Sygn. akt:
KIO 172/24,
KIO 173/24
WYROK
Warszawa, dnia 12 lutego 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodnicząca: Monika Kawa-Ogorzałek
Małgorzata Jodłowska
Maria Kacprzyk
Protokolantka:
Aldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 lutego 2024 roku,
odwołań wniesionych do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 15 stycznia 2024 r. przez wykonawcę Siemens Mobility
sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie
w postępowaniu prowadzonym przez "Koleje Mazowieckie - KM" sp. z o.o. z siedzibą w
Warszawie
orzeka:
1. Oddala
oba odwołania,
2. K
osztami postępowania obciąża Odwołującego i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 30 000 zł 00 gr
(słownie: trzydzieści tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego
tytułem wpisu od odwołania o sygn. akt KIO 172/24 oraz KIO 173/24, kwotę 7 200
zł 00 gr (słownie: siedem tysięcy dwieście złotych zero groszy) poniesioną przez
Zamawia
jącego tytułem wynagrodzenia pełnomocnika,
zasądza od Odwołującego na rzecz Zamawiającego kwotę 7200 zł 00 gr (słownie:
siedem tysi
ęcy dwieście złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione przez zamawiającego.
Na orzeczenie -
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga
za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie -
Sądu Zamówień Publicznych.
Przewodnicząca: ……………………………………………..............
……………………………………………..............
……………………………………………..............
UZASADNIENIE
Zamawiający - "Koleje Mazowieckie - KM" sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
prowadzi na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1605 ze zm.; dalej: „Pzp”) postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego pn.:
1) „Zawarcie umowy ramowej na dostawę 50 szt. elektrycznych zespołów trakcyjnych
II” ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 7 grudnia 2023 r., pod numerem
00741863-2023; nr wydania: Dz.U. S: 236/2023 (KIO 172/24);
2) „Dostawa 15 pięcioczłonowych lub porównywalnych ezt, z opcją na dostawę
maksymalnie 10 pięcioczłonowych lub porównywalnych ezt oraz z opcją na wykonanie
maksymalnie 2 napraw P4 każdego dostarczonego ezt II” (numer postępowania:
MWZ3.27.140.2023), ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 7 grudnia
2023 r., pod numerem 00741630-2023; nr wydania: Dz.U. S: 236/2023 (KIO 173/24).
Sprawa o sygn. akt KIO 172/24
W dniu 15 stycznia 2024r. wykonawca Siemens Mobility sp. z o.o.
z siedzibą w
Warszawie
(dalej: „Odwołujący”) wniósł do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie
wobec treści Specyfikacji Warunków Zamówienia („SWZ”) opublikowanej przez
Zamawiającego w dniu 4 stycznia 2024 r.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie art. 239 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art.
240 ust. 1 i 2 oraz art. 242 ust. 1 i ust. 2 Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 i 3 Pzp w zw. z art. 17 ust.
1 Pzp poprzez wprowadzenie w Rozdziale XVII pkt 1 ppkt 5 SWZ pozacenowego kryterium
oceny ofert pn. „Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych z danej
umowy wykonawcze
j” przy wadze tego kryterium w wysokości 10%, oraz wykreślenie
pozacenowego kryterium oceny ofert pn. „Współczynnik zdolności przewozowej każdego
elektrycznego zespołu trakcyjnego”, gdyż wprowadzenie nowego kryterium nie odnosi się do
jakości świadczenia objętego przedmiotem zamówienia, nie gwarantuje najkorzystniejszego
stosunku
jakości do ceny oraz narusza zasadę uczciwej konkurencji, równego traktowania
wykonawców oraz zasadę proporcjonalności, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia
lub wyeliminowania konkurencji w Postępowaniu w sposób nieuprawniony i
nieproporcjonalny do zamówienia.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania oraz o nakazanie Zamawiającemu
wykreślenia pozacenowego kryterium oceny ofert określonego w Rozdziale XVII pkt 1 ppkt 5
SWZ jako „Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych z danej umowy
wykonawczej” oraz przywrócenia treści postanowień SWZ dotyczących kryteriów oceny ofert
(i postanowień z nimi powiązanych, w tym określonych w Rozdziale XVII pkt 2 ppkt 5, pkt 3
jak również wzorów dokumentów, których złożenia wraz z ofertą wymaga Zamawiający) do
brzmienia sprzed zmiany dokonanej przez Zamawiającego w dniu 4 stycznia 2024 r.,
ewentualnie w razie nieuwzględnienia ww. wniosku, wniósł o:
zmianę ppkt 5 pkt 1 w Rozdziale XVII poprzez nadanie mu następującego brzmienia:
Td
– Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych z drugiej
umowy i kolejnych umów wykonawczych (dostawa pierwszego pojazdu z kolejnej
umowy wykonawczej nastąpi nie wcześniej niż dostawa ostatniego pojazdu z
poprzedniej umowy wykonawczej)
ppkt 5 pkt 2 w Rozdziale XVII poprzez nadanie mu następującego brzmienia:
wg kryterium Td
– Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych z drugiej
umowy i kolejnych umów wykonawczych (dostawa pierwszego pojazdu z kolejnej umowy
wykonawczej nastąpi nie wcześniej niż dostawa ostatniego pojazdu z poprzedniej umowy
wykonawczej)
Oferty będą oceniane wg zasad określonych w tabeli:
Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych z drugiej umowy i
kolejnych umów wykonawczych (dostawa pierwszego pojazdu z kolejnej umowy
wykonawczej nastąpi nie wcześniej niż dostawa ostatniego pojazdu z poprzedniej
umowy wykonawczej)
Liczba
punktów
do 24 miesięcy
powyżej 24 miesięcy
- ppkt 6 pkt 3 w Rozdziale XVII poprzez
nadanie mu następującego brzmienia:
Pp za Td
– punkty przyznane za Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów
trakcyjnych z drugiej umowy i kolejnych umów wykonawczych (dostawa pierwszego pojazdu
z kolejnej umowy wykonawczej nastąpi nie wcześniej niż dostawa ostatniego pojazdu z
poprzedniej umowy wykonawczej).
Przedstawiając stan faktyczny sprawy Odwołujący wskazał, że Zamawiający
prowadzi postępowanie, którego przedmiotem jest zawarcie tylko z jednym wykonawcą
umowy ramowej ustalającej warunki zamówień (w szczególności cen przedmiotu
zamówienia), jakie mogą zostać udzielone w okresie obowiązywania umowy ramowej.
Zamawiający przewiduje możliwość złożenia zamówień na dostawę 50 fabrycznie nowych
pięcioczłonowych lub porównywalnych elektrycznych zespołów trakcyjnych („EZT”) w
czterech transzach (transza I
– 14 sztuk, transza II – 14 sztuk, transza III – 11 sztuk, transza
IV
– 11 sztuk) wraz ze świadczeniem usług serwisowych, przeszkolenia pracowników wraz z
opcjami w zakresie wykonania napraw dostarczonych EZT, oraz dostawę dwóch pakietów
naprawczo-
pozderzeniowych dla EZT w dwóch transzach.
Ponadto Odwołujący wskazał, że Zamawiający przewiduje możliwość udzielenia
wykonawcy zamówień, których przedmiot jest objęty umową ramową na warunkach
określonych w projektowanych postanowieniach umowy ramowej stanowiących załącznik nr
12 do SWZ oraz odpowiednio do zakresu zamówienia we wzorach umów wykonawczych.
Zamówienie uważa się za udzielone w momencie zawarcia przez Zamawiającego z
wykonawcą umowy wykonawczej na realizację określonego zamówienia objętego umową
ramową. Jednocześnie Zamawiający zastrzegł sobie możliwość nieudzielenia wykonawcy
zamówień objętych umową ramową. Nieudzielenie przez Zamawiającego wykonawcy
zamówień objętych umową ramową nie wymaga podania przyczyn i nie rodzi żadnych
roszczeń Wykonawcy w stosunku do Zamawiającego.
Odwołujący wyjaśnił ponadto, że w dniu 18 grudnia 2023 r. złożył w Postępowaniu
odwołanie (sygn. KIO 3821/23) wobec postanowień SWZ dotyczących: terminów dostaw,
punktu utrzymania taboru, kosztów przejazdów związanych z wykonywaniem usług
serwisowych oraz wymagań technicznych w zakresie systemu hamulca, urządzenia
przeciwpoślizgowego oraz miejsca rozmieszczenia drzwi. W związku z dokonaną
modyfikacją postanowień SWZ przez Zamawiającego, Odwołujący cofnął ww. odwołanie w
części dotyczącej terminów dostaw i wymagań technicznych.
W dniu
4 stycznia 2024 r. Zamawiający dokonał zmiany SWZ m.in. w zakresie
terminów
dostaw EZT, w ten sposób, że:
a) wydłużył terminy dostaw EZT (Rozdział VI pkt 4 SWZ) z 24 lub 30 miesięcy (w zależności
od dnia zawarcia umowy wykonawczej) do 42 miesięcy od dnia zawarcia umowy
wykonawczej, oraz
b) zmienił kryteria oceny ofert (Rozdział XVII pkt 1 SWZ) w ten sposób, że kryterium nr 5
„Współczynnik zdolności przewozowej każdego elektrycznego zespołu trakcyjnego” o wadze
zastąpił kryterium „Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych z
danej umowy wykonawczej
” o tej samej wadze, tj. 10%.
W oparciu o tak przedstawiony stan faktyczny
, Odwołujący wskazał, że kryteria oceny
ofert zgodnie z art. 241 ust. 1 Pzp, muszą być związane z przedmiotem zamówienia, a przy
tym muszą być one zgodne z podstawowymi zasadami postępowania o udzielenie
zamówienia, tj. zasadą uczciwej konkurencji, równego traktowania wykonawców i
proporcjonalności oraz nie mogą prowadzić efektywnie do nieuprawnionego zawężenia
realnej konkurencji w Postępowaniu do pośrednio konkretnie wskazanego przez
Zamawiającego wykonawcy. Zamawiający, który podejmuje decyzję o wprowadzeniu
kryterium oceny ofert w postaci terminu dostaw, musi wziąć pod uwagę nie tylko to, co jest
przedmiotem zamówienia, ale musi również przeanalizować rynek potencjalnych
wykonawców, aby nie zakłócić konkurencji. Zamawiający nie może tym samym poprzez
wprowadzenie tego kryterium ograniczyć liczby wykonawców mogących złożyć oferty ważne
oraz korzystne cenowo i ekonomicznie. W warunkach rynkowych dotyczących rynku
pojazdów szynowych sposób kształtowania kryteriów oceny ofert odnoszących się do
terminów dostawy, jako mogących przesądzić o przyznaniu zamówienia określonemu
podmiotowi, ma rzeczywiście szczególnie istotne znaczenie dla stwierdzenia naruszenia
zasady uczciwej konkurencji i zabezpieczenia równego traktowania wykonawców.
Według Odwołującego, przyjęte przez Zamawiającego sformułowanie kryterium
oceny ofert budzi wątpliwości dotyczące zarówno racjonalności takiego rozwiązania jak i
intencji Zamawiającego. Termin 24 miesięcy jest tak wyśrubowany, że albo to kryterium nie
będzie miało żadnego wpływu na wynik postępowania, gdyż nikt nie złoży oferty zawierającej
zobowiązanie do dostarczenia pojazdów w tak krótkim terminie albo wręcz przeciwnie –
będzie miało istotny wpływ, gdyż tylko jeden wykonawca będzie w stanie zaoferować
realizację umów wykonawczych w 24-miesięcznym terminie. W realiach odwołania znacznie
bardziej prawdopodobna jest ta druga sytuacja co oznacza faworyzowanie potencjalnych
wykonawców, którzy dysponują już gotowym pojazdem spełniającym prawie całkowicie
specyfikację z obecnego postępowania lub zaawansowanym w toku produkcji, co w efekcie
uniemożliwia pozostałym wykonawcom dostęp do efektywnego udziału w postępowaniu, co
stanowi
bezpodstawne ograniczenie uczciwej konkurencji w postępowaniu. Obecnie – jak
wskazał Odwołujący - jest tylko jeden taki wykonawca – Stadler – który dostarczył
Zamawiającemu 61 pojazdów (EZT) typu ER160 FLIRT na podstawie umowy ramowej
zawartej 17 stycznia 2018 r.
Pojazdy te (w szczególności EZT dostarczone w ramach
ostatniej transzy oraz odebrane w 2023 r.) są zgodne z wymaganiami technicznymi obecnej
SWZ, wykonawca ten ma gotową dokumentację techniczną i linię produkcyjną tych
pojazdów, a zatem tylko Stadler będzie w stanie dostarczyć pojazdy w terminie 24 miesięcy.
Jest zatem prawdopodobne, że tylko ten wykonawca złoży ofertę, która otrzyma 10 pkt w
ramach omawianego kryterium.
Odwołujący wskazał również, że Pzp wymaga, aby kryterium pozacenowe oceny ofert
odnosiło się do jakości. Jeśli termin dostawy promowany dodatkowymi 10 pkt w ramach
kryteriów oceny ofert jest radykalnie krótszy od terminu dostawy wymaganego dla
zamówienia
(24 miesiące wobec 42 miesięcy), to może on przynieść wręcz obniżenie jakości wykonania.
Podsumowując Odwołujący wskazał, że dokonana przez Zamawiającego modyfikacja
SWZ w zakresie kryteriów oceny ofert zmierza do nieuprawnionego ograniczenia konkurencji
w Postępowaniu oraz naruszenia pozostałych zasady postępowania o udzielenie
zamówienia – równego traktowania wykonawców i proporcjonalności. Zmiana ta efektywnie
w dalszym ciągu zawęża bowiem bezzasadnie tę konkurencję do jednego podmiotu – firmy
Stadler -
która wyprodukowała dla Zamawiającego w niedawnej przeszłości pojazdy FLIRT
spełniające wymogi Zamawiającego przewidziane także w tym Postępowaniu i nie będzie w
rzeczywistości musiała przeprowadzać z Zamawiającym fazy uzgodnień i projektowania, zaś
administracyjna procedura uzyskania zezwolenia (dla pojazdu, który już został
wyprodukowany w niedawnej przeszłości), może być krótsza niż w przypadku EZT
dostarczanych przez innych wykonawców.
Kolejno Odwołujący wyjaśnił, że w wyniku wprowadzenia omawianego kryterium
oceny ofert zaistniała sytuacja, w której pomimo zmodyfikowania przez Zamawiającego (na
skutek odwołania złożonego przez Odwołującego) SWZ i wydłużenia bezwzględnych
terminów dostaw, nadal dochodzi do zawężenia realnej konkurencji w Postępowaniu do
wyłącznie jednego wykonawcy – firmy Stadler. Wskazane przez Zamawiającego terminy
dostaw EZT w ramach umów wykonawczych, które będą przez niego punktowane zgodnie z
kryterium oceny, są całkowicie oderwane od realnej możliwości zrealizowania zamówienia.
Świadczy to o wadliwości sporządzonego przez Zamawiającego kryterium w tym zakresie.
Kryteria oceny ofert muszą być związane z przedmiotem zamówienia. Zamawiający nie
może konstruować pozacenowego kryterium oceny w sposób dowolny, który całkowicie
odbiegać będzie (jak to ma miejsce w niniejszym przypadku) od konkretnych uwarunkowań
realizacji danego zamówienia.
Odwołujący wskazał, że brak możliwości dostarczenia EZT w terminie krótszym niż
36 miesięcy wynika z czasu trwania procesu produkcyjnego oraz szeregu czynników
zewnętrznych. W ocenie Odwołującego termin dostawy (24 miesiące) punktowany przez
Zamawiającego na podstawie kryteriów oceny ofert nie uwzględnia rzeczywistego czasu
niezbędnego na:
zaprojektowanie,
uzgodnienie szczegółowych rozwiązań technicznych z Zamawiającym,
zamówienie materiałów,
- wyprodukowanie i uruchomienie EZT,
przeprowadzenie wszelkich badań,
sporządzenia raportów z badań oraz
zakończenia wszelkich procedur celem uzyskania niezbędnych zezwoleń w ramach
procedury dopuszczania EZT do obrotu.
Rynek dostaw pojazdów szynowych (w tym EZT) charakteryzuje się tym, że przy każdym
zamówieniu Zamawiający stawiają indywidualne wymagania techniczne dotyczące
pojazdów, co uniemożliwia oferowanie dostawy gotowych EZT, tzw. z „półki”. Niezależnie od
tego, że Odwołujący posiada projekt bazowego pojazdu, to jednak każdorazowo konieczne
jest dokonanie szeregu zmian wynikających ze specyficznych wymagań Zamawiającego i
prowadzonych z nim uzgodnień. Oznacza to konieczność uwzględnienia w harmonogramie
projektu czasu na uzgodnienia techniczne i prace projektowe. Wymogi w zakresie prac
projektowych odzwierciedla przykładowo §13 ust. 3 pkt 1) załącznika nr 12 do SWZ
(projektowane postanowienia umowy ramowej), zgodnie z którym przez rozpoczęcie procesu
realizacji zamówienia Zamawiający rozumie m.in. przekazanie mu przez Wykonawcę
projektów pojazdów, harmonogramu produkcji poszczególnych pojazdów itd. Dodatkowo
Wykonawca może stać przed koniecznością aktualizacji wyposażenia i oprogramowania
pojazdów w związku ze zmieniającymi się przepisami związanymi z systemami
bezpieczeństwa pojazdów. Ponadto, z doświadczenia Odwołującego wynika, że terminy
dostaw przez niego wskazane uzasadnione są następującym procesem produkcji i dostawy
EZT, na który składają się:
a) zaprojektowanie i zamówienie komponentów EZT w oparciu o techniczne wymogi
określone przez Zamawiającego - ten etap może zająć w ocenie Odwołującego 20-25
miesięcy, wliczając w to czas potrzebny na przeprowadzenie uzgodnień z Zamawiającym
dotyczących projektu EZT i jego potwierdzenia. Dopiero po uzgodnieniu wszystkich
parametrów (szczegółowo określonych m.in. w umowie ramowej oraz wymaganiach
technicznych stanowiących załącznik nr 2 do umowy ramowej) komponenty mogą zostać
zamówione przez producenta EZT;
b) wyprodukowanie 1 EZT -
ten etap może zająć w ocenie Odwołującego do 3
miesięcy, wliczając w to wszelkie testy niezbędne do zagwarantowania jakości EZT -
“prototypu” pozwalającego na produkcję kolejnych EZT,
c) uzyskanie zezwolenia na wprowadzenie EZT do obrotu
– proces ten jest wysoce
sformalizowany i trwa zazwyczaj od 12-
15 miesięcy od daty uruchomienia pierwszego
pojazdu i rozpoczęcia jego badań,
d) przekazanie EZT do Zamawiającego zgodnie z procedurą odbioru.
Odwołujący wskazał również, że projektowanie, zamawianie i produkcja EZT są
zagrożone zaburzeniami w łańcuchu dostaw (na całym świecie) w związku z trwającą wojną
na Ukrainie oraz w Izraelu, co wraz z wciąż odczuwanymi skutkami pandemii COVID-19, ma
wpływ na dostępność surowców wykorzystywanych do produkcji komponentów EZT. Mając
na uwadze powyższe, w ocenie Odwołującego, określony przez Zamawiającego 24-
miesięczny termin dostaw w ramach dodatkowego kryterium oceny ofert dającego benefit w
postaci dodatkowy
ch 10 pkt, może być dotrzymany jedynie przez wykonawcę, który już
wyprodukował EZT stanowiące przedmiot Postępowania lub ma gotową dokumentację
techniczną i linię produkcyjną tych pojazdów. W konsekwencji, inni wykonawcy, nie są w
stanie sprostać wymogom ustanowionym przez Zamawiającego w tym zakresie, a w
konsekwencji otrzymać dodatkowych punktów. Stanowi to naruszenie zasady równego
traktowania wykonawców i uczciwej konkurencji.
Odwołujący wskazał kolejno, że Zamawiający ustanowił kryterium oceny ofert w
postaci terminu dostaw o wadze 10%, jednak tylko wykonawca, który zadeklaruje
dostarczenie EZT w 24 miesiące otrzyma dodatkowe 10 punktów w ramach oceny oferty.
Uzyskanie przez wykonawcę tych dodatkowych 10 punktów skutkuje przyznaniem mu
realnie tak dużej przewagi nad pozostałymi konkurentami, że składanie przez nich w
Postępowaniu ofert może być bezcelowe. Nie jest bowiem realnie możliwym zniwelowanie
punktowej (w 100 pkt. skali) przewagi udzielonej przez Zamawiającego (poprzez
wprowadzenie i sposób ukształtowania kryterium pn. „Termin dostawy wszystkich EZT z
danej umowy wykonawczej") wykonawcy, który już dostarczył Zamawiającemu EZT
odpowiadające wymogom technicznym Postępowania. Zniwelowanie 10 pkt przewagi
wymagałoby zmaksymalizowania swojej punktacji przez pozostałych wykonawców w ramach
innych ustanowionych w postępowaniu kryteriów oceny ofert. Podstawowe znaczenie ma
kryterium cenowe, w ramach którego zniwelowanie przewagi innego konkurenta na takim 10-
punktowym poziomie (odpowiadającym średnio aż 28,6 % ceny jednego EZT) poprzez
obniżenie oferowanej ceny jest obiektywnie nierealne i niedostępne dla wykonawców
działających na rynku, biorąc pod uwagę obserwowalną rynkową porównywalność cen
taboru oferowanych przez poszczególnych producentów. W praktyce uzyskanie tych
dodatkowych punktów eliminuje de facto pozostałych wykonawców z możliwości
skutecznego konkurowania w Postępowaniu, przy założeniu chęci zrealizowania zamówienia
ekonomicznie opłacalnego (tj. nie „po kosztach). Ponadto, zaoferowanie przez wykonawcę
terminu dostaw na poziomie 24 miesięcy
wiąże się dla niego z koniecznością wliczenia kosztów opóźnienia w dostawie EZT. To zaś w
żaden sposób nie pozostaje w zgodzie z założeniami art. 239 ust. 2 Pzp. Jednocześnie,
mając na uwadze aktualne otoczenie biznesowe (m.in. przerwane łańcuchy dostaw,
problemy z dostępnością komponentów), wywołane sytuacją polityczną na świecie oraz
zachodzącymi zmianami ekonomicznymi, premiowanie szybkich (i nierealnych) terminów
dostaw nie prowadzi w żaden sposób do wyboru oferty, która faktycznie będzie
najkorzystniejsza, bez jednoczesnego dyskryminowania wykonawców nieznajdujących się w
uprzywilejowanej pozycji.
Odwołujący zauważył, że Zamawiający zadecydował, że termin realizacji umowy
wykonawczej ma dla niego bardzo istotne znaczenie
– ma wagę 10% w ramach oceny oferty
najkorzystniejszej. Jednocześnie jednak Zamawiający nie określił, kiedy i w jakich
okolicznościach będzie składał zamówienia w ramach umowy ramowej. Podał jedynie, że
„Decyzja odnośnie zawarcia poszczególnych umów wykonawczych będzie podejmowana na
bieżąco i uzależniona w szczególności od potrzeb Zamawiającego i posiadanych przez
Zamawiającego środków finansowych, w tym środków publicznych, o których mowa w art.
257 ustawy Pzp.” (§ 6 1 umowy). Wykonawcy nie są w stanie ocenić w jakich
okolicznościach i czy w ogóle Zamawiający złoży zamówienia. Nie wiedzą także, czy
zamówienia na transze zostaną złożone jednocześnie czy stopniowo i czy możliwa jest
sytuacja, że Zamawiający złoży zamówienia na wszystkie transze od razu. Ponadto
Odwołujący wyjaśnił, że Zamawiający wskazał w rozdz. VI pkt 6 SWZ, że Wykonawca będzie
dostarczał mu w danym miesiącu kalendarzowym maksymalnie 10 pojazdów, chyba że
Zamawiający wyrazi w formie pisemnej zgodę na dostarczenie w danym miesiącu
kalendarzowym większej liczby pojazdów. Porównując wymóg dostawy pojazdów w
określonych terminach z ograniczeniami dotyczącymi maksymalnego tempa dostaw (10
pojazdów w danym miesiącu kalendarzowym), wyraźnie widać, że brak jest wskazania, że
poszczególne umowy wykonawcze nie mogą być podpisywane częściej niż jedna umowa na
3 miesiące kalendarzowe, gdyż inaczej może dojść do skumulowania dostaw w taki sposób,
że Zamawiający nie zdoła odebrać dostaw.
W odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 lutego 2024 r. Zamawiający wniósł o jego
oddalenie w całości.
Ustosunkowując się do zarzutów odwołania, Zamawiający w pierwszej kolejności
wskazał, że ustalenie jako jednego z kryteriów oceny ofert – terminu dostawy ezt, jest
uzasadnione z uwagi na obiektywne uzasadnione potrzeby Zamawiającego. Mianowicie
Zamawiający ubiega się o wsparcie ze środków publicznych w ramach Krajowego Planu
Odbudowy i Zwiększania Odporności (Działanie E.2.1.2. Pasażerski Tabor Kolejowy). W
ramach tego Programu, Zamawiający złożył 4 wnioski o dofinansowanie pod nazwą:
„Zakup 11 sztuk Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych I";
„Zakup 11 sztuk Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych II";
„Zakup 14 sztuk Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych I";
„Zakup 14 sztuk Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych II";
dowód: 4 wnioski o dofinansowanie z KPO.
W przypadku uzyskania dofinansowania, Zamawiający uzyska znaczne wsparcie,
które pozwoli mu zawrzeć cztery umowy wykonawcze (na warunkach określonych w umowie
ramowej) i tym samym pozwoli Zamawiającemu nabyć te pojazdy. Zgodnie z
postanowieniami Konkursu w ramach KPO, aby Zamawiający mógł skorzystać z
dofinansowania dostawa pojazdów musi zostać zrealizowania w terminie do końca czerwca
2026 r. Zgodnie z założeniami Programu okres kwalifikowalności wydatków związanych z
realizacją przedsięwzięcia upływa z dniem 30 czerwca 2026 r. (§2 ust. 6 Regulaminu). Mając
zatem na uwadze tok postępowania o udzielenie zamówienia, przy terminie 24 miesięcy na
dostawę wszystkich pojazdów z danej umowy wykonawczej, Zamawiający ma szansę na
otrzymanie dofinansowania z KPO.
Ponadto Zamawiający wyjaśnił, że jak wynika z wyciągu z protokołu 428 posiedzenia
Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 16.08.2023r. Zarząd Województwa
Mazowieckiego wyraził zgodę na aktualizację umowy ramowej i uwzględnienie zakupu 50
szt. EZT, pod warunkiem uzyskania przez Spółkę KM dofinansowania z KPO. Obecnie
Zamawiający przeszedł ocenę formalną wniosków. Stąd też dla Zamawiającego istotne
znaczenie ma termin 24 miesięcy. Bez wsparcia z KPO, Zamawiający nie będzie w stanie
nabyć pojazdów w ramach umowy ramowej i umów wykonawczych. Również z tej przyczyny
Zamawiający nie może przychylić się do propozycji Wykonawcy, aby dostawy wszystkich
elektrycznych zespołów trakcyjnych z drugiej umowy i kolejnych umów wykonawczych
(dostawa pierwszego pojazdu z kolejnej umowy wykonawczej następowała nie wcześniej niż
dostawa ostatniego pojazdu z poprzedniej umowy wykonawczej).
dowód: - 4 wnioski o dofinansowanie z KPO;
Regulamin wyboru przedsięwzięć do objęcia wsparciem z Planu Rozwojowego,
Komponent E, E.2.1.2. Inwestycja: Pasażerski tabor kolejowy, Konkurs nr KPOD.09.08.-
IW.02-001/23; -
potwierdzenie oceny wniosków;
wyciągu z protokołu 428 posiedzenia Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia
16.08.2023r Dodatkowo z uwagi na konieczność wymiany starego i wysłużonego już taboru,
którym dysponuje Zamawiający, jak również możliwość zwiększenia ilości połączeń,
możliwość nabycia dodatkowych 50 pojazdów nowej generacji ma dla Zamawiającego
istotne obiektywne znaczenie.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, Zamawiający wyjaśnił, że zmienił SWZ
poprzez wprowadzenie kryterium oceny ofert w zakresie terminu dostawy pojazdów. Tak
sformułowane kryterium, przy jednoczesnej możliwości zaoferowania dostawy pojazdów w
podstawowym terminie w okresie 42 miesięcy od dnia zawarcia umowy wykonawczej nie
ogranicza konkurencji, a wręcz umożliwia wszystkim zainteresowanym podmiotom złożenie
oferty w postępowaniu. I w rzeczywistości, wbrew twierdzeniom Odwołującego, Zamawiający
znacząco otworzył dostęp do postępowania potencjalnych oferentów, rozszerzając tym
samym krąg potencjalnych Wykonawców. Działanie Zamawiającego jest zatem racjonalne i
nie ma na celu faworyzowania określonego wykonawcy. Wynika ono jedynie z
uzasadnionych potrzeb Zamawiającego, jednocześnie umożliwiając złożenie oferty
szerokiemu kręgowi wykonawców, którzy mogą konkurować nie tylko ceną, terminem
dostawy, ale również innymi kryteriami przewidzianymi w SWZ. Stąd zdaniem
Zamawiającego na gruncie niniejszego Postępowania, w odniesieniu do powyższych
okoliczności, brak jest podstaw do przyjęcia, że doszło do naruszenia art. 16 pkt. 1 i 3 Pzp.
Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że Zamawiający starannie i w bardzo
szczegółowy sposób przeanalizował każdy z elementów kryteriów oceny ofert- jednostkowo i
sumarycznie.
W ocenie Zamawiającego przedstawiony zarzut Odwołującego nie zasługuje na
uwzględnienie, a dokonana przez Zamawiającego czynność polegająca na zmianie SWZ
poprzez wydłużenie terminu dostawy do 42 miesięcy od zawarcia umowy wykonawczej oraz
wprowadzenie kryterium terminu dostawy wszystkich ezt z danej umowy wykonawczej o
wadze 10% (jeśli oferowany jest termin dostawy do 24 miesięcy od dnia zawarcia umowy
wykonawczej), została opisana w sposób przystający do uzasadnionych obiektywnych
potrzeb Zamawiającego, z uwzględnieniem interesu potencjalnych wykonawców. Podkreślił,
że przepisy Pzp w art. 242 ust. 2 pkt. 6 literalnie i wprost dopuszczają możliwość określenia
terminu dostawy, sposobu lub czasu dostawy oraz okresu realizacji w kryteriach
jakościowych wyboru oferty. Co więcej nie można zgodzić się z Odwołującym, który twierdzi,
że termin 24 miesięcy na dostawę pojazdów jest terminem nierealnym i technicznie
niewykonalnym.
W
ocenie
Zamawiającego,
istnieje
obiektywna
możliwość
dostarczenia
Zamawiającemu pojazdów będących przedmiotem zamówienia w punktowanym terminie
wynikającym z wprowadzonego kryterium oceny ofert. Okoliczność tę potwierdza m.in.
dostawa pojazdów realizowana dla „Koleje Mazowieckie – KM” sp. z o.o. w ramach
zamówienia na dostawę 71 EZT, w którym termin na dostawę wynosił 18 – 21 miesięcy od
dnia zawarcia umowy wykonawczej. Należy przy tym wskazać, że EZT dostarczone w wyżej
wskazanym zamówieniu były projektowane i realizowane od podstaw, jako nowy typ
pojazdu. Ponadto pojazdy te były produkowane podczas pandemii COVID-19 oraz wojny w
Ukrainie i zaburzeń ciągłości łańcuchów dostaw, na które wskazuje Odwołujący, a które
obecnie już nie występują. W postępowaniu tym poza Stadler Polska sp. z o.o., swoją ofertę
złożyli również: PESA Bydgoszcz S.A.
dowód: -
wyciąg z SIWZ dotyczącej postępowania na zawarcie umowy ramowej na
dostawę 71 EZT;
wyciąg z umowy ramowej zawartej w ramach postępowaniu na dostawę 71
EZT;
informacja z otwarcia ofert dla „Koleje Mazowieckie KM” sp. z o.o.
Zamawiający zauważył, że również inni Zamawiający publiczni określając terminy na
dostawę elektrycznych zespołów trakcyjnych stosują terminy 22- 24 miesiące. Tak było np. w
przypadku postępowania prowadzonego przez Koleje Śląskie Sp. z o.o. (24 miesiące na
dostawę pierwszych dwóch EZT), czy też Województwo Małopolskie i Koleje Małopolskie Sp.
z o.o. (22 miesiące od dnia zawarcia umowy). Zamawiający Koleje Śląskie Sp. z o.o.
otrzymał ofertę co wskazuje, że dostawa EZT jest możliwa w terminie 24 miesięcy, tj. w
terminie krótszym niż przewidziany w niniejszym postępowaniu. Wskazać również należy na
postępowanie prowadzone przez Województwo Lubuskie dot. zakupu 2 pojazdów ezt z
terminem realizacji wynoszącym 2 miesiące. Pomimo odwołania NEWAG S.A. od zapisów
SWZ, KIO oddaliło odwołanie w zakresie terminu dostawy pojazdów, wskazując na
uzasadnione potrzeby Zamawiającego związane m. in. z dofinansowaniem unijnym (sygn.
akt KIO 2590/23).
dowód: - wyciąg z SWZ w postępowaniu prowadzonym przez Koleje Śląskie Sp. z o.o.;
wyciąg z SWZ w postępowaniu prowadzonym przez Województwo Małopolskie i
Koleje Małopolskie Sp. z o.o.;
informacja z otwarcia ofert w Koleje Śląskie Sp. z o.o.
Powyższe okoliczności zdaniem Zamawiającego wskazują, że premiowany termin
określony przez Zamawiającego w kryteriach oceny ofert na dostawę EZT jest realny, a
dostawa EZT w tym czasie jest możliwa. Nie można również zgodzić się z zastrzeżeniami
Odwołującego, iż zaoferowanie krótszego terminu może wiązać się z otrzymaniem przez
Zamawiającego produktu gorszej jakości. Odwołujący nie wskazał w tym zakresie żadnych
przekonywających argumentów. Co więcej, jeżeli miałoby być tak jak wskazuje Odwołujący,
iż w 24 miesięcznym terminie jest w stanie dostarczyć pojazdy wykonawca, który dysponuje
już takimi pojazdami, to raczej wskazywałoby to na fakt, że pojazdy, które otrzyma
Zamawiający są już wcześniej przetestowane i wolne od tzw. „wad wieku dziecięcego”.
W
ocenie Zamawiającego, z treści odwołania wynika wyłącznie, że w prowadzonym
przez Zamawiającego postępowaniu, Wykonawca-Odwołujący według swojej oceny próbuje
doprowadzić do zmiany postanowień SWZ, chcąc tym samym doprowadzić do korzystnych
dla siebie zapisów. Dla Zamawiającego nie jest jasny zarzutu obejścia przepisów prawa
wskazanych w odwołaniu. Odwołujący w projektowanych postanowieniach umowy ramowej
stanowiących załącznik nr 12 do SWZ oraz odpowiednio do zakresu zamówienia we
wzorach umów wykonawczych, w sposób jasny określił warunki dotyczące zamówień jakie
mogą zostać udzielone w okresie obowiązywania umowy ramowej. Zamawiający wskazał
również, że zrobi to w sytuacji, gdy będzie posiadał środki na sfinansowanie zamówień, co
wiąże się z pozyskaniem środków z KPO. Z tej przyczyny zarzuty dotyczące obejścia
przepisów prawa są oczywiście niezasadne.
Sprawa o sygn. akt KIO 173/24
Odwołujący we wniesionym odwołaniu zarzucił Zamawiającemu naruszenie art. 239
ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 240 ust. 2 w zw. z art. 241 ust. 1 i 2 w zw. z art. 242 ust. 1 i ust. 2
pkt 6 Pzp w zw. z art. 441 ust. 1 w zw. z art. 16 pkt 1 i 3 Pzp w zw. z art. 17 ust. 1 Pzp
poprzez wprowadzenie w Rozdziale XVII pkt 1 ppkt 5 SWZ pozacenowego kryterium oceny
ofert pn. „Termin dostawy elektrycznych zespołów trakcyjnych z zamówienia objętego opcją”
o wadze tego kryterium w wysokości 10% oraz wykreślenie pozacenowego kryterium oceny
ofert pn. „Współczynnik zdolności przewozowej każdego elektrycznego zespołu trakcyjnego”,
gdyż wprowadzenie nowego kryterium nie odnosi się do jakości świadczenia objętego
przedmiotem zamówienia, nie gwarantuje najkorzystniejszego stosunku jakości do ceny, nie
jest związane z podstawowym i obowiązkowym wykonaniem przedmiotu zamówienia,
uniemożliwia weryfikację i porównanie oferowanego wykonania przedmiotu zamówienia,
odnosi się do opcji, w której nie opisano okoliczności skorzystania z niej oraz narusza
zasadę uczciwej konkurencji, równego traktowania wykonawców oraz zasadę
proporcjonalności, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia lub wyeliminowania
konkurencji w Postępowaniu w sposób nieuprawniony i nieproporcjonalny do zamówienia.
W oparciu o tak przedstawione zarzuty
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania
oraz o
nakazanie Zamawiającemu wykreślenia pozacenowego kryterium oceny ofert
określonego w Rozdziale XVII pkt 1 ppkt 5 SWZ jako „Termin dostawy elektrycznych
zespołów trakcyjnych z zamówienia objętego opcją” oraz przywrócenia treści postanowień
SWZ dotyczących kryteriów oceny ofert (i postanowień z nimi powiązanych, w tym
określonych w Rozdziale XVII pkt 2 ppkt 5, pkt 3 jak również wzorów dokumentów, których
złożenia wraz z ofertą wymaga Zamawiający) do brzmienia sprzed zmiany dokonanej przez
Zamawiającego 4 stycznia 2024 r.
Ewentualnie, Odwołujący wniósł o zmianę pkt 1 ppkt 5 Rozdział XVI SWZ poprzez
nadanie mu następującego brzmienia:
5 Td
– Termin dostawy elektrycznych zespołów trakcyjnych z zamówienia objętego opcją
(dostawa pierwszego pojazdu z zamówienia objętego opcją nastąpi nie wcześniej niż
dostawa ostatniego pojazdu z zamówienia podstawowego)
- z
mianę pkt 2 ppkt 5 Rozdział XVI SWZ poprzez nadanie mu następującego brzmienia: „wg
kryterium Td
– Termin dostawy elektrycznych zespołów trakcyjnych z zamówienia objętego
opcją (dostawa pierwszego pojazdu z zamówienia objętego opcją nastąpi nie wcześniej niż
dostawa ostatniego pojazdu z zamówienia podstawowego)”.
Oferty będą oceniane wg zasad określonych w tabeli:
Termin dostawy elektrycznych zespołów trakcyjnych z zamówienia objętego opcją
(dostawa pierwszego pojazdu z zamówienia objętego opcją nastąpi nie
wcześniej niż dostawa ostatniego pojazdu z zamówienia podstawowego)
Liczba
punktów
do 24 miesięcy
powyżej 24 miesięcy
Wykonawca w powyższym kryterium może uzyskać maksymalnie 10,0000 pkt
zmianę pkt 3 ppkt 6 Rozdział XVI SWZ poprzez nadanie mu następującego
brzmienia:
„Pp za Td – punkty przyznane za Termin dostawy elektrycznych zespołów
trakcyjnych z zamówienia objętego opcją (dostawa pierwszego pojazdu z zamówienia
objętego opcją nastąpi nie wcześniej niż dostawa ostatniego pojazdu z zamówienia
podstawowego)
”.
P
rzedstawiając stan faktyczny Odwołujący wskazał, że Zamawiający prowadzi
postępowanie, którego przedmiotem jest:
dostawa 15
pięcioczłonowych lub porównywalnych elektrycznych zespołów
trakcyjnych („EZT”), wraz z pakietem naprawczo-zderzeniowym dla EZT, szkoleniem
pracowników i świadczeniem usług serwisowych (zakres podstawowy),
opcja na
dostawę kolejnych fabrycznie nowych maksymalnie 10 sztuk EZT z
usługami serwisowymi,
opcja na wykonanie maksymalnie 2 napraw w poziomie utrzymania P4
każdego z
dostarczonych EZT w ramach zamówienia podstawowego oraz w ramach opcji.
Jak wskazał Odwołujący, Zamawiający ustalił, że może zamówić dowolną liczbę EZT w
zakresie objętym opcją lub skorzystać z dowolnej liczby napraw w zakresie objętym opcją.
Ponadto Z
amawiający przewidział zawarcie umowy na warunkach określonych w
projektowanych postanowieniach umowy stanowiących załącznik nr 12 do SWZ. Terminy
dostaw zamówienia podstawowego i opcji były przedmiotem poprzedniego odwołania sygn.
KIO 3821/23. W
rezultacie złożonego odwołania oraz pytań wykonawców Zamawiający
zdecydował się wprowadzić zmiany w SWZ. Zamawiający dokonał zmiany SWZ poprzez
wydłużenie terminu dostawy w zamówieniu podstawowym do 42 miesięcy od zawarcia
umowy, a w odniesieniu do opcji w terminie 39 miesięcy od zawiadomienia. O skorzystaniu z
opcji na dostawę kolejnych maksymalnie 10 sztuk EZT oraz świadczenie usług serwisowych
EZT Zamawiający zobowiązany jest poinformować Wykonawcę nie później niż 18 miesięcy
od dnia zawarcia umowy. W pierwotnej SWZ ten termin maksymalny wynosił 12 miesięcy.
Poniżej wskazujemy, jak kształtowały się terminy dostaw EZT przed i po ich zmianie, z
uwzględnieniem żądań obecnego odwołania:
Terminy
Zamówienie
podstawowe
Opcja
Opcja jako kryterium
Terminy
w pierwotnej treści SWZ
30 miesięcy od
zawarcia umowy
miesięcy
od
zawiadomienia, z tym
że
zawiadomienie
będzie nie później niż
miesięcy
od
zawarcia umowy
Terminy
wnioskowane
w odwołaniu
Siemens w
postępowaniu
KIO 3821/23
36 miesięcy od
zawarcia umowy
33 miesiące od dnia
zawiadomienia,
ale
pierwszy pojazd nie
wcześniej niż dostawa
pojazdu z zamówienia
podstawowego
Terminy
zmienione
przez
Zamawiającego
w dniu 4
stycznia 2024r.
42 miesiące od
zawarcia umowy
miesięcy
od
zawiadomienia, z tym
że
zawiadomienie
będzie nie później niż
miesięcy
od
zawarcia umowy
10 pkt, jeśli oferowany jest
termin dostawy 24
miesiące
od
zawiadomienia
Żądania
wnioskowane
przez Siemens
w tym
odwołaniu
Bez zmian
Bez zmian
Wykreślenie kryterium oceny
ofert w zakresie opcji,
przywrócenie poprzedniego
kryterium
Wniosek
ewentualny
Bez zmian
10 pkt jeśli oferowany jest
termin dostawy 24
miesiące od zawiadomienia
o zamówieniu opcji, z tym,
że dostawa pierwszego
pojazdu z zamówienia
objętego opcją nastąpi nie
wcześniej niż dostawa
ostatniego pojazdu z
zamówienia podstawowego
Zamawiający usunął także 4 stycznia 2024 r. kryterium “Wzp -Współczynnik zdolności
przewozowej
każdego elektrycznego zespołu trakcyjnego” - 10 % i zamienił i zastąpił je “Td -
Termin dostawy elektrycznych
zespołów trakcyjnych z zamówienia objętego opcją” - 10%.
Po zmianie kryteria
były następujące:
Lp.
Kryterium
Waga
Cd
– Cena za dostawę elektrycznych zespołów trakcyjnych (25 szt. EZT) wraz z
pakietem naprawczym-
pozderzeniowym oraz szkoleniem pracowników
Zamawiającego
Cu
– Cena za utrzymanie elektrycznych zespołów trakcyjnych (25 szt. ZT) w
poziomach utrzymania P1 - P3 (przy
założeniu przebiegu dla każdego EZT 3
600 000 km)
Cn
– Cena za naprawy P4 elektrycznych zespołów trakcyjnych (po 2 naprawy dla
każdego EZT, w sumie 50 napraw EZT)
We
– Współczynnik efektywności każdego elektrycznego zespołu trakcyjnego
Td
– Termin dostawy elektrycznych zespołów trakcyjnych z zamówienia
objętego opcją
Uo
– Układ osi w każdym elektrycznym zespole trakcyjnym
Uzasadniając zarzuty odwołania, Odwołujący powtórzył argumentację zawartą w
odwołaniu o sygn. akt KIO 172/24. Dodał ponadto, że jeśli potrzebą Zamawiającego jest
otrzymanie części z pojazdów, które planuje zamówić, w krótszym terminie, powinien
podzielić zamówienie na dwie części. Połączenie obydwu części w ramach jednego
postępowania sprawia, że postępowanie tylko formalnie jest konkurencyjne – w
rzeczywistości dodane kryterium oceny ofert, sprowadzające się do potwierdzenia
możliwości dostawy pojazdów zamówionych w ramach opcji w 24 miesiące, czyni w
postępowaniu faworytem tylko takiego wykonawcę, który jest w stanie takie zobowiązanie
złożyć.
Jednocześnie okoliczność, że zamawiający stara się umieścić w ramach SWZ
wymaganie dotyczące dostawy pojazdów w ramach opcji w 24 miesiące, świadczy o tym, że
opcja ta jest dla niego istotna, a prawdopodobieństwo skorzystania z niej bardzo wysokie.
Powiązanie w ramach kryterium opcji z terminem jej wykonania jest zaskakujące i
niespotykane w praktyce.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie w całości.
Podtrzymał argumentację zawartą w odpowiedzi na odwołanie w sprawie KIO 172/24.
Odnosząc się do nowych argumentów wskazał, że nie jest w stanie przewidzieć, kiedy
nastąpi rozstrzygnięcie konkursu w ramach KPO oraz jaki będzie jego wynik. Stąd też
zamówienie z opcją wydaje się w tym przypadku lepszym rozwiązaniem, które umożliwi
Zamawiającemu niezwłoczne uruchomienie opcji w sytuacji zakwalifikowania projektu
Zamawiającego do dofinansowania, niż dzielenie zamówienia na dwa odrębne
postępowania. W tym celu Zamawiający przewidział również 18 miesięczny termin na
uruchomienie opcji.
Jednocześnie wskazał, że nie jest dla niego jasny zarzut naruszenia art. 441 Pzp
oraz zarzut obejścia przepisów prawa wskazanych w odwołaniu. Odwołujący w sposób jasny
wskazał, w jakim terminie oraz w jakim zakresie może skorzystać z opcji. Zamawiający
wskazał również, że zrobi to w sytuacji, gdy będzie posiadał środki na sfinansowanie dostaw
w ramach opcji, co wiąże się z pozyskaniem środków z KPO (par. 1 ust. 1- 4). Z tej
przyczyny zarzuty dotyczące obejścia przepisów prawa są oczywiście niezasadne.
Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznając złożone odwołania na rozprawie
i uwzględniając dokumentację z przedmiotowych postępowań o udzielenie
zamówienia publicznego oraz stanowiska stron zaprezentowane ustnie do protokołu
rozprawy, a także złożone dowody zważyła, co następuje:
Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie.
Izba ustaliła, że Odwołujący posiada interes we wniesienia odwołań wynikający z art.
505 Pzp.
Izba stwierdziła, iż nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących
odrzuceniem odwołań na podstawie art. 528 Pzp i skierowała sprawę na rozprawę.
Izba dopuściła zawnioskowane i złożone na posiedzeniu niejawnym przez
Odwołującego dowody:
Dowód nr 1 – pismo zawierające dodatkową argumentację dot. możliwości
zawyżenia ceny w przypadku uzyskania 10 punktów w kwestionowanym odwołaniu kryterium
oceny ofert.
Dowód nr 2 - informacja prasowa z 25 czerwca 2020 r. będąca zawiadomieniem
p
rasowym dot. rozpoczęcia odbioru pierwszych pojazdów typu: FLIRT wyprodukowanych
przez firmę Stadler Polska. Umowa ramowa została zawarta w styczniu 2018 r. co
potwierdza, że okres produkcji tego typu pojazdów to ok. 30 miesięcy, a nie jak w ustalonym
kryterium 24 miesiące.
Dowód nr 3 - wyciąg z SWZ postępowania prowadzonego przez Łódzką Kolej
Aglomeracyjn
ą, w której zamawiający również jako kryterium oceny ofert ustalił termin
dostawy.
Odwołujący wyjaśnia, że najkorzystniejszą ofertą okazała się oferta nie tego
wykonawcy, który zaoferował dostawę pojazdów w terminie 18 miesięcy, ale tego który
zaoferował za najniższą cenę. Dowód ten odwołujący przekłada na okoliczność wykazania,
że wprowadzenie powyższego kryterium oceny ofert nie ma wpływu na osiągniecie
obiektywnych potrzeb zamawiającego.
Dowód nr 4 - opinia Poznańskiego Instytutu Technologicznego Łukasiewicz, na
okoliczność wykazania, że pełny proces dopuszczania do obrotu nowego typu
elektronicznego zespołu trakcyjnego, to ok. 18 miesięcy.
Izba dopuściła zawnioskowane i złożone na posiedzeniu niejawnym przez
Zamawiającego dowody:
Dowód nr 5 - cztery wnioski o dofinansowanie z KPO, na okoliczność wystąpienia przez
zamawiającego z wnioskiem o takie dofinansowanie plus potwierdzenie oceny formalnej
wniosk
ów i ich przyjęcia w celu wykazania, że uzyskanie dofinansowania umożliwiać będzie
sfinansowanie zamówienia.
Dowód nr 6 - Regulamin wyboru przedsięwzięć do objęcia wsparciem planu rozwojowego,
z którego wynika, że konieczny okres zakończenia inwestycji to czerwiec 2026 r.
D
owód nr 7 - wyciąg z protokołu 428 posiedzenie Zarządu Województwa Mazowieckiego z
16 sierpnia 2023 r.
w zakresie zaakceptowania aktualizacji zapisów umowy ramowej
uzależnionej od pozytywnej decyzji w zakresie wsparcia w ramach KPO.
Dowód nr 8 - wyciąg z SWZ postępowania prowadzonego przez „Koleje Mazowieckie KM”
na
„Zakup elektrycznych zespołów trakcyjnych” w postępowaniu o zawarcie umowy ramowej,
która została zawarta w styczniu 2018 r., Termin realizacji umowy wykonawczej określony
został w Rozdziale V ust. 3 swz wraz z potwierdzeniem, że w postępowaniu tym zostały
złożone 3 oferty:
- Stadler Polska,
NEWAG spółka akcyjna,
- konsorcjum PESA.
Dowód nr 9 - wyciąg z SWZ postępowania prowadzonego przez zamawiającego, którym są
Koleje Śląskie.
Dowód nr 10 - wyciąg z SWZ z postępowania prowadzanego przez województwo
małopolskie, oraz Koleje Małopolskie sp. z o. o.
Dowód nr 11 - informacja z otwarcia ofert, w postępowaniu prowadzonym przez Koleje
Śląskie.
Dowód nr 12 - wydruk ze strony internetowej odwołującego, w którym informuje on, że jest
możliwość dostarczenia pojazdu zbliżonego do tego będącego przedmiotem niniejszego
postępowania w terminie maksymalnie 1.5 roku od zamówienia.
Dowód nr 13 - tj. wydruk ze strony internetowej dot. czasu uzyskania zezwolenia na
wprowadzanie obrotu pojazdu kolejowego, z którego wynika, że okres ten to maksymalnie 4
miesiące.
Dowód nr 14 - wnioski złożone do KPO w zakresie o przyznanie dofinansowania w zakresie
nabycia 10 pojazdów objętych prawem opcji (Sprawa o sygn. akt: KIO 173/24)
Izba zważyła:
Sprawa o sygn. akt KIO 172/24 i KIO 173/24
Zgodnie z art. 239 ust. 1 Pzp
„Zamawiający wybiera najkorzystniejszą ofertę na
podstawie
kryteriów
oceny
ofert
określonych
w
dokumentach
zamówienia”.
„Najkorzystniejsza oferta - w myśl art. 239 ust. 2 ustawy Pzp - to oferta przedstawiająca
najkorzystniejszy stosunek jakości do ceny lub kosztu lub oferta z najniższą ceną lub
kosztem”.
Art. 241 ust. 1 Pzp stanowi, że „Kryteria oceny ofert muszą być związane z
przedmiotem zamówienia”.
Art. 242 ust. 2 Pzp stanowi, że „Kryteriami jakościowymi mogą być w szczególności
kryteria odnoszące się do:
1) jakości, w tym do parametrów technicznych, właściwości estetycznych i
funkcjonalnych takich jak dostępność dla osób niepełnosprawnych lub uwzględnianie potrzeb
użytkowników;
2) aspektów społecznych, w tym integracji zawodowej i społecznej osób, o których
mowa w art. 94 ust. 1;
3) aspektów środowiskowych, w tym efektywności energetycznej przedmiotu
zamówienia;
4) aspektów innowacyjnych;
5) organizacji, kwalifikacji zawodowych i doświadczenia osób wyznaczonych do
realizacji zamówienia, jeżeli mogą one mieć znaczący wpływ na jakość wykonania
zamówienia;
6) serwisu posprzedażnego, pomocy technicznej, warunków dostawy takich jak
termin, sposób lub czas dostawy, oraz okresu realizacji”.
Powyższe przepisy określają więc, że Zamawiający dokonuje wyboru
najkorzystniejszej oferty w oparciu o kryteria oceny ofert opisane przez niego w
dokumentach zamówienia i adekwatnie do wagi przypisanej poszczególnym kryteriom.
Podkreślić należy także, że Zamawiający jako gospodarz postępowania ma obowiązek
doboru i określenia kryteriów oceny ofert, jak i przypisania im wagi. Aby to jednak było
możliwe Zamawiający musi jasno i precyzyjnie określić w SWZ na czym będzie polegała
ocena spełniania kryterium i co będzie brał pod uwagę, przyznając punkty w danym
kryterium. Kryteria oceny ofert muszą więc być opisane w sposób zrozumiały oraz
jednoznaczny,
a także w sposób obiektywny i czytelny, zgodny z zasadami określonymi w
Pzp, w tym m.in. zasadą równego traktowania wykonawców i uczciwej konkurencji.
Podkreślić także należy, że ustalone przez Zamawiającego kryteria oceny ofert nie powinny
w sposób nieuzasadniony faworyzować jakiegokolwiek wykonawcy. W konsekwencji
Zamawiający, mając dużą swobodę w zakresie ustalania kryteriów oceny ofert, nie ma
jednocześnie pełnej dowolności w ich ustaleniu. Istotne jest bowiem aby ustalone przez
Zamawiającego kryteria pozacenowe były uzasadnione jego potrzebami, waga kryterium nie
była nadmierna, opis kryterium był jednoznaczny i precyzyjny a jego wprowadzenie nie
prowadziło do naruszenia zasady równego traktowania wykonawców i uczciwej konkurencji.
Z
auważyć należy, że kwestionowane w niniejszym postępowaniu kryterium pn.
„Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych z danej umowy
wykonawczej
” dotyczące terminu realizacji zamówienia jest jednym z najczęściej
stosowanych pozacenowych kryteriów oceny ofert. Jest to więc kryterium, które może być
wprowadzane. Kryterium to
należy więc uznać za kryterium dopuszczalne, a więc takie, które
jest i może być wprowadzane do SWZ. Zamawiający może bowiem tak ustalić kryteria oceny
ofert aby dokonać zakupu, który najbardziej odpowiada jego potrzebom, a więc również w
jak najbardziej korzystnym dla siebie czasie.
Podkreślić jednak należy, że Zamawiający,
decydując się na wprowadzenie powyższego kryterium, musi jednak uwzględnić nie tylko to,
co jest przedmiotem zamówienia, ale analizie musi także poddać rynek potencjalnych
wykonawców, aby nie zakłócić konkurencji a tym samym poprzez wprowadzenie tego
kryterium nie ograniczyć liczby wykonawców mogących złożyć oferty ważne oraz korzystne
cenowo i ekonomicznie. W warunkach rynkowych dotyczących rynku pojazdów szynowych
sposób kształtowania kryteriów oceny ofert odnoszących się do terminów dostawy, jako
mogących przesądzić o przyznaniu zamówienia określonemu podmiotowi ma rzeczywiście
szczególnie istotne znaczenie dla stwierdzenia naruszenia zasady uczciwej konkurencji i
zabezpieczenia równego traktowania wykonawców.
Izba dokonując analizy stanu faktycznego przedmiotowej sprawy ustaliła, że
Zamawiający dokonując modyfikacji SWZ w dniu 4 stycznia 2024 r., zastąpił w obu
prowadzonych przez siebie postępowaniach kryterium oceny ofert pn. „Współczynnik
zdolności przewozowej każdego elektrycznego zespołu trakcyjnego” kryterium
pozacenow
ym dotyczącym „Termin dostawy wszystkich elektrycznych zespołów trakcyjnych
z danej umowy wykonawczej
” z wagą „10% ”. Izba ustaliła ponadto, że w obu
postępowaniach przetargowych oprócz powyższego kryterium oceny ofert Zamawiający
przewidział również 5 innych kryteriów, a spośród których tylko to kryterium dotyczące
terminu realizacji zakwestionowa
ł Odwołujący.
Izba uznała, że wprowadzone kryterium oceny ofert nie narusza przepisów ustawy
Pzp.
Wyjaśnić należy, że jak wskazał Zamawiający ustalenie spornego kryterium w
postępowaniach uzasadnione było jego obiektywnymi potrzebami, bowiem Zamawiający
ubiega się o wsparcie ze środków publicznych w ramach Krajowego Planu Odbudowy i
Zwiększania Odporności (Działanie E.2.1.2. Pasażerski Tabor Kolejowy). W ramach tego
Programu, Zamawiający złożył wnioski o dofinansowanie i w przypadku jego uzyskania
Zamawiający uzyska znaczne wsparcie, które pozwoli mu zawrzeć cztery umowy
wykonawcze (na warunkach określonych w umowie ramowej) pozwoli mu skorzystać z opcji i
tym samym pozwoli Zamawiającemu nabyć te pojazdy. Ponadto jak Zamawiający wyjaśnił i
wykazał złożonymi na posiedzeniu dowodami, zgodnie z postanowieniami Konkursu w
ramach KPO, aby mógł skorzystać z dofinansowania dostawa pojazdów musi zostać
zrealizowania w terminie do końca czerwca 2026 r., bowiem zgodnie z założeniami
Programu okres kwalifikowalności wydatków związanych z realizacją przedsięwzięcia upływa
z dniem 30 czerwca 2026 r. (§2 ust. 6 Regulaminu, stanowiącego dowód nr 6). Mając zatem
na uwadze tok postępowania o udzielenie zamówienia, przy terminie 24 miesięcy na
dostawę wszystkich pojazdów z danej umowy wykonawczej, Zamawiający ma szansę na
otrzymanie dofinansowania z KPO.
Ponadto Zamawiający wyjaśnił, że jak wynika z wyciągu
z protokołu 428 posiedzenia Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 16 sierpnia 2023r.
Zarząd Województwa Mazowieckiego wyraził zgodę na aktualizację umowy ramowej i
uwzględnienie zakupu 50 szt. EZT, pod warunkiem uzyskania przez Spółkę KM
dofinansowania z KPO. Obecnie Zamawiający przeszedł ocenę formalną wniosków. Stąd też
dla Zamawiającego istotne znaczenie ma termin 24 miesięcy. Bez wsparcia z KPO,
Zamawiający nie będzie w stanie nabyć pojazdów w ramach umowy ramowej i umów
wykonawczych.
Uwzględniając powyższe Izba w składzie orzekającym uznała, że Zamawiający zdołał
wykazać zasadność wprowadzenia spornego kryterium oceny ofert, z uwagi na jego
uzasadnione potrzeby.
W ocenie składu orzekającego Odwołujący nie wykazał natomiast, aby sporne
kryterium oceny ofert faworyz
owało tylko jednego wykonawcę. Po pierwsze jak wskazał
Zamawiający (dowód nr 8) w innych postępowaniach, gdzie termin realizacji zamówienia
określony był na zbliżonym poziomie oferty oprócz wykonawcy Stadler złożyli także inni
wykonawcy, co w ocenie Izby wprost potwierdza, że termin ustalony przez Zamawiającego
nie powoduje
faworyzowania wykonawcy Stadler, a tym samym nie przyczynia się do
ograniczenia konkurencji.
Również, co istotne Zamawiający wykazał, że w zakreślonym przez niego w kryterium
nr 5 terminie, tj. 24 miesięcy jest możliwość wyprodukowania od podstaw przedmiotu
zamówienia, co wprost wynika z dowodu nr 8. Zamawiający wyjaśnił, że umowa
wykonawcza ze spółką Stadler została zawarta w maju 2018r., a pierwsze pojazdy odebrano
w czerwcu 2020
r. Ponadto Zamawiający wyjaśnił, że pojazdy te były projektowane od
początku. Termin odbioru pojazdów został również potwierdzony dowodem nr 2 złożonym
przez Odwołującego. Izba stwierdziła ponadto, że jak wynika z dowodu złożonego przez
Zamawiającego będącego wydrukiem ze strony internetowej Siemens (dowód nr 12),
wykonawca ten informuje, że jest w stanie dostarczyć pociąg w terminie ok 18 miesięcy.
Zamawiający wskazywał, że jest to pojazd zbliżony wymaganiom do zamawianego w
niniejszym postępowaniu. Zauważyć przy tym należy, że Odwołujący nie wykazał, aby
pojazd szynowy nie
mógł zostać dostosowany do wymagań Zamawiającego w czasie
opisanym w kryterium oceny ofert nr 5. Istotne jest również to, że Zamawiający nie oczekuje
w niniejszych postępowaniach zaprojektowania od podstaw nowego pojazdu ezt, a więc
prototypu,
ale jak wskazał na rozprawie wykonawcy mogą dostosować posiadane pojazdy do
wymagań technicznych opisanych w OPZ. Nie jest więc wykluczone, że oferowany przez
Odwołującego pojazd szynowy będzie mógł zostać dostosowany do wymagań technicznych
w terminie 24 miesięcy, tak aby wykonawca mógł uzyskać punkty w kryterium oceny ofert.
Ponadto jak wskazywał Zamawiający czas uzyskania zezwolenia na wprowadzenie
do obrotu pojazdów kolejowych jest znacznie krótszy niż wskazywał Odwołujący tj.12-15
miesięcy, bowiem termin ten wynika bezpośrednio z przepisów ustawy o transporcie
kolejowym i wynosi on
do 4 miesięcy.
Kolejno wskazać należy, że Izba nie zgodziła się także ze stanowiskiem
Odwołującego, że waga nadana spornemu kryteriom oceny ofert powoduje utrudnienie
uczciwej konkurencji faworyzując tylko i wyłącznie jednego wykonawcę. Zauważyć należy,
że Odwołujący zakwestionował w obu prowadzonych postępowaniach jedynie 1 spośród 6
kryteriów oceny ofert. Odwołujący nie wykazał, że tylko jeden wykonawca może zaoferować
pojazd ezt
spełniający wszystkie punktowane w postępowaniu rozwiązania techniczne, co w
sposób ewidentny prowadziłoby do zdobycia przez niego maksymalnej liczby punktów w tych
postępowaniach. Nie jest więc wykluczone, że przy tak skonstruowanym przez
Zamawiającego kryterium nr 5 wskazywany przez Odwołującego wykonawca potencjalnie
uzyska maksymalną liczbę punktów w tym kryterium jednakże nie uzyska punktów w
pozostałych kryteriach, a punkty te uzyska np. Odwołujący, co spowoduje, że zdobędzie
przewagę w pozostałych kryteriach oceny ofert, co umożliwi mu potencjalne uzyskanie
zamówienia w dwóch postępowaniach. Zauważyć należy bowiem, ze już sam dowód nr 3
złożony przez Odwołującego wykazuje, że nawet zdobycie przewagi punktowej w spornym
kryterium nie powoduje automatycznie
, że dana oferta zostanie uznana za najkorzystniejszą.
W konsekwencji Izba uznała, że Odwołujący nie wykazał więc, że ustanowione przez
Zamawiającego kryterium jakościowe prowadzi do utrudnienia bądź ograniczenia konkurencji
w
prowadzonych postępowaniach.
Izba oddaliła dowód nr 1 złożony przez Odwołującego stwierdzając, że dokonana
symulacja
możliwego poziomu zawyżenia cen w przypadku zyskania 10 punktów w kryterium
Td jest niewiarygodna, bowiem Odwołujący w symulacji tej całkowicie pominął pozostałe
kryteria oceny określone przez Zamawiającego w postępowaniach.
Izba uznała również, że wprowadzenie spornego kryterium do SWZ nie oznacza, że
może być ono wprowadzone przez Zamawiającego wyłącznie wtedy, gdyż każdy potencjalny
wykonawca uzyska w nim maksymalną ilość punktów. To wykonawcy przecież, składając
ofertę i kalkulując jej cenę, biorą pod uwagę obiektywne czynniki, co w ramach danego
kryterium mogą zaoferować. Chodzi przy tym o realną a nie hipotetyczną możliwość. W
opinii Izby skoro
Odwołujący dysponuje pojazdem zbliżonym wymaganiom technicznym
opisanym w SWZ w sprawie KIO 172/24 oraz KIO 173/24, to
wątpliwe wydaje się, że
wykonawca ten
będzie od początku projektował pojazd, skoro może zmodyfikować pojazd
już posiadany aby odpowiadał wymogom OPZ tego Zamawiającego.
Końcowo zauważyć należy, że kryterium dotyczące terminu realizacji nie występuje
pierwszy raz w tego rodzaju postępowaniach. W postępowaniach wymienionych przez
Zamawiającego, w tym m.in. przez Województwo Małopolskie i Koleje Małopolskie sp. z o.o.
termin ten określono na nie dłużej niż 22 miesiące od dnia zawarcia umowy wykonawczej.
Również w postępowaniu prowadzonym przez Koleje Śląskie termin ten określono na 24
miesiące.
Izba oddaliła również dowód nr 4 złożony przez Odwołującego stanowiący opinię
prywatną, uznając że stanowi ona jedynie dowód tego, że osoba lub osoby, które ją
podpisały wyraziły zawarty w niej pogląd. Opinia ta nie korzysta natomiast z domniemania
zgodności z prawdą zawartych w niej twierdzeń.
Odnosząc się do stanowiska dotyczącego braku podziału postępowania pn. „Dostawa
15 pięcioczłonowych lub porównywalnych ezt, z opcją na dostawę maksymalnie 10
pięcioczłonowych lub porównywalnych ezt oraz z opcją na wykonanie maksymalnie 2
napraw P4 każdego dostarczonego ezt II” na dwa odrębne postępowania, to wskazać
należy, że Izba podzieliła stanowisko Zamawiającego, że z uwagi na fakt, iż na obecnym
etapie postępowania Zamawiający nie ma środków na sfinansowanie zamówienia z opcji, to
niecelowe jest wszczynanie
postępowania przetargowego w tym zakresie. Natomiast
zamówienie z opcją umożliwi Zamawiającemu niezwłoczne uruchomienie opcji w sytuacji
zakwalifikowania projektu Zamawiającego do dofinansowania.
W konsekwencji Izba uznała, że zarzut zawarty w obu odwołaniach nie potwierdził
się, a więc odwołania podlegały oddaleniu.
O kosztach postępowań orzeczono stosownie do wyniku, na podstawie art. 574 Pzp
oraz w oparciu o przepisy § 8 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych rodzajów
kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania
wpisu od odwołania (Dz.U. z 2020 r. poz. 2437).
Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji.
Przewodnicząca:…………………………………
Członkowie: ……………………………………
……………………………………