Sygn. akt: KIO 154/24
WYROK
Warszawa, dnia 5 luty 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodnicząca:
Magdalena Rams
Protokolantka:
Aldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
15 stycznia 2024
r. przez wykonawcę 4M PLUS sp. z o.o., z siedzibą we Wrocławiu,
w
postępowaniu
prowadzonym
przez
Województwo
Zachodniopomorskie
Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich,
orzeka:
Oddala odwołanie;
Kosztami postępowania obciąża wykonawcę
4M PLUS sp. z o.o., z siedzibą we Wrocławiu i zalicza w poczet kosztów postępowania
odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr (słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero
groszy) uiszczoną przez wykonawcę tytułem wpisu od odwołania.
Na orzeczenie
– w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za
pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie –
Sądu Zamówień Publicznych.
Przewodnicząca:
……………………
Sygn. akt:
KIO 154/24
UZASADNIENIE
W dniu 15 stycznia 2024 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło odwołanie
wykonawcy 4M PLUS sp. z o.o., z siedzibą we Wrocławiu (dalej „Odwołujący”) zarzucając
zamawiającemu - Województwo Zachodniopomorskie - Zachodniopomorski Zarząd Dróg
Wojewódzkich ul. Szczecińska 31 75-122 Koszalin (dalej „Zamawiający”) niezgodne z
przepisami ustawy Pzp czynność polegające na:
odrzucenia oferty Odwołującego, którego oferta takiemu odrzuceniu nie podlegała, z
uwagi błędnie przyjęte założenie, iż jakoby treść oferty Wykonawcy była
niezgodna z warunkami zamówienia;
określeniu i zastosowaniu wymagań w zakresie zatrudnienia przez wykonawcę w
sytuacji, gdy wymóg ten ze względu na charakter zamówienia nie mógł zostać
zastosowany;
3) wyborze oferty V-light traffic s.c. T. L.
, Ł. S., zawierającej rażąco niską cenę, której
złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji;
4) zaniechaniu odrzucenia oferty wykonawcy
– V-light traffic s.c. T. L., Ł. S., którego
oferta: zawiera rażąco niską cenę, stanowiła czyn nieuczciwej konkurencji w
rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, w szczególności
wskutek utrudniania innym przedsiębiorcom dostępu do rynku;
zaniechaniu uzyskania rzetelnych i wyczerpujących wyjaśnień od V-light traffic s.c. T.
L.
, Ł. S. w trybie art. 223 ust. 1 i art. 224 ust. 1 i 5 PrZamPubl w sprawie
zaproponowanej ceny świadczenia usług, które wskazywałby kompleksowo i
spójnie obiektywne czynniki mające wpływ na ukształtowaną cenę (przekazane
przez V-light traffic s.c. T. L.
, Ł. S. informacje nie uzasadniają w sposób
precyzyjny podstawy i okoliczności ustalenia ceny ofertowej);
nieprawidłowym uwzględnieniu wyjaśnień co do rażąco niskiej ceny złożonej przez V-
light traffic s.c. T. L.
, Ł. S. za pismami z 06.01.2024 r. i 08.01.2024 r.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
1) art. 95 ustawy Pzp
poprzez określenie i zastosowanie wymagań związanych z
realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia przez wykonawcę lub
podwykonawcę na podstawie stosunku pracy osób wykonujących wskazane
przez Zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, w sytuacji,
gdy: Odwołujący nie zatrudnia żadnych pracowników, Odwołujący zamierzał
realizować zamówienie za pośrednictwem zasobów osobowych wykonawcy
NowoNET M. M.
, wykonującego czynności w zakresie realizacji zamówienia
osobiście lub za pośrednictwem umów o pracę.
2) art. 95 ust. 2 ustawy Pzp
poprzez niewskazanie, który rodzaj czynności miałby być
wykonywany przez osoby/osobę w oparciu o umowę o pracę;
3) art. 95 ustawy Pzp poprzez jego zastosowanie w s
ytuacji, gdy Zamawiający wymagał,
aby usługi były wykonywane przez osobę posiadającą samodzielne funkcje
techniczne w budownictwie (specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i
urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych);
4) art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp poprzez jego zastosowania, w sytuacji gdy oferta
Odwołującego była zgodna z warunkami zamówienia;
5) art. 16 pkt 1 ustawy Pzp
poprzez przeprowadzenie postępowania w sposób
niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji, w szczególności wskutek
wyboru wykonawcy, który zaoferował cenę rażąco niską i poprzez złożenie oferty
dokonał czynu nieuczciwej konkurencji, przede wszystkim polegającego na
wykluczeniu innych wykonawców z dostępu do rynku;
6) art. 17 ust. 2 ustawy Pzp poprzez dokonanie wyboru wykonawcy niezgodnie z
przepisami ustawy Pzp
, w szczególności wskutek zaniechania uzyskania od
wykonawcy rzetelnych i kompleksowych wyjaśnień w sprawie zaoferowanej ceny
realizacji usługi, a tym samym oparcie decyzji w sprawie wyboru oferty na danych
(wyjaśnieniach), które nie pozwalają w obiektywny sposób ocenić zasadności i
rynkowości zaoferowanej ceny;
7) art. 223 ust. 1 ustawy Pzp poprzez zaniechanie uzyskania od V-light rzetelnych i
kompleksowych wyjaśnień w sprawie złożonej oferty (przekazane przez V-light
traffic s.c. T. L.
, Ł. S. informacje nie uzasadniają w sposób precyzyjny podstawy i
okoliczności ustalenia ceny ofertowej);
8) art. 226 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp
poprzez wybór oferty, która jest niezgodna z ustawą,
a w szczególności zawiera cenę rażąco niską, a jej złożenie stanowi czyn
nieuczciwej konkurencji;
9) art. 226 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp
poprzez zaniechanie odrzucenia oferty, której
złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności poprzez
utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku;
10) art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp
poprzez zaniechanie odrzucenia oferty, która zawiera
cenę rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia;
11) art. 224 ust. 1 ustawy Pzp
poprzez zaniechanie ustalenia, czy oferta zawiera rażąco
niską cenę;
12) art. 224 ust. 5 ustawy Pzp
poprzez uwzględnienie ogólnych (nieprecyzyjnych)
wyjaśnień i tym samym nieuwzględnienie obiektywnych czynników, które mają
wpływ na wysokość zaproponowanej ceny.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w całości, nakazanie Zamawiającemu
unieważnienia decyzji o wyborze najkorzystniejszej oferty; nakazanie Zamawiającemu
powtórzenia czynności: badania i oceny ofert, wyboru oferty najkorzystniejszej; nakazanie
Zamawiającemu nieodrzucania oferty złożonej przez Odwołującego, nakazanie
Zamawiającemu odrzuceniu oferty złożonej przez V-light traffic s.c. T. L., Ł. S. i wykluczenie
tego wykonawcy z p
ostępowania albo alternatywnie unieważnienie postępowania w całości.
W uzasadnieniu podniesionych zarzutów Odwołujący wskazał, że w dniu 9 stycznia 2024 r.
Zamawiający dokonał wyboru oferty V-light traffic s.c. T. L., Ł. S. ul. Poznańska 2 66-400
Gorzów Wielkopolski w postępowaniu prowadzonym w trybie podstawowym na: Bieżące
utrzymanie i konserwację urządzeń sygnalizacji świetlnych w ciągach dróg wojewódzkich na
terenie działania RDW w Pyrzycach. Przesyłając informację o wyborze najkorzystniejszej
oferty w dniu 09.01.2024 r. poinformował on także o odrzuceniu oferty Odwołującego
powołując się na art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp.
Zamawiający wskazał, iż: W złożonym Formularzu oferty, w pkt. 7 Wykonawca skreślił
wymóg zatrudnienia na podstawie stosunku pracy osób wykonujących czynności w zakresie
realizacji zamówienia opisane w Dziale III pkt. 4 SWZ. Artykuł 95 ust. 1 ustawy – Prawo
zamówień publicznych stanowi, że Zamawiający określa w ogłoszeniu o zamówieniu lub w
dokumentach zamówienia na usługi bądź roboty budowlane wymagania związane z
realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia przez Wykonawcę lub Podwykonawcę na
podstawie stosunku pracy osób wykonujących wskazane przez Zamawiającego czynności w
zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu
pracy w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
(Dz. U. z 2023 r., poz. 1465).
Przepis ten jest bezwzględnie obowiązujący i nakazuje
konkretne zachowanie Zamawiającego, polegające na obowiązku określenia wymagań
związanych z realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy
danej grupy osób. Ponadto, poprzez warunki zamówienia należy rozumieć warunki, które
dotyczą zamówienia lub postępowania o udzielenie zamówienia, wynikające w szczególności
z opisu przedmiotu zamówienia, wymagań związanych z realizacją zamówienia, kryteriów
oceny ofert, wymagań proceduralnych lub projektowanych postanowień umowy w sprawie
zamówienia publicznego, zgodnie z definicją zawartą w art. 7 pkt 29 ustawy – Prawo
zamówień publicznych.
W związku z powyższym, Zamawiający określił w SWZ wymagania związane z realizacją
zamówienia, wyznaczając m.in. wymóg zatrudnienia przez Wykonawcę lub Podwykonawcę
(ów) na podstawie stosunku pracy wszystkich osób wykonujących wskazane przez
Zamawiającego czynności, w zakresie realizacji zamówienia szczegółowo określone w
Rozdziale C SWZ „Opis przedmiotu zamówienia”, tj. bieżącego utrzymania i konserwacji
urządzeń sygnalizacji świetlnych w ciągach dróg wojewódzkich na terenie działania RDW w
Pyrzycach, a Wykonawca w swojej ofercie nie zobowiązał się do wykonania zamówienia
zgodnie z powyższym wymogiem. Należy zatem uznać, że treść oferty nie jest zgodna z
warunkami zamówienia określonymi przez Zamawiającego i podlega odrzuceniu na wyżej
wskazanej podstawie prawnej.
Zdaniem Odwołującego, z powyższym jednak nie można się zgodzić, ponieważ:
a)
Odwołujący nie zatrudnia żadnej osoby, a zatem nie mógł złożyć oświadczenia w
treści wskazanej przez Zamawiającego tj. OŚWIADCZAM, że do realizacji
zamówienia zatrudniam na podstawie stosunku pracy osoby wykonujące
czynności w zakresie realizacji zamówienia opisane w Dziale III pkt 4 SWZ.
Jednocześnie czynności przewidziane w zamówieniu zamierzał wykonywać z
uwzględnieniem zasobów zespołu osobowego NowoNET M. M. z siedzibą w
Gryficach ul. Sienkiewicza 11,
zgodnie z pkt 9 oferty Odwołującego;
b)
wymóg, o którym mowa w Dziale III pkt 4 Specyfikacji Warunków Zamówienia (dalej
„SWZ”) nie został skonkretyzowany co do konkretnych czynności (rodzaju
czynności), które miałyby być wykonywane na podstawie umowy/umów o pracę,
podczas gdy zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy Pzp
Zamawiający powinien wskazać
czynności w zakresie realizacji zamówienia, a zatem nie powinien ich formułować
w sposób ogólny i szeroki, uniemożliwiający porównanie ofert;
c)
wymóg, o którym mowa w Dziale III pkt 4 SWZ nie powinien w ogóle zostać
sformułowany i zawarty w Specyfikacji Warunków Zamówienia ze względu na
wymaganie Zamawiającego, aby zamówienie było realizowane przez:
a)
osobę posiadającą uprawnienia budowlane do kierowania robotami
budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i
urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych – tak Rodział C – Opis
Przedmiotu Zamówienia pkt 4 SWZ, zgodnie z którym: Przy wykonywaniu
zamówienia od strony Wykonawcy musi uczestniczyć min. 1 osoba
posiadająca uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w
specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i
elektroenergetycznych.
b)
zapewnienie stałych, całodobowych dyżurów osoby posiadającej uprawnienia
budowlane do sprawowania samodzielnych funkcji technicznych w
budownictwie (specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń
elektrycznych i elektroenergetycznych)
– tak Rozdział C – Opis Przedmiotu
Zamówienia pkt 8 lit. c) SWZ, zgodnie z którym: Dyspozycyjność
Wykonawcy/Wykonawca powinien posiadać: (…)
c)
stałe, całodobowe dyżury osoby posiadającej uprawnienia budowlane do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie
(specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i
elektroenergetycznych),
podczas gdy czynności wykonywane przez te osoby nie są wykonywane w ramach umów o
pracę, ze względu na samodzielność tych osób, co zostało również potwierdzone w opinii
Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.
AD A. UZASADNIENIE ZARZUTU BRAKU UWZGLĘDNIENIA OSOBISTEJ PRACY ORAZ
FAKTU BRAKU ZATRUDNIENIA OSÓB NA UMOWĘ O PRACĘ PRZEZ WYKONAWCĘ
Odwołujący wskazał, że nie zatrudnia osób na umowie o pracę. Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością nie ma obowiązku zatrudnienia osób na umowę o pracę i nie może
składać nieprawdziwego oświadczenia w tym zakresie. Odwołujący w celu wykazania
spełnienia warunków udziału w postępowaniu posłużył się zasobami podwykonawcy
NowoNET M. M.
, który udostępnił również zasoby osobowe. Zamawiający w SWZ,
sprzecznie z art. 95 ustawy Pzp
, pominął możliwość wykonywania zamówienia osobiście, tj.
poprzez wykonywanie czynności osobiście lub za pośrednictwem podwykonawcy, który
czynności będzie wykonywał na zasadzie jednoosobowej działalności gospodarczej
(samozatrudnienie).
Sam Prezes Urzędu Zamówień Publicznych wskazuje bowiem, że
wymóg zawarcia umowy o pracę nie obowiązuje w stosunku do samozatrudnionych.
F
ragment ten brzmi następująco: Wymaganie dotyczące zatrudnienia na podstawie umowy o
pracę powinno odnosić się zarówno do wykonawcy, jak i podwykonawców, którym
wykonawca powierz
a realizację części zamówienia. Sformułowania
użytego
w
Pzp:
„zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę” nie należy rozumieć jako alternatywy
rozłącznej, umożliwiającej zamawiającemu postawienie stosownych wymagań – zgodnie z
jego wyborem
– tylko jednemu z tych podmiotów. Wymaganie zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę będzie miało zastosowanie do obydwu z nich odpowiednio, w zakresie, w
jakim osoby zaangażowane przez wykonawcę lub podwykonawcę do realizacji zamówienia
wykonywać będą czynności wskazane przez zamawiającego. Podstawowym przesłaniem
tego przepisu jest, aby na podstawie stosunku pracy wykonywane były wskazane przez
zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, a nie określany poziom
zatrudnienia u wykonawcy lub podwykonawcy. Przepis ten nie znajdzie natomiast
zastosowania do osobistego wykonywania zamówienia przez osobę fizyczną, w tym również
do przedsiębiorcy prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą. [podk. własne –
przypis autora] (Prawo Zamówień Publicznych. Komentarz pod re. H. Nowaka i M. Winiarza,
Warszawa 2021, str. 321) .
W ocenie Odwołującego, oznacza to zatem, że Zamawiający, jeśli miał wątpliwości (a
powinien mieć!) co do złożonej przez Odwołującego oferty, winien w pierwszej kolejności
wezwać go do wyjaśnienia, a nie odrzucać jego oferty. Odwołujący prawidłowo złożył ofertę
wraz z oświadczeniem odzwierciedlającym sposób realizacji zamówienia, który zgodny jest z
art. 95 ustawy Pzp.
Odwołujący wskazał, że w SWZ Zamawiający, sprzecznie z art. 95
ustawy Pzp
, pominął możliwość wykonywania zamówienia osobiście, co jest kluczowym
elementem naszej oferty. Wymóg zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, jak wskazuje
wyżej cytowany komentarz, nie ma zastosowania do osobistego wykonywania zamówienia
przez przedsiębiorcę prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą.
UZASADNIENIE
ZARZUTU
BRAKU
OKREŚLENIA
ZAKRESU
CZYNNOŚCI
WYKONYWANYCH PRZEZ OSOBĘ/OSOBY W OPARCIU O UMOWĘ O PRACĘ
Odwołujący wskazał, że zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy Pzp zamawiający określa w
ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia na usługi lub roboty budowlane
wymagania związane z realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia przez wykonawcę lub
podwykonawcę na podstawie stosunku pracy osób wykonujących wskazane przez
zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności
polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. - Kodeks pracy. Zgodnie z art. 95 ust. 2 ustawy Pzp
w przypadku gdy zamawiający
przewiduje wymagania w tym zakresie określa w dokumentach zamówienia w szczególności:
rodzaj czynności związanych z realizacją zamówienia, których dotyczą wymagania
zatrudnienia na podstawie stosunku pracy przez wykonawcę lub podwykonawcę
osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia;
sposób weryfikacji zatrudnienia tych osób;
uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę
wymagań związanych z zatrudnianiem tych osób oraz sankcji z tytułu
niespełnienia tych wymagań.
Zamawiający jednak nie wskazał jaki jest rodzaj czynności związanych z realizacją
zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie stosunku pracy przez
wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji
zamówienia. Wymaganie to bowiem zostało sformułowane w sposób ogólny, co
uniemożliwia porównanie ofert złożonych przez poszczególnych wykonawców w tym
postępowaniu. Jak wskazuje się w doktrynie : Niezgodne z treścią art. 29 ust. 3a
PrZamPubl2004 [uw. aut.
– obecnie art. 95 ust. 1] byłoby wskazanie tylko niektórych
czynności, choćby miały znaczenie doniosłe dla zamawiającego i pominięcie innych
mających np. znaczenie drugorzędne. Niedopuszczalne będzie zarówno scedowanie tego
obowiązku na wykonawcę, np. w formie zapisu, że jeśli wykonawca ujawni po swojej stronie
czynności o takim charakterze zobowiązany będzie zawrzeć z pracownikami je
wykonującymi umowy o pracę, jak też nadmiernie ogólne ich wskazanie, np. w formie zapisu,
że zamawiający wymaga zatrudnienia na podstawie umowy o pracę wszystkich osób
wykonujących czynności o takim charakterze podczas realizacji, etc. Oba opisane powyżej
przypadki nie tylko mogą skutkować złożeniem przez wykonawców nieporównywalnych
cenowo ofert (wykonawcy mogą różnie oceniać charakter tego samego stosunku, którego
ocena należy do zamawiającego), ale też są niezgodne z treścią art. 29 ust. 1
PrZamPubl2004 [uw. aut.
– obecnie art. 99 ust. 1], który w odniesieniu do precyzji opisu
przedmiotu zamówienia zachowuje swoją moc. Podkreślić należy, że zamawiający
zasadniczo nie zastępuje wykonawcy w określeniu sposobu realizacji świadczenia. W trakcie
przygotowywania procedury przetargowej na zamówienie, Zamawiający ma obowiązek
dokonać szczegółowej analizy, czy usługi mogą być wykonane przez osoby zatrudnione
przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak
umowy o dzieło czy zlecenie. Kluczowe jest tu ustalenie, czy natura prawna tych umów
odpowiada stosunkowi pracy. Jest to zadanie wymagające, ponieważ wymaga od
Zamawiającego dogłębnej znajomości różnych aspektów pracy, zdefiniowanych w art. 22 § 1
Kodeksu Pracy, i opartych na specjalistycznej wiedzy. Zamawiający nie może jednak
przekazywać tego obowiązku wykonawcy, na przykład poprzez warunek w umowie, że
wykonawca musi zatrudniać na umowę o pracę osoby wykonujące prace o takim
charakterze. Również nie jest dopuszczalne formułowanie tego wymogu w sposób zbyt
ogólny, na przykład przez stwierdzenie, że Zamawiający wymaga zatrudnienia na umowę o
pracę wszystkich osób wykonujących prace o określonym charakterze w ramach realizacji
zamówienia. Zatem, w ocenie Odwołującego, treść Specyfikacji Warunków Zamówienia była
w tym zakresie wadliwa, albowiem nie precyzowała czynności jakie miały być wykonywane
przez osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę, co tym samym uniemożliwiało
porównanie ofert Wykonawców.
UZASADNIENIE ZARZUTU BŁĘDNEGO WYMOGU REALIZACJI ZAMÓWIENIA PRZEZ
OSOBY WYKONUJĄCE CZYNNOŚCI NA PODSTAWIE UMOWY O PRACĘ
W ocenie Odwołującego, Zamawiający nie powinien w ogóle zawierać w Specyfikacji
Warunków Zamówienia wymogu o którym mowa w art. 95 ustawy Pzp, z uwagi na
wymagania wobec osoby/osób wykonujących czynności w ramach zamówienia, które
powinny posiadać uprawnienia budowlane do sprawowania samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie. A mianowicie osoby te nie są zatrudniane w oparciu o umowę
o pracę z uwagi na samodzielny charakter czynności, które realizują. Jak wskazuje się w
doktrynie :
Cechy stosunku pracy. Zgodnie z orzecznictwem SN najważniejszymi cechami
stosunku pracy są:
okoliczność, że jest to zobowiązanie wzajemne; obowiązkiem pracownika jest
wykonywanie pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a obowiązkiem
pracodawcy jest zatrudnienie pracownika za wynagrodzeniem;
wymóg osobistego świadczenie pracy; pracownik wykonuje swoje zobowiązanie tylko
wtedy, kiedy osobiście świadczy pracę;
zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy określonej rodzajowo;
odpłatność – pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za
wynagrodzeniem;
wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy; istotą tego kierownictwa jest
prawo pracodawcy do wydawania pracownikowi poleceń; „Pracownik zostaje w
stosunku pracy zobowiązany do wykonywania pracy podporządkowanej (art. 22 §
1 KP), a zatem ma obowiązek wykonywać pracę pod kierownictwem pracodawcy i
w sposób przez niego określony” (tak wyr. SN z 19.3.2014 r., I PK 187/13,
Legalis);
trwałość świadczenia pracy;
stosunek pracy jest stosunkiem starannego działania, co różni go od zobowiązań
rezultatu;
ponoszenie przez pracodawcę ryzyka w procesie pracy; zdaniem J. Steliny
„najczęściej wyróżnia się cztery takie ryzyka: ekonomiczne, techniczne, socjalne i
osobowe. Ryzyko ekonomiczne polega na obciążeniu podmiotu zatrudniającego
obowiązkiem wypłaty wynagrodzenia i realizacji innych świadczeń wynikających
ze stosunku pracy w zamian za wykonaną pracę, niezależnie od uzyskanych z
tego tytułu przez pracodawcę efektów ekonomicznych. (…) Ponadto pracodawca
jest zobowiązany wypłacać wynagrodzenie także za czas nieświadczenia pracy z
przyczyn techniczno-
organizacyjnych, jeśli pracownik był gotowy do wykonywania
pracy (ryzyko techniczne) lub w razie nieobecności pracownika w pracy z
ważnych względów osobistych (np. choroby, opieki nad dzieckiem itd. – ryzyko
socjalne). Wreszcie to podmiot zatrudniający obciążony jest skutkami
niezawinionych, niekiedy także zawinionych, przez pracownika działań, których
skutkiem jest szkoda w majątku pracodawcy (ryzyko osobowe)” (J. Stelina, w: A.
Sobczyk (red.), Kodeks, art. 22, Nb 6).
Natomiast zgodnie z SWZ zamówienie powinno być realizowane przez:
a)
osobę posiadającą uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w
specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i
elektroenergetycznych
– tak Rozdział C – Opis Przedmiotu Zamówienia pkt 4
SWZ, zgodnie z którym: zapewnienie stałych, całodobowych dyżurów osoby
posiadającej uprawnienia budowlane do sprawowania samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie (specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji
i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych)
Oznacza to, że te osoby nie mogą być zatrudnione na umowę o prace, bowiem ich charakter
czynności oraz brak kierownictwa ze strony zleceniodawcy/pracodawcy decyduje o tym, że
te czynności realizują one samodzielnie i samodzielnie wyznaczają sobie zadania. Powyższe
potwierdzone zostało przez Urząd Zamówień Publicznych w stanowisku: Z kolei, w ocenie
Urzędu czynności wykonywane przez kierowników budowy, kierowników robót i inspektorów
nadzoru, tj. osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w rozumieniu
ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.),
zasadniczo nie polegają na wykonywaniu pracy w rozumieniu Kodeksu pracy. Osoby
wykonujące te czynności są samodzielnymi uczestnikami procesu budowlanego i działają
samodzielnie, także w tym rozumieniu, że same wyznaczają sobie zadania i same te zadania
realizują. Podobnie wskazuje się w doktrynie (por. P. Granecki, I. Granecka, Prawo
zamówień publicznych. Komentarz, Warszawa 2021): (…) w ocenie Urzędu czynności
wy
konywane przez kierowników budowy, kierowników robót i inspektorów nadzoru, tj. osoby
pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w rozumieniu ustawy z 7.7.1994 r.
– Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 ze zm.), zasadniczo nie polegają na
wykonywaniu pracy w rozumieniu Kodeksu pracy. Osoby wykonujące te czynności są
samodzielnymi uczestnikami procesu budowlanego i działają samodzielnie, także w tym
rozumieniu, że same wyznaczają sobie zadania i same te zadania realizują. Reasumując
Za
mawiający, przy opracowywaniu SWZ powinien unikać wymogu z art. 95 ustawy Pzp,
dotyczącego osób wykonujących czynności w ramach zamówienia. Istotne jest, że osoby te,
które powinny posiadać uprawnienia budowlane do sprawowania samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie, zazwyczaj nie są zatrudniane na podstawie umowy o pracę.
Wynika to z niezależnego charakteru ich działania, które realizują samodzielnie, bez
bezpośredniego kierownictwa zleceniodawcy lub pracodawcy. Charakterystyka stosunku
pracy, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, obejmuje kilka kluczowych cech, takich
jak wzajemność zobowiązań, osobiste świadczenie pracy, rodzajowo określone obowiązki,
wynagrodzenie, kierownictwo pracodawcy, trwałość zatrudnienia, staranne działanie oraz
ponoszenie ryzyka przez pracodawcę. W kontekście osób pełniących samodzielne funkcje
techniczne w budownictwie, te cechy zazwyczaj nie są spełnione, co oznacza, że ich
działalność nie wpisuje się w definicję pracy w rozumieniu Kodeksu pracy. SWZ określa, że
realizację powinny przeprowadzać osoby z uprawnieniami budowlanymi, odpowiedzialne za
kierowanie robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej. Obejmuje to zapewnienie
stałych dyżurów oraz samodzielne pełnienie funkcji technicznych w budownictwie. Wskazuje
to na brak podporządkowania tych osób zleceniodawcy lub pracodawcy, co wyklucza
zatrudnienie na umowę o pracę. W ocenie Odwołującego, stanowisko Urzędu Zamówień
Publicznych oraz opinie doktryny potwierdzają, że czynności wykonywane przez kierowników
budowy, kierowników robót i inspektorów nadzoru, jako osoby pełniące samodzielne funkcje
techniczne w budownictwie, nie są uznawane za pracę w rozumieniu Kodeksu pracy. Te
osoby działają niezależnie, samodzielnie wyznaczając i realizując swoje zadania. Tym
samym, wprowadzenie wymogu zatrudnienia na umowę o pracę w SWZ mogłoby być
nieadekwatne do charakteru ich pracy i prowadzić do nieporozumień w zakresie
prawidłowego rozumienia stosunku pracy.
ZWIĘZŁE UZASADNIENIE W ZAKRESIE RĄŻACO NISKIEJ CENY
W ocenie Odwołującego, zaproponowana przez V-light cena realizacji usługi wynosi 11
601,36 zł (słownie: jedenaście tysięcy sześćset jeden złotych 36/100). Była to najniższa cena
spośród wszystkich złożonych ofert, która przy uwzględnieniu innych kryteriów wyboru
spowodowała wybór właśnie tej oferty. Zamawiający na sfinansowanie usługi objętej
przedmiotem zamówienia przeznaczył kwotę 50 000 zł (słownie: pięćdziesiąt tysięcy złotych).
Jednocześnie jeden z wykonawców p. K. M. wyjaśnił, iż minimalna kwota jaka powinna przez
niego zostać złożona wynosi 29 000 zł brutto. Zamawiający wezwał V-light traffic s.c. T. L.,
Ł. S. do złożenia wyjaśnień w trybie art. 224 ust. 1 ustawy Pzp Wykonawca ten udzielił
niepełnych wyjaśnień, wskazując, że:
• Rejon Pyrzyc to rejon z korzystnymi warunkami: Firma wykonuje dwie sygnalizacje
świetlne w rejonie Pyrzyc, z których jedna jest na gwarancji. Wszelkie uszkodzenia
gwarancyjne rozliczane są z innej puli finansowej, co nie obciąża bieżącego
utrzymania. Następnie informacja to została sprostowana w piśmie Wykonawcy z 8
stycznia 2024 r., zgodnie z którym oświetlenie nie podlega jednak gwarancji, a zatem
argumentacja wybranego wykonawcy była w tym zakresie chybiona. Niezależnie
jednak należy mieć na uwadze, że fakt podlegania gwarancji nie posiada doniosłego
znaczenia, albowiem jak pokazuje doświadczenie większość awarii lub usterek nie
jest związanych z gwarancją (np. uszkodzenia mechaniczne);
• Kontrole i naprawy zapobiegające awariom: Dzięki bieżącym kontrolom i naprawom,
firma minimalizuje ryzyko awarii, które mogłyby zwiększyć koszty. Wykonawca
posiada umiejętności do naprawy większości drobnych usterek bez konieczności
wysyłania części do serwisu.
• Oszczędności dzięki objazdom: Przedsiębiorca realizuje usługi również w innych
rejonach, co pozwala na oszczędności, na przykład około 800 zł miesięcznie na
paliwie. Lokalizacje w rejonie Pyrzyc mieszczą się na trasie cotygodniowych
objazdów tego przedsiębiorcy, przy czym jako zostanie to wykazane, przedsiębiorca
nie może wygenerować takich oszczędności, tym bardziej, że trasy przejazdów nie
odbywają się z taką częstotliwością jak wskazano.
• Wynagrodzenia pracowników: Firma zatrudnia pracowników na umowy o pracę z
wynagrodzeniem średnim w wysokości 6500 zł brutto.
• Zgodność z przepisami: Wykonawca zapewnia, że stosowane rozwiązania
techniczne są zgodne z przepisami Prawa Budowlanego, Polskich Norm, a także z
przepisami dotyczącymi kosztów pracy, pomocy publicznej, prawa pracy,
zabezpieczenia społecznego i ochrony środowiska.
Odwołujący wskazał, że w niniejszym postępowaniu V-light traffic s.c. T. L., Ł. S.
zaproponował cenę cztery razy niższą od kwoty, którą Zamawiający przeznaczył na
sfinansowanie
zamówienia.
Przedmiotem
zamówienia
organizowanego
przez
Zamawiającego jest bieżące utrzymanie i konserwację urządzeń sygnalizacji świetlnych w
ciągach dróg wojewódzkich na terenie działania RDW w Pyrzycach. Zamówienie obejmuje
bieżące utrzymanie i konserwację urządzeń sygnalizacji świetlnych w ciągach dróg
wojewódzkich na terenie działania Rejonu Dróg Wojewódzkich w Pyrzycach. W ryczałt
utrzymania wliczona jest:
a)
robocizna,
b)
sprzęt /samochód, podnośnik
c)
wszelkie materiały niezbędne do prawidłowego działania urządzeń sygnalizacji
świetlnych, w szczególności: żarówki, przyciski dla pieszych, soczewki, wkłady LED,
przewody i kable do odbudowy pętli indukcyjnych, kable sygnalizacyjne i zasilające, śruby,
oprawki żarówek i bezpieczników, farba, spoiwo cynowe, podzespoły elektroniczne itp.
Podstawowe koszty związane z realizacją usług, będących przedmiotem zamówienia, to
m.in.: koszt pracowników, koszty paliwa, koszt amortyzacji, koszty materiałów, koszty
administracyjne, podatki, umowy ubezpieczenia (w tym obowiązkowego OC), energii
elektrycznej, koszty zabezpieczenia pasa drogowego na czas realizacji prac, koszt
komputera. W oferowanej cenie musi zostać uwzględniony przez wykonawcę co najmniej
minimalny zysk wykona
wcy, chociażby na poziomie 1%.
Jako podmiot posiadający doświadczenie w realizacji tego typu usług, Odwołująca stwierdza,
iż kalkulacja ceny przez wybranego wykonawcę nie uwzględnia wielu istotnych czynników,
które zostały wskazane powyżej. W przypadku ceny zaoferowanej przez V-light usługa
jednak musiałaby być świadczona znacznie poniżej rentowności. Odwołujący wskazał, że
ustawa Pzp
nie precyzuje, jaką cenę należy uznać za rażąco niską, ani też kiedy dochodzi
do naruszenia zasad uczciwej konkurencji i podjęcia przez wykonawcę działań, które służą
wyeliminowaniu z rynku przedsiębiorców prowadzących działalność konkurencyjną.
Jednakże zgodnie z art. 224 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp szczególne prawdopodobieństwo
wystąpienia ceny rażąco niskiej zachodzi m.in. w sytuacji, gdy cena całkowita oferty jest
niższa o co najmniej 30% od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od
towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania lub średniej arytmetycznej cen
wszystkich złożonych ofert (niepodlegających odrzuceniu).
Zdaniem Odwołującego, w oparciu o przedstawione ustalenia faktyczne należy uznać, że
oferta wybranego wykonawcy przewiduje świadczenie usługi objętej przedmiotowym
zamówieniem znacznie poniżej jej kosztów – zawiera „rażąco niską cenę”. Za rażąco niską
powinna być bowiem uznana cena oferty odbiegająca swoją wartością in minus od rynkowej
wartości przedmiotu zamówienia, a wykonawca w ramach swoich wyjaśnień nie wykazał, że
różnica ta jest uzasadniona, tj. że będzie mógł należycie wykonać zamówienie bez strat i
finansowania go z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne (zob. m.in. wyr. KIO z
19.1.2017 r., KIO 22/17, Legalis). W przypadku ceny zaoferowanej przez wybranego
wykonawcę usługa musiałaby być świadczona znacznie poniżej rentowności. Zgodnie z
orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, za ofertę z rażąco niską ceną należy uznać
ofertę, której cena jest nierealistyczna, nieadekwatna do zakresu i kosztów prac
składających się na dany przedmiot zamówienia, zakładająca wykonanie zamówienia poniżej
jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie nie jest ceną rynkową, tzn. generalnie
niewystępującą na rynku, na którym ceny wyznaczane są m.in. poprzez ogólną sytuację
gospodarczą panującą w danej branży i jej otoczeniu biznesowym, postęp technologiczno-
organizacyjny oraz obecność i funkcjonowanie uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie
na nim działających (zob. wciąż aktualną w powyższym zakresie tezę z wyr. KIO z 7.12.2016
r., KIO 2115/16, KIO 216/16, Legalis). Niewątpliwie wskazane powyżej okoliczności
potwierdzają, że cena zaproponowana przez Vlight traffic s.c. T. L., Ł. S. jest ceną poniżej
kosztów realizacji usługi i będzie realizowana ze stratą. Co prawda, Zamawiający zwrócił się
do V-
light o wyjaśnienia nt. ceny wskazanej w ofercie, jednakże udzielone wyjaśnienia są
bardzo lakoniczne i nie wykazują zasadności i rynkowości zaoferowanej ceny i w związku z
tym nie można ich uznać za wyjaśnienia merytoryczne.
Udzielenie samej odpowiedzi prz
ez Wykonawcę, nie oznacza, że: a) wykonawca spełnił swój
obowiązek polegający na udzieleniu wyjaśnień; b) jego wyjaśnienia potwierdziły rynkowość
zaoferowanej usługi, a tym samym rozwiały wszelkie wątpliwości Zamawiającego.
Odwołujący wskazał, że wykonawca V-light traffic s.c. T. L., Ł. S. nie przedłożył dowodów,
dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny przewidywanych przez
art. 224 ust. 1 ustawy Pzp
, w szczególności w zakresie oszczędności metody wykonania
zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków
wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy, oryginalności projektu wykonawcy,
kosztów pracy (których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od
minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego według właściwych przepisów).
Zamawiający nie może bezkrytycznie przyjmować i akceptować wszystkich wypowiedzi
wykonawcy, co miało miejsce w przedmiotowym postępowaniu. Ustawa Pzp wymaga od
Zamawiającego, aby podjął się on rzeczywistego wyjaśnienia, czy zaoferowana cena nie jest
ceną rażąco niską.
Odwołujący wskazał, że istotny składnik cenotwórczy – stawka roboczogodziny w wysokości
50 zł z/h brutto (lub 6500 zł brutto miesięcznie, a dla pracodawcy koszt ten wynosi 7831,20 zł
brutto miesięcznie), przyjęta przez V-light do obliczenia ceny ofertowej – nie pokrywa
kosztów pracy wynikających z ogólnie obowiązujących przepisów prawa praca oraz praw
socjalnych, nawet przy najniższym wynagrodzeniu miesięcznym, określonym przepisami
prawa. Dokonując oceny poprawności treści oferty - sporządzonego przez wybranego
wykonawcę - nie można pominąć dokonania oceny przyjętych do kalkulacji - „kosztów pracy”
(do tego pojęcia wprost odnosi się przepis art. 224 ust. 3 pkt 4 ustawy Pzp), jakie ponosić
będzie pracodawca (wykonawca), w związku z zatrudnieniem pracowników na podstawie
umowy o pracę. W tym zakresie Zamawiający zobowiązany był wziąć pod uwagę zarówno:
wszelkie koszty, jakie będzie ponosił wykonawca z tytułu zatrudniania pracownika,
wynikające z obowiązujących przepisów prawa, jak i realny czas, przez jaki pracownik
(osoba pozostająca w stosunku pracy – umowa o pracę) będzie świadczyła pracę,
otrzymując określone wynagrodzenie miesięczne. Wykonawca, chcąc rzetelnie skalkulować
koszty pracy, zgodnie z obowiązującymi go przepisami, tak aby móc obliczyć (wyznaczyć)
stawkę robocizny (roboczogodziny), wynikającą z wynagrodzenia pracownika, musi przede
wszystkim obliczyć efektywny czas świadczenia pracy przez pracownika zatrudnionego na
podstawie umowy o pracę, biorąc pod uwagę, co najmniej, przepisy: ustawy z dnia 26
czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320) oraz ustawy z dnia 18 stycznia
1951 r. o dniach wolnych od pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920).
Warto przy tym podkreślić,
iż Zamawiający wymaga całodobowej dyspozycyjności, co oznacza, że osoby zatrudniona
na umowę o pracę musi nie tylko być dostępna w standardowych godzinach pracy, to
dodatkowo musi zapewniać swoją dostępność przez 24 h na dobę. W skali roku, obliczając
roczny wymiar czasu pracy pracownika, należy uwzględnić dni wolne od pracy: 52 niedziele;
52 dni inne wolne od pracy (obowiązuje 5 dniowy tydzień pracy, co oznacza, że w każdym
tygodniu -
poza niedzielą - pracownik ma także jeszcze jeden dzień wolny od pracy); inne dni
ustawowo wolne od pracy (ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy t.j.
Dz.U. z 2020 r. poz. 1920).
Zgodnie z przepisami art. 130 § 2 ustawy Kodeks pracy - każde
święto (dzień ustawowo wolny od pracy) występujące w okresie rozliczeniowym i
przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Co oznacza,
że tylko w przypadku, gdy dzień wolny od pracy wskazany przepisami ustawy przypada w
niedzielę, nie powoduje to obniżenia ustawowego wymiaru pracy. Odnosząc się do roku
2024, liczba dodatkowo dni wolnych od pracy, przypadających w inne dni niż niedziela, tzn.
obniżających ustawowy wymiar pracy, wynosi 9. Stąd faktyczny wymiar pracy, określany
ilością dni roboczych w bieżącym roku, wynosi: 366 – (52 * 2 + 9) = 253 dni robocze w roku
Pracodawca dokonując kalkulacji stawki godzinowej musi również uwzględnić okresy
czasu, w których pracownik nie świadczy pracy otrzymując wynagrodzenie. Uwzględniając
przepisy art. 154 § 1 pkt 1 ustawy Kodeks pracy, pracownikowi przysługuje prawo do urlopu.
Tak więc, obliczony powyżej roczny wymiar świadczenia pracy musi zostać pomniejszy o
dalsze 23 dni. Pracodawca, zobowiązany jest także uwzględnić okres niezdolności do pracy
(absencję chorobową), za okres której pracownikowi również przysługuje wynagrodzenie
(przepisy Kodeksu pracy -
Dział III „Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia”, Rozdział III
„Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy”). Opierając się o
dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, całkowicie uzasadnione będzie przyjęcie, iż w skali
roku
– średnia absencja chorobowa pracownika to ok. 12 dni. Uwzględniając powyższe,
efektywna ilość dni świadczenia pracy przez pracownika w skali roku 2024 wynosi: 253 – (23
+ 12) = 218 dni roboczych. Stąd średniomiesięczny czas pracy pracownika wynosi: (218
dni/rok x 8 godz./dzień) / (12 miesięcy/rok) = około 145,33 godz./miesiąc. Podsumowując, w
roku 2024 pracownik, biorąc pod uwagę dni świąteczne wypadające w inne dni niż niedziela,
urlopy oraz średnią absencję chorobową, będzie miał do przepracowania 218 dni roboczych,
co przekłada się na średniomiesięczny czas pracy wynoszący około 145,33 godzin.
Jednocześnie z uwagi na obowiązek całodobowego zapewnienia dyspozycji wykonawca
powinien zapewnić pracowników przez okres 8784 godziny, co oznacza, że musiałby mieć
do dyspozycji co najmniej 5 pracowników. Przy założeniu wynagrodzenia w wysokości 6500
zł brutto (a de facto 7831,20 zł brutto (koszt dla pracodawcy)), zgodnie z treścią wyjaśnień
wykonawcy, oznaczałoby by to konieczność utrzymywania pracowników o łącznym koszcie
39 156 zł miesięcznie.
Odwołujący wskazał, że powyższe wyliczenie jest przykładowe i zależy od aktualnych
stawek minimalnego wynagrodzenia oraz dodatkowych kosztów pracodawcy, które mogą się
różnić w zależności od roku i sytuacji rynkowej. Do powyższego wyliczenia można również
doliczyć szereg dodatkowych kosztów związanych z pracą pracownika, jak np. premie
regulaminowe, płace dodatkowe (dodatki stażowe, inne dodatki regulaminowe), nagrody
pieniężne itp., a także uwzględnić minimalne pomniejszenie wynagrodzenia pracownika za
okres niezdolności pracownika do pracy, zgodnie z art. 92 § 1 pkt 1 ustawy Kodeks pracy.
Odwołującemu wskazał, że nie jest znany sposób kalkulacji stawki, którą wykonawca przyjął
do obliczenia ceny ofertowej, oczywistym jest zatem, iż Odwołująca nie jest w stanie: ani
wskazać, które konkretnie przepisy przywołanych ustaw lub rozporządzeń zostały
naruszone, ani też rozstrzygnąć czy przyjęcie tej stawki jest następstwem błędu wykonawcy
czy świadomego jego działania.
Odwołujący wskazał, że w przypadku zamówień na roboty budowlane lub usługi,
zamawiający jest obowiązany żądać wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, co najmniej w
zakresie określonym w ust. 3 pkt 4 i 6 (art. 224 ust. 4 ustawy Pzp). Jak wskazała Krajowa
Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 21 czerwca 2021 r., sygn. akt: KIO 1412/21 „Przepis art.
224 ust. 4 ustawy Pzp koreluje z wyr
ażoną w art. 95 ust. 1 ustawy Pzp (mającym
zastosowanie także w odniesieniu do postępowań o udzielenie zamówień klasycznych o
wartości mniejszej niż progi unijne, prowadzonych w trybie podstawowym bez negocjacji)
koniecznością określenia przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub
dokumentach zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagań związanych z realizacją
zamówienia w zakresie zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie
stosunku pracy osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie
realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w
sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. W
ak
tualnie obowiązującej ustawie Pzp przewidziano mechanizmy mające na celu
przeciwdziałanie zatrudnianiu osób w oparciu o umowy cywilnoprawne, w sytuacji gdy
wykonywane przez nie czynności w istocie stanowią świadczenie pracy w rozumieniu
Kodeksu pracy i umożliwienie zamawiającym realnej i skutecznej weryfikacji działań
wykonawców w tym zakresie (por. art. 95 ust. 2 ustawy Pzp wprowadzający konieczność
określenia m.in. sposobu weryfikacji zatrudnienia osób w oparciu o umowę o pracę i
uprawnień zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań
związanych z zatrudnianiem tych osób oraz sankcji z tytułu niespełnienia tych wymagań).
Artykuł 224 ust. 4 ustawy Pzp jest jednym z narzędzi służących takiej weryfikacji,
umożliwiającym zamawiającym zbadanie jeszcze na etapie prowadzenia postępowania czy
w cenie oferty uwzględniono wszelkie niezbędne w świetle przepisów koszty związane z
zatrudnianiem osób mających realizować zamówienie na umowę o pracę i czy przyjęte do
kalkulacji wynagrodzenie pracowników nie jest niższe niż ustawowo wymagane”. Dalej
wskazać należy, że w myśl art. 224 ust. 5 ustawy Pzp obowiązek wykazania, że oferta nie
zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy. Odrzuceniu, jako oferta z
rażąco niską ceną lub kosztem, podlega oferta wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień w
wyznaczonym terminie, lub jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z dowodami nie uzasadniają
podanej w ofercie ceny lub kosztu (art. 224 ust. 6 ustawy Pzp
). A zatem aby odrzucić ofertę
wykonawcy z powodu ww. okoliczności konieczne jest uprzednie uruchomienie procedury
wyjaśniającej cenę lub koszt, w ramach której wykonawca będzie miał możliwość
wyjaśnienia wszystkich okoliczności dotyczących sposobu zbudowania ceny ofertowej lub
danego kosztu oraz przedstawienia dowodów. W okolicznościach Zamawiający wymagał
zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie stosunku pracy osób
wykonujących czynności wskazane w projektowanych postanowieniach umowy. W
konsekwencji koszty pracy w tym zakresie stanowiące podstawę kalkulacji ceny oferty winny
być zgodne z przepisami z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego,
obowiązującymi w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie.
Niezależnie należy mieć na uwadze, że Zamawiający bez weryfikacji przyjął, że wyjazdy
Vlight będą następować w tym samym okresie, co wyjazdy na rzecz Zamawiającego,
podczas gdy wykonawca poza oświadczeniem nie przedstawił w tym zakresie żadnych
dowodów. Należy mieć na uwadze, iż wyjaśnienia Wykonawcy:
• Koszty przejazdu: Załóżmy, że obiekt jest odwiedzany raz w tygodniu, a trasa
Pyrzyce -
Barlinek to około 140 km w obie strony. Jeśli zużycie paliwa wynosi 10
litrów na 100 km, to tygodniowe zużycie paliwa to około 14 litrów. Przy cenie oleju
napędowego 6,5 PLN za litr, koszt paliwa na jeden przejazd wynosi około 91 PLN.
Miesięczny koszt paliwa wynosi więc około 364 PLN.
• Koszty pośrednie i administracyjne: Do kosztów bezpośrednich należy dodać koszty
pośrednie takie jak zarządzanie, administracja, amortyzacja sprzętu, ubezpieczenie i
inne koszty operacyjne. Te koszty mogą znacznie zwiększyć całkowity koszt usługi.
Oferta nie zawiera kosztów nabycia sprzętu (samochodu) i podnośnika, a przecież V-
light musiał ponieść te koszty.
Taka dysproporcja może wskazywać na to, że cena jest rażąco niska i może nie zapewnić
realizacji usługi na odpowiednim poziomie jakości i efektywności. W istocie zatem
stanowisko Zamawiającego oparte zostało na przypuszczeniach dotyczących sposobu
zbudowania ceny ofertowej przez V-
light, w oderwaniu od rzeczywistych i całościowych
kosztów założonych przez pracodawcę – wykonawcę V-light. Tym samym w niniejszej
sprawie po stronie Zamawiającego zaistniał obowiązek odrzucenia oferty V-light traffic s.c. T.
L.
, Ł. S. na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp – ze względu na nieudzielenie
wyjaśnień nt. zaoferowanej ceny uwzględniających obiektywne czynniki, o których mowa art.
224 ust. 1 ustawy Pzp
. Co więcej, opisane wyżej okoliczności stanowią spełnienie również
dyspozycji art. 226 ust. 1 pkt 3 oraz 7 ustawy Pzp.
Izba ustaliła co następuje:
Izba ustaliła, że Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
pn.:
Bieżące utrzymanie i konserwację urządzeń sygnalizacji świetlnych w ciągach dróg
wojewódzkich na terenie działania RDW w Pyrzycach.
Izba ustaliła, że w Dziale III pkt 4 SWZ Zamawiający wskazał: Na podstawie art. 95 ust. 1
ustawy Pzp Zamawiający wymaga zatrudnienia przez Wykonawcę lub podwykonawcę(ów)
na podstawie stosunku pracy wszystkich osób wykonujących wskazane przez
Zamawiającego czynności, w zakresie realizacji zamówienia szczegółowe określonego w
Rozdziale C SWZ „Opis przedmiotu zamówienia”, tj. bieżącego utrzymania i konserwacji
urządzeń sygnalizacji świetlnej w ciągu dróg wojewódzkich na terenie działania rejonu Dróg
Wojewódzkich w Pyrzycach.
Izba ustaliła, że w Rozdziale C – Opis przedmiotu zamówienia, Zamawiający wskazał, że w
ryczałt utrzymania wliczona jest robocizna. sprzęt samochód, podnośnik, jak i wszelkie
materiały niezbędne do prawidłowego działania urządzeń sygnalizacji świetlnych, w
szczególności: żarówki, przyciski dla pieszych. Soczewki, przewody i kable do odbudowy
indu
kcyjnych, kable sygnalizacyjne i zasilające. śruby. oprawki żarówek bezpieczników.
farba, spoiwo cynowe, podzespoły elektroniczne itp.
Zamówienie obejmuje bieżące utrzymanie i konserwację urządzeń sygnalizacji świetlnej
zlokalizowanej na:
a)
skrzyżowaniu ul. 1 Maja i ul. Barnima w m. Pyrzyce, OW 119.
b)
ul. Gorzowska, m. Barlinek, DW 151
c)
ul.
Starogrodzka. m. Pełczyce. OW 151.
Przedmiotowe prace będą polegać na zapewnieniu prawidłowej pracy sygnalizacji świetlnych
odnośnie poszczególnych elementów, w szczególność poprzez właściwe utrzymanie ich
stanu technicznego. Przy wykonywaniu
zamówienia od strony Wykonawcy musi
uczestniczyć min. 1 osoba posiadająca uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi
w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i
elektroenergetycznych. Wykonawca usuwa awari
ę w oparciu o rozpoznanie własne i w
zakresie
niezbędnym do jak najszybszego uruchomienia pracy sygnalizacji świetlnych.
Z
akres usług w szczególności obejmuje: Zamawiający wymaga m.in., aby nie mną niż jeden
raz w tygodni
u odbywał się objazd wszystkich sygnalizacji świetlnych.
Izba ustaliła, że Zamawiający wskazał, że przedmiotowe prace będą polegać na
całodobowym zapewnieniu prawidłowej pracy sygnalizacji świetlnych odnośnie
poszczególnych ich elementów, w szczególności poprzez właściwe utrzymanie ich stanu
technicznego.
Izba ustaliła, że w Postępowaniu zostały złożone następujące oferty:
Oferta nr
Wykonawca
Cena brutto PLN
F.P.H.U. CHEĆKO J. C.
Ul. Piłkarska 25
66-
400 Gorzów Wielkopolski
4M Plus Sp. z o.o.
Al. Marcina Kromera 51A
51-
163 Wrocław
K. M.
Borzyszewo 4A
72-300 Gryfice
InQubator Sp. z o.o.
Ul. Trębacka 4
00-074 Warszawa
V-light traffic s.c.
T. L.
Ł. S.
Ul. Poznańska 2
400 Gorzów Wlkp.
Izba ustaliła, że Odwołujący w złożonym formularzu oferty przekreślił pkt 7 Formularza oferty
w którym zawarte było oświadczenie: OŚWIADCZAM, że do realizacji zamówienia
zatrudniam na podstawie stosunku pracy osoby wykonujące czynności w zakresie realizacji
zamówienia opisane w Dziale III pkt 4 SWZ.
Izba ustaliła, że pismem z dnia 2 stycznia 2024 r. Zamawiający wezwał wykonawcę V-light to
złożenia wyjaśnień Na podstawie art. 224 ust.1 w zw. z art. 224 ust. 2 pkt 1 ustawy – Prawo
zamówień publicznych, Zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie
dowodów w zakresie wyliczenia zaoferowanej przez Państwa ceny, albowiem jest niższa o
więcej niż 30% od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług
oraz średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert niepodlegających odrzuceniu na
podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 i 10 ustawy. Wartość zamówienia powiększona o podatek
VAT wynosi: 37 770,84 zł. Średnia arytmetyczna cen wszystkich złożonych ofert wynosi: 25
468,03 zł. W swojej ofercie za wykonanie przedmiotu zamówienia zaproponowali Państwo
kwotę 11 601,36 zł brutto. Wysokość zaproponowanego wynagrodzenia może wskazywać
na złożenie oferty zawierającej rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.
W związku z powyższym prosimy o wyjaśnienie, czy Państwa oferta uwzględnia wszystkie
wymagania zawarte w SWZ, w tym w warunkach umowy, opisie przedmiotu zamówienia, a
zaoferowana cena obejmuje całkowity koszt wykonania przedmiotu zamówienia, w tym
również wszelkie koszty towarzyszące. Należy zatem przedłożyć kalkulację cenową
przedstawiającą sposób obliczenia zaproponowanej ceny ofertowej, w szczególności podać
szacowane koszty realizacji zamówienia np. koszt wykonania istotnych jego części, tj.
wynagrodzenia pracowników, koszt dojazdów, utrzymania sprzętu oraz dokładne
przedstawienie wszystkich okoliczności, które mają wpływ na skalkulowaną cenę, a także
podać przewidywalny zysk z realizacji przedmiotu zamówienia. W wyjaśnieniach należy
odnieść się do możliwości zrealizowania całości przedmiotu zamówienia za oferowaną
kwotę.
Wykonawca zobowiązany jest do wyjaśnienia powodów zaoferowania danej ceny oraz
wskazania stanu faktycznego uwzględniającego np.:
• zarządzanie procesem świadczonych usług,
• wybrane rozwiązania techniczne,
• wyjątkowo korzystne warunki związane z realizacją zamówienia,
• zgodność z przepisami dotyczącymi kosztów pracy, których wartość przyjęta do
ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo
minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. 2023 poz.
1667) lub przepisów odrębnych właściwych dla spraw, z którymi związane jest
realizowane zamówienie;
• zgodność z prawem w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach
dotyczących pomocy publicznej;
• zgodność z prawem w rozumieniu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego,
obowiązującymi w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
• zgodność z przepisami z zakresu ochrony środowiska;
Izba ustaliła, że pismem z dnia 6 stycznia 2024 r. wykonawca V-light złożył wyjaśnienia.
Wykonawca wskazał: Firma V-light Traffic s.c. stwierdza iż ceny zawarte w formularzach są
prawidłowe i pozwalają wykonać to zadanie należycie. Posiadamy przy Państwa zadaniu
wyjątkowo korzystne warunki związane z realizacją zamówienia. Przedstawiamy następujące
argumenty:
a)
Rejon w Pyrzycach posiada dwie sygnalizacje świetlne które zostały wykonane przez
naszą firmę, są to sygnalizacje na gwarancji- na jednej jako bezpośredni wykonawca
na drugiej jako podwykonawca. Wszelkie uszkodzenia podlegające gwarancji zostają
w tym wypadku rozliczane z innej puli finansowej-
nie z bieżącego utrzymania,
b)
Bieżące kontrole i naprawy pozwalają wykluczyć awarie które zmuszały by nas do
dodatkowych wyjazdów oraz zwiększyły by koszty do których może doprowadzić
drobna usterka. Jako technicy elektronicy większość drobnych usterek potrafimy
naprawić sami bez konieczności wysyłania części do serwisu. Potwierdzamy tym
samym iż wykorzystane przez nas rozwiązania techniczne spełniają wszelkie wymogi
Prawa Budowlanego oraz Polskich Norm.
c)
Oszczędności z wykonywania zamówienia biorą się z tego iż objazdy wykonywane
będą razem z innymi rejonami które posiadamy w utrzymaniu (GDDKiA O/Szczecin
Rejon Wałcz oraz Lipiany, ZDW Rejon Kłodawa, ZZDW Rejon Chojna, ZZDW Rejon
Drawsko Pomorskie). Pozwala nam to zaoszczędzić około 800zł netto na samym
paliwie miesięcznie. Państwa lokalizacje znajdują się na trasie naszych
cotygodniowych objazdów sygnalizacji świetlnych lub w niedużej odległości od innych
lokalizacji,
d)
Osoby zatrudnione przez nas posiadają umowy o pracę o średnim wynagrodzeniu w
kwocie 6500zł brutto.
Dodatkowo oświadczamy że
• wybrane rozwiązania techniczne nie odbiegają niczym od rozwiązań stosowanych w
innych tego typu usługach,
• posiadamy wyjątkowo korzystne warunki związane z realizacją zamówienia,
• działamy zgodnie z przepisami dotyczącymi kosztów pracy, których wartość przyjęta
do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo
minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. 2023 poz.
1667) lub przepisów odrębnych właściwych dla spraw, z którymi związane jest
realizowane zamówienie;
• działamy zgodnie z prawem w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach
dotyczących pomocy publicznej;
• działamy zgodnie z prawem w rozumieniu prawa pracy i zabezpieczenia
społecznego, obowiązującymi w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
działamy zgodnie z przepisami z zakresu ochrony środowiska;
W załączeniu wykonawca przedstawił obrazowo swoją obecną trasę objazdów i kontroli
sygnalizacji świetlnych świadczonych w ramach zawartych obecnie umów z uwzględnieniem
dodatkowych postojów i kontroli sygnalizacji w Rejonie Zamawiającego. Wykonawca
przedstawił mapę. Na trasie objazdu sygnalizacji świetlnych Rejonu Dróg Krajowych w
Wałczu (Recz- Wałcz (DK10) Wałcz- Gorzów Wlkp (DK22). Przejeżdżamy przez Barlinek,
Pełczyce oraz Choszczno. Państwa sygnalizacje leżą obecnie bezpośrednio na trasie
naszych objaz
dów. Umowę na świadczone usługi konserwacji sygnalizacji w Rejonie w
Wałczu posiadamy do dnia: 30.04.2027r. Dodatkowo na podobnej trasie jadąc w stronę
Łobza, Czaplinka oraz Węgorzyna w tym roku udało nam się pozyskać Rejon W Drawsku
Pomorskim. Jadąc na tamten Rejon także jedziemy przez Państwa drogi i sygnalizacje.
Wykonawca przedstawił mapę trasy. Jeżeli chodzi o sygnalizację świetlną w Pyrzycach- ta
znajduje się nieopodal trasy jaką wykonujemy dla GDDKiA Rejon Lipiany oraz ZZDW Rejon
Chojna: - Wykonawca
przedstawił mapę trasy. W tym wypadku musimy nieznacznie zboczyć
z trasy ale jest to może naddatek rzędu max 30-40km. Umowę na świadczenie usług dla
GDDKiA Lipiany posiadamy do dnia 25.06.2027r. oraz dla ZZDW w Chojnie do dnia
28.02.2023r. Dodatkowo posiadamy w tych Rejonach wiele wykonywanych przez nas
obiektów- sygnalizacji świetlnych, znaków aktywnych, oświetleń hybrydowych czy oświetleń
przejść dla pieszych co także wymusza na nas dodatkowe możliwe wyjazdy, kontroli,
napraw. Reasumując wykonywanie przeglądów oraz napraw w Państwa Rejonie nie będzie
znacząco generować kosztów dla naszej firmy. Można by je skalkulować w następujący
sposób: Koszt dodatkowego dojazdu do sygnalizacji w Pyrzycach- 40km x 4objazdy w msc=
160km~16l paliwa ON~86zł netto Koszt pracy: 50zł/h brutto X 4lokalizacje po 30min pracy
(czyszczenie soczewek, przeglądy sygnalizacji, układów sterowania, sprawdzanie czasów
oraz pozostało czynności wchodzące w kontrolę): 50zł/0,5h= 25zł X 4 = 100zł/ tyg X 4tyg=
400zł msc. Podsumowując koszt związany z konserwacją sygnalizacji świetlnych w Państwa
Rejonie został skalkulowany przez nas na kwotę: 486zł netto. Przedstawiona przez nas
kwota 786zł netto/ msc wygeneruje dla nas 300zł netto msc zysku co w skali roku wynosi
3600zł netto.
Izba ustaliła, że w dniu 9 stycznia 2024 r. Zamawiający poinformował wykonawców o
wynikach postępowania przetargowego. W odniesieniu do Odwołującego, Zamawiający
wskazał, że odrzuca ofertę wykonawcy na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp.
Zamawiający wskazał, iż: W złożonym Formularzu oferty, w pkt 7 Wykonawca skreślił
wymóg zatrudnienia na podstawie stosunku pracy osób wykonujących czynności w zakresie
realizacji zamówienia opisane w Dziale III pkt 4 SWZ. Artykuł 95 ust. 1 ustawy – Prawo
zamówień publicznych stanowi, że Zamawiający określa w ogłoszeniu o zamówieniu lub w
dokumentach zamówienia na usługi bądź roboty budowlane wymagania związane z
realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia przez Wykonawcę lub Podwykonawcę na
podstawie stosunku pracy osób wykonujących wskazane przez Zamawiającego czynności w
zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu
pracy w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
(Dz. U. z 2023 r., poz. 1465). Przepis ten jest bezwzględnie obowiązujący i nakazuje
konkretne zachowanie Zamawiającego, polegające na obowiązku określenia wymagań
związanych z realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy
danej grupy osób. Ponadto, poprzez warunki zamówienia należy rozumieć warunki, które
dotyczą zamówienia lub postępowania o udzielenie zamówienia, wynikające w szczególności
z opisu przedmiotu zamówienia, wymagań związanych z realizacją zamówienia, kryteriów
oceny ofert, wymagań proceduralnych lub projektowanych postanowień umowy w sprawie
zamówienia publicznego, zgodnie z definicją zawartą w art. 7 pkt 29 ustawy – Prawo
zamówień publicznych.
Izba zważyła co następuje:
W ocenie Izby zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp w
zakresie uznania przez Zamawiającego, że oferta Odwołującego podlegała odrzuceniu z
uwagi na jej niezgodność z warunkami zamówienia. Zasadność jednakże tego zarzutu
pozostaje
bez wpływu na wynik postępowania, co skutkowało oddaleniem odwołania.
Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 266 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp,
Izba wskazuje, że Zamawiający jest zobowiązany do odrzucenia oferty wykonawcy, którego
treść jest niezgodna z warunkami zamówienia. W analizowanym stanie faktycznym,
Zamawiający uznał, że wobec przekreślenia przez Odwołującego w formularzu oferty
oświadczenia z pkt 7, oferta wykonawcy jest niezgodna z warunkami zamówienia.
Wykonawca bowiem
nie złożył wymaganego oświadczenia, że zatrudni na podstawie
stosunku pracy osoby wykonujące czynności w zakresie realizacji zamówienia opisane w
Dziale III pkt 4 SWZ.
Zdaniem Izby stanowisko Zamawiającego jest błędne.
W pierwszej kolejności Izba wskazuje, że zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy Pzp, Zamawiający
określa w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia na usługi lub roboty
budowlane wymagania związane z realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia przez
wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie stosunku pracy osób wykonujących wskazane
przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych
czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26
czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140 oraz z 2023 r. poz.
W przypadku gdy zamawiający przewiduje wymagania, o których mowa w ust. 1,
określa w dokumentach zamówienia w szczególności: 1) rodzaj czynności związanych z
realizacją zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie stosunku
pracy przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie
realizacji zamówienia; 2) sposób weryfikacji zatrudnienia tych osób; 3) uprawnienia
zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań związanych z
zatrudnianiem tych osób oraz sankcji z tytułu niespełnienia tych wymagań.
Niewątpliwie więc w przedmiotowym postępowaniu Zamawiający w Dziale III pkt 4 SWZ
dążył do wprowadzenia w SWZ obowiązku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę osób z
pomocą których wykonawca będzie realizował zamówienie. Sposób jednak implementacji
regulacji z art. 95
ustawy Pzp został dokonany przez Zamawiającego w sposób niewłaściwy i
nie uwzględniający specyfiki przedmiotu zamówienia, jak również przyjętego przez
wykonawcę sposobu jego realizacji. Nie budzi wątpliwości, że klauzule społeczne, w tym
klau
zule zobowiązujące wykonawców do zatrudnienia pracowników na podstawie umowy o
pracę mają istotne znacznie w systemie prawa zamówień publicznych. Ustawodawca m.in.
poprzez art. 95 ustawy Pzp dąży do ochrony pracowników, zakładając, że mają oni słabszą
pozycj
ę w relacji z pracodawcą, który kierując się czynnikami ekonomicznymi czy zakresem
uprawnieniń pracowniczych wynikających z przepisów kodeksu prawa pracy, może unikać
zatrudnienia pracowników w oparciu o umowę o pracę. Zauważyć należy jednakże, że art.
95 ustawy Pzp nie statuuje bezwzględnego obowiązku zatrudnienia wszystkich pracowników
wykonawców na podstawie umowy o pracę. Ustawodawca wskazał, że taki obowiązuje
istnieje tylko w sytuacji, gdy czynności składające się na realizację zamówienia polegają na
wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy kodeks pracy. Zatem,
Zamawiający wprowadzając wymóg zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zobowiązany
jest, na etapie przygotowywania postępowania o udzielenie zamówienia, dokonać analizy
pod kątem tego, czy dane świadczenie może być spełnione przez osoby skierowane przez
wykonawcę lub podwykonawcę do realizacji zamówienia, którymi dysponują na podstawie
umów o charakterze cywilnoprawnym, w szczególności umowy o dzieło lub zlecenia, czy
jednak charakter stosunku prawnego łączącego te osoby z wykonawcą lub podwykonawcą
spełnia przesłanki uznania go za stosunek pracy. Jeśli zatem Zamawiający decyduje się
wprowadzenie takiej klauzuli społecznej do SWZ, to również Zamawiający musi uzasadnić jej
zastosowanie.
Tymczasem w analizowanym stanie faktycznym
stanowisko Zamawiającego sprowadza się
do stwierdzenia, że Odwołujący nie dostosował się do wymagań wynikających z
postanowień SWZ i Formularza oferty, a zatem istniała przesłanka do odrzucenia oferty na
podstawie art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp.
Zamawiający argumentował, że wykonawca nie
może zmieniać formularza oferty. Wykonawca nie kwestionował postanowień SWZ, a tym
samym są one dla niego wiążące. Zdaniem Izby takie postawa Zamawiającego jest
przerzuceniem na
wykonawcę odpowiedzialności za błędne czynności Zamawiającego, a
zatem nie może zasługiwać na aprobatę. Izba podkreśla, że to Zamawiający jest autorem
SWZ i t
o Zamawiający zdecydował się na zastosowanie art. 95 ustawy Pzp. W
konsekwencji, błędna implementacja tej regulacji w postanowieniach SWZ winna obciążać
Zamawiającego, nie zaś wykonawcę. Izba w pełni zgadza się z argumentacją Odwołującego
zawartą w odwołaniu w zakresie omawianego zarzutu. Uzupełniająco Izba wskazuje, że po
pierwsze, z postanowień SWZ nie wynika co do jakich konkretnych czynności (rodzaju
czynności) należy odnieść wymóg zatrudnienia na podstawie umowy/umów o pracę. Przepis
art. 95 ustawy Pzp wskazuje, że Zamawiający powinien wskazać czynności w zakresie
realizacji zamówienia. Odwołanie się do całego opisu przedmiotu zamówienia nie czyni
zadość wymaganiu wskazanemu w art. 95 ustawy Pzp. Tym bardziej, że w swoim
stanowisku Zamawiający nie wyjaśnił podstaw swojej decyzji. Po drugie, na co słusznie
zwrócił uwagę Odwołujący, wymóg, o którym mowa w Dziale III pkt 4 SWZ nie powinien w
ogóle zostać sformułowany i zawarty w SWZ ze względu na wymaganie Zamawiającego,
aby zamówienie było realizowane przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do
kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i
urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych – tak Rozdział C – Opis Przedmiotu
Zamówienia pkt 4 SWZ, zgodnie z którym: Przy wykonywaniu zamówienia od strony
Wykonawcy musi uczestniczyć min. 1 osoba posiadająca uprawnienia budowlane do
kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i
urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Czynności wykonywane przez te osoby z
reguły nie są wykonywane w ramach umów o pracę ze względu na samodzielność tych
osób. Wynika to z niezależnego charakteru ich działania, które realizują samodzielnie, bez
bezpośredniego kierownictwa zleceniodawcy lub pracodawcy. Zamawiający w tym zakresie
nie przedstawił żadnej argumentacji.
Izba zgadz
a się również z Odwołującym, że zastosowanie art. 95 ustawy Pzp nie może
prowadzić do niezasadnego ograniczenia konkurencji poprzez uniemożliwienie złożenia
oferty wykonawcom wykonujące usługi osobiście lub poprzez podwykonawców
prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. A taki skutek miałaby czynność
Zamawiającego, gdyby uznać ją zasadną. Takie działanie wypacza idei konkurencji.
Zastosowanie art. 95 musi mieć uzasadnienia w warunkach danego postępowania
przetargowego, zaś przełożenie tego przepisu na konkretne postępowanie nie może
odbywać w sposób blankietowy poprzez powtórzenie treści regulacji. Zadaniem
Zamawiającego jest dokonanie analizy przedmiotu zamówienia, czynności jakie składają się
na jego wykonanie i dopiero po dokonaniu takiej analizy ewentualne zadecydowanie o
zastosowaniu art. 95 ustawy Pzp. W analizowanym stanie faktycznym, Zamawiający nie
wyjaśnił w żaden sposób swojej decyzji.
Mając na uwadze powyższe, Izba uznała, że Zamawiający dokonał odrzucenia oferty
Odwołującego na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp w sposób nieprawidłowy.
Stwierdzona przez Zamawiającego niezgodność oferty Odwołującego z warunkami
zamówienia w istocie była konsekwencją błędów samego Zamawiającego, który w sposób
nieuzasadniony narzucił wykonawcom obowiązek zatrudnienia pracowników wykonujących
czynności związane z realizacją zamówienia na podstawie umowy o pracę, nie wykazując
podstaw do zastosowania takiego wymogu.
Zasadność jednakże powyższego zarzutu nie ma wpływu na wynik postępowania. Zgodnie z
art. 554 ust. 1 pkt 1) ustawy Pzp Izba uwzględnia odwołanie w całości lub w części, jeżeli
stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na
wynik postępowania o udzielenie zamówienia, konkursu lub systemu kwalifikowania
wykonawców. Izba uznała, że Odwołujący nie wykazał, że wybór oferty wykonawcy V-light
został dokonany przez Zamawiającego z naruszeniem art. art. 226 ust. 1 pkt 3, pkt 7 i 8 w
zw. z art. 224 ust. 1 i 5 ustawy Pzp. Zatem
oferta Odwołującego i tak nie byłaby uznana za
najkorzystniejszą, pomimo jej nieprawidłowego odrzucenia przez Zamawiającego. A zatem
ewentualne uwzględnienie podniesionego zarzutu pozostawałoby bez wpływu na wynika
postępowania.
W zakresie zarzutu naruszenia art. art. 226 ust. 1 pkt 3, pkt 7 i 8 w zw. z art. 224 ust. 1 i 5
ustawy Pzp,
Izba wskazuje, że argumentacja Odwołującego sprowadzała się do
przytoczenia orzecznictwa Izby w kwestii wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny czy też
samego pojęcia rażąco niskiej ceny. Taka argumentacja jest jednak bez znaczenia dla
sprawy,
jeśli pozostaje tylko suchym przytoczeniem treść uzasadnień Izby z innych wyroków,
wydanych w odmiennych okolicznościach faktycznych i w konkretnych postępowaniach
przetargowych
. Ma to istotne znaczenie w kontekście analizy wyjaśnień dotyczących rażąco
niskiej ceny, które to wyjaśnienia w swojej istocie zawsze odnoszą się do indywidualnych i
jednostkowych uwarunkowań danego wykonawcy, w kontekście konkretnego zamówienia i
konkretnych wymagań zamawiającego.
Odnosząc się do nielicznych argumentów merytorycznych zawartych w odwołaniu, Izba
uznała, że w istocie stanowią one bardzo ogólne zakwestionowanie oświadczeń wykonawcy
V
– light z pisma z dnia 6 stycznia 2024 r., bez pogłębionej analizy ich treści i warunków
realizacji zamówienia. Po pierwsze, Odwołujący wskazał, że Zamawiający nie dokonał
weryfikacji czy wyjazdy wykonawcy V -
light będą następować w tym samym okresie, co
wyjazdy na rzecz Zamawiającego, podczas gdy wykonawca poza oświadczeniem nie
przedstawił w tym zakresie żadnych dowodów. Izba wskazuje, że wykonawca V – light
powołał się w wyjaśnieniach na umowy, które obecnie realizuje, wskazał czasookres ich
obowiązywania, jak również planowane trasy przejazdu pracownika, który będzie dokonywał
przeglądów. Przedstawił proponowane trasy przejazdu. Na podstawie takich założeń obliczył
koszty realizacji zamówienia. SWZ nie narzuca w jakie konkretnie dni wykonawca ma
wykonać przegląd albo w jakich godzinach. To wykonawca opracowuje indywidualne zasady
jego szczegółowego wykonania, uwzględniając swoje indywidualne uwarunkowania. Takie
założenia i uwarunkowania uwzględnił wykonawca V-light, wyjaśniając podstawy do ich
przyjęcia. Odwołujący zaś poza stwierdzeniem o braku złożenia dowodów, sam nie podjął
żadnej inicjatywy dowodowej w zakresie wykazania nieprawidłowości oświadczeń
wykonawcy V-light.
Dalej
Odwołujący wskazał, że wykonawca V-light nie uwzględnił ryzyka wystąpienia awarii.
Izba wskazuje, że w treści wyjaśnień wykonawca wskazał, że minimalizuje ryzyko awarii z
uwagi na przeprowadzane kontrole. Odwołujący w tym zakresie nie podjął żadnej inicjatywy
dowodowej na wykazanie błędności przyjętego założenia. Mógł Odwołujący wystąpić do
Zamawiającego z wnioskiem o udostępnienie chociażby informacji o częstotliwości awarii
sygnalizacji objętej przedmiotem zamówienia, w celu wykazania, że założenia wykonawcy V
light są nieprawidłowe.
Dalej Izba wskazuje, że żaden przepis prawa nie nakłada na wykonawcę obowiązku
uwzględniania co najmniej minimalnego zysku wykonawcy, chociażby na poziomie 1%, na
co wskazał Odwołujący w uzasadnieniu podniesionego zarzutu. Izba uznaje ten argument
Odwołującego za niezasadny. Zysk wykonawcy nie musi być postrzegany wyłącznie w
kategoriach finansowych. Zysk może mieć również wymiar niematerialny, wyrażający się
choćby w zdobytym doświadczeniu jakie wykonawca nabywa poprzez realizację
zamówienia czy też możliwość kontynuowania działalności gospodarczej poprzez uzyskanie
zamówienia.
Odnosząc się do argumentu Odwołującego, że istotny składnik cenotwórczy – stawka
roboczogodziny w wysokości 50 zł z/h brutto (lub 6500 zł brutto miesięcznie, a dla
pracodawcy koszt ten wynosi 7831,20 zł brutto miesięcznie), przyjęta przez wykonawcę V-
light do obliczenia ceny ofertowej
nie pokrywa kosztów pracy wynikających z ogólnie
obowiązujących przepisów prawa praca oraz praw socjalnych, nawet przy najniższym
wynagrodzeniu miesięcznym, określonym przepisami prawa, Izba uznała, że argument ten
nie odnosi
się do specyfiki zamówienia. Odwołujący przedstawia wyliczenia odnośnie
efektywnej liczby dni pracy przez pracownika w roku 2024, konkludując, że oznacza to
konieczność utrzymywania pracowników o łącznym koszcie 39 156 zł miesięcznie. Pomija
jednakże Odwołujący, że z postanowień SWZ nie wynika obowiązek zatrudnienia
pracownika na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, a wyłącznie obowiązek
odbywania przegląd raz w tygodniu i wymóg aby przy wykonywaniu zamówienia od strony
wykonawcy
uczestniczyły co najmniej 1 osoba posiadająca uprawnienia budowlane do
kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i
urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Nie wskazał w tym zakresie
Zamawiającego żadnych wymagań co do czasowego poziomu zaangażowania takiego
pracownika.
Pomija również Odwołujący, że Zamawiający nie wymagał wyłączności
pracownika na potrzeby realizacji przedmiotowego zamówienia. Stąd też wyliczenia kosztów
zatrudnienia pracownika na zasadach wskazanych przez Odwołującego są bez znaczenia
dla sprawy. Zamawiający wymagał wykonania raz w tygodniu objazdu sygnalizacji i
wykonania w ramach tego objazdu szeregu czynności, które służą utrzymaniu sygnalizacji w
odpowiednim stanie technicznym. Odwołujący w treści wyjaśnień określił koszty pracy,
wskazał ile czasu przewiduje na wykonanie czynności opisanych w OPZ. Odwołujący w tym
zakresie nie przedstawił żadnej szczegółowej analizy czy argumentacji.
Odnosząc się w końcu do argumentu o braku uwzględnienia w treści wyjaśnień kosztów
pośrednich, kosztów administracyjnych czy innych bliżej nie określonych kosztów, Izba
wskazuje, że zasadność zarzutu nie może być oparta wyłącznie na ogólnym stwierdzeniu
odwołującego się wykonawcy, że jakieś koszty nie zostały uwzględnione, a taki charakter ma
gros argumentacji Odwołującego. Ma to istotne znaczenie w kontekście przedmiotowego
zamówienia. Dotyczy bowiem ono utrzymania sygnalizatorów w trzech lokalizacjach. Sposób
jego wykonania w dużej mierze będzie zależeć od indywidualnych uwarunkowań
wykonawcy. Dla niektórych będzie to zamówienie istotne i znaczące, dla innych, tak jak dla
wykonawcy V-light, stanowi niewielkie
uzupełnienie realizowanych już zamówień, co
przekłada się na sposób wyliczenia kosztów. Zasada równego traktowania wykonawców nie
oznacza, że każdy z wykonawców wylicza koszty w taki sam sposób jak inni wykonawcy.
Odwołujący powołując się na koszty administracyjne czy koszty pośrednie nie rozwinął w
żaden sposób swojego argumentacji. Nie wyjaśnił jak takie koszty odnoszą się do
przedmiotowego postępowania przetargowego i jaki jest ich ewentualny wpływ na koszty
realizacji zamówienia. W konsekwencji, ogóle argumenty nie mogą stanowić podstawy do
uwzględnia podniesionego zarzutu.
Izba uznała, że nie ma podstaw do stwierdzenia naruszenia przez Zamawiającego art. 224
ust. 1 i 5 ustawy Pzp w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp. W konsekwencji, brak jest
również podstaw do stwierdzenia naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp. Na
marginesie, Izba wskazuje, że Odwołujący poza powołaniem się na art. 226 ust. 1 pkt 7
ustawy Pzp nie zawarł w odwołaniu żadnego rozwinięcia tego zarzutu. Samo przytoczenie
podstawy prawnej nie stanowi prawidłowo sformułowanego zarzutu względem czynności
Zamawiającego.
Mając na uwadze powyższe, Izba orzekła jak w sentencji. O kosztach postępowania
orzeczono stosownie do wyniku postępowania - na podstawie 557 PZP oraz w oparciu o
§ 5 pkt 1 i pkt 2 lit. b) w zw. z §8 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w szczegółowych rodzajów kosztów postępowania
odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobieraniu wpisu od odwołania (Dz.
U. poz. 2437 ze zm.).
Przewodnicząca: ………………………..