsorcjum. W zależności od przyjętej formy współpracy wykonawców, każdy
z
partnerów powinien odpowiadać za zakres swoich prac. W takim przypadku każdy
z
członków niezależnie i odrębnie podpisuje umowy ze swoimi podwykonawcami, za których
zobowiązania pozostali członkowie konsorcjum nie odpowiadają. Ta zasada wynika z art.
474 Kc, zgodnie z którym dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub
zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak
również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Z powyższego wynika, że
wykonawca (partner konsorcjum) może odpowiadać tylko za zobowiązania wobec swoich
zakontraktowanych podwykonawców.
Odnosząc się do narzuconej treści pełnomocnictwa na rzecz lidera konsorcjum
Odwołujący wskazał przykładowo, że Lider byłyby uprawniony do „podejmowania wiążących
decyzji (…) w szczególności lecz nie wyłącznie do: (…) d) (…) uzgadniania z Zamawiającym
zakresu zmian Umowy, prowadzenie negocjacji w celu zawarcia ugody w postępowaniach
mediacyjnych i zawezwań do próby ugodowej oraz podpisywania bez dodatkowej zgody
Mocodawców aneksów zawierających takie zmiany Umowy”. Nie tylko, że zakres uprawnień
jest nieograniczony (katalog otwarty i nie określony), to uprawnienia lidera wykraczałyby
Sygn. akt KIO 317/23
zatem poza zakres normalnych zwykłych czynności o jakim mowa w art. 865 § 2 zdanie
pierwsze Kc (w związku z brakiem szczegółowych przepisów odnoszących się do umowy
konsorcjum, ze względu na podobieństwa tych stosunków prawnych, w orzecznictwie
i dok
trynie przyjmuje się że odpowiednie zastosowanie mają przepisy dotyczące spółek
cywilnych). We wzorze pełnomocnictwa, brakuje zatem zastrzeżenia, który odpowiadałby
regulacji art. 865 § 2 zdanie drugie k.c. Zapis powinien precyzować, że w przypadku
sprzeci
wu jednego z partnerów konsorcjum, potrzebna jest uchwała konsorcjum,
ewentualnie. dla podjęcia czynności lub złożenia oświadczenia woli przez Lidera, potrzebna
jest uprzednia zgoda wyrażona przez wszystkich partnerów na piśmie pod rygorem
nieważności. Gdyby przyjąć, że przepisy Kc dotyczące spółek cywilnych nie obowiązują dla
umowy konsorcjum, to brak takiego dopisku o uprzedniej zgodzie powoduje, że prawo lidera
nadane mu mocą pełnomocnictwa ze wzoru załącznika nr 11 będzie nieważne w stosunku
do wykonawc
ów zawierających umowę spółki cywilnej, co doprowadzi do braku równego
traktowania wykonawców (spółki cywilne będą uprzywilejowane względem konsorcjum,
którego zasada uprzedniej zgody nie będzie obowiązywać).
Odwołujący podniósł, że treść § 40 WU powinna odnosić się jedynie do:
obowiązku złożenia przed zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego kopii
umowy regulującej współpracę tych wykonawców (art. 59 ustawy Pzp), (2) wymagania
solidarnej odpowiedzialności za realizację umowy (art. 445 ust. 1 ustawy Pzp) oraz (3)
wynikającego z niej podziału obowiązków wykonawców przez pryzmat złożonej przez nich
oferty (art. 60 lub art. 117 ustawy Pzp).
Zarzut nr 14
Odwołujący wskazał, że Zamawiający w pkt 3.7.3.1 PFU (tabela str. 47 i nast.)
oczekuje od wyko
nawcy wykonania robót m.in. w zakresie:
Dla wiaduktu w km 73,244 (pozycja 6 tiret 4 tabeli):
Wzmocnienie obiektu w celu uzyskania nacisku 221 kN/oś. Dla wiaduktu w km 73,725
(pozycja 7 tiret 3 tabeli):
Wzmocnienie (w razie konieczności) przęsła stalowego, Dla mostu w km 101,084 (pozycja
16 tiret 4 i 5 tabeli):
Wykonanie wymiany elementów skorodowanych,
O ile dokumentacja projektowa wykaże – wzmocnienie konstrukcji obiektu (Szczególnie
podłużnice i poprzecznice).
Dla mostu w km 104,244 (pozycja 24 tiret 4 i 5 tabeli):
Wykonanie wymiany elementów skorodowanych,
Sygn. akt KIO 317/23
O ile dokumentacja projektowa wykaże – wzmocnienie konstrukcji obiektu (Szczególnie
podłużnice i poprzecznice).
Odwołujący podniósł, że są to zakresy, których wykonawca nie jest w stanie wycenić
na etapie oferty. Wykonanie analizy, która umożliwi ocenę zakresu i kosztów robót, zostało
przewidziane przez Zamawiającego w PFU pkt. 3.2.1 Badania obiektów inżynieryjnych,
dopiero na etapie realizacji zamówienia. Dopiero na etapie realizacji zamówienia będzie
bowiem możliwe dokonanie wnikliwej, szczegółowej analizy aktualnego stanu konstrukcji
obiektów i ustalenie zakresu i kosztu prac związanych ze wzmocnieniem i wymianą
elementów skorodowanych.
Odwołujący podkreślił, że w dokumentacji przetargowej udostępnionej przez
Zamawiającego brak jest informacji umożliwiających określenie, czy nawet oszacowanie
zakresów ww. robót do wykonania. Zamawiający nie wskazał wprost ilości i tonażu
elementów do wymiany oraz koniecznego zakresu wzmocnienia. Wykonawca bez
przeprowadzania szczegółowych badań, obliczeń wytrzymałościowych i sporządzania
ekspertyz, których wykonania Zamawiający oczekuje dopiero na etapie realizacji
zamówienia, nie jest w stanie w sposób rzetelny ocenić czy też nawet oszacować, które
elementy konstrukcji będą koniecznie do wymiany oraz w jakim zakresie należy wzmocnić
konstrukcje obiektów. Wady i ubytki elementów konstrukcji stalowych będą możliwe do
określenia dopiero po jej gruntowym oczyszczeniu i zinwentaryzowaniu.
Ponadto Odw
ołujący podniósł, że powyższe postanowienia PFU pkt 3.7.3.1 stoją
w
sprzeczności z pkt 3.7.3, ust. 1 pkt 1, gdyż na podstawie aktualnego stanu technicznego
obiektów określonego w PFU oraz na podstawie materiałów udostępnionych przez
Zamawiającego, dla ww. pozycji nie jest możliwe ustalenie zakresów i kosztów robót do
wykonania.
Zarzut nr 15
Odwołujący wskazał, że w Tomie IV SWZ Rozbicie ceny ofertowej (RCO)
Zamawiający podał dla obiektów wymienionych w pozycjach 2.1 M.6,, 2.1 M.7, 2.1 M.16, 2.1
M.18, 2.1 M.24 opis pozycji rozliczeniowych: oczyszczenie, wzmocnienie, przebudowa.
Zdaniem Odwołującego opis ten jest niejednoznaczny i niespójny z zapisami PFU.
W
odniesieniu do wzmocnienia Odwołujący wyjaśnił powyżej, że na etapie kalkulacji oferty
nie jest możliwe oszacowanie kosztów i zakresu robót w tym zakresie. W odniesieniu do
przebudowy Odwołujący wskazał, że zgodnie z zapisami tabeli w pkt. 3.7.3.1. PFU (str. 47
i
nast.) dla wskazanych obiektów Zamawiający w ogóle nie przewidział przebudowy.
W dokumentac
ji przetargowej brak jest podstaw pozwalających na ustalenie zakresu
Sygn. akt KIO 317/23
i
dokonanie kalkulacji kosztów związanych z przebudową obiektów wymienionych w ww.
pozycjach.
Odwołujący podniósł, że to, czy i w jakim zakresie obiekt będzie musiał podlegać
przebudowie
lub wzmocnieniu, jest niemożliwie do określenia na etapie składania oferty.
Dopiero po oczyszczeniu konstrukcji z powłok antykorozyjnych wykonawca będzie w stanie
dokładnie określić zakres uszkodzeń mechanicznych elementów stalowych lub
spowodowanych koro
zją, a tym samym zakres i koszt robót związanych ze wzmocnieniem
lub przebudową.
Zarzut nr 16
Odwołujący wskazał, że w Tomie IV SWZ (RCO) Zamawiający podał dla obiektów
wymienionych w pozycjach 2.1 M.11, 2.1 M.14 opis pozycji rozliczeniowych: oczyszczenie,
przebudowa.
Zdaniem Odwołującego opis ten jest niejednoznaczny i niespójny z zapisami PFU.
Zgodnie z zapisami tabeli w pkt. 3.7.3.1. PFU dla wskazanych obiektów zamawiający nie
przewidział przebudowy. W dokumentacji przetargowej brak jest podstaw pozwalających na
ustalenie zakresu i dokonanie kalkulacji kosztów związanych z przebudową obiektów
wymienionych w ww. pozycjach.
Zarzut nr 17
Odwołujący wskazał, że w PFU pkt 3.7.10 Elektroenergetyka trakcyjna, punkt 2 tabeli
(str. 67, Stacja Wałbrzych Główny) Zamawiający, w związku z przebudową obiektów
inżynieryjnych w km 78,658 i 80,480, wymaga wykonania prac dla stacji Wałbrzych Główny
polegających na przebudowie i regulacji sieci trakcyjnej.
Odwołujący podniósł, że w dokumentacji przetargowej i materiałach udostępnionych
przez Zamawiającego brak jest informacji umożliwiających określenie, czy nawet
oszacowanie ww. zakresów robót do wykonania a tym samym ich kosztów. Zamawiający nie
wskazał ilości i zakresu koniecznego do wykonania, tak jak np. zrobił to dla pozostałych
zakresów robót trakcyjnych opisanych w pkt. 1 i 3 ww. tabeli, np. dla punktu 1:
Biorąc po uwagę powyższe, Odwołujący wniósł o jednoznaczne określenie w pkt
tabeli zakresu robót przebudowy i regulacji sieci trakcyjnej w związku z przebudową
obiektów inżynieryjnych w km 78,659 i 80,480, w szczególności w zakresie określenia liczby,
odcinka lub konkretnych lokat słupów przeznaczonych do wymiany oraz wymagań
w
stosunku do przewodów jezdnych, tj. wymiany lub przecinania i łączenia, ich parametrów
po ewentualnej wymianie, sposobu zakotwienia itd. analogicznie jak dla pozostałych pozycji
tabeli.
Sygn. akt KIO 317/23
N
a podstawie dokumentacji przedmiotowego postępowania oraz biorąc pod
uwagę stanowiska stron, Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Izba ustaliła, że Odwołujący spełnia określone w art. 505 ust. 2 ustawy Pzp, jest
bowiem organizacją wpisaną na listę, o której mowa w art. 469 pkt 15 ustawy, a odwołanie
dotyczy dokumentów zamówienia.
Do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego skutecznie przystąpili
wykonawcy: Budimex S.A., Ground Transportation Systems Polska Sp. z o.o., STRABAG
Sp. z o.o. oraz TORPOL S.A.
Izba stwierdziła, że ww. wykonawcy zgłosili przystąpienia do
postępowania w ustawowym terminie, wykazując interes w rozstrzygnięciu odwołania na
korzyść Odwołującego.
W ocenie Izby zasadny okazał się zarzut oznaczony w odwołaniu numerem 10,
w
pozostałym zakresie odwołanie jest niezasadne.
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że odwołania dotyczące projektowanych
postanowień umowy oraz opisu przedmiotu zamówienia, tak jak dotyczące każdej innej
czynności lub zaniechania zamawiającego, służą ochronie wykonawców przed działaniami
niezgodnymi z
przepisami prawa (art. 513 pkt 1 i 2 ustawy Pzp), a Izba może uwzględnić
odwołanie wyłącznie w sytuacji, gdy stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało
wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia (art.
554 ust. 1
pkt 1 ustawy Pzp) lub niezgodność projektowanego postanowienia umowy
z
wymaganiami wynikającymi z przepisów ustawy (art. 554 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp). Nie
korzystają zatem z ochrony prawnej dążenia ukierunkowane jedynie na ukształtowanie
korzyst
niejszej dla wykonawców treści opisu przedmiotu zamówienia lub postanowień
przyszłej umowy, jeżeli treść nadana przez Zamawiającego nie narusza obowiązujących
przepisów. Nawet w sytuacji, gdy zaskarżone postanowienia dokumentów zamówienia
mogłyby być sformułowane lepiej pod kątem racjonalności czy celowości lub być mniej
restrykcyjne dla wykonawców, to jeśli nie stoją one w sprzeczności z obowiązującymi
przepisami prawa, odwołanie nie może zostać uwzględnione. Legalność jest bowiem
jedynym kryterium oceny s
tosowanym przez Izbę w postępowaniu odwoławczym. Inne
aspekty mogą podlegać określonym konsultacjom z uczestnikami rynku (przykładowo
w
ramach takiego rodzaju przedsięwzięć, jak wskazane przez Zamawiającego Forum
Inwestycyjne). Wypracowywaniu optymalnych r
ozwiązań nie służy natomiast postępowanie
odwoławcze, które jest wyłącznie środkiem eliminacji działań naruszających przepisy ustawy
i w
tym właśnie aspekcie mogły być ocenione podniesione w rozpoznawanej sprawie
zarzuty.
Sygn. akt KIO 317/23
Zaznaczyć przy tym należy, że niezasadne jest powoływanie się w postępowaniu
odwoławczym na naruszenia polegające na przekroczeniu zasady swobody umów (art.
353(1) Kc) czy nadużycie prawa (art. 5 Kc) w każdym przypadku, gdy postanowienia
dokumentów zamówienia, w szczególności projektowanych postanowień umowy, są
z
punktu widzenia wykonawców niesatysfakcjonujące. Powołaniu się na powyższe przepisy
musi towarzyszyć wykazanie skonkretyzowanych okoliczności świadczących o wypełnieniu
przez zaskarżone postanowienia określonych w tych przepisach klauzul generalnych.
W ocenie Izby zarzuty odwołania (z wyjątkiem zarzutu nr 10) nie zmierzają do
wyeliminowania działań Zamawiającego naruszających przepisy prawa, ale jedynie do
nadania postanowieniom umowy treści korzystniejszej dla wykonawców.
Ad 1
Izba ustaliła, że zgodnie z § 3 ust. 4 WU: Wynagrodzenie stanowi wynagrodzenie
ryczałtowe, w rozumieniu przepisu art. 632 Kodeksu cywilnego, za wykonanie przedmiotu
Umowy, z zastrzeżeniem postanowień § 9 (zmiana wynagrodzenia wynikająca ze zmiany
Umowy), § 10 i § 11 (zmiana wynagrodzenia wynikająca z waloryzacji), innych przypadków,
kiedy w treści Umowy przewidziano zapłatę za dodatkowy Koszt, pozycji w RCO
oznaczonych symbolem „O”, które będą rozliczane zgodnie z obmiarem. Oznacza to, że
Wykonawca, poza pr
zypadkami określonymi w Umowie oraz w u.p.z.p., nie może żądać
podwyższenia Wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia Umowy nie można było
przewidzieć rozmiaru lub Kosztu Robót do zgodnego z Umową i Prawem wykonania całości
przedmiotu Umowy
(…). Zgodnie natomiast § 10 ust. 5 WU: W zakresie, w którym zmiana
Wynagrodzenia nie jest objęta postanowieniami niniejszej Umowy, będzie się uważało, że
Wynagrodzenie uwzględnia wzrosty lub spadki cen. Powyższe nie oznacza wyłączenia
waloryzacji wynikającej z Kodeksu cywilnego. (…)
Zauważenia wymaga, że Odwołujący, formułując tezę o wyłączeniu zastosowania
przepis
ów Kodeksu cywilnego umożliwiających sądową zmianę umowy, w tym zmianę
wynagrodzenia wykonawcy,
powołał się na § 3 ust. 4 WU, pominął jednak treść § 10 ust.
WU, w którym wprost wskazano na brak wyłączenia waloryzacji wynikającej z Kodeksu
cywilnego.
W ocenie Izby nie ma wątpliwości, że na podstawie obecnego brzmienia
postanowień umowy wykonawca będzie uprawniony do sądowego dochodzenia zmiany
wynagrodzenia na
podstawie art. 357(1) § 1, art. 358(1) § 3 czy art. 632 § 2 Kc – wszystkie
te przepisy stanowią bowiem w określonych okolicznościach podstawę do zmiany
wynagrodzenia (waloryzacji).
Za niezasadne należy uznać prezentowane przez Odwołującego podczas rozprawy
tezy, jakoby Zamawiający mógł na etapie realizacji umowy podnosić, że w § 10 ust. 5 WU
Sygn. akt KIO 317/23
jest mowa o waloryzacji przewidzianej w Pzp, a nie o zmianie wynagrodzenia na podstawie
Kc. Teza ta jest oczywiście nietrafna, biorąc pod uwagę, że w postanowieniu tym literalnie
wskazano na waloryzację (tj. dostosowanie wynagrodzenia do nowej sytuacji) przewidzianą
przepisami Kc.
Wobec powyższego zarzut – jako niemający oparcia w brzmieniu postanowień
umowy
– należy uznać za niezasadny.
Ad 2 i 3
Izba ustaliła, że w § 3 ust. 22 WU:
22. Płatność za Urządzenia lub Materiały, o których mowa w ust. 20, będzie równoważna
80% kosztów wynikających z faktury przedstawionej przez Wykonawcę (bez VAT), biorąc
pod uwagę dokumenty wymienione w ust. 21 i wartość tych Materiałów lub Urządzeń.
Pozostałe 20 % wartości tych Materiałów lub Urządzeń, wynikające z faktury przedstawionej
przez Wykonawcę, będzie zapłacone po dokonaniu Odbioru częściowego przedmiotu
Umowy obejmującego zabudowę wskazanych Materiałów lub Urządzeń (płatność wg
prot
okołu Odbioru częściowego). Łączna płatność, poświadczona na warunkach określonych
w ust. 21, nie może w żadnym momencie realizacji Umowy przekroczyć 25% wynagrodzenia
brutto, o którym mowa w ust. 2. Limit ten może być ponownie wykorzystany po wbudowaniu
M
ateriałów lub Urządzeń.
Zgodnie z § 3 ust. 24 WU (po zmianie z 16 lutego 2023 r.):
W sytuacji, gdy Urządzenia lub Materiały zakupione przez Wykonawcę zgodnie
z
postanowieniami powyżej, mają zostać dostarczone w miejsce inne niż Teren Budowy,
uzgodnio
ne i zaakceptowane przez Inżyniera w formie pisemnej, Wykonawca zobowiązuje
się do uzyskania od podmiotów przechowujących wyżej wskazane Urządzenia lub Materiały
pisemnego oświadczenia, zgodnie z którym: (…)
3) podmiot przechowujący zobowiązuje się odmówić Wykonawcy dostępu do
przechowywanych Urządzeń lub Materiałów na żądanie Zamawiającego, w tym na żądanie
uprawnionego pracownika Zamawiającego legitymującego się pełnomocnictwem;
4) podmiot przechowujący nie będzie kierować do Zamawiającego jakichkolwiek roszczeń
związanych z umową łączącą podmiot przechowujący z Wykonawcą, z wyłączeniem
ewentualnych roszczeń, które mogą mu przysługiwać w stosunku do Zamawiającego na
podstawie u.p.z.p. z tytułu obowiązku bezpośredniej zapłaty
wynagrodzenia
Podwykonawcom, D
alszym Podwykonawcom (w przypadku spełnienia przesłanek do
dokonania bezpośredniej zapłaty, wynikających z u.p.z.p.),
Sygn. akt KIO 317/23
5) w przypadku jakichkolwiek roszczeń w stosunku do Wykonawcy podmiot przechowujący
zrzeka się uprawnienia do skorzystania z prawa zastawu na Urządzeniach lub Materiałach
przez niego przechowywanych.
W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że przedmiotem zamówienia jest
wykonanie robót budowlanych, co obejmuje zabudowanie materiałów i urządzeń
wymienionych
w § 3 ust. 20 WU. Przedmiotem umowy nie jest natomiast sam zakup
materiałów i urządzeń, które stanowią jedynie środek do osiągnięcia celu zamówienia, a nie
jego cel.
Następnie wskazać należy, że w świetle przepisów ustawy Pzp oraz Kc, zapłata za
materiały i urządzenia użyte do robót budowlanych mogłaby nastąpić po zakończeniu tych
robót, do których wykonania materiały i urządzenia były potrzebne. Obowiązek zapłaty za
materiały bezpośrednio po ich dostarczeniu na plac budowy, wbrew twierdzeniom
Odwołującego, nie wynika z art. 647 Kc, który stanowi, że przez umowę o roboty budowlane
wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego
zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do
dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem
robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do
odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Przepis ten określa więc essentialia
negotii umowy o
roboty budowlane i wskazuje, że obowiązkiem inwestora jest m.in. zapłata
umówionego wynagrodzenia. Ponadto, zgodnie z art. 654 Kc, w braku odmiennego
postanowienia umowy inwestor obowiązany jest na żądanie wykonawcy przyjmować
wykonane roboty częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części
wynagrodzenia, co oznacza, że obowiązek zapłaty wynagrodzenia (w tym obejmującego
koszty zakupu materiałów potrzebnych do wykonania robót) co do zasady aktualizuje się po
zakończeniu poszczególnych części robót. Należy więc stwierdzić, że nie ma prawnych
przeszkód, aby część wynagrodzenia za materiały i urządzenia została zapłacona dopiero po
wbudowaniu tych materiałów i urządzeń. Takie ukształtowanie zasad wypłaty wynagrodzenia
j
est też, z punktu widzenia Zamawiającego, racjonalnym środkiem mającym zabezpieczać
prawidłowe wbudowanie materiałów i urządzeń, które przecież służą do wykonania robót
budowlanych, nie stanowią zaś same w sobie istoty zamówienia. Wykonawca natomiast,
jeżeli zakłada wcześniejszy zakup materiałów, ma zarówno możliwość, jak i obowiązek
uwzględnienia w cenie oferty kosztów związanych z ich zakupem oraz z zapewnieniem
placów składowych, magazynów, kosztów transportu, zabezpieczenia przed kradzieżą oraz
zniszczeniem, ubezpieczenia.
Izba podziela stanowisko Zamawiającego, że taki sposób zapłaty za materiały
i
urządzenia jest bardziej korzystny dla wykonawców, niż byłby dopuszczalny w świetle
Sygn. akt KIO 317/23
obowiązujących przepisów. Jednocześnie stanowi on dla Zamawiającego rodzaj
zabezpieczenia tego, że materiały i urządzenia te zostaną wbudowane, gdyż to rezultat
końcowy robót ma dla Zamawiającego znaczenie.
Jeśli chodzi o prawa i obowiązki związane z przechowywaniem materiałów i urządzeń
przez podmioty trzecie, należy wziąć pod uwagę, że Zamawiający zmienił § 3 ust. 24 WU,
odnosząc te postanowienia do sytuacji, gdy urządzenia lub materiały zakupione przez
w
ykonawcę mają zostać dostarczone w miejsce inne niż teren budowy.
W ocenie Izby zaskarżone postanowienia są uzasadnione koniecznością ochrony
słusznych interesów Zamawiającego, który dokona zapłaty za 80% ceny materiałów
i u
rządzeń jeszcze przed ich wbudowaniem i zgodnie § 3 ust. 24 WU stanie się ich
właścicielem. Zasadne jest zatem zapewnienie sobie przez Zamawiającego wpływu na treść
umowy z podmiotem, który je przechowuje.
Ponadto Izba wzięła pod uwagę, że wykonawca nie jest zobowiązany do
wcześniejszego zakupu materiałów i urządzeń – może je bowiem zakupić bezpośrednio
przed wbudowaniem. Jeżeli natomiast skorzysta z możliwości wcześniejszego zakupu
i
zdecyduje się je przechowywać poza terenem budowy, to powinien tak wybrać
kontrahentów, którzy to przechowanie będę realizować, aby zapewnić realizację uprawnień
Zamawiającego.
Izba nie podziela przy tym stanowiska, jakoby zaskarżone postanowienia były
ingerencją w treść umowy podwykonawczej. Zgodnie z art. 7 pkt 27 ustawy Pzp przez
umowę o podwykonawstwo
należy rozumieć umowę w formie pisemnej o charakterze
odpłatnym, zawartą między wykonawcą a podwykonawcą, a w przypadku zamówienia na roboty
budowlane innego niż zamówienie w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, także między
podwykonawcą a dalszym podwykonawcą lub między dalszymi podwykonawcami, na mocy której
odpowiednio podwykonawca lub dalszy podwykonawca, zobowiązuje się wykonać część
zamówienia.
W ocenie Izby przechowywanie materiałów i urządzeń przed podmiot trzeci
trudno uznać za podwykonawstwo w świetle powyższej definicji – podmiot taki nie będzie
wykonywać części zamówienia.
Biorąc powyższe pod uwagę Izba stwierdziła, że zarzuty nr 2 i 3 nie zasługują na
uwzględnienie.
Ad 4
Izba ustaliła, że zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 2 WU:
Przedmiot Umowy, Wykon
awca wykona zgodnie z terminami określonymi w Umowie,
w
terminach wskazanych w HRF, a w szczególności w niżej wskazanych terminach nastąpi:
Sygn. akt KIO 317/23
(…) 2) Złożenie przez Wykonawcę kompletnego wniosku/wniosków o zezwolenie na
dopuszczenie do eksploatacji podsystemów strukturalnych, zgodnie z Ustawą o transporcie
kolejowym
– nie dłużej niż w ciągu 26 miesięcy od daty zawarcia Umowy.
Zgodnie z § 4 ust.3 pkt 5 i 6 WU:
Dla Umowy ustanawia się następujące Etapy, które Wykonawca zobowiązany jest wykonać
w następujących terminach: (…) 5) Etap 5 – 730 dni od dnia zawarcia Umowy – zakończenie
robót budowlanych 6) Etap 6 – 26 miesięcy od dnia zawarcia Umowy – zakończenie
i rozliczenie Umowy.
Nie jest sporne między stronami, że w świetle ustalonych przez Zamawiającego
terminów, uzyskanie certyfikatu weryfikacji WE będzie konieczne w ciągu 2 miesięcy od
zakończenia robót. Istotą sporu jest realność tak określonego terminu.
W pierwszej kolejności Izba wzięła pod uwagę, że – jak słusznie wskazał
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie – zgodnie z punktem 5.2 PFU wykonawca
zobowiązany będzie podjąć współpracę z jednostką notyfikowaną w sprawie Certyfikatu
weryfikacji WE na samym początku procesu projektowania oraz poinformowania Prezesa
UTK o podpisaniu umowy z jednostką notyfikowaną, zgodnie z obowiązującymi przepisami
prawa, a p
o zakończeniu etapu projektowania, a przed przystąpieniem do realizacji robót,
w
ykonawca pozyska pośrednie potwierdzenia weryfikacji podsystemów wydane przez
jednostkę notyfikowaną oraz jednostkę wyznaczoną.
W
ocenie Izby Odwołujący nie wykazał, że wywiązując się z powyższych obowiązków
wykonawca nie będzie miał możliwości uzyskania certyfikacji w terminie 2 miesięcy.
Jedynym dowodem przedstawionym przez Odwołującego jest wykres sporządzony na
podstawie jednego, wybranego kontraktu (LSC Konin)
, z którego wynika, że certyfikacja
nastąpiła po 6 miesiącach od uzyskania certyfikatu pośredniego, czyli od momentu
zakończenia robót. Nie wiadomo jednak, jakie były szczegółowe uwarunkowania tej
inwestycji, w tym terminy
pośrednie oraz zakres certyfikacji. Zamawiający natomiast
przedstawił trzy umowy o świadczenie usług certyfikacji, z których wynika, że termin
dwumiesięczny jest terminem realnym. Nawet jeśli można mieć wątpliwości, czy umowa
została wykonana i czy doszło do odbioru robót, to wskazać należy, że po pierwsze ciężar
dowodu
spoczywał na Odwołującym, który powinien wykazać brak możliwości uzyskania
certyfikatu w ciągu dwóch miesięcy, po drugie, nawet uwzględniając powyższe wątpliwości
należy stwierdzić, że umowy złożone przez Zamawiającego mają większą wartość
dowodową niż sporządzony przez Odwołującego wykres dotyczący jednej inwestycji.
W związku z powyższym zarzut należało uznać za niezasadny.
Sygn. akt KIO 317/23
Ad 5
Izba ustaliła, że zgodnie z § 9 ust. 4 WU:
W przypadku dokona
nia określonych czynności lub ich zaniechania przez organy
administracji państwowej, w tym organy administracji rządowej, samorządowej, jak również
organy i podmioty, których działalność wymaga wydania jakiejkolwiek decyzji o charakterze
administracyjnym w
trakcie wykonywania przedmiotu Umowy, w tym gestorów sieci, takie
jak:
opóźnienia w wydaniu przez ww. organy decyzji, zezwoleń, uzgodnień itp., do wydania
których są zobowiązane lub które Wykonawca ma obowiązek pozyskać na mocy
postanowień SWZ lub przepisów Prawa, 2
2) o
dmowy wydania przez ww. organy decyzji, zezwoleń, uzgodnień itp. Za odmowę, o której
mowa powyżej, Strony będą również uważały odmowę lub trudności w pozyskiwaniu prawa
do dysponowania nieruchomością na cele budowlane związane z okolicznościami
niezależnymi od Wykonawcy,
nałożenia przez ww. organy dodatkowych czynności, wymogów, obowiązków itp.
nieprzewidzianych uprzednio w SWZ,
– jeżeli okoliczności te nie będą wynikały z niedochowania przez Wykonawcę należytej
staranności, możliwa jest zmiana terminów realizacji Umowy lub Etapów, o okres wynikający
z opisanych wyżej okoliczności.
Z powyższych postanowień wynika, że w sytuacji, gdy działania lub zaniechania
innych organów nie będą wynikały z niedochowania przez wykonawcę należytej staranności,
możliwa jest zmiana terminów realizacji umowy lub etapów, co oznacza, że wykonawca nie
wykonawca w takim przypadku nie będzie ponosił negatywnych konsekwencji związanych
z
terminami realizacji zamówienia. Nie jest więc tak, że na wykonawcę zostało przerzucone
całe ryzyko związane z działaniem lub zaniechaniem organów. Jednocześnie zgodnie z § 14
ust. 24 WU:
Jeśli jednak niewydanie lub opóźnienie w wydaniu decyzji lokalizacyjnej lub
wystąpienie w niej błędów było niezawinione przez Wykonawcę to w przypadku poniesienia
przez Wykonawcę dodatkowego Kosztu lub opóźnienia w realizacji Robót, Wykonawca
powiadomi Inżyniera, a okoliczność ta stanowić będzie uzasadnienie do zmiany Umowy
zgodnie z
postanowieniami § 9. Jeśli zatem dojdzie do opóźnienia w uzyskaniu decyzji ULLK
to wy
konawca będzie uprawniony zarówno do zmiany terminu realizacji, jak i do zapłaty
z
tytułu poniesionych w związku z tym z tym kosztów.
Nie zasługują na uwzględnienie twierdzenia Odwołującego o opóźnieniach
w
działaniu organów administracji spowodowanej pandemią Covid-19. Wbrew twierdzeniom
Sygn. akt KIO 317/23
Odwołującego nie występują obecnie ograniczenia w funkcjonowaniu obiektów i urzędów
administracji rządowej i samorządowej, nie ma także informacji o przewidywanym powrocie
do jakichkolwiek ogranicz
eń w tym zakresie.
Ponadto Izba wskazuje, że nie sposób uznać, iż zaskarżone postanowienia stoją
w
sprzeczności ze wskazanym przez Odwołującego art. 471 Kc. Przepis ten stanowi, że
d
łużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego
wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest
następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zauważenia
wymaga, że objęte zarzutem postanowienia dotyczą działań lub zaniechań organów innych
niż Zamawiający, nie ma więc podstaw twierdzić, że odnoszą się one do sytuacji
niewykonania lub nienależytego wykonania przez Zamawiającego zobowiązania, które
powinno skutkować jego odpowiedzialnością odszkodowawczą na podstawie art. 471 Kc.
Ad 6
Izba
ustaliła, że zgodnie z § 12 WU (po zmianach z 16 lutego 2023 r.):
Jeżeli Wykonawca uważa się za uprawnionego do zmiany Umowy na podstawie
okoliczności wskazanych w Umowie lub Prawie oraz w zakresie w nich określonym,
zobowiązany jest do przekazania Inżynierowi pisemnego wniosku dotyczącego zmiany
Umowy wraz z opisem zdarzenia lub okoliczności, stanowiących podstawę takiej zmiany.
Postanowienia niniejszego paragrafu nie dotyczą waloryzacji, o której mowa w § 10 i § 11. 2.
Wniosek, o którym mowa w ust. 1 będzie złożony najwcześniej jak to możliwe, ale nie
później niż 30 Dni po tym, kiedy Wykonawca dowiedział się lub powinien był dowiedzieć się,
o tym wydarzeniu lub okoliczności, a jeżeli zmiana Umowy ma dotyczyć również zmiany
Wynagrodzenia netto, wnio
sek o którym mowa powyżej zostanie przez Wykonawcę złożony
nie później niż 45 Dni po tym, kiedy Wykonawca dowiedział się lub powinien był dowiedzieć
się, o tym wydarzeniu lub okoliczności. W przypadku niezłożenia przez Wykonawcę
w
terminie wniosku, o którym mowa w niniejszym paragrafie, roszczenie, o którym mowa
w
ust. 1, dochodzone na podstawie postanowień Umowy, wygasa. (…)
Gdy zdarzenie lub okoliczność, dające podstawę do zmiany Umowy, ma działanie ciągłe,
to:
(…)
Wykonawca winien przesłać ostateczny wniosek dotyczący zmiany Umowy w ciągu 30
Dni od ustania zdarzenia lub okoliczności kwalifikowanej jako przejściowa, a jeżeli
ostateczny wniosek o zmianę Umowy ma dotyczyć również zmiany Wynagrodzenia netto, to
wniosek, o którym mowa powyżej, zostanie przez Wykonawcę złożony nie później niż 45 Dni
od ustania zdarzenia lub okoliczności kwalifikowanej jako przejściowa lub w innym terminie,
który zostanie zatwierdzony przez Inżyniera na wniosek Wykonawcy. W przypadku
Sygn. akt KIO 317/23
niezłożenia przez Wykonawcę wniosku, w terminie o którym mowa w niniejszym punkcie,
roszczenie, o którym mowa w ust. 1, dochodzone na podstawie postanowień Umowy,
wygasa.
Odwołanie jest oparte na błędnej – zdaniem Izby – tezie, że zaskarżone
postanowienia WU, nakładające na wykonawcę obowiązek złożenia wniosku o zmianę
umowy we wskazanym przez Zamawiającego terminie, stanowią zmianę wynikających
z Kodeksu cywilnego
terminów przedawnienia roszczeń.
Nie ulega wątpliwości, że terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani
przedłużane przez czynność prawną. Powyższe wynika wprost z art. 119 Kc. Odwołujący
jednak bezpodstawnie utożsamia określony przez Zamawiającego termin wygaśnięcia
umownego roszczenia o zmianę umowy ze zmianą terminów przedawnienia roszczeń
dochodzonych na podstawie Kodeksu cywilnego, podczas gdy umowna procedura
rozpatrywania roszczeń nie wpływa (i nie może wpływać) na skrócenie terminów
przedawnienia określonych w powszechnie obowiązujących przepisach i możliwość
dochodzenia roszczeń na zasadach ogólnych. Postanowienie § 12 WU określa jedynie
zawite terminy na dokonanie przez wykonawcę aktów staranności w postaci zawiadomienia
Zamawiającego o wystąpieniu podstaw do zmiany umowy, w tym zmiany wynagrodzenia.
Przekonująca jest przy tym argumentacja Zamawiającego, który potrzebę określenia
procedury zgłaszania i rozpatrywania roszczeń wyjaśniał skalą udzielanego zamówienia
publicznego i związaną z tą koniecznością uporządkowania i usprawnienia czynności
związanych z roszczeniami wykonawcy.
W ocenie Izby, w
świetle dokonanej przez Zamawiającego modyfikacji z 16 lutego
2023 r.
nie ma wątpliwości, że niedotrzymanie terminów na złożenie wniosku spowoduje
wygaśnięcie umownego uprawnienia do żądania zmiany umowy, co literalnie wynika z § 12
WU. Nie zmienia to jednak
faktu, że wykonawca będzie miał możliwość dochodzenia
roszczeń na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem określonych w Kodeksie cywilnym
okresów przedawnienia.
Zauważenia wymaga również, że Sąd Najwyższy w wyroku z 23 marca 2017 r. (V
CSK 449/16) ocenił analogiczne postanowienia ujęte w Subklauzuli 20.1 FIDIC jako
dopuszczalne. Sąd Najwyższy wskazał: Brak podstaw do uznania, że w omawianej klauzuli
chodzi o termin ograniczający dochodzenie roszczenia przed sądem, a więc o termin
zbliżony do terminu przedawnienia. Nie wskazuje na to treść klauzuli ani przewidziany w niej
skutek określony jako «zwolnienie zamawiającego z odpowiedzialności» za dodatkowe
wynagrodzenie. Klauzula ta przewiduje zwolnienie zamawiającego z obowiązku zapłaty
wykonawcy wynagrodzenia za roboty dodatkowe, jeżeli wykonawca nie zawiadomi go
Sygn. akt KIO 317/23
w
określonym w umowie terminie o okolicznościach uzasadniających żądanie takiego
wynagrodzenia. Jest to zatem sankcja utraty uprawnienia do dochodzenia od
zamawiającego wynagrodzenia za dodatkowe prace, wynikająca z niedochowania przez
wykonawcę umownego aktu staranności w postaci konieczności zawiadomienia drugiej
strony w określonym terminie o okolicznościach uzasadniających jej odpowiedzialność za
dodatkowe wynagrodzenia. Termin przewidziany w omawianej klauzuli jest zatem umownym
terminem notyfikacyjnym, w czasie którego należy zawiadomić drugą stronę o określonych
okolicznościach, pod rygorem utraty określonych uprawnień. Co do charakteru jest zbliżony
do ustawowego terminu reklamacyjnego i aktu staranności przewidzianych m.in. w art. 563
§ 1 k.c. (…) Wbrew odmiennemu stanowisku Sądów obu instancji należy zatem uznać, że
strony mogły zastrzec w łączącej je umowie opartej na wzorcu umownym FIDIC klauzulę
20.1 zawierającą umowny termin zawity do dokonania aktu staranności zawiadomienia przez
wykonawcę zamawiającego o okolicznościach uzasadniających żądanie wynagrodzenia za
roboty dodatkowe, pod rygorem utraty tego uprawnienia.
Ad 7
Izba ustaliła, że zgodnie z § 13 WU:
10. O ile SWZ nie stanowi inaczej, Wykonawca zobowiązany jest uzyskać wszelkie
zezwolenia, zatwierdzenia i inne dokumenty wymagane do wykonania Robót, jak również dla
innych działań niezbędnych do realizacji przedmiotu Umowy, w szczególności dostarczenia,
usunięcia lub rozbiórki istniejącej infrastruktury lub jej elementów (w tym Urządzeń lub
Materiałów). Wykonawca opracuje i złoży w tym celu wszelkie wymagane wnioski i inne
dokumenty oraz w razie potrzeby wystąpi do Zamawiającego o wydanie stosownych
pełnomocnictw. Koszty związane z wykonaniem powyższych obowiązków obciążają
Wykonawcę chyba, że na skutek zmiany Umowy zakres powyższych obowiązków uległby
zmianie. W takim przypadku Wykonawca, występując z wnioskiem, o którym mowa w § 12
uwzględni w kalkulacji zmiany wartości Wynagrodzenia netto, o której mowa w § 12 ust.
dodatkowe Koszty z tym związane. (…)
Wykonawca zobowiązany jest zapewnić ochronę instalacji i urządzeń na powierzchni
ziemi i instalacji podziemnych oraz ponosi odpowiedzialność za wszystkie szkody
w
istniejących lub mających powstać w granicach lub poza Terenem Budowy elementach
infras
truktury, w tym nawierzchniach drogowych, rowach melioracyjnych, rurociągach,
kablach elektrycznych, sieciach lub mediach, wszystkich rodzajów, budynkach i budowlach –
wyrządzone przez niego lub Podwykonawcę w trakcie prowadzenia Robót. Wykonawca
powinien je uwzględnić i postępować zgodnie ze szczegółowymi zapisami znajdującymi się
w PFU, odnoszącymi się do takiej infrastruktury. Wykonawca niezwłocznie, na własny koszt
Sygn. akt KIO 317/23
zobowiązany jest naprawić wszystkie szkody powstałe z przyczyn leżących po stronie
Wykonawcy (Personelu Wykonawcy) i
– jeżeli to konieczne – przeprowadzić dalsze prace
naprawcze zarządzone lub polecone przez Inżyniera.
Zdaniem Odwołującego powyższe postanowienia zawierają klauzulę abuzywną
w rozumieniu art.
433 pkt 3 ustawy Pzp, który stanowi, że projektowane postanowienia
umowy nie mogą przewidywać odpowiedzialności wykonawcy za okoliczności, za które
wyłączną odpowiedzialność ponosi zamawiający.
P
owyższa teza Odwołującego jest niezasadna. Podkreślenia wymaga, że przedmiot
zamówienia będzie realizowany w formule „zaprojektuj i wybuduj”, w związku z czym
ostateczny zakres prac, a w konsekwencji
niezbędnych do ich wykonania pozwoleń, wynikać
będzie z przyjętych przez wykonawcę rozwiązań projektowych. W ocenie Izby Zamawiający
określił w PFU oraz WU zezwolenia, decyzje, pozwolenia, itp., jakie wykonawca ma
obowiązek (lub może mieć obowiązek) uzyskać, a określenie to jest na tyle precyzyjne, na ile
pozwala zamówienie realizowane w trybie „zaprojektuj i wybuduj”. Profesjonalny wykonawca
powinien być w stanie ustalić zakresu potrzebnych dokumentów i ujęcia związanych z tym
kosztów w cenie ofertowej.
Zamawiający wskazał w odpowiedzi na odwołanie przykładowe postanowienia, które
określają zakres wymaganych dokumentów:
− pkt 3.3.3 PFU zawiera opis wymagań dotyczących wniosków o wydanie decyzji
o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego;
− pkt 3.4 PFU zawiera opis wymagań dotyczących uzyskania pozwolenia na użytkowanie,
w tym
z uwzględnieniem wymaganych dokumentów związanych z przepisami o ochronie
środowiska czy też wynikających z prawa wodnego;
− pkt 3.5 PFU określa wymagania dotyczące operatu kolaudacyjnego;
− pkt 3.5.2 PFU określa wymagania dotyczące geodezyjnej dokumentacji powykonawczej.
Zamawiający nie może wykluczyć, że w zależności do przyjętych rozwiązań
projektowych konieczne okaże się pozyskanie innych dokumentów, nieprzewidzianych na
etapie udzielania zamówienia. Zauważenia wymaga jednak, że jeśli konieczność ta zaistnieje
na skutek zmiany umowy, w
ykonawca uprawniony będzie do uwzględnienia tych
dodatkowych kosztów w kalkulacji zmiany ceny.
Również w odniesieniu do § 13 ust. 33 WU nie sposób dopatrzeć się naruszenia art.
433 pkt 3 ustawy Pzp
. Powyższe postanowienie określa odpowiedzialność za szkody
wyrządzone przez wykonawcę lub podwykonawcę w trakcie prowadzenia robót, zatem
Sygn. akt KIO 317/23
twierdzenie o ustanowieniu odpowiedzialności wykonawcy za okoliczności, za które
wyłączną odpowiedzialność ponosi zamawiający jest oczywiście niezasadne.
Dalej zauważenia wymaga, że zgodnie z § 13 ust. 34 WU: Wykonawca zobowiązany
jest do usunięcia kolizji z planowanymi lub równolegle prowadzonymi inwestycjami przez
Zamawiającego lub działającymi w jego imieniu i na jego rzecz Wykonawcami albo z strona
28 z 42 inwestycjami prowadzonymi przez inne podmioty, albo z infrastrukturą techniczną
Zamawiającego lub innych podmiotów, które to kolizje albo infrastruktura były przewidziane
w SWZ. Jeśli taka infrastruktura lub kolizje nie zostały przewidziane w SWZ, a została/y
ujawniona/e na etapie realizacji Robót, w konsekwencji czego Wykonawca dozna opóźnienia
lub poniesie dodatkowy Koszt, to Wykonawca powiadomi Inżyniera, a okoliczność ta
stanowić będzie uzasadnienie do zmiany Umowy zgodnie z postanowieniami § 9. Ponadto
§ 13 ust. 35 WU stanowi: Zamawiającego obciąża ryzyko wzrostu kosztów Robót
wywołanych koniecznością przebudowy urządzeń obcych (urządzeń z których Zamawiający
nie korzysta lub nie są w posiadani Zamawiającego), które nie były przewidziane
w
dokumentacji przetargowej, a które zostały ujawnione na etapie wykonywania map do
celów projektowych oraz uzgodnień innych dokumentów opracowywanych przez
Wykonawcę (w tym ZUDP). Jeśli taka robota budowlana nie została przewidziana, a została
ujawniona na
etapie wykonywania map do celów projektowych lub uzgodnień dokumentacji
wymaganej Umową (w tym ZUDP) w konsekwencji czego Wykonawca dozna opóźnienia lub
poniesie dodatkowy Koszt, to Wykonawca powiadomi Inżyniera, a okoliczność ta stanowić
będzie uzasadnienie do zmiany Umowy zgodnie z postanowieniami § 9.
Powyższe oznacza, że w ramach ceny ofertowej wykonawca powinien wziąć pod
uwagę tylko te elementy infrastruktury, które wynikały z dokumentacji przetargowej,
natomiast jeśli dana infrastruktura nie była opisana w SWZ, to wykonawca będzie
uprawniony do zmiany umowy.
Izba podziela argumentację przedstawioną w tym zakresie
w
odpowiedzi na odwołanie, gdzie Zamawiający wskazał: (…) np. skoro nie określono
istnienia kolizji z siecią wodociągową, kanalizacyjną lub gazową (pkt 3.7.13.1 PFU) to ich
wykrycie skutkujące koniecznością usunięcia takich kolizji stanowić będzie postawę do
zmiany Umowy. Jeśli jednak będzie to kolizja z siecią „TK Telekom”, o której mowa
w
punkcie 3.7.13.2 PFU, to jej usuniecie będzie konieczne w ramach wynagrodzenia
umownego. Powyższe znajdzie zastosowanie także do przyszłej infrastruktury. Jeśli bowiem
w wyniku działań osób trzecich, przed przekazaniem wykonawcy placu budowy powstanie na
jego terenie jakaś infrastruktura, to jej usuniecie będzie obowiązkiem Wykonawcy ale
przysługiwać mu będzie z tego tytułu dodatkowe wynagrodzenie jako że nie była ona
określona w PFU. Jednak zniszczenie takiej infrastruktury przez Wykonawcę lub jego
Sygn. akt KIO 317/23
Podwykonawcę stanowić będzie ryzyko Wykonawcy i w takim przypadku znajdzie
zastosowanie właśnie kwestionowane postanowienie Umowne
W ocenie Izby w takim ukształtowaniu obowiązków i odpowiedzialności wykonawcy
nie można dopatrzeć się naruszenia wskazanych przez Odwołującego przepisów prawa.
Ad 8
Izba ustaliła, że zgodnie z § 15 ust. 7 WU:
W przypadku, gdy osobom trzecim przysługuje tytuł prawny dający prawo do dysponowania
do celów budowlanych nieruchomością, mającą stanowić Teren Budowy lub jego część,
Wykonawca jest zobowiązany do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu uzyskania
na rzecz Zamawiającego prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
w
rozumieniu art. 3 ust. 11 Prawa budowlanego, co obejmuje obowiązek uzyskania tytułu
prawnego w sposób, jaki będzie wymagany zgodnie z SWZ do realizacji danej części Robót,
a jeśli SWZ nie określa takiego sposobu (stosunek zobowiązaniowy, decyzja
administracyjna), Wykonawca jest zobowiązany do zapewnienia Zamawiającemu tytułu
prawego do nieruchomości wynikającego z decyzji administracyjnej lub (tam gdzie jest to
możliwe) ograniczonego prawa rzeczowego, przewidującego uprawnienia w tym zakresie.
Po uzyskaniu prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, Wykonawca jest
zobowiązany do doprowadzenia, przy udziale Zamawiającego i Inżyniera, do przekazania
mu przez osoby uprawnione, dostępu i możliwości użytkowania Terenu Budowy lub jego
części obejmującej taką nieruchomość lub inne miejsce mające stanowić Teren Budowy, na
zasadach opisanych powyżej. Powyższe dotyczy także nieruchomości o nieuregulowanym
stanie prawnym w rozumieniu ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899 z późn. zm.). Jeżeli z SWZ nie będzie
wynikać obowiązek pozyskania przez Wykonawcę w/w praw, to Wykonawca powiadomi
Inżyniera, a okoliczność ta stanowić będzie uzasadnienie do zmiany Umowy zgodnie
z
postanowieniami § 9.
Odnosząc się do przedmiotowego zarzutu przede wszystkim wskazać należy, że
Zamawiający jest uprawniony do opisania zakresu udzielanego zamówienia w sposób
odpowiadaj
ący jego zapotrzebowaniu. Zaskarżone postanowienie dotyczy objęcia
przedmiotem zamówienia również zapewnienia tytułu prawnego do nieruchomości mających
stanowić teren budowy, jeśli zaistnieje taka potrzeba. W ocenie Izby nie ma prawnych
przeszkód, aby również takie działania objąć udzielanym zamówieniem.
Jak wskazał Zamawiający, zakłada on, że co do zasady zakłada, że inwestycja
zostanie zrealizowana w liniach rozgraniczających teren kolejowy, nie może jednak
wykluczyć, że przyjęte przez wykonawcę rozwiązania projektowe doprowadzą do
Sygn. akt KIO 317/23
konieczności wyjścia poza ten teren. W takiej sytuacji konieczne będzie pozyskanie tytułu
prawnego do nieruchomości, co może być zlecone wykonawcy zamówienia.
W ocenie Izby nie ma podstaw do twierdzenia, że przeniesienie na wykonawcę
obowiązku uzyskania prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, lub
innego tytułu do nieruchomości jest sprzeczne z art. 647 Kc, który nakłada na inwestora
obowiązek przekazania terenu budowy. Za dopuszczalne należy uznać, aby w ramach
zamówienia zlecono wykonawcy podjęcie niezbędnych działań w celu uzyskania na rzecz
Zamawiającego prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz
zapewnienia Zamawiającemu tytułu prawnego do nieruchomości, w sytuacji, gdy wykonawca
tak zaprojek
tuje inwestycję, że wyjdzie ona poza teren nieruchomości, do których
Zamawiający ma obecnie tytuł prawny. Obowiązki w tym zakresie należy uznać za element
umowy o charakterze zlecenia.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 7 kwietnia 2017 r. (V
CSK 481/16) w odniesieniu do umowy o roboty budowlane:
Nie ma przeszkód, by
w
warunkach swobody umów przyjmujący zamówienie zobowiązał się też do wykonania na
rzecz zamawiającego jakichś czynności charakterystycznych dla zlecenia, czy świadczenia
usług.
Wobec powyższego zarzut należało uznać za niezasadny.
Ad 9
Izba ustaliła, że zgodnie z § 28 ust. 5 WU, nie będą naliczane łącznie kara umowna,
o której mowa w ust. 1 pkt 26 (kara 10% wynagrodzenia netto za odstąpienie przez
Zamawiającego od umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy), z pozostałymi
karami umownymi w przypadku, gdy podstawa do odstąpienia od Umowy stanowi
równocześnie okoliczność uzasadniająca naliczenie tych pozostałych kar umownych.
Zamawiający nie wprowadził wyłączenia kumulacji kar umownych co do pozostałych kar
przewidzianych w § 28 ust. 1 WU.
W ocenie Izby brak postanowienia wyłączającego naliczanie kilku kar umownych za
naruszenia mające źródło w tym samym działaniu lub zaniechaniu należy oceniać
z
uwzględnieniem konkretnych okoliczności oraz w kontekście charakteru kary umownych,
które stanowią rodzaj odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie
zobowiązań umownych. W sytuacji gdy naruszenie jednego z obowiązków wykonawcy jedno
będzie przyczyną kolejnych naruszeń, nie można wykluczyć, że z punktu widzenia
Zamawiającego będzie to przyczyną zaistnienia różnego rodzaju czy większego zakresu
szkód, za które zasadne będzie naliczenie kar umownych. Na przykładzie opisanym
w
odwołaniu można wskazać, że zawarcie umowy o podwykonawstwo bez uprzedniej
akceptacji Zamawiającego a następnie nieprzedłożenie Zamawiającemu w terminie
Sygn. akt KIO 317/23
poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii umowy z podwykonawcą, nie jest
naruszeniem tego samego obowiązku, ale jedno naruszenie jest źródłem kolejnego
naruszenia.
Jak
kolwiek kwestia kumulacji kar umownych bywa różnie oceniana, to zdaniem Izby
w rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane, aby konkretne postanowienia dotyczące kar
umownych naruszały powszechnie obowiązujące przepisy prawa. Izba wzięła też pod uwagę
stano
wisko Sądu Najwyższego, który w wyroku z 2 października 2020 r. (III CSK 77/18)
wskazał: Do przedmiotowo istotnych elementów zastrzeżenia kary umownej należy zaliczyć
przede wszystkim określenie zobowiązania, a przynajmniej pojedynczego obowiązku,
którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie rodzi obowiązek zapłaty kary. Strony mogą
skutecznie zastrzec w umowie kilka kar umownych, o ile każda z nich związana będzie
z
innym przejawem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania; kary te będą
wówczas podlegać sumowaniu, a ewentualne miarkowanie odnosić się będzie do ich sumy.
Nie można zatem wykluczyć kumulacji kar za de facto to samo zdarzenie skutkujące
niewykonaniem kilku obowiązków umownych, jeżeli strony wprost to przewidziały; nie
powinno wsza
kże budzić wątpliwości, że taka kumulacja daje asumpt do rozważenia
zastosowania instytucji miarkowania.
Wobec powyższego zarzut należało uznać za niezasadny.
Ad 10
Zarzut jest zasadny.
Izba ustaliła, że zgodnie z § 29 ust. 6 WU: W razie rozwiązania lub odstąpienia od
Umowy, rękojmia i gwarancja obowiązują w zakresie wykonanych i odebranych Robót,
a
Wykonawca nie może się uwolnić od odpowiedzialności z tytułu rękojmi lub gwarancji
powołując się na ingerencję podmiotów trzecich, kontynuujących realizację Robót na
zlecenie Zamawiającego, w wykonane przez niego Roboty. W takim przypadku okres rękojmi
rozpoczyna bieg od dnia podpisania protokołu odbioru Robót zgodnie z postanowieniami
niniejszej Umowy.
Zgodnie z art. 353(1) Kc s
trony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny
według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze)
stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
W ocenie Izby
zostało wykazane, że zaskarżone postanowienie powoduje obciążenie
wykonawcy od
powiedzialnością z tytułu rękojmi i gwarancji w sposób sprzeczny z naturą
tego stosunku. Na podstawie tego postanowienia Zamawiającemu przysługiwałyby wobec
wykonawcy roszczenia nawet w sytuacji, gdyby
określona wada powstała w wyniku działania
podmiotu tr
zeciego, w tym z jego wyłącznej winy, nie ulega bowiem wątpliwości, że
Sygn. akt KIO 317/23
ingerencja nowego wykonawcy
może skutkować uszkodzeniem robót wykonanych przez
poprzedniego w
ykonawcę.
Podkreślenia wymaga, że odpowiedzialność z tytuł rękojmi i gwarancji odnosi się do
wad przedmiotu umowy wykonanego przez w
ykonawcę. O ile więc wykonawca przyjmuje
odpowiedzialność za jakość robót wykonanych przez siebie czy za pomocą
podwykonawców, to nie może on gwarantować za to, co z przedmiotem robót zrobi podmiot
trzeci, w oderwan
iu od tego, jak sam wykonawca te roboty wykonał – a taką właśnie
odpowiedzialnością skutkowałoby utrzymanie zaskarżonego postanowienia. W sytuacji
ingerencji w przedmiot umowy przez inny podmiot w
ykonawca nie ma żadnego wypływu na
rodzaj i zakres zmian ora
z prawidłowość ich wykonania. Żądanie, aby wykonawca z góry
zrzekł się możliwości powołania na odpowiedzialność innych podmiotów, jest ze strony
Zamawiającego nadużyciem i przekracza dopuszczalne granice swobody umów.
Zamawiający bowiem, korzystając z tego, że jest uprawniony do ukształtowania postanowień
umowy, w swoim interesie, ale sprzecznie z istotą odpowiedzialności z tytułu rękojmi
i
gwarancji, próbuje spowodować, że uzyska od wykonawcy zaspokojenie roszczeń nawet
bez potrzeby ustalania, czy podmiot
trzeci nie uszkodził przedmiotu robót.
Zamawiający powołał się na możliwość rozszerzenia odpowiedzialności także na
wady powstałe po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, w ocenie Izby możliwość
taka
nie jest jednak tożsama z obciążeniem wykonawcy odpowiedzialnością za wady
wywołane działaniem podmiotu trzeciego, które nie powstałyby, gdyby takiej ingerencji nie
było. O ile nie ma wątpliwości, że zmiana wykonawcy nie powinna powodować wygaśnięcia
roszczeń z tytułu rękojmi i gwarancji, to wykonawca powinien jednak móc powołać się na
ingerencję podmiotów trzecich kontynuujących roboty.
Wobec powyższego Izba nakazała Zamawiającemu zmianę § 29 ust. 6 WU, poprzez
wykreślenie fragmentu: a Wykonawca nie może się uwolnić od odpowiedzialności z tytułu
rękojmi lub gwarancji powołując się na ingerencję podmiotów trzecich, kontynuujących
realizację Robót na zlecenie Zamawiającego, w wykonane przez niego Roboty.
Ad 11 i 12
Izba ustaliła, że zgodnie z § 30 ust. 14 pkt 3 WU: Po odstąpieniu od Umowy
z przyczyn wymienion
ych w ust. 1 Zamawiający: (…) jest uprawniony do oświadczenia, jakie
Materiały, Urządzenia lub jakie konstrukcje, określone w ust. 12 pkt 3, chciałby przejąć na
własność; złożenie takiego oświadczenia powoduje przejście na Zamawiającego własności
rzeczy ws
kazanych w tym oświadczeniu lub (jeśli nie zostały jeszcze nabyte przez
Wykonawcę) zobowiązuje Wykonawcę do ich nabycia od dostawców (w takim przypadku
Wykonawca po ich nabyciu od dostawców dokona ich refakturowania na rzecz
Sygn. akt KIO 317/23
Zamawiającego); Materiały, Urządzenia, wyroby budowlane lub konstrukcje Wykonawca
przetransportuje na Teren Budowy (o ile nie znajdują się tam). Analogiczne uprawnienie
Zamawiającego zostało przewidziane w § 31 ust. 6 pkt 2 WU.
Odwołujący uzasadniając przedmiotowy zarzut powołał się na przepis art. 494 § 1 Kc,
formułując
jednocześnie
żądanie
wprowadzenia
obowiązku
przejęcia
na
własność/odkupienia materiałów i urządzeń. Wskazany wyżej przepis stanowi jednak, że
strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie
wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć.
Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz
również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
Zgodnie natomiast z art. 395 § 2 Kc: W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana
jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym,
chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz
za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Gdyby zatem
przyjąć, że kodeksowe zasady rozliczeń stron w przypadku odstąpienia od umowy nie mogą
być modyfikowane umową stron, to Zamawiający zobowiązany byłby zwrócić wykonawcy
wszystkie materiały oraz żądać zwrotu płatności za te materiały. Zatem żądanie odwołania
samo w sobie stanowi dążenie do zmodyfikowania tych zasad.
Zauważenia wymaga, że zaskarżone postanowienia umowy dotyczą materiałów
zamówionych lub nabytych, które nie mogą być wykorzystane w związku z odstąpieniem od
umowy, nie dotyczy to zatem materiałów, które zostały wbudowane – a tylko w odniesieniu
do materiałów wbudowanych istniałaby niemożliwość zwrotu wzajemnych świadczeń stron
w naturze.
Żądania odwołania wskazują, że również Odwołujący dopuszcza umowną
modyfikację rozliczeń w przypadku odstąpienia od umowy. Skoro jest to dopuszczalne, to
mogło być zmodyfikowane w taki sposób, jak to zrobił Zamawiający. Wskazać przy tym
należy, że wykonawca nie ma obowiązku wcześniejszego nabywania materiałów i urządzeń,
nietrafiony jest zatem argument, że wykonawca znajdzie się w niekorzystnej sytuacji, gdy
Za
mawiający nie przejmie wszystkich materiałów.
Wobec powyższego zarzut należało uznać za niezasadny.
Ad 13
Izba ustaliła, że w § 40 ust. 1 WU Zamawiający określił m.in. następujące obowiązki
dla wykonawców wspólnie wykonujących umowę:
Wykonawcy wchodzący w skład Konsorcjum, zobowiązani są do przedstawienia kopii
umowy konsorcjum (lub innej umowy o po
dobnym charakterze, w tym umowy o współpracy)
Sygn. akt KIO 317/23
wraz ze szczegółowym podziałem zadań wynikającym z umowy konsorcjum, określonym
w
odrębnym załączniku do umowy konsorcjum, w tym zawierającej informacje, za wykonanie
jakich Robót w ramach Umowy odpowiada każdy z uczestników Konsorcjum. Podmioty,
wchodzące w skład Konsorcjum, powiadomią Zamawiającego o swoim partnerze wiodącym
(Liderze), który będzie dysponował nieodwołalnym pełnomocnictwem (wzór pełnomocnictwa
określony w załączniku nr 11 do Umowy) do podejmowania decyzji wiążących Wykonawcę,
w szczególności, któremu pozostałe podmioty wchodzące w skład Konsorcjum udzielą
pisemnego pełnomocnictwa do:
a) przyjmowania w ich imieniu wszelkich oświadczeń woli lub wiedzy (nawet, jeżeli interesy
Lidera i mocodawcy będą ze sobą sprzeczne), pochodzących od Zamawiającego, których
potrzeba złożenia przez Zamawiającego może powstać w związku z zawarciem
i wykonywaniem Umowy,
b) składania w ich imieniu wszelkich oświadczeń woli lub wiedzy (nawet, jeżeli interesy
Lidera i m
ocodawcy będą ze sobą sprzeczne), których potrzeba złożenia może powstać
w
związku z zawarciem i wykonaniem Umowy,
c) wystawiania faktur i odbioru wynagrodzenia wynikającego z Umowy,
d) reprezentowania wszystkich członków Konsorcjum w czynnościach wykonywanych
w
związku z zawarciem i wykonaniem Umowy,
e) podpisywania w imieniu wszystkich członków Konsorcjum wszelkich dokumentów
związanych z zawarciem i wykonaniem Umowy
powyższe wyszczególnienie nie wyłącza możliwości udzielenia przez członka Konsorcjum
szczególnego pełnomocnictwa do szerszego zakresu działania Lidera Konsorcjum.
Pełnomocnictwo, o którym mowa w niniejszym ustępie, podlega zmianom zgodnie
z zasadami zmiany Umowy.
4) Lider Konsorcjum jest uprawniony do dokonywania w imieniu pozostałych członków
Konsorcjum zmian Umowy w zakresie dotyczącym terminów, zakresu i sposobu jej realizacji,
w tym także wynagrodzenia Wykonawcy, przy czym zmiana może dotyczyć każdego
z
członków Konsorcjum oddzielnie, jak i wszystkich łącznie. Lider Konsorcjum uprawniony
jest do dokonywania w imieniu pozostałych członków Konsorcjum zmian Umowy po
wcześniejszym uzyskaniu oświadczenia o wyrażeniu zgody na zmianę Umowy od każdego
z
członków Konsorcjum, złożonego w formie pisemnej;
5) Lider Konsorcjum, po wcześniejszym uzyskaniu oświadczenia o wyrażeniu zgody na
odstąpienie od Umowy od każdego z członków Konsorcjum jest uprawniony do odstąpienia
od Umowy w imieniu pozostałych członków Konsorcjum. Zamawiający jest uprawniony do
Sygn. akt KIO 317/23
złożenia oświadczenia o odstąpieniu od Umowy Liderowi Konsorcjum, w wyniku czego
oświadczenie wywołuje skutek prawny w stosunku do wszystkich członków Konsorcjum; (…)
9) w przypadku, gdy, po stronie Lidera Konsorcjum zaistniały problemy finansowe,
w
szczególności stan niewypłacalności, podmioty wchodzące w skład Konsorcjum
zobowiązane są powiadomić Zamawiającego o przedmiotowym fakcie i dokonać zmiany
Lidera Konsorcjum. W okolicznościach opisanych w poprzednim zdaniu Zamawiający może
zapłacić umówione wynagrodzenie na rachunek bankowy wskazany na fakturze przez
podmiot reprezentujący wszystkich członków Konsorcjum, zgodnie z posiadanym
pełnomocnictwem, w wyniku czego zobowiązanie do zapłaty umówionego wynagrodzenia
wygaśnie względem wszystkich podmiotów wchodzących w skład Konsorcjum – solidarność
wierz
ycieli, prowadzi to do spełnienia świadczenia przez Zamawiającego;
10) podmioty wchodzące w skład Konsorcjum ponoszą solidarną odpowiedzialność za
wypłatę należnego Podwykonawcom wynagrodzenia, niezależnie od tego, który z członków
Konsorcjum zawarł z takim Podwykonawcą Umowę o podwykonawstwo.
W ocenie Izby przepisy ustawy Pzp nie
stoją na przeszkodzie określeniu przez
zamawiającego relacji między nim a wykonawcami wspólnie ubiegającymi się o udzielenie
zamówienia. Ponadto, zgodnie z art. 58 ust. 4 ustawy Pzp: W odniesieniu do wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia zamawiający może określić wymagania
związane z realizacją zamówienia w inny sposób niż w odniesieniu do pojedynczych
wykonawców, jeżeli jest to uzasadnione charakterem zamówienia i proporcjonalne do jego
przedmiotu. Jakkolwiek
powyższy przepis jest przede wszystkim powiązany z możliwością
określenia szczególnego sposobu spełniania przez wykonawców wspólnie ubiegających się
o udzielenie zamówienia warunków udziału w postępowaniu (art. 117 ustawy Pzp), to jego
brzmienie jest na tyle ogólne, że nie w ocenie Izby może być interpretowany również jako
uprawnienie w zakresie ukształtowania innych obowiązków konsorcjum w relacjach
z
zamawiającym. Kwestie takie, jak uprawnienie do składania i przyjmowania oświadczeń
woli i wiedzy czy podmiotu uprawnionego, zmian umowy czy obowiązków w razie problemów
finansowych lidera konsorcjum,
można bowiem uznać za kwestie związane z realizacją
zamówienia.
Za przekonujące Izba uznała stanowisko Zamawiającego, że zaskarżone
postanowienia są istotne z punktu widzenia sprawności realizacji zamówienia i stanowią
rozwiązanie pozwalające Zamawiającemu działać w relacjach z konsorcjum tak, jak to ma
miejsce w relacjach z pojedynczym wykonawcą.
W ocenie Izby
zaskarżone postanowienia nie mogą być uznane za naruszenie
zasady swobody kontraktowania członków konsorcjum. Należy mieć na uwadze, że
Sygn. akt KIO 317/23
p
ostanowienia te dotyczą relacji między konsorcjum a zamawiającym, członkowie
konsorcjum mogą natomiast określić w relacjach wewnętrznych dodatkowe regulacje, które
będą obowiązywać w między nimi, w tym zasady odpowiedzialności lidera konsorcjum
względem pozostałych wykonawców wchodzących w skład konsorcjum.
Wobec powyższego zarzut nie zasługiwał na uwzględnienie.
Ad 14-17
Izba ustaliła, że w pkt. 3.7.3.1 PFU Zamawiający określił zakres robót na obiektach
inżynieryjnych na linii 274 w następujący sposób:
- w poz. 6 tiret 4 tabeli:
Wzmocnienie obiektu w celu uzyskania nacisku 221 kN/oś,
- w poz. 7 tiret 3 tabeli: Wzmocnien
ie (w razie konieczności) przęsła stalowego,,
- w poz. 16 tiret 4 i 5:
Wykonanie wymiany elementów skorodowanych; O ile dokumentacja
projektowa wykaże – wzmocnienie konstrukcji obiektu (Szczególnie podłużnice
i poprzecznice)
- w poz. 24 tiret 4 i 5: Wykon
anie wymiany elementów skorodowanych; O ile dokumentacja
projektowa wykaże – wzmocnienie konstrukcji obiektu (Szczególnie podłużnice
i poprzecznice).
W Tomie IV SWZ Rozbicie ceny ofertowej (RCO)
Zamawiający zamieścił następujący
opis pozycji: oczyszczenie, wzmocnienie, przebudowa. D
la obiektów wymienionych
w pozycjach 2.1 M.11, 2.1 M.14
zamieścił opis: oczyszczenie, przebudowa.
W punkcie 3.7.10 PFU (Elektroenergetyka trakcyjna) w punkcie 2
tabeli Zamawiający
określił następujący zakres robót do wykonania dla stacji Wałbrzych Główny: Przebudowa
i
regulacja sieci trakcyjnej w związku z przebudową obiektów inżynieryjnych w km 78,658
i 80,480.
Zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy Pzp, p
rzedmiot zamówienia opisuje się w sposób
jednoznaczny i wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń,
uwzględniając wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
Stosownie do art. 99 ust. 4 ustawy Pzp, p
rzedmiotu zamówienia nie można opisywać
w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, w szczególności przez wskazanie
znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który
charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli
mogłoby to doprowadzić do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych wykonawców
lub produktów.
Sygn. akt KIO 317/23
Oceniając powyższe postanowienia dokumentacji zamówienia pod kątem zgodności
z art. 99 ust. 1 ustawy Pzp
należy mieć na uwadze, że zamówienie będzie realizowane
w
formule „zaprojektuj i wybuduj”, co oznacza, że uszczegółowienie zakresu zamówienia
nastąpi na etapie opracowania dokumentacji projektowej. Biorąc powyższe pod uwagę Izba
stwierdziła, że opis przedmiotu zamówienia w zaskarżonym zakresie jest jednoznaczny
i
wyczerpujący.
W odniesieniu do zarzutu nr
14 Izba stwierdziła, że w punkcie 2.2.2.1 PFU
Zamawiający zamieścił szczegółowe informacje na temat nawierzchni torowej. Zakres prac
budowlanych dla obiektów inżynieryjnych do wykonania przez Wykonawcę określono w pkt
od 3.7.3.1.1 do 3.7.3.1.24 PFU oraz pkt od 2.1 M.1 do 2.1.M24 Tom IV (RCO). W zakresie
ww. obiektów inżynieryjnych Zamawiający udostępnił również karty ewidencyjne obiektów
inżynieryjnych (załącznik nr 4 PFU) oraz protokoły kontroli okresowej obiektów
inżynieryjnych (załącznik nr 5 PFU), które zawierają opis uszkodzeń poszczególnych
elementów obiektu z ich fotografiami. Istotne jest również to, że zgodnie z pkt 19 IDW
Zamawiający przewidział przeprowadzenie wizji lokalnej. Odwołujący nie wykazał, że
oględziny obiektów inżynieryjnych w połączeniu z informacjami udostępnionymi przez
Zamawiającego, nie mogą dostarczyć wykonawcy (będącemu podmiotem profesjonalnym)
wiedzy niezbędnej do oszacowania zakresu robót i ich kosztu.
W zakresie zarzut
ów nr 15 i 16 Zamawiający wyjaśnił w odpowiedzi na odwołanie, że:
w
RCO użyto określenia „przebudowa” i „wzmocnienie”, ponieważ oznacza ono
wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów
użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem
charakterystycznych para
metrów, co odzwierciedla zakres opisany w PFU, dzięki któremu
poprzez wzmocnienie i przebudowę osiągnięte zostaną oczekiwane parametry wskazane
w poz. 3.1 PFU.
W odniesieniu do tych zarzutów w całości aktualna pozostaje ocena i argumentacja
Izby przedstawiona w odniesieniu do zarzutu nr 14.
W zakresie zarzutu nr 17 wskazać należy, że zgodnie z wyjaśnieniami
Zamawiającego nie jest możliwe określenie liczby czy konkretnych lokat słupów, w związku
z
Zamawiający wskazał w RCO odcinek prac i – co istotne – przewidział wynagrodzenie
kosztorysowe. Z
akres prac uzależniony będzie w tym przypadku nie tyle od obecnego stanu
linii, co
od zaprojektowanych obiektów inżynieryjnych. Jednocześnie wykonawca otrzyma
wynagrodzenie za prace faktycznie wykonane, zgodnie z przyj
ętymi przez niego
założeniami. Tak określony przedmiot zamówienia nie powinien wywoływać wątpliwości
u
profesjonalnych wykonawców.
Sygn. akt KIO 317/23
Wobec powyższego należy stwierdzić, że zaskarżone postanowienia nie naruszają
art. 99 ust. 1 ustawy Pzp.
Odnosząc się do kwestii zgodności tych postanowień z art. 99 ust. 4 ustawy Pzp
należy stwierdzić, że nie wiadomo, na czym miałoby polegać naruszenie tego przepisu.
Okoliczności faktyczne stanowiące podstawę zarzutów nie odnoszą się do kwestii objętych
dyspozycją tego przepisu. Odwołujący nie wskazał, na czym miałoby w przypadku tych
postanowień polegać utrudnienie uczciwej konkurencji, którego istotą jest uprzywilejowanie
jednych wykonawców kosztem innych.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 557, art. 574
i
art. 575 ustawy z 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych oraz w oparciu
o
przepisy § 5 pkt 1 oraz § 7 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30
grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego,
ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r.
poz. 2437).
Izba, stosownie do wyniku postępowania, obciążyła kosztami postępowania
Zamawiającego w części 1/17 i Odwołującego w części 16/17, biorąc pod uwagę liczbę
zarzutów uznanych za zasadne. Na koszty postępowania odwoławczego składał się wpis
uiszczony przez Odwołującego w wysokości 20.000,00. Odwołujący poniósł zatem
dotychczas koszty postępowania odwoławczego w wysokości 20.000 zł, natomiast
odpowiada za nie do wysokości 18.824 zł (20.000 x 16/17). Wobec powyższego Izba
zasądziła od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kwotę 1.177 zł, stanowiącą różnicę
pomiędzy kosztami poniesionymi dotychczas przez Odwołującego a kosztami postępowania,
za jakie odpowiada w świetle jego wyniku. Powyższe rozliczenie uwzględnia dyspozycję
§ 7 ust. 6 ww. rozporządzenia, zgodnie z którym koszty rozdzielone stosunkowo zaokrągla
Sygn. akt KIO 317/23
Wobec powyższego orzeczono, jak w sentencji.
Przewodniczący:
……………………
……………………