KIO 742/23 WYROK dnia 03 kwietnia 2023 r.

Sygn. akt: KIO 742/23 

WYROK 

z dnia 03 kwietnia 2023 r.  

Krajowa 

Izba Odwoławcza  -   w składzie: 

Przewodniczący: 

Aneta Mlącka 

 Protokolant:   

Mikołaj Kraska 

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 marca 2023 r. w Warszawie 

odwołania wniesionego 

do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 17 marca 2023 r. przez Odwołującego R. J. 

prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą ALLGAST R. J. (ul. Gdańska 145, 

85-022  Bydgoszcz) 

w  postępowaniu  prowadzonym  przez  Zamawiającego  4  Regionalna 

Baza Logistyczna (ul. Pretficza 28, 50-984 

Wrocław) 

orzeka: 

o

ddala odwołanie, 

kosztami  po

stępowania  obciąża  Odwołującego  R.  J.  prowadzącego  działalność 

gospodarczą pod nazwą ALLGAST R. J. (ul. Gdańska 145, 85-022 Bydgoszcz) i 

2.1.    z

alicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15000 zł 00 gr (słownie: 

piętnaście  tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez  Odwołującego  R.  J. 

prowadzącego  działalność  gospodarczą  pod  nazwą  ALLGAST  R.  J.  (ul. 

Gdańska 145, 85-022 Bydgoszcz) tytułem wpisu od odwołania, kwotę 3600 zł 00 gr 

(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) poniesioną przez Zamawiającego 

4  Regionalna  Baza  Logistyczna  (ul.  Pretficza  28,  50-984 

Wrocław)  tytułem 

wynagrodzenia pełnomocnika  Zamawiającego,  kwotę  1645  zł  00  gr  (tysiąc sześćset 

czterdzieści pięć złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów za usługę noclegowa i 

parking poniesion

ą przez pełnomocników Zamawiającego,  

zasądza  od  Odwołującego  R.  J.  prowadzącego  działalność  gospodarczą  pod 

nazwą  ALLGAST  R.  J.  (ul.  Gdańska  145,  85-022  Bydgoszcz)  na  rzecz 

Zamawiającego  4  Regionalna  Baza  Logistyczna  (ul.  Pretficza  28,  50-984 

Wrocław)  kwotę  5245  zł  00  gr  (słownie:  pięć  tysięcy  dwieście  czterdzieści  pięć 

złotych  zero  groszy)  z  tytułu  wynagrodzenia  pełnomocnika  Zamawiającego  oraz 

zwrotu  kosztów  za  usługę  noclegową  i  parking  poniesioną  przez  pełnomocników 

Zamawiającego. 

Stosownie  do  art.  579  ust.  1  i  art.  580  ust.  1  i  2  ust

awy  z  dnia 11  września 2019  r.  Prawo 

zamówień  publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1710 ze zm.)  na niniejszy wyrok - w terminie 

14  dni  od  dnia  jego  doręczenia  -  przysługuje  skarga  za  pośrednictwem  Prezesa  Krajowej 

Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie. 

Przewodniczący:      ….…………………………… 

Sygn. akt: KIO 742/23 

UZASADNIENIE 

Zamawiający  4  Regionalna  Baza  Logistyczna  prowadzi  postępowanie  o  udzielenie 

zamówienia  publicznego  w  trybie  przetargu  nieograniczonego,  którego  przedmiotem  jest 

dostawa - 

niezbędnik stalowy 3-częściowy.  

Odwołujący R. J. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą „ALLGAST" R. J. wniósł 

odwołanie,  w  którym  zarzucił  Zamawiającemu  naruszenie  art.  16  pkt  1  i  2  ustawy  Prawo 

zamówień publicznych poprzez taką konstrukcję projektowanych postanowień umownych, a 

tym  samym  warunków  i  wymogów  stawianych  niezbędnikom  stalowym  3-częściowy 

(będących  przedmiotem  dostawy),  iż  niemożliwym  jest  złożenie  niewadliwych, 

porównywalnych  oraz  zgodnych  z  powszechnie  obowiązującym  prawem  ofert,  jak  również 

niemożliwe  jest  faktyczne  i  technologiczne  spełnienie  tych  warunków  i  wymogów,  a  tym 

samym produkcji, weryfikacji (w tym uzyskanie stosownych atestów) i wojskowych odbiorów 

niezbędników  stalowych  3  -  częściowych,  zgodnych  z  warunkami  i  wymogami 

Zamawiającego. 

Odwołujący  wniósł  o  uwzględnienie  odwołania  i  nakazanie  Zamawiającemu  unieważnienia 

postępowania.  

Zamawiający  w  opisie  przedmiotu  zamówienia  powołał  się  na  normę  obronną  NO-73-A203 

2021 i wymaga

ł aby niezbędniki stalowe 3-częściowe wykonano zgodnie z tą normą. Wymóg 

ten zawarto we wzorze umowy - 

załącznik nr 3 do wzoru umowy zatytułowany „Wymagania 

Eksploatacyjno-

Techniczne" (strona 2 tego załącznika ust. 2 pkt 1). 

Odwołujący  zwrócił  się  do  Zamawiającego  z  wnioskiem  o  zmianę  treści  SWZ  i  wniósł  o 

wyjaśnienie wątpliwości i odpowiedź na pytanie:  

„W  pkt  2.5  Materiały  Normy  Obronnej  N0-73-A203:2021  zamieszczono  zapis  „Wszystkie 

elementy  składowe  niezbędnika  powinny  być  wykonane  z  jednakowego  gatunku  stali, 

odpornej  na  korozję  wg PN-EN  10088-1:2014-12,  przeznaczonej  do  kontaktu  z  żywnością. 

Ten zapis jest wzajemnie sprzeczny i błędny. 

Jak powszechnie wiadomo wszystkie sztućce dostępne na rynku wykonuje się z 2 gatunków 

stali  nierdze

wnej,  tj.  łyżka,  widelec  oraz  trzonek  noża  ze  stali  nierdzewnej  austenitycznej, 

natomiast  ostrze  noży  sztućców  lub  całe  noże  sztućców  wykonuje  się  ze  stali  nierdzewnej 

martenzytycznej,  zgodnie  z  tablicą  1  Polskiej  normy  PN-EN  ISO  8442-2:2002,  na  którą 

powo

łuje  się  ww.  norma  obronna,  oraz  która  jest  podstawą  wydania  świadectwa  jakości 

zdrowotnej  sztućców  przeznaczonych  do  kontaktu  z  żywnością,  przez  NIZP-PZH  lub  inne 

laboratorium posiadające akredytację PCA lub też do przedstawienia innego równoważnego 

dokumentu  stosowanego  w  krajach  Unii  Europejskiej  (wydanego  przez  laboratorium 

akredytowane).  Norma  obronna  NO-73-A203-

2021  wymaga  aby  twardość  ostrza  noża 

niezbędnika wynosiła 45 HRC. Stale nierdzewne austenityczne dopuszczone normą PN-EN 

ISO  8442-2:2002  do  wy

konania  sztućców  (niezbędnik  to  zestaw  sztućców  składający  się 

noża, łyżki i widelca, przeznaczony do spożywania posiłków, zgodnie z punktem 1.3.1 normy 

obronnej NO-73-A203-

2021) posiadają twardość 20-23 HRC (a więc połowę niższą), oraz ze 

względu  na  niską  zawartość  węgla(do  0,07  maksymalnej  zawartości),  nie  posiadają 

właściwości hartowniczych w celu ich utwardzenia. Zgodnie z normą obronną NO-73-A203-

2021 „Brzeszczot powinien być hartowany, odpuszczany i szlifowany, posiadać twardość nie 

mniejszą  niż  45  HRC  wg  PN-EN  ISO  6508-1:2016-1:10,,  a  w  związku  z  powyższym 

niezbędnik  musi  być  wykonany  z  dwóch  gatunków  stali  niedrzewnej,  osobno  dla  łyżki, 

widelca,  pochewki  noża  oraz  inny  dla  brzeszczotu  noża  lub  całego  noża.  Informacje  te 

przekazaliśmy Zamawiającemu w dniu 08 grudnia 2022 roku z momencie składania naszej 

oferty  podczas  badania  możliwości  rynku.  Wobec  czego  zapytuję  jakie  jest  stanowisko 

Zamawiającego w przedmiocie wykonania całości niezbędnika z jednego gatunku stali?". 

Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi: „Całość niezbędnika powinna być wykonana 

z  jednego  gatunku  stali  nierdzewnej  o  twardości  nie  mniejszej  niż  48  HRC.  Ponieważ 

niezbędnik jest zestawem sztućców o szczególnym przeznaczeniu (nie są to sztućce stołowe 

używane  przy  stole),  wszystkie  elementy  składowe  niezbędnika  (nóż,  łyżka,  widelec) 

powinny być wykonane zgodnie z wymaganiami określonymi w pkt. 2.5 przedmiotowej NO. 

W związku z tym: 

jednakowy gatunek stali - 

oznacza stal hartowaną, odpuszczaną (tj. stal martenzytyczną); 

stal odporna 

na korozję - oznacza stal nierdzewną; 

Zamawiający  wyłącza  pkt  2.1  NO  w  części  dotyczącej  twardości  brzeszczotu  noża  i 

wymaga, aby nóż w całości oraz łyżka i widelec miały twardość nie mniejszą niż 48 HRC; 

Zamawiający  wyłącza  wymagania  w  zakresie  metalu  do  wykonania  łyżki  i  widelca 

określone  w  ppkt  4.2.1  (i  tablicy  1)  PN-EN  ISO  8442-2:2002  i  wymaga,  aby  wszystkie 

elementy niezbędnika były wykonane z materiału wymaganego w tablicy 1 dla rękojeści noży 

monolitycznych, tzn. z martenzytycznej stali nierdzewnej." 

Odwołujący wywnioskował z odpowiedzi Zamawiającego, że został wyłączony ze stosowania 

w  niniejszym  postępowaniu  fragment  normy  obronnej  NO-73-A203:2021,  jak  również 

fragment  polskiej  normy  PN-EN  ISO  8442-

2:2002  (na  którą  to  normę  powołuje  się 

przedmiotowa norma obronna). 

Jak wskazał Odwołujący, takie działanie Zamawiającego jest 

niedopuszczalne,  jako  niezgodne  z  prawem.  Zamawiający jest zobowiązany do  stosowania 

norm  obronnych,  nie  może  samodzielnie  zwolnić  się  z  tego  obowiązku,  jak  również 

modyfikować ich treści. 

W  opinii  Odwołującego  aktualna  treść  SWZ  uniemożliwia  złożenie  prawidłowej  oferty,  jak 

również uniemożliwia wyprodukowanie i dostarczenie Zamawiającemu żądanych wyrobów  - 

niezbędników  stalowych  3-częściowych.  Jak  wskazał  Odwołujący:  „problem  niniejszego 

postępowania jest taki, iż norma obronna NO-73-A203:2021 jest błędna, a Zamawiający nie 

może  wyłączyć  jej  zastosowania.  Uwagi  Odwołującego  powinny  być  podstawą  do  zmiany 

normy  i  inicjacji  nowego  po

stępowania  przetargowego,  a  postępowanie  MAT/35/PZ/2023 

powinno zostać unieważnione”. 

Jak wskazał również Odwołujący, obowiązujące prawo polskie (jak i europejskie) w zakresie 

bezpieczeństwa  żywnościowego  i  zdrowotnego  precyzyjnie  określa  w  normie  PN-EN  ISO 

2:2002,  jako  jedynym  akcie  normatywnym  obowiązującym  w  UE  oraz  Zjednoczonym 

Królestwie, rodzaje materiałów z jakich można wykonywać i bezpiecznie użytkować sztućce 

do spożywania posiłków. 

Odwołujący  wyjaśnił,  że  norma  wyraźnie  określa,  iż  łyżki  i  widelce  mogą  być  wykonywane 

tylko  i  wyłącznie  ze  stali  nierdzewnej  austenitycznej  o  składzie  określonym  w  tabeli  nr  1: 

metale na sztućce, graniczne wartości składników. Norma dopuszcza wykonywanie rękojeści 

brzeszczotów  noży  monolitycznych  ze  stali  martenzytycznej  o  określonym  w  tabeli  nr  1 

składzie  wytopowym.  Zamawiający,  w  swoim  piśmie  z  dnia  10  marca  2023  r.,  wyłączył 

wymagania  w  zakresie  metalu  do  wykonania  łyżki  i  widelca  zawarte  w  w/w  normie,  co 

prowadzi  do  narażenia  zdrowia  użytkowników  (i  jest  działaniem  niedopuszczalnym  i 

niezgodnym  z  prawem). 

Zdaniem  Odwołującego  stal  martenzytyczna,  jako  stal  o 

zwiększonej  zawartości  węgla  i  zmniejszonej  zawartości  dodatków  stopowych  tj.  chromu  i 

niklu,  w  stosunku  do  stali  austenitycznych  lub  ferrytycznych,  na  mocy  w/w  normy  nie  jest 

nieprzeznaczona,  dosłownie  zabroniona  do  produkcji  sztućców,  bez  względu  czy  jest 

używana jako łyżka lub widelec do jedzenia, czyli do brania do ust konsumenta, przy stole (w 

warunkach  domowych/cywilnych)  czy  w  specyficznych  waru

nkach  (jako  wyposażenie 

żołnierza),  ze  względu  na  warunki  migracji  mikrobiologicznej,  zwiększoną  podatności  na 

korozję i reakcje chemiczne.  

Odwołujący  wskazał,  że  Państwowy  Zakład  Higieny  -  Narodowy  Instytut  Zdrowia 

Publicznego, wydając świadectwo jakości zdrowotnej, żądane przez Zamawiającego zgodnie 

z  punktem  4.2.5  Normy  Obronnej  oraz  punktem  3  litera  b  Wymagań  Eksploatacyjno 

Technicznych  (załącznik  do  wzoru  umowy),  bazuje  na  obowiązujących  normach,  w  tym  na 

normie  PN-EN  ISO  8442-2:2002.  Bardzo  prawdopod

obnym  jest,  iż  niezbędniki  stalowe  3-

częściowe,  wykonane  według  aktualnych  wymagań  Zamawiającego,  nie  otrzymają 

wymaganego  świadectwa  jakości  zdrowotnej  Państwowego  Zakładu  Higieny  (jako  produkt 

nienormatywny). 

Jak wskazywał Odwołujący, w tabeli nr 1 przedmiotowej normy wskazano, że łyżki i widelce 

muszą być wykonane ze stali nierdzewnej austenitycznej. Tak samo noże nie przeznaczone 

do ostrzenia (typowe noże - sztućce). Natomiast noże monolityczne muszą być wykonane ze 

stali  nierdzewnej  austenitycznej.  Szt

ućce  wykonane  z  takich  stali  jak  wskazuje  powyższa 

norma  są  bezpieczne  i  mogą  uzyskać  świadectwo  jakości  zdrowotnej,  i  tylko  na  takich 

sztućcach  można  umieścić  symbol  znaku  do  kontaktu  z  żywnością  zgodny  z  (WE)  nr 

1935/2004,  który  jest  wymagany  przez  Zamawiającego  i  tylko  takie  sztućce  można 

wprowadzić na rynek oraz do Sił Zbrojnych. 

Odwołujący  zauważył,  że  Zamawiający  zmienił  również  wymóg  dotyczący  twardości  i 

arbitralnie  postanowił,  iż  każdy  z  elementów  niezbędnika  (tj.  łyżka,  widelec  i  nóż)  ma mieć 

twar

dość nie mniej niż 48HRC (w skali Rockwella). Zamawiający zmienił tym samym wymóg 

zawarty  w  normie  NO  73-

A203:2021  twardości  45  HRC  dla  brzeszczotu  noża  oraz 

wprowadził  nieistniejący  w  tej  normie  wymóg  twardości  dla  pozostałych  sztućców. 

Odwołujący  wskazał,  że  wykonanie  niezbędników  stalowych  3-częściowych,  których  każdy 

element  ma  taką  twardość,  nadto  z  jednego  rodzaju  stali,  jest  niewykonalne  techniczne.  A 

nawet  gdyby  było  możliwe  to  jest  niezgodne  z  obiema  powołanymi  normami  tj.  NO  73-

A203:2021 oraz PN-EN ISO 8442-2:2002. 

W  opinii  Odwołującego  norma  obronna  NO-73-A203:2021  jest  błędna,  a  Zamawiający  nie 

może wyłączyć jej zastosowania, będąc bezwzględnie związany jej treścią.  

Dalej  Odwołujący  wskazał,  że  zgodnie  z  normą  obronną  NO-73-A203-2021  „Brzeszczot 

powinien  być hartowany,  odpuszczany  i  szlifowany,  posiadać twardość nie mniejszą  niż  45 

HRC  wg  PN-EN  ISO  6508-1:2016- 

1:10,”  a  w  związku  z  powyższym  niezbędnik  musi  być 

wykonany  z  dwóch  gatunków  stali  niedrzewnej,  osobno  dla  łyżki,  widelca,  pochewki  noża 

oraz inny dla brzeszczotu noża lub całego noża. Tym samym nie może być spełniony wymóg 

normy  obronnej  NO-73-A203:2021, 

aby  każdy  ze  sztućców  wchodzących  w  skład 

niezbędnika wykonany był z jednakowego gatunku stali, jak również nie może być spełniony 

wymóg Zamawiającego aby twardość każdego ze sztućców była nie mniejsza jak 48 HRC. 

Wykonanie  niezbędnika  według  powyższych  wymogów  jest  fizycznie  niemożliwe  a  nadto 

powoduje, iż jest on niezgodny z polską normą PN-EN ISO 8442-2:2002. 

Zamawiający  wniósł  odpowiedź  na  odwołanie.  Wniósł  o  oddalenie  odwołania.  Wskazał,  że 

opisał  przedmiot  zamówienia  określając  swoje  oczekiwania  co  do  jego  parametrów  w 

dokumencie stanowiącym  załącznik  nr  3  do  projektu  umowy:  „Wymagania eksploatycyjno - 

techn

iczne  na  zakup  niezbędnika  stalowego  3-częściowego”.  Jak  wyjaśnił,  niezbędnik, 

będący wyposażeniem indywidualnym dla żołnierzy, jest zestawem sztućców o szczególnym 

przeznaczeniu - 

nie są to sztućce stołowe używane przy stole, do których odnosi się PN-EN 

ISO 8442-

2:2002. Zestaw ten ma być wykorzystany przez żołnierzy w warunkach polowych, 

a są to warunki zasadniczo odmienne od tych, w których używa się sztućców stołowych. 

Szczegółowo parametry techniczne niezbędnika zostały określone zapisami normy obronnej 

NO-73-

A203:2021  i  według  niej  Wykonawcy  zobowiązani  są  wykonać  przedmioty,  których 

dostarczenia oczekuje Zamawiający. 

Zamawiający  wyjaśnił,  że  ostatnią  zmianą,  w  dniu  23.03.2023  r.,  zmodyfikował  treść  opisu 

przedmiotu  zamówienia  zrównując  twardość  stali  z  której  ma  być  wykonany  element 

niezbędnika  noża  do  min.  48  HRC  i  tym  samym  ujednolicił  wymagania  określone  w  treści 

NO-73-

A203:2021 do parametrów jakimi posługuje się PN-EN ISO 8442-2:2002 na str.9, pkt. 

7.4  „Twardość  brzeszczotów  noży”  usuwając  tym  samym  przyczynę  wszelkich  wątpliwości 

Wykonawcy co do twardości materiału z jakiego ma być wykonany nóż w niezbędniku. 

Zdaniem  Zamawiającego  w  dniu  23.03.2023  roku  ustały  wszelkie  przyczyny,  aby  uznać 

stanowisko Odwołującego za prawidłowe. 

W  opinii  Zamawiającego  dokument  pn.  „Wymagania  eksploatycyjno  -  techniczne  na  zakup 

niezbędnika  stalowego  3-częściowego”  jest  pełny  i  zwięzły,  posługuje  się  terminami, 

oznaczeniami  powszechnie  stosowanymi  i  zrozumiałymi,  a  jego  treść  opiera  się  na 

zawartości  i  regulacjach  Polskiej  Normy  PN-EN  ISO  8442-2:2002,  co  samo  w  sobie  jest 

gwarantem  stosowania  reguł  zapewniających  ochronę  zdrowia,  poprawnego  opisania 

funkcjonalności  oraz  działaniem  zgodnym  z  regułami  normalizacji.  Na  skutek  pytań  i 

wniosków  Wykonawców  Zamawiający  dokonał  w  trakcie  postępowania  zmiany  opisu 

przedmiotu zamówienia zmieniając twardość stali z jakiej ma być wykonany nóż do 48 HRC. 

Zamawiający  wyjaśnił,  że  wszczął  i  prowadzi  postępowanie  na  dostawę  przedmiotu 

metalowego,  specjalnego  przeznaczenia  zwanego  niezbędnikiem  stalowym  3-częściowym, 

według indywidualnego  projektu składającego się z przedmiotów o kształcie sztućców, lecz 

nie przystających do typowej definicji sztućców opisanych Polską Normą PN- EN ISO 8442-

2:2002 str. 5 oraz tabela na str. 6 normy.  

Zamaw

iający wskazał, że pierwotnie określił twardość noża na min. 45 HRC mając wiedzę, 

że  w  PN-EN  ISO  8442-2:2002  w  tabeli  na  str.  6  są  wymienione  gatunki  stali  i  ich  składy 

chemiczne,  które  są  dopuszczone  do  wytwarzania  wyrobów  do  kontaktu  z  wyrobami 

spożywczymi, a także miał pewność, że zgodnie z PN-EN ISO 8442-2:2002 można ze stali 

martenzytycznej wykonać nóż, który będzie miał nawet twardość wyższą bo 48 HRC i będzie 

należał do grupy stali nierdzewnych. 

Zamawiający uznał, że jeżeli można wykonać element zasobnika - nóż o specjalnej budowie, 

innej  niż  typowe  sztućce  stołowe,  ze  stali  odpowiednio  utwardzonej  i  dopuszczonej  do 

kontaktu  z  produktami  spożywczymi,  to  żądanie  wykonania  pozostałych  elementów 

niezbędnika  czyli  łyżki  i  widelca  z  takiej  samej  stali  nie  będzie  oczekiwaniem  nadmiernym, 

wykonalnym, 

a  jednocześnie  zagwarantuje  że  Zamawiający  otrzyma  przedmiot  ze  stali 

lepszej  bo  twardszej,  a  tym  samym  właściwej  do  wykorzystania  zgodnie  z  faktycznym 

przeznaczeniem - 

w warunkach polowych w rożnych strefach klimatycznych przez żołnierzy. 

Zamawiający wskazał także, że w dalszym ciągu wymaga parametru twardości i tym razem o 

poziomie  wyższym,  korzystniejszym  dla  Zamawiającego,  a  także  zbieżnym  z  wymaganym 

PN-EN ISO 8442-2:2002 - 

a takie zmiany są zgodne z prawem. 

Zdaniem  Zamawiającego  błędne  jest  stanowisko  Odwołującego,  który  twierdzi,  że 

Zamawiający  niewłaściwie  postawił  warunek  wykonania  niezbędnika  tak,  aby  wszystkie 

elementy  niezbędnika  były  wykonane  z  jednego  gatunku  stali.  W  opinii  Zamawiającego, 

Odwołujący  opiera  swoje  stanowisko  na  swoich  doświadczeniach,  wskazując,  że  sztućce 

wykonuje  się  z  dwóch  gatunków  stali  -  łyżki,  widelce  i  trzonki  noża  z  miękkiej  stali 

austenicznej, 

a ostrza sztućców i całe noże ze stali nierdzewnej twardej - martenzytycznej. 

W  ocenie  Zamawiającego  stanowisko  Odwołującego  ma  swoje  źródło  w  treści  tabeli  ze 

strony 6 PN-EN ISO 8442-

2:2002, która wymienia sztućce (i także noże) jako wyroby, które 

można wykonywać ze stali austenitycznej, ale też nie można zapominać, że na stronie 5 PN-

EN ISO 8442-

2:2002 definiuje się te same noże jako „noże stosowane do miękkiej żywności, 

dlatego ich brzeszczoty nie są wykonywane z martenzytycznej stali nierdzewnej”. 

Zamawiający wskazał również, że nóż z niezbędnika z samej definicji i jego przeznaczenia 

funkcjonalnego nie może być zaliczony do grupy sztućców stołowych, a tylko i wyłącznie do 

noży  monolitycznych,  które  zgodnie  z  4  wierszem  tabeli  PN-EN  ISO  8442-2:2002  na  str.6 

wykonuje  się  ze  stali  martenzytycznej.  Dla  Zamawiającego  nie  było  jasne,  na  jakiej 

podstawie Odwołujący wywiódł, że pozostałych elementów niezbędnika nie można wykonać 

z  takiej  samej  stali,  którą  norma  PN-EN  ISO  8442-2:2002  dopuszcza  do  wykonania  noża 

mającego kontakt z żywnością. 

Zamawiający  wyjaśnił,  że  poczyniona  przez  Odwołującego  interpretacja  treści  PN-EN  ISO 

2:2002  jest  nieprawidłowa,  ponieważ  stal  martenzytyczna  jest  dopuszczona  PN-EN 

ISO  8442-

2:2002 do produkcji wyrobów mających kontakt z żywnością ze stali nierdzewnej 

(w  tym  sztućców)  zgodnie  z  nazwą  normy.  Warunkiem  stosowania  takiej  stali  jest,  aby  w 

swoim składzie nie przekraczała granicznej wartości składników chemicznych wymienionych 

w 4 wierszu tabeli na str.6 PN-EN ISO 8442-2:2002. 

Jak  wskazał  Zamawiający,  rozporządzenie  (WE)  nr  1935/2004  Parlamentu  Europejskiego  i 

Rady z dnia 27 października 2004 r. nie określa, która stal mająca kontakt z żywnością jest 

bezpieczna,  mówi  tylko  o  tym,  że  materiały  mające  kontakt  z  żywnością  muszą  być 

bezpieczne.  

Zamawiający  wskazał  także,  że  na  podstawie  normy  ANSI/NSF  51  „Food  Equipment 

Materials”  do  kontaktu z  żywnością  dopuszcza  się stale serii  AISI  200,  AISI  300 oraz  stale 

serii  AISI  400,  a  więc  stale  ferrytyczne  i  martenzytyczne.  Zaleca  się  stosować  stale 

zawierające  co  najmniej  16%  chromu (Cr),  gatunki  stali  zawierające  poniżej  16%  Cr  mogą 

być jednak stosowane na sztućce o wymaganej wysokiej twardości, co ostatecznie reguluje 

PN-EN  ISO  8442-  2:2002. 

Świadectwa  PZH  otrzymują  wyprodukowane  ze  stali 

martenzytycznych np. noże monolityczne, jak i osłony i zęby sztućców do porcjowania. 

Jak wskazał Zamawiający, Odwołujący nie wskazał ponadto, na czym polegają specyficzne 

warunki  użytkowania  niezbędników,  które  mogą  spowodować  zwiększoną  podatność  na 

korozję i reakcje chemiczne, a także jakie to miałyby być reakcje, które zdyskwalifikują stal 

powszechnie  używaną  w  przemyśle  spożywczym  i  tak  naprawdę  nawet  eksploatowaną  w 

bardziej ekstremalnych warunkach (gorąca woda, para wodna, kwaśne środowiska, mycie w 

zmywarkach, wyparzanie itp.). 

Zamawiający  zauważył,  że  wywody  Odwołującego  o  nieprzydatności  stali  martenzytycznej 

nie  zostały  poparte  żadnymi  wiarogodnymi  dowodami.  Opierając  się  na  opracowaniu 

Stowarzyszenia  Stal  Nierdzewna  stwierdzić  można,  że  stal  martenzytyczna  to  stal  z  grupy 

stali  nierdzewnych  o  wysokich  własnościach  wytrzymałościowych  przeznaczonych  na 

narzędzia  do  cięcia,  noże  kuchenne,  sprzęt  chirurgiczny.  Wobec  powyższego  za 

niezrozumiałe  uznał  Zamawiający  stanowisko  Odwołującego  uznającego  ten  materiał  za 

całkowicie nieprzydatny a wręcz groźny.  

Izba ustaliła i zważyła co następuje: 

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.  

Odwołujący postawił zarzut naruszenia art. 16 pkt 1 i 2 ustawy Prawo zamówień publicznych. 

Zgodnie  z  tym  artykułem,  zamawiający  przygotowuje  i  przeprowadza  postępowanie  o 

udzielenie  zamówienia  w  sposób:  1)  zapewniający  zachowanie  uczciwej  konkurencji  oraz 

równe traktowanie wykonawców, 2) przejrzysty.  

W  pierwszej  kolejności  należy  wskazać,  że  powyższy  przepis  stanowi  ogólną  zasadę 

udzielania zamówień publicznych. Odwołujący nie wskazał natomiast przepisu prawa, który 

naruszył  Zamawiający.  Nie  wykazał  także,  aby  Zamawiający  naruszył  tę  zasadę 

postępowania. 

Izba ustaliła, że Zamawiający opisał przedmiot zamówienia, określając swoje oczekiwania co 

do parametrów w dokumencie stanowiącym załącznik nr 3 do projektu umowy: „Wymagania 

eksploatacyjno - 

techniczne na zakup niezbędnika stalowego 3-częściowego.”  

Zamawiający  wyjaśnił,  że  niezbędnik,  będący  wyposażeniem  indywidualnym  dla  żołnierzy, 

jest zestawem sztućców o szczególnym przeznaczeniu - nie są to sztućce stołowe używane 

przy  stole,  do  których  odnosi  się  norma  PN-EN  ISO  8442-2:2002.  Zestaw  ten  ma  być 

wykorzystany przez żołnierzy w warunkach polowych, a są to warunki zasadniczo odmienne 

od  tych,  w  których  używa  się  sztućców  stołowych.  Szczegółowo  parametry  techniczne 

niezbędnika  zostały  określone  zapisami  normy  obronnej  NO-73-A203:2021  i  według  niej 

Wykonawcy  zobowiązani  są  wykonać  przedmioty,  których  dostarczenia  oczekuje 

Zamawiający.  

Zgodnie  z  punktem  1.3.1  normy  NO-73-A203

:2021:  niezbędnik  jest  to  zestaw  sztućców 

składający  się  z  noża,  łyżki  i  widelca,  przeznaczony  do  spożywania  posiłków,  a  także 

otwierania konserw i butelek w warunkach polowych. 

W treści  normy  PN-EN  ISO  8442-2  w tabeli  nr  1  została dopuszczona  stal  martenzytyczna 

dla  wykonania  rękojeści  brzeszczotów  noży  monolitycznych.  W  pkt.  3.5  tej  samej  normy 

przedstawiono definicję noża monolitycznego - jest to nóż wykonany jako jedna część. 

Skoro  zatem  z  treści  normy  wynika,  że  rękojeść  noża  monolitycznego  powinna  zostać 

wykonana  ze  stali  martenzytycznej,  to  w  sytuacji,  gdy  z  pkt. 

3.5  wynika,  że  nóż  jest 

rozumiany  jako  jedna  część,  to  nóż  ten  musi  zostać  w  całości  wykonany  ze  stali 

martenzytycznej.  Tak  wskazał  Zamawiający  w  trakcie  rozprawy.  Odwołujący  nie 

kwestionował okoliczności, że możliwe jest wykonanie noża ze stali martenzytycznej. 

Zgodnie  z  pkt.  2.5  normy  obronnej  NO-73-

A203:2021:  Wszystkie  elementy  składowe 

niezbędnika  powinny  być  wykonane  z  jednakowego  gatunku  stali,  odpornej  na  korozję  wg 

normy PN-EN 10088-1:2014-

12, przeznaczonej do kontaktu z żywnością. 

Powyższe  oznacza,  że  skoro  nóż  monolityczny  może  zostać  wykonany  ze  stali 

martenzytycznej, to pozostałe elementy niezbędnika – takie jak łyżka i widelec (stosownie do 

powyżej  zacytowanego  fragmentu  normy),  także  powinny  zostać  wykonane  ze  stali 

martenzytycznej.  

W ocenie Odwołującego, norma NO-73-A203:2021 jest błędna, bowiem nie jest możliwe i nie 

jest  dopuszczalne  wykonanie  elementów  niezbędnika  –  takich jak  łyżka i  widelec  -  ze  stali 

martenzytycznej.  Swoje 

stanowisko  Odwołujący  oparł  o  treść  tabeli  nr  1  w  normie  PN-EN 

ISO 8442-

2, w której jako materiał dla łyżek i widelców wskazano stal austenityczną.  

Jak wskazał Zamawiający w treści odpowiedzi na odwołanie, co potwierdził także w trakcie 

rozprawy,  niezbędnik,  będący  wyposażeniem  indywidualnym  dla  żołnierzy,  jest  zestawem 

sztućców o szczególnym przeznaczeniu - nie są to sztućce stołowe używane przy stole, do 

których odnosi się norma PN-EN ISO 8442-2:2002. Zestaw ten ma być wykorzystany przez 

żołnierzy w warunkach polowych, a są to warunki zasadniczo odmienne od tych, w których 

używa się sztućców stołowych. 

Zgodnie  z  punktem  4.2.1  normy  PN-EN  ISO  8442-2:2002, 

skład  części  metalowych 

sztućców stołowych powinien być zgodny z tablicą 1. Zatem norma ta i jej zakresy odnoszą 

się do sztućców stołowych. Skoro zatem przedmiotem zamówienia nie są klasyczne sztućce 

stołowe  używane  przy  stole,  to  odniesienie  do  przedmiotu  zamówienia  znajduje  –  jak 

wskazał Zamawiający norma obronna NO-73-A203:2021. 

Odwołujący  w  treści  odwołania  wskazywał  na  konieczność  uznania  postanowień  normy  za 

błędne.  Jednakże  Izba  nie  jest  organem  właściwym  do  stwierdzenia,  że  postanowienia 

zawarte w treści normy są błędne.  

Odwołujący nie przedstawił dowodów, ani nie wykazał, aby w tej konkretnej sytuacji (zgodnie 

ze  wskazanymi  powyżej  okolicznościami),  nie  było  możliwe  wykonanie  ze  stali 

martenzytycznej 

również  łyżki  i  widelca,  które  w tym  przypadku  nie są typowymi  sztućcami 

stołowymi.  

Nie  przedstawiono  w  tym  zakresie  oficj

alnego  dokumentu  Państwowego  Zakładu  Higieny. 

Przedstawiona przez Odwołującego  jako dowód korespondencja  e-mailowa z  Państwowym 

Zakładem Higieny nie jest oficjalnym stanowiskiem Zakładu. Ponadto zawiera zwroty, które 

być  może  są  właściwe  dla  języka  w  danej  branży,  jednakże  nie  są  jasne  i  powszechnie 

zrozumiałe  (np.  stal  1.4301).  Ponadto  Państwowy  Zakład  Higieny  nie  odniósł  się  do  tego 

konkretnego  postępowania,  w  którym  nie mamy  do  czynienia  ze  sztućcami  stołowymi  oraz 

do  okoliczności,  że  punkt  4.2.1  normy  PN-EN  ISO  8442-2:2002,  wskazuje,  że  to  skład 

sztućców stołowych powinien być zgodny z tablicą 1 tej normy.  

Niezależnie  od  powyższego,  jak  wskazał  Zamawiający,  to  skład  sztućców  powinien  być 

zgodny  z  wymaganiami  normy.  Odwołujący  nie  wykazał  zarówno  w  odwołaniu,  jak  i  nie 

przedstawił dowodów na okoliczność, że sztućce wymagane przez Zamawiającego nie mogą 

osiągnąć  parametrów,  które  wynikają  z  postanowień  normy.  Wywody  Odwołującego  o 

nieprzydatności  stali  martenzytycznej  również  nie  zostały  poparte  żadnymi  wiarogodnymi 

dowodami. 

Trafnie  również  zauważył  Zamawiający,  że  normy  (PN,  NO)  to  dokumenty  ułatwiające 

sporządzenie  opisu  przedmiotu  zamówienia.  Zamawiający  uznał,  że  ma  prawo  wymagać, 

aby  przedmiot  zamówienia  był  zrealizowany  w  jakości  wyższej  niż  standardowa  lub  o 

podwyższonych  parametrach,  o  ile  jest  w  stanie  swoje  wymagania  usprawiedliwić 

obiektywnymi okolicznościami.  

Zgodnie  z  postanowieniem  pkt.  2.1  normy  NO-73-

A203:2021:  „Brzeszczot  powinien  być 

hartowany, 

odpuszczany i szlifowany, posiadać twardość nie mniejszą niż 45 HRC wg PN-

EN  ISO  6508-1:2016-1:10

”.  Norma  obronna  NO-73-A203:2021  w  zakresie  twardości  noży 

wskazuje  zatem  na  minimalne  wymagania  - 

min.  45  HRC,  a  więc  wymaganie  przez 

Zamawiającego przedmiotu zamówienia o parametrach wyższych nie stanowi odstępstwa od 

jej zapisów. 

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie 

art. 

557 oraz art. 574 ustawy z 11.09.2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r., 

poz. 

1710 ze zm.)  oraz w oparciu o przepisy § 5 pkt 1 oraz § 5 pkt 2b), 2d), § 8 ust. 2 pkt 1) 

rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych 

rodzajów  kosztów  postępowania  odwoławczego,  ich  rozliczania  oraz  wysokości  i  sposobu 

pobierania  wpisu  od  odwołania  (Dz.  U.  poz.  2437),  zaliczając  w    poczet  kosztów 

postępowania uiszczony przez Odwołującego wpis od odwołania, koszty z tytułu zastępstwa 

procesowego 

pełnomocnika Zamawiającego, noclegu i usługi parkingowej. 

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji. 

P

rzewodniczący:      ………………………..