Sygn. akt KIO 180/24
Warszawa, 9 lutego 2024 r.
WYROK
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie: Przewodniczący: Piotr Kozłowski
Protokolant:
Oskar Oksiński
po rozpoznaniu na rozprawie 5 lutego 2024 r.
w Warszawie odwołania wniesionego
do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej 17 stycznia 2024 r.
przez wykonawc
ów wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: B. S.. Usługi
Transportowo-Budowlane,
Bachowice,
P.
S.
Firma Inżynieryjno-Budowlana
„STAWAR”, Bachowice [„Odwołujący”]
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego pn. Przygotowanie skarpy zachodniej
i południowej Sektora II składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne
do
zamknięcia (17/ZP/ZGO/2023)
prowadzonym przez zamawiającego: Zakład Gospodarki Odpadami S.A. z siedzibą
w Bielsku-
Białej [„Zamawiający”]
przy udziale wykonawcy
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego
po
stronie Zamawiającego: Firma Handlowo-Usługowa ITC A. J., Baruchowo
[„Przystępujący”]
orzeka:
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu nr 1 odwołania i nakazuje
Zamawiającemu odrzucenie oferty Przystępującego na podstawie art. 224 ust. 6
w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy z
dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm.)
2. W
pozostałym zakresie, tj. zarzutów nr 2, 3, 4 oraz skorelowanego z nimi żądania
odrzucenia oferty Przystępującego, oddala odwołanie.
Kosztami postępowania odwoławczego obciąża Odwołujących solidarnie w 3/4
a
Zamawiającego w 1/4 i:
zalicza w poczet tych kosztów kwotę 10000 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy
złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołujących tytułem wpisu
Sygn. akt KIO 180/24
od
odwołania oraz kwotę 8112 zł 00 gr (słownie: osiem tysięcy sto dwanaście
złotych zero groszy) jako uzasadnione koszty Odwołujących i Zamawiającego,
zasądza od Zamawiającego solidarnie na rzecz Odwołujących kwotę 16 zł 00
gr
(słownie: szesnaście złotych zero groszy).
Na niniejsze orzeczenie
– w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga
za
pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego
w Warszawie
– Sądu Zamówień Publicznych.
Sygn. akt KIO 180/24
U z a s a d n i e n i e
Zakład Gospodarki Odpadami S.A. z siedzibą w Bielsku-Białej {dalej: „Zamawiający”}
prowadzi na podstawie
ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych
(t.j. Dz. U. z U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm.) {
dalej również: „ustawa pzp”, „ustawa Pzp”, „pzp”,
„Pzp”} w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia na roboty
budowlane pn.:
Przygotowanie skarpy zachodniej i południowej Sektora II składowiska
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne do zamknięcia (17/ZP/ZGO/2023).
Ogłoszenie o tym zamówieniu 6 grudnia 2023 r. zostało zamieszczone w Biuletynie
Zamówień Publicznych pod nr 00536516.
Wartość tego zamówienia nie przekracza progów unijnych.
7 grudnia 2023 r.
Zamawiający zawiadomił drogą elektroniczną o wyborze jako
najkorzystniejszej oferty złożonej przez Firmę Handlowo-Usługową ITC A. J. z Baruchowa
{dalej: „ITC” lub „Przystępujący”}.
17 stycznia 2024 r. B. S.
Usługi Transportowo-Budowlane z Bachowic i P. S. Firma
Inżynieryjno-Budowlana „STAWAR” z Bachowic {dalej: „Konsorcjum” lub „Odwołujący”},
którzy wspólnie złożyli ofertę, wnieśli odwołanie od powyższej czynności oraz zaniechania
przez
Zamawiającego odrzucenia oferty ITC i wyboru oferty Konsorcjum jako
najkorzystniejszej.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu następujące naruszenia przepisów ustawy pzp:
1. Art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 oraz art. 224 ust. 1-3, 5
– przez zaniechanie
odrzucenia oferty ITC w sytuacji, gdy: a) ITC
złożyło nierzetelne, wybiórcze, ogólnikowe
i
lakoniczne wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny, a przede wszystkim nie
wykazało ani kosztów pracy, których wartość została przyjęta do ustalenia ceny, w tym,
że kalkulując cenę przyjęło koszty wynagrodzenia minimalnego za pracę albo
minimalnej stawki godzinowej, ani
zgodności oferty z przepisami w zakresie prawa pracy
i
zabezpieczenia społecznego obowiązującymi w miejscu realizacji zamówienia, a także
nie
przedstawiło dowodów potwierdzających deklarowane rabaty cenowe oraz nie
wykazało, że posiada całość sprzętu wymaganego do wykonania przedmiotu
zamówienia; b) oferta ITC zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia, gdyż ITC nie udźwignęło ciążącego na nim ciężaru udowodnienia, że tak
nie jest,
a tym samym nie obaliło domniemania, że cena jego oferty jest rażąco niska.
2. Art. 226 ust. 1 pkt 18 w zw. z art. 131 ust. 1 oraz art. 16
– przez zaniechanie odrzucenia
oferty ITC w sytuacji, gdy
do 18 grudnia 2023 r. ITC nie wzięło udziału w obligatoryjnej
wizji lokalnej.
Sygn. akt KIO 180/24
3. A
rt. 116 ust. 1 i 2 w zw. z § 9 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju, pracy
i
technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych
oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od
wykonawcy
{dalej: „rozporządzenie”} oraz art. 226 ust. 1 pkt 2b – przez zaniechanie
odrzucenia oferty ITC pomimo niewykazania
spełnia warunków udziału w postępowaniu,
gdyż: a) powołując się w wykazie na realizację zadań w ramach większych projektów,
nie określiło, jaka część i jaka wartość danego projektu odnosi się bezpośrednio do prac,
o
które chodzi w warunku udziału w tym postępowaniu; b) nie przedstawiło
wystawionych przez uprawniony podmiot referencji
, które potwierdzałyby, że w ramach
„Rekultywacji składowiska odpadów w miejscowości Wólka” wykonało prace polegające
na budowie
aktywnego systemu odgazowania składowiska odpadów o wartości 320 tys.
zł netto; c) nie wykonało w ramach realizacji zadania „Zamknięcie i rekultywacja
składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Pyskowicach przy
ul .Wrzosowej
– Rekultywacja IV kwatery” prac polegających na realizacji uszczelnienia
składowiska odpadów z folii PEHD przy wykonaniu rurociągu tłocznego odcieków
składowiska; d) ITC nie wykazało, aby posiadało doświadczenie w budowie aktywnego
systemu odgazowania składowiska odpadów o wartości 300 tys. zł netto.
4. A
rt. 116 ust. 1 i 2 w zw. z § 9 ust. 1 pkt. 10 rozporządzenia oraz art. 226 ust. 1 pkt 2b –
przez zaniechanie odrzucenia oferty ITC pomimo nieprzedstawienia wykazu
posiadanych narzędzi zgodnie z wymaganiami określonymi przez Zamawiającego.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
1. U
nieważnienia wyboru najkorzystniejszej oferty.
2. Ponownego badania i oceny ofert
prowadzącego do odrzucenia oferty ITC i wyboru
oferty Konsorcjum jako najkorzystniejszej.
Z uzasadnienia odwołania wynika następujące sprecyzowanie podtrzymanych
zarzut
ów odwołania co do okoliczności faktycznych i prawnych.
{zarzut pierwszy
– pkt 1. lit. a-b w petitum oraz pkt I. lit. a-b w uzasadnieniu odwołania}
{okoliczności faktyczne}
Za
mawiający określił w SWZ okres realizacji zamówienia jako maksymalnie 90 dni
od dnia podpisania umowy.
Ponieważ termin składania ofert upływał 20 grudnia 2023 r., przy określaniu ceny
oferty
należało wziąć uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującą
od 1 stycznia 2023 r., które jest o 642 zł wyższe niż w 2023 r. i wynosi 4242 zł (jest
to wynagrodzenie brutto).
Całkowity koszt pracodawcy w przypadku zatrudniania pracownika z takim
wynagrodzeniem wynosi w 2024 r.
5110,76 zł, gdyż należy doliczyć finansowane przez
Sygn. akt KIO 180/24
pracodawcę składki ZUS i wpłaty do PPK.
Zamawiający wymagał, aby wykonawca posiadał doświadczenie w zakresie
wykonywania uszczelnień składowiska odpadów z membran HDPE oraz niezbędny sprzęt
do jego wykonania
, do którego należy zaliczyć spawarkę do folii.
Pismem z 20 grudnia 2023 r. ITC
został wezwany do złożenia wyjaśnień, gdyż
Zamawiającemu cena tej oferty wydała się być rażąco niska w stosunku do przedmiotu
zamówienia i budziła wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia
zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia – jako o ponad 78%
niższa od średniej arytmetycznej cen obu złożonych ofert, a także o ponad 49% niższa
od ubruttowionej
wartości przedmiotu zamówienia oszacowanej przez Zamawiającego.
Zamawiający zwrócił się o wskazanie: 1) kosztów pracy, których wartość przyjęta do
ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo
minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę, 2) zgodności z przepisami w zakresie prawa pracy
i zabezpieczenia
społecznego obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest
zamówienie, 3) wybranych rozwiązań technicznych związanych z realizacją robót
budowlanych. Ponadto Zamawiający wymagał przesłania dowodów na poparcie wyliczeń.
Ad pkt 1)
ITC złożyło wyjaśnienia, w których ograniczyło się do wskazania, że jego
pracownicy uzyskują wynagrodzenie nie mniejsze niż minimalne określone we właściwych
przepisach, dzięki temu, że oprócz stawki za roboczogodzinę obejmuje ono inne składniki,
takie jak np. stała premia, dodatki funkcyjne, dodatki motywacyjne, wynagrodzenie akordowe
itp.
Ad pkt 2) ITC w wyjaśnieniach nie odniósł się w ogóle.
Ad pkt 3) ITC powołało się na to, że dzięki wieloletniemu funkcjonowaniu na rynku
robót budowlanych zdołało wypracować znaczące rabaty cenowe, w tym odnośnie
zużywanych przez środki transportowe oraz maszyny i sprzęt budowlany paliw, w które
zaopatruje się po cenach hurtowych producenta, a ponadto dysponuje sporym zapasem
paliwa zakupionym po
obecnie obowiązujących stawkach.
ITC wskazało również, że dysponuje w wystarczającym zakresie własnym
nowoczesnym
sprzętem specjalistycznym (w tym spychaczami, koparkami, ładowaczami,
samochodami
ciężarowymi) o niskich kosztach eksploatacji oraz własnym zapleczem
warsztatowo-naprawczym,
a także zatrudnia wykwalifikowanych pracowników.
ITC oświadczyło, że uwzględniło niewielki zysk na zadowalającym poziomie,
nie
podając jego kwoty.
Jako dowody ITC z
ałączyło fakturę zakupu paliwa, wykaz środków trwałych,
zanonimizowane
umowy o pracę oraz zaświadczenia ZUS.
Sygn. akt KIO 180/24
ITC nie wskaz
ało w wyjaśnieniach, jakie koszty pracy uwzględniło przy ustalaniu ceny
oferty, w tym nie przedstawiło w tym zakresie żadnych wyliczeń.
O ile z
treści wyjaśnień w ogóle nie nawet wynika, w jakiej wysokości wykonawca ITC
przyjął wynagrodzenie pracowników, o tyle załączone dokumenty dotyczą wynagrodzenia
brutto
wynoszącego 3600 zł.
Choć w większości załączonych umów o pracę jako miejsce pracy wskazano siedzibę
pracodawcy
, nie została wyjaśnione, jakie koszty poniesie ITC w związku z oddelegowaniem
tych
pracowników do wykonania prac na terenie Bielsko-Białej.
ITC
ma siedzibę w województwie kujawsko-pomorskim, tj. w odległości 364 km
miejsca wykonania przedmiotu zamówienia, a jednocześnie nie wykazało, aby na terenie
województwa śląskiego posiadało bazę sprzętową, w której mógłby zaparkować sprzęt
konieczny do wykonania umowy.
Odnośnie deklarowanych rabatów na materiały budowlane nie przedstawiono
żadnych dowodów (np. kopii umów czy oświadczeń dostawców lub producentów).
W ramach wyjaśnień nie przedstawiono szacowanego zużycia paliwa na potrzeby
realizacji tego zamówienia, a nawet nie wynika z nich i załączonej faktury z listopada 2023 r.,
jaka ilość paliwa nadal pozostaje w dyspozycji wykonawcy (nie została jeszcze zużyta).
Wykaz środków trwałych nie obejmuje spawarki do folii.
Zamawiający ocenił, że przedłożone wyjaśnienia dotyczące wyliczenia ceny
całkowitej oferty są wystarczające, w szczególności dla potwierdzenia, że zatrudnia
pracowników, których wynagrodzenie jest nie niższe od minimalnego wynagrodzenia
za
pracę albo minimalnej stawki godzinowej oraz, że wykonawca postępuje zgodnie
z
przepisami prawa pracy i odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne,
Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
(na podstawie
zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek z 17 listopada 2023 r.)
i
jest w stanie wykonać przedmiot umowy za cenę oferty w sposób zgodny z dokumentami
zamówienia, a także przepisami prawa powszechnie obowiązującego.
{okoliczności prawne}
Celem udzielanych Zamawiającemu wyjaśnień jest rozwianie wątpliwości co do
wystąpienia rażąco niskiej ceny. Wobec tego, aby wyjaśnienia spełniły swoją rolę, powinny
być wyczerpujące, konkretne, rzeczowe i zawierać stosowne dowody, w zakresie
okoliczności, na które wykonawca się powołuje. Mając na uwadze, że co do zasady takie
wezwanie kierowane jest do wykonawcy jednokrotnie, wyjaśnienia powinny być udzielone w
taki sposób, aby przekonać zamawiającego co do prawidłowości zaoferowanej ceny.
Ponowne skierowanie wezwania jest możliwe tylko w sytuacji, gdy zamawiający ma
wątpliwości co do pierwotnie udzielonych wyjaśnień, są one dla niego w jakimś zakresie
Sygn. akt KIO 180/24
niejasne, niejednoznaczne albo wzbudzają wątpliwości, których zamawiający nie miał
na
wcześniejszym etapie postępowania. Niemniej jednak, w odpowiedzi na pierwsze
wezwanie zamawiający musi otrzymać materiał, z którego uzyska konkretną wiedzę na
temat ceny oferty i jej elementów wkładowych. Nie wystarczy przy tym wskazać lakonicznie,
że wykonawca posiada duże upusty [z uzasadnienia wyroku- Izby z 15 lipca 2021 r. sygn. akt
KIO 1707/21).
Jak wskazała Izba w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 lutego 2022 r. sygn. akt KIO
Wykonawca powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności, jakie mają wpływ
na cenę oferty. Taką okolicznością jest niewątpliwie wysokość najniższego wynagrodzenia
obowiązującego w czasie realizacji przedmiotu zamówienia. Odwołujący, co prawda,
stwierdził, że uwzględnił wzrost wynagrodzeń w pozycji „pozostałe koszty”, niemniej jednak
w żaden sposób tego nie wykazał. Nie przedstawił bowiem żadnej kalkulacji potwierdzającej
kwotę wskazaną tej pozycji.
Z kolei w uzasadnieniu wyroku Izby z 10 marca 2023 r. sygn. akt KIO 500/23:
Nie
można zgodzić się ze stwierdzeniem, że w przypadku, gdy określone okoliczności, jak
np. wymiar składek czy wymiar czasu pracy osób niepełnosprawnych wynikają z przepisów
prawa, to wykonawca nie ma obowiązku przedkładania na okoliczność ponoszenia kosztów
w takiej właśnie wysokości żadnych dowodów. To, że pewne kategorie kosztów określone są
z góry (np. rozporządzenie dotyczące płacy minimalnej), nie oznacza, że dany oferent
skalkulował te koszty w takiej właśnie wysokości. Temu właśnie służą przepisy o odrzucaniu
ofert z powodu rażąco niskiej ceny, by takich sytuacji unikać.
W literaturze przedmiotu wskazuje się, że: Na wykonawcy spoczywa obowiązek
przedstawienia nie tylko szczegółowych, wyczerpujących wyjaśnień, lecz także, w miarę
możliwości, odpowiednich dowodów na ich poparcie, co w oczywisty sposób wiąże się
z
faktem, że to właśnie na ich podstawie zamawiający dokonuje weryfikacji złożonych
wyjaśnień. W niektórych przypadkach dowody mogą okazać się wręcz niezbędne,
w
szczególności, jeżeli mamy do czynienia z przedmiotem zamówienia, którego znaczna
część jest pozyskiwana od innych podmiotów (np. zakup materiałów, produktów czy też
wykonanie określonych usług przez podmioty zewnętrzne, podwykonawców). Zatem gdy
wykonawca dokonuje zakupów po bardzo niskich cenach, powinien przedstawić
zamawiającemu wraz z udzielanymi wyjaśnieniami dowody potwierdzające wyżej
wymienione okoliczności, tj. uzasadniające dokonanie takiego zakupu. To obowiązkiem
wykonawcy, wezwanego do złożenia wyjaśnień, jest przedstawienie przekonujących
wyjaśnień oraz dowodów na potwierdzenie tego, że cena jego oferty została ustalona
w
sposób rzetelny i gwarantuje realizację całego zakresu objętego zamówieniem. Kluczowe
jest, że wyjaśnienia elementów mających wpływ na wysokość ceny muszą być konkretne,
Sygn. akt KIO 180/24
wyczerpujące i nie mogą pozostawiać jakichkolwiek wątpliwości co do rzetelności kalkulacji
ceny oferty.
(…) Przepisy Prawa zamówień publicznych nie określają katalogu dowodów,
które wykonawca zobowiązany jest złożyć zamawiającemu w celu uzasadnienia
racjonalności i rynkowej wyceny swojej oferty. Oznacza to więc, że każdy dowód, który
w
ocenie wykonawcy potwierdza argumentację przedstawioną w wyjaśnieniach, może
okazać się przydatny i pomocny przy dokonywanej przez zamawiającego ocenie. W praktyce
za wiarygodne dowody w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części
składowych uznaje się co do zasady: umowy z podwykonawcami, oferty uzyskane od
współpracujących przedsiębiorców, oświadczenia od oferujących rabaty dla wykonawcy,
kopie umów, np. leasingu, kupna sprzętu, dowody na okoliczność ponoszonych kosztów
magazynowania, kosztów przesyłek towaru czy odbioru zużytych materiałów i ich utylizacji,
a
także zawarte w samych wyjaśnieniach obliczenia wskazujące na prawidłowość kalkulacji
cenowej i zysk [A.
Gawrońska-Baran, Prawo zamówień publicznych. Komentarz
aktualizowany].
Z samego braku dowodu nie można jeszcze wywodzić, że cena jest rażąco niska,
a w
takiej sytuacji przedmiotem oceny pozostają wówczas wyjaśnienia samego wykonawcy.
Podkreślenia jednak wymaga fakt, że jeżeli wykonawca powołuje się na właściwe tylko jemu
okoliczności powodujące możliwość znacznego obniżenia ceny oferty (np. upusty
dedykowane tylko temu wykonawcy, szczególne oferty, jakie uzyskał wykonawca odnośnie
świadczonych usług czy realizowanych etc.) i możliwe jest wsparcie tej argumentacji
dowodem, to wówczas taki dowód powinien być złożony Zamawiającemu, aby uczynić
wyjaśnienia przekonującymi dla Zamawiającego, a jednocześnie pełnymi [z uzasadnienia
wyroku Izby z 15 maja 2023 r. sygn. akt KIO 1191/23].
W orzecznictwie Izby
podkreśla się, że: Uzasadniając cenę zaoferowaną
w
postępowaniu, wykonawca ma obowiązek wykazać rzeczywiste koszty, jakie poniesie
na
realizację zamówienia oraz przychody, jakie planuje uzyskać z tytułu realizacji
zamówienia w odniesieniu do całego okresu jego realizacji, a w konsekwencji – także zysk
z
realizacji zamówienia. Wykonawca winien wykazać, że przychody, jakie spodziewa się
osiągnąć z tytułu realizacji zamówienia co najmniej w całości pokryją koszty związane z jego
realizacją [z uzasadnienia wyroku z 19 maja 2023 r. sygn. akt KIO 1240/23).
Dla oceny, że wykonawca udzielił wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, nie jest
wystarczające
złożenie
jakichkolwiek
wyjaśnień,
lecz
wyjaśnień
odpowiednio
umotywowanych, przekonujących, że zaproponowana oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny
[tak
Sądu Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroków wydanych: 5 stycznia 2007 r.
sygn. akt V Ca 2214/06, 13 lutego 2014 r. sygn. akt V Ca 3765/13 oraz 17 lutego 2014 r.
sygn. akt V Ca 3547/13]. P
ostępowanie wyjaśniające ma utwierdzić zamawiającego,
Sygn. akt KIO 180/24
że dokonana przez niego wstępna ocena oferty jest prawidłowa lub nie. Jeśli lektura
wyjaśnień pozostawia istotne wątpliwości co do tego, że wykonanie przedmiotu zamówienia
za cenę wskazaną w ofercie jest możliwe, zamawiający jest zobowiązany do odrzucenia
oferty [tak
Sąd Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 8 czerwca 2006 r. sygn. akt
V Ca 459/06].
{subsumpcja}
W tych okolicznościach Odwołujący zarzucili Zamawiającemu naruszenie przepisów,
jak w pkt 1. lit. a-b petitum
odwołania, domagając się w związku z tym odrzucenia oferty
Przystępującego.
{zarzut drugi
– pkt 2. w petitum i pkt II. w uzasadnieniu odwołania}
{okoliczności faktyczne}
W pkt 34.
SWZ Zamawiający przewidział dla wykonawców obligatoryjne
przeprowadzenie wizji lokalnej w uzgodnionym z nim terminie, jedn
ajże nie później niż do 18
grudnia 2023 r.
Jednocześnie w przypadku braku odbycia wizji lokalnej oferta takiego
wykonawcy miała zostać odrzucona zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 18 pzp.
ITC
uczestniczyło w wizji lokalnej 19 grudnia 2023 r.
{okoliczności prawne}
Zgodnie z art. 131 ust. 2 pkt 1 ustawy pzp w
przypadku gdy zamawiający przewiduje
możliwość albo, jeżeli jest to konieczne ze względu na specyfikę przedmiotu zamówienia,
wymaga złożenia oferty po odbyciu przez wykonawcę wizji lokalnej – wyznacza terminy
składania ofert z uwzględnieniem czasu niezbędnego do zapoznania się przez wykonawców
z informacjami koniecznymi do przygotowania oferty, z tym że terminy te muszą być dłuższe
od ustawowych terminów minimalnych, o ile są one określone.
Zgodnie
według art. 226 ust. 1 pkt 18 ustawy pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli
została złożona bez odbycia wizji lokalnej, w przypadku gdy zamawiający tego wymagał
w
dokumentach zamówienia.
(…) Wszelkie zmiany w tym zakresie (w tym odnoszące się do terminu wspomnianej
wizji) winny być dokonywane z poszanowaniem odpowiednio przepisów art. 137 albo 286
pzp. Ewentualne naruszenia przepisów pzp w tym zakresie co prawda nie stanowią
samoistnej przesłanki do unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego,
mogą jednak rzutować na ocenę jego prawidłowości [W. Bereszko, Co powinien zrobić
zamawiający, jeżeli wymagane było odbycie wizji lokalnej, natomiast wykonawca dokonał jej
po terminie na zadawanie pytań?”, lex QA 2210152].
{subsumpcja}
W tych okolicznościach Odwołujący zarzucili Zamawiającemu naruszenie przepisów,
jak w pkt 2. petitum
odwołania, wywodząc ponadto, że przeprowadzenie wizji lokalnej
Sygn. akt KIO 180/24
po
upływie terminu wskazanego w SWZ bez zmiany jej treści stanowi naruszenie zasady
równego traktowania wykonawców, gdyż pozostali wykonawcy zobowiązani byli
do
zastosowania się do zakreślonego terminu. Jednocześnie Zamawiający jasno określił,
że brak przeprowadzenia wizji lokalnej w wyznaczonym terminie skutkować będzie
odrzuceniem oferty.
W związku z tym Odwołujący domagali się odrzucenia oferty
Przystępującego.
{zarzut trzeci
– pkt 3. lit. a)-d) w petitum i pkt III. lit. a)-c) w uzasadnieniu odwołania}
{okoliczności faktyczne wspólne}
Zamawiający wymagał, aby wykonawca wykazał, że zrealizował w okresie ostatnich
lat przed upływem terminu składania ofert, a jeśli okres prowadzenia działalności jest
krótszy – w tym okresie, roboty budowlane w zakresie wykonywania tego typu prac
na
składowisku odpadów, obejmujące:
1) c
o najmniej trzy zadania polegające na wykonaniu robót budowlanych na składowisku
odpadów obejmujących roboty ziemne lub przemieszczanie odpadów w obrębie
składowiska przy użyciu sprzętu ciężkiego wraz z załadunkiem i transportem o łącznej
wartości nie mniejszej niż 500 000,00 zł netto każde,
2) c
o najmniej jedno zadanie polegające na budowie aktywnego systemu odgazowywania
składowisk odpadów o wartości nie mniejszej niż 300 000,00 zł netto,
3) c
o najmniej jedno zadanie polegające na wykonaniu uszczelnień składowisk odpadów
z foli HDPE.
SWZ nakazywała sporządzić wykaz zrealizowanych robót budowlanych wg wzoru
z
załącznika nr 4 do SWZ, tj. podania: nazwy podmiotu, na rzecz którego roboty budowlane
zostały wykonane, wartości i rodzaju robót budowlanych oraz daty i miejsca ich wykonania.
Celem wykazania spełnienia ww. warunków ITC przedstawił wykaz oraz referencje.
{zarzut a)}
Ponieważ ani z wykazu, ani z referencji, wystawionych odpowiednio przez Urząd
Miejski w Pyskowicach
, Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej sp. z o.o. i PGK sp. z o.o.,
nie wynika,
jaka była wartość robót ziemnych i polegających na przemieszczaniu odpadów
wykonanych w ramach poszczególnych przedsięwzięć, ITC nie potwierdził spełniania
warunku, o którym mowa w pkt 1) powyżej.
{zarzut b)}
RDF sp. z o.o. w Ostrołęce {dalej: „RDF”} wystawiło referencje potwierdzające
wykonanie przez ITC
robót budowalnych pn. „Rekultywacja składowiska odpadów
w
miejscowości Wólka”, które miały obejmować budowę aktywnego systemu odgazowania
składowiska odpadów o wartości 320 tys. zł netto, w ramach „Poddzierżawy nieruchomości
zamkniętego składowiska odpadów w miejscowości Wólka”.
Sygn. akt KIO 180/24
Tymczasem z
ogłoszenia o wynikach przetargu nieograniczonego o takiej nazwie
wynika,
że wybrana została oferta złożona wspólnie przez RDF, MPK PURE HOME sp.
z o.o.
i ITC [jako dowód załączono do odwołania: 1) pismo z 29 października 2018 r.,
2) umow
ę poddzierżawy].
W konsekwencji RDF nie mogła zlecić ITC powyższych robót budowlanych, gdyż
oba
te podmioty były zobowiązane do ich wykonania jako członkowie konsorcjum.
{zarzut d)}
Wątpliwość budzi również deklarowana na 320 tys. zł netto wartość robót związanych
z wykonaniem aktywnego systemu odgazowania
, gdyż zakres rzeczowy tych prac był
znacząco mniejszy od zakresu wymaganego dla wykonania takiego systemu na składowisku
w Pyskowicach, który zgodnie z załącznikiem nr 2 do umowy (harmonogramem rzeczowo-
finansowym)
opiewa na niecałe 62 tys. zł brutto [załączono jako dowód do odwołania].
Jednocześnie ten ostatni dokument podważa podaną w uzupełnionym wykazie przez
ITC informację, jakoby w ramach umowy z Gminą Pyskowice wykonał budowę aktywnego
systemu odgazowania składowisk odpadów o wartości powyżej 300 tys. zł.
{zarzut c)}
8 stycznia 2023 r. Zamawiający zwrócił się do wykonawcy ITC o przedstawienie
dowodów wykonania uszczelnień składowiska odpadów z foli HDPE, gdyż z referencji
Urz
ędu Miasta Pyskowice nie wynika, aby takie prace zostały wykonane.
Z analizy dokumentów przetargowych dla rekultywacji IV kwatery w Pyskowicach,
stanowiących cześć 3. zamówienia dotyczącego rekultywacji składowiska odpadów
w Pyskowicach przy ul. Wrzosowej 20A,
wynika, że zawarta z ITC umowa nie przewidywała
wykonania uszczelnień wysypiska z folii HDPE (PEHD). Natomiast ułożenie folii HDPE było
objęte częścią 1. zamówienia dotyczącą zbiornika odcieków. Choć w referencjach mowa jest
o wykonaniu
uszczelnień z folii PEHD przy wykonywaniu rurociągu tłocznego, takich
czynności również nie ma w dokumentacji projektowej dla kwatery IV [jako dowód załączono
do odwołania: 1) umowę z 12 grudnia 2018 r., 2) protokoły odbioru wraz z fakturami, 3) SWZ,
4) załącznik nr 5 do SWZ].
Niezależnie od powyższego z technicznego punktu widzenia wykonanie
uszczelnienia
obiektu przestrzennego jakim jest składowisko odpadów wymaga znacznie
większego doświadczenia w spawaniu folii, niż prace ograniczające się do uszczelnienia
rurociągu tłocznego, który jest obiektem liniowym.
{okoliczności prawne}
W orzecznictwie Izby
wskazuje się, że:
Referencje stanowią potwierdzenie należytego wykonania dostaw, usług lub robót
budowlanych, których rodzaj, przedmiot, wartość, daty i miejsce wykonania Wykonawca
Sygn. akt KIO 180/24
podaje w wykazie
dostaw, usług lub robót budowlanych. Ponadto, Zamawiający nie ma
wpływu na treść sformułowań zawartych w referencjach, z uwagi na to iż są one
wystawiane przez podmiot trzeci [z uzasadnienia wyrok KIO z dnia 17 sierpnia 2018 r.,
sygn. akt KIO 1498/18).
W wykazie wykonawca powinien podać i wycenić prace referencyjne tylko w zakresie
wymaganym przez Zamawiającego. Powołując się w wykazie na realizację zadań, które
miały miejsce w ramach większych projektów, wykonawca powinien określić, jaka część
i jaka wartość danego projektu odnosi się bezpośrednio do prac, których wykazaniem
się w ramach warunku udziału w postępowaniu wymaga Zamawiający. Nie można
zaakceptować postępowania wykonawcy polegającego na powoływaniu w wykazie
usług zamówienia o szerokim spektrum przedmiotowym i wskazywaniu jego pełnej
wartości w sytuacji, gdy wartość prac, do których w warunku udziału w postępowaniu
odnosi się Zamawiający, stanowi jedynie jego część [z uzasadnienia wyroku z 17 marca
2022 r. sygn. akt KIO 551/22].
§ 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów nie ograniczył kręgu
podmiotów uprawnionych do wystawiania dokumentów potwierdzających należyte
wykonanie usług i w związku z tym podmiotem uprawnionym do wystawienia
dokumentów jest podmiot, który bezpośrednio te usługi zlecił i odebrał, tylko on jest
bowiem władny ocenić należyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy
[z uzasadnienia wyroku z 30 lipca 2010 r. sygn. akt KIO/UZP 1526/10].
{subsumpcja}
W tych okolicznościach Odwołujący zarzucili Zamawiającemu naruszenie przepisów,
jak w pkt 3. lit. a)-d) petitum
odwołania, domagając się w związku z tym odrzucenia oferty
Przystępującego.
{zarzut czwarty
– pkt 4. w petitum i pkt IV. W uzasadnieniu odwołania}
{okoliczności faktyczne}
Zamawiający wymagał, aby wykonawca posiadał co najmniej następujące narzędzia:
samochód samowyładowczy o ładowności do 16 ton – 1 szt., 2) spycharka gąsienicowa
o mocy min. 110 kW
– 1 szt., 3) koparka jednonaczyniowa na podwoziu gąsienicowym,
z
łyżką o pojemności min. im 3 - 2 sztuki, 4) wozidła o ładowności min. 20 ton – 2 szt.
Jednocześnie zastrzeżono, że spycharka gąsienicowa i koparki jednonaczyniowe
powinny być wyposażone w silniki spełniające wymagania emisyjne przynajmniej z zakresu
EURO 4 oraz sprawnie działającą wentylację kabinową wyposażoną w filtr z dodatkiem
węgla aktywnego.
Wykonawcy zobowiązani byli do sporządzenia wykazu zgodnie ze wzorem
stanowiącym załącznik do SWZ.
Sygn. akt KIO 180/24
ITC w swoim wykazie
nie podał oznaczenia modelu dla żadnego pojazdów,
co de facto
uniemożliwia ustalenie, czy spełniają one wymagania określone w SWZ.
{subsumpcja}
W tych okolicznościach Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie przepisów,
jak w pkt 4. w petitum
odwołania, domagając się w związku z tym odrzucenia oferty
Przystępującego.
Zamaw
iający w odpowiedzi na odwołanie z 2 lutego 2024 r. wniósł o jego oddalenie
odwołania, podnosząc w szczególności następujące okoliczności i argumentację.
{ad zarzutu pierwszego}
Zdaniem Zamawiającego ITC sprostał wymaganiom wynikającym z orzecznictwa
Krajowej Izby Odwoławczej, gdyż wyjaśnił, że określenie ceny oferty zostało poprzedzone
analizą opisu przedmiotu zamówienia, przy uwzględnieniu wszystkich kosztów
bezpośrednich i pośrednich, a także pozostałych nakładów rzeczowych i robocizny.
Ponadto ITC
oświadczył, że jego pracownicy bezwzględnie uzyskują wynagrodzenie
nie mniejsze niż minimalne w rozumieniu odnośnych przepisów, na potwierdzenie czego
przedstawił dwie umowy o pracę, jedną dla operatora koparki jednonaczyniowej, drugą
dla
kierowcy samochodu ciężarowego – pracownika fizycznego, a także siedem aneksów
do tych
umów, które łącznie to potwierdzają.
Skoro od 1 stycznia 2024 r.
minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 4.242 zł,
natomiast całkowity koszt pracodawcy w takim wypadku wynosi 5.174 zł, nie powinno być
wątpliwości, że cena oferty ITC obejmuje koszty zatrudnienia 3 lub 4 pracowników przez
okres realizacji umowy, tj. przez 45 dni
, które stanowią mniej niż 10% tej ceny (31.044 zł przy
czterech pracownikach)
, a zatem mniej niż 10 % ceny ofertowej.
ITC
oświadczył również, że nie zalega w opłacaniu składek do ZUS, na potwierdzenie
czego przedstawił zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek.
Wykonawca przedstawił także fakturę z 9 listopada 2023 r. potwierdzającą zakup
19,9520 m
paliwa za 126.457,11 zł, a zatem 5.152,90 za 1 m
, podczas gdy z informacji
zawartych na stronie www.orlen.pl/pl/dla-biznesu/hurtowe-ceny-paliw#paliwa-archive wynika,
że cena hurtowa oleju napędowego Orlen Ekodiesel 9 listopada 2023 r. wynosiła 5.347,00 zł
za 1 m
Zamawiający stwierdził na tej podstawie, że ITC przysługują rabaty, o których
wspomniał w wyjaśnieniach.
{ad zarzutu drugiego}
Według Zamawiającego wskazany w pkt 34. SWZ termin końcowy przeprowadzenia
wizji lokalnej miał charakter organizacyjny. Jednocześnie wyłącznie brak odbycia wizji
Sygn. akt KIO 180/24
lokalnej miał skutkować odrzuceniem oferty.
Zdaniem zamawiającego przekroczenie powyższego terminu w przypadku wizji
lokalnej z udziałem ITC w żaden sposób nie wpłynęło na pogorszenie sytuacji innych
wykonawców. Jednocześnie wszyscy wykonawcy byli traktowani tak samo, gdyż każdy
zgłoszony wniosek został załatwiony pozytywnie.
Na marginesie
Zamawiający dodał że przedstawiciel ITC zgłosił 18 grudnia 2023 r.,
że będzie w Bielsku-Białej późnym popołudniem w celu uczestnictwa w wizji lokalnej,
jednakże z powodu zachodu słońca zdecydowano o jej przeprowadzeniu następnego dnia
w godzinach porannych.
Zamawiający oświadczył ponadto, że ponieważ ma obowiązek prowadzić
postępowanie tak, aby uzyskać jak największą liczbę ofert, każdy podmiot, który zwróciłby
się do niego o przeprowadzenia wizji 19 grudnia 2023 r., miałby taką możliwość.
{ad zarzutu trzeciego}
Zamawiający podał, że ITC pismami z 4 i 11 stycznia 2023 r. złożył ostatecznie wykaz
robót zawierający następujące informacje w kolejnych kolumnach tabeli [Zamawiający /
Wartość / Rodzaj robót budowlanych / Data i miejsce wykonania] oraz referencje zawierające
w szczególności następujące informacje:
Urząd Miejski w Pyskowicach / 4.920.000 zł brutto / Zamknięcie i rekultywacja
składowiska odpadów w Pyskowicach przy ul. Wrzosowej – Rekultywacja IV kwatery /
21.10.2020, Pyskowice, ul. Wrzosowa (z
załączonej referencji wynika, że w ramach tego
zamówienia ITC wykonał uszczelnienie składowiska odpadów z folii PEHD przy
wykonaniu rurociągu tłoczonego odcieków składowiska).
2. PGK s
p. z o.o. w Zamościu / 1.992.600 zł brutto / Wykonanie II etapu rekultywacji starej
kwatery składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne na terenie
Regionalnego Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Dębowcu / 17.12.2020,
Dębowiec.
3. PGK sp. z o.o. w Goleniowie /
735.540 zł brutto / Rekultywacja kwatery odpadów innych
niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Podańsko, gmina Goleniów – Etap 2 /
08.04.2022, Wólka.
4. RDF s
p. z o.o. Ostrołęka / 393.600 zł brutto / Rekultywacja składowiska odpadów
w
miejscowości Wólka w ramach „Poddzierżawy nieruchomości zamkniętego
składowiska odpadów w miejscowości Wólka” / 31.03.2021, Wólka (z referencji wynika,
iż ITC wybudował aktywny system składowiska odpadów o wartości 320.000 zł netto).
5. PGO w S
uwałkach sp. z o.o. / 1.640.031,27 zł / Rekultywacja kwatery K1 składowiska
odpadów w miejscowości Zielone Kamedulskie / 05.01.2024, Suwałki.
Na podstawie tak złożonych dokumentów Zamawiający ocenił, że ITC wykazał
Sygn. akt KIO 180/24
spełnienie każdego z trzech warunków.
{ad zarzutu z lit a)}
Po pierwsze, wy
kazał co najmniej trzy zadania polegające na wykonaniu robót
budowlanych na składowisku odpadów obejmujących roboty ziemne lub przemieszczanie
odpadów w obrębie składowiska przy użyciu sprzętu ciężkiego wraz z załadunkiem
i transportem,
o łącznej wartości nie mniejszej niż 500.000,00 zł netto każde, gdyż
przedstawił 4 takie zadania z pkt 1., 2., 3. i 5. powyżej.
Przy czym Zamawiający podniósł, że ponieważ zgodnie ze „Słownikiem języka
polskiego PWN
” przez rekultywację należy rozumieć przywracanie terenom zniszczonym
działalnością człowieka ich pierwotnego charakteru, wszystkie cztery te zadania stanowią
wymagane roboty ziemne lub przemieszczanie odpadów w obrębie składowiska przy użyciu
sprzętu ciężkiego wraz z załadunkiem i transportem.
{ad zarzutu z lit b)}
Po drugie, wykazał co najmniej jedno zadanie polegające na budowie aktywnego
systemu odgazowywania składowisk odpadów o wartości nie mniejszej niż 300.000,00 zł
netto, tj. zadanie z pkt 4
. powyżej, co jednoznacznie potwierdzają referencje.
Według Zamawiającego z brzmienia § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia nie wynika
bowiem
, że jedynie referencje podmiotu, na rzecz którego roboty budowlane zostały
wykonane, mogą potwierdzić należyte ich wykonanie. Stąd Zamawiający uznał oświadczenie
RDF sp. z o.o. w
Ostrołęce za wystarczające potwierdzenie należytego wykonania zadania
z
pkt 4. powyżej.
{ad zarzutu z lit d)}
W przekonaniu Zamawiającego deklarowana dla powyższego zadania wartość robót
dotyczących aktywnego systemu odgazowywania nie budzi wątpliwości, gdyż Odwołujący
nie przedstawi
ł żadnych dowodów i jedynie odwołuje się do porównania z innymi pracami
w innym miejscu.
{ad zarzutu z lit. c)}
Po trzecie, wykazał co najmniej jedno zadanie polegające na wykonaniu uszczelnień
składowisk odpadów z foli HDPE, tj. zadania z pkt 1. i 5. powyżej.
Zamawiający uznał za wiarygodne pismo Burmistrza Miasta Pyskowice z 10 stycznia
2024 r. pt. „Uzupełnienie do listu referencyjnego z dn. 25.11.2020 r.”, potwierdzające,
że w ramach zadania z pkt 1. Powyżej ITC wykonał uszczelnienie składowiska odpadów
z folii PEHD
przy wykonaniu rurociągu tłocznego odcieków składowiska.
Z kolei na potwierdzenie wykonania prac z pkt 5. powyżej ITC przedstawił protokół
odbioru końcowego z 5 stycznia 2024 r.
{ad zarzutu czwartego}
Sygn. akt KIO 180/24
W ocenie Zamawiającego ITC wykazał spełnienie przywołanego w odwołaniu
warunku z pkt 10.4. ppkt 2) SWZ
, gdyż w wykazie załączonym do pisma z 4 stycznia 2024 r.
wskazał, że jego własnością jest: 1) jedna spycharka gąsienicowa CATERPILLAR o mocy
124 kW, 2) dwie
koparki jednonaczyniowe na podwoziu gąsienicowym Hitachi poj. łyżki 1,2
m
, 3) dwa
samochody samowyładowcze Mercedes Arocs CWL 02160 i CWL 02170
o
ładowności 17 ton, 4)
dwa
wozidła Volvo o ładowności 28 ton, przy czym wskazano także,
że spycharka gąsienicowa i koparka jednonaczyniowa są wyposażone w silniki spełniające
wymagania emisyjne z zakresu EURO 4 oraz posiadają sprawnie działającą wentylację
kabinową wyposażoną w filtr z dodatkiem węgla aktywnego.
Z uwagi na brak podstaw do odrzucenia odwołania lub umorzenia postępowania
odwoławczego w całości, sprawa została skierowana do rozpoznania na rozprawie, podczas
której Strony podtrzymały dotychczasowe stanowisko i argumentację, a Przystępujący poparł
Zamawiającego i podniósł dodatkowo argumenty sprowadzające się do następujących
twierdzeń.
{ad zarzutu pierwszego}
Według Przystępującego, biorąc pod uwagę zakres wezwania oraz sposób opisu
przedmio
tu zamówienia, który miał dość ogólny charakter (bez załączenia przedmiaru robót,
co było przedmiotem pytań ze strony wykonawców), udzielił adekwatnych wyjaśnień.
{ad zarzutu drugiego}
Przystępujący podkreślił, że to z inicjatywy Zamawiającego przeprowadzenie wizji
lokalnej zostało przełożone na następny dzień.
{ad zarzutu trzeciego lit. a)}
Zdaniem
Przystępującego sposób sfomułowania pierwszego warunku wskazuje,
że każde roboty budowlane o łącznej wartości 500 tys. zł netto, jeżeli dotyczyły między
innymi rob
ót ziemnych lub przemieszczania odpadów w obrębie składowiska, mogły zostać
zgłoszone na poczet spełniania tego warunku.
Ponadto Przystępujący uznał za trafną wykładnię pojęcia „robót ziemnych” dokonaną
przez
Izbę w uzasadnieniu wyroku z 23 stycznia 2024 r. sygn. akt KIO 3936/23.
{ad zarzutu trzeciego lit. b) oraz d)}
Przystępujący wniósł o przeprowadzenie dowodu z umowy konsorcjum zawartej
pomiędzy ITC a RDF sp. z o.o. w związku z tamtym zamówieniem, wskazując na § 3 lit. e)
jako istotny.
{ad zarzutu trzeciego lit. c)}
Zdaniem Przystępującego również w kontekście tego warunku wykładania
prezentowana przez O
dwołującego jest nieuprawniona, a specyfika zamówienia
Sygn. akt KIO 180/24
zgłoszonego
przez przystępującego
odpowiada
wymaganiom
opisanym
przez
Zamawiaj
ącego.
Stąd według Przystępującego również z dowodów wnioskowanych przez
O
dwołującego dotyczących zamówienia w Pyskowicach wynika, że zostało wykonane
uszczelnienie wymaganym rodzajem folii [patrz
pierwszy pełny akapit na str. 7. dokumentacji
powykonawczej].
{ad zarzutu czwartego}
Przystępujący zwrócił uwagę na to, że każdą pozycję wykazu sprzętu można
przyporządkować do konkretnych pozycji wykazu środków trwałych, który złożył jako
załącznik do wyjaśnień dotyczących ceny oferty – odpowiednio są to pozycje: 1) 100., 2) 59.
I 62., 3) 73.-74., 4) 63. i 84.
{ad zarzutu trzeciego i czwartego}
Przystępujący podniósł, że z uwagi na zakres wezwań co do warunku dotyczącego
zdolności zawodowej, bądź brak takiego wezwania w zakresie warunku dotyczącego
dysponowania sprzętem, gdyby nawet uznać, że Przystępujący dotychczas nie wykazał
spełniania tych warunków, przedwczesne jest żądanie odrzucenia jego oferty na tej
podstawie,
gdyż obowiązkiem Zamawiającego jest uprzednie wezwanie do uzupełnienia
w
tym zakresie braków wykazu usług czy narzędzi.
Po przeprowadzeniu rozprawy
, uwzględniając zgromadzony materiał dowodowy,
jak
również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska wyrażone ustnie na
rozprawie i
odnotowane w protokole, Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Z art. 505 ust. 1
pzp wynika, że legitymacja do wniesienia odwołania przysługuje
wykonawcy, jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu zamówienia oraz poniósł lub może
ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy pzp.
W ocenie Izby Odwołujący wykazał, że ma interes w uzyskaniu przedmiotowego
zamówienia, gdyż złożył ofertę w tym postępowaniu o udzielenie zamówienia. Jednocześnie
mo
że ponieść szkodę w związku z zarzucanymi Zamawiającemu naruszeniami przepisów
ustawy pzp
, gdyż zaniechanie odrzucenia oferty Przystępującego uniemożliwia mu
uzyskanie tego zamówienia, na co w przeciwnym razie mógłby liczyć.
{rozpoznanie zarzutu nr 1}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Sygn. akt KIO 180/24
Zrelacjonowany
powyżej za odwołaniem (uzupełniająco za odpowiedzią
na
odwołanie) przebieg badania przez Zamawiającego ceny oferty ITC był niesporny [patrz
zbieżny opis stanu sprawy na str. 2.-4. odpowiedzi na odwołanie], a przede wszystkim
odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy, a
więc wymaga jedynie następującego
uzupełnienia i podsumowania, również w kontekście twierdzeń Zamawiającego
i
Przystępującego podnoszonych w toku postępowania odwoławczego.
Zamawiający ustalił 4 grudnia 2023 r. na 802.627,23 zł wartość szacunkową tego
zamówienia na podstawie kosztorysu inwestorskiego z maja 2023 r. dla całego
przedsięwzięcia technicznego zamknięcia i rekultywacji II sektora składowiska odpadów
innych niż niebezpieczne i obojętne zlokalizowanego przy ul. Krakowskiej 315d w Bielsku-
Białej, tj. wziął pod uwagę spośród jego dziewięciu pozycji dwie, które skorygował
odpowiednio do zakresu rzeczowego etapu objętego niniejszym zamówieniem:
• poz. 3. Wykonanie i uzupełnienie warstwy okrywowej z gruntu mineralnego lub odpadów
do tego przeznaczonych
– 316.732,00 zł dla powierzchni 0,9 ha (2.072 836,16 x 0,9 ha /
5,89 ha)
, dodatkowo pomniejszona o kwotę 239.670,09 z pkt 1* (grunt mineralny
nieprzepuszczalny)
• poz. 6. Wał ziemny z gruntu stabilizowanego – 769 358,52 zł, dodatkowo pomniejszona
o
kwotę 43793,20 zł z pkt 17/1* (grunt mineralny).
„Obliczenie wartości zamówienia…” z 4 grudnia 2023 r.]
Przedmiot tego zamówienia obejmuje roboty budowlane polegające na:
Wykonaniu pomiarów.
2. Wykonaniu
obwałowania u podnóża skarpy zachodniej i południowej zgodnie
z projektem, tj. wpierw
odkopaniu i odwinięciu istniejącej geomembrany z geowłókniną,
s
prawdzeniu i wyrównaniu podłoża, a następnie wykonaniu obwałowania o wysokości
ok. 2 m
w części zachodniej i ok. 1,5 m w części południowej z gruntu odpowiednio
zagęszczonego i pochodzącego z zasobów Zamawiającego. Po wykonaniu wału
istniejącą membranę należy ułożyć na skarpie wewnętrznej i koronie wału w celu
zapewnienia szczelności. W przypadku niewystarczającej szerokości istniejącej
membrany należy ją tak połączyć z nowymi fragmentami, aby zapewnić szczelność
połączenia. W przypadku uszkodzenia geomembrany niezbędne będzie jej naprawienie
z potwierdzeniem szczelności. Wszystkie nowe połączenia folii jw. zostaną potwierdzone
protokołami z badania szczelności.
Zdjęciu wierzchniej warstwy okrywowej z istniejącej skarpy.
Odpowiednim uformowaniu powierzchni skarpy zachodniej i południowej składowiska,
w tym
dzięki przemieszczeniu odpadów wraz z wypełnieniem dostępnej pojemności
nowymi składowanymi odpadami, z odpowiednią ich stabilizacją i zagęszczeniem.
Sygn. akt KIO 180/24
Miejscowym odsłonięciu drenażu odcieków składowiskach znajdującego się u podnóża
skarpy zachodniej celem poprawy jego sprawności dzięki wykonaniu dodatkowych
nasypów (przynajmniej w czterech miejscach) z płukanego kamienia drenarskiego itp.,
umożliwiającego przejęcie/infiltrację do istniejącego drenażu potencjalnego odcieku
gromadzącego się u podnóża powstałego obwałowania.
Uformowaniu docelowym (wynikającym z projektu zamknięcia i rekultywacji) zachodniej
i
południowej skarpy sektora lI do rzędnej 421 n.p.m.
7. Wykonaniu
lub uzupełnieniu do wymaganej grubości warstwy okrywowej ziemnej.
Potwierdzeniu osiągnięcia wymaganego kształtu bryły składowiska zgodnie
z
założeniami projektu rekultywacji dzięki wykonaniu obmiaru geodezyjnego –
współczynnik stateczności skarpy z obwałowaniem powinien wynieść FS > 1,3.
Szacowana
objętość przemieszczeń gruntu – około 30 tys. m
Prace
należy zrealizować według uaktualnionego projektu wykonawczego dla całego
przedsięwzięcia z listopada 2023 r. [stanowiącego załącznik nr 9 do SWZ].
Wykonawca robót ma zapewnić odpowiednią liczbę zatrudnionych na umowę o pracę
pracowników, którzy mają posiadać stosowane uprawnienia, kwalifikacje i dopuszczenia oraz
znajd
ować się w trakcie wykonywania robót w odpowiednim stanie psychofizycznym.
[patrz r
ozdział 5. SWZ „Opis przedmiotu zamówienia”
oraz
§ 3 „Projektu Umowy” stanowiącego załącznik nr 1 do SWZ]
Złożone przez ITC pismem z 27 grudnia 2023 r. nie czynią zadość wezwaniu
Zamawiającego z 20 grudnia 2023 r., z którego wprost wynika oczekiwanie przedstawienia
popartych dowodami wyliczeń ceny oferty, co wymagało przedstawienia przyjętych założeń
co do sposobu realizacji zamówienia w kontekście opisu przedmiotu zamówienia i kategorii
kosztów niezbędnych do należytego wykonania tego zamówienia, w tym wskazania
wybranych dla realizacji robót budowlanych rozwiązań technicznych.
Niezależnie od powyższego dla ITC jako profesjonalnego wykonawcy – którego
na
zasadzie art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy pzp obowiązuje
podwyższony miernik staranności – nie powinno budzić wątpliwości, że w powyżej opisanych
uwarunkowaniach wykazanie braku rażąco niskiego charakteru ceny oferty i jej istotnych
elementów składowych wymaga przedstawienia kalkulacji na takim poziomie
szczegółowości, który obiektywnie nadawałby się do weryfikacji. Oczywiste jest, że wymaga
to wyjścia od podstaw, czyli odpowiedniego zobrazowania sposobu wyliczenia cen
za
poszczególne prace objęte zakresem tego zamówienia. Przy czym w okolicznościach
tego postępowania przedstawienie stosownej kalkulacji nie powinno nastręczać trudności,
skoro w grę wchodziło zaledwie 8 pozycji, które można było odpowiednio wycenić dzięki
danym zawartym w projekcie wykonawczym.
Sygn. akt KIO 180/24
Pomimo deklarowania na wstępie wyjaśnień, że:
• wyliczenie ceny ofertowej poprzedzone zostało (…) dogłębną analizą opisu
przedmiotu zamówienia, wraz z wszelkimi wymogami zamawiającego dotyczącymi
realizacji zadania objętego zamówienia;
• kalkulacja cen ofertowych odbyła się z uwzględnieniem wszystkich kosztów
bezpośrednich i pośrednich, a także pozostałych nakładów rzeczowych i robocizny,
towarzyszących realizacji tego typu zadania
• kalkulacja uwzględnia także niewielki zysk firmy, który został obliczonych na
całkowicie zadawalającym (…) poziomie
– w żaden sposób nie znalazło to przełożenia na przedstawienie konkretnych i poddających
się weryfikacji danych.
W sytuacji nieprzedstawienia przez ITC jakiejkolwiek kalkulacji ceny oferty, czyli
kosztorysu
w odniesieniu do czynności wyspecyfikowanych jako zakres przedmiotu
zamówienia w SWZ, z wykorzystaniem danych wynikających z załączonego do SWZ
projektu wykonawczego, z
udzielonych wyjaśnień nic konkretnego nie wynika. Sprowadzają
się one bowiem do ogólnych zapewnień lub powołania się generalnie opisane czynniki, które
w przekonaniu ITC pozwoliły mu na konkurencyjną wycenę przedmiotu zamówienia, na czele
z
posiadaniem dużego doświadczenia, zatrudnianiem wykwalifikowanych pracowników,
dysponowaniem własnym parkiem maszynowym, wypracowanymi rabatami (które tylko
w
odniesieniu do paliwa można uznać za potwierdzone) etc.
Nawet w kwestii zgodności z przepisami dotyczącymi kosztów pracy oraz przepisami
z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego wyjaśnienia sprowadzają się do
generalnych zapewnień, że wszystko, co wynika z tych przepisów zostało uwzględnione
w
cenie oferty. Na podstawie tak ogólnikowych wyjaśnień nie sposób stwierdzić praca ilu
osób i w jakim wymiarze czasowym została skalkulowana w ramach kosztów wykonania tego
zamówienia. W takiej sytuacji nic nie wnoszą załączone jako dowody dokumenty. Załączone
mowy
o pracę mogą tylko potwierdzać fakt zatrudniania danych osób za minimalnym
wynagrodzeniem obowiązującym do końca 2023 r. Z kolei zaświadczenie z ZUS-u
o
niezaleganiu z opłacaniem składek służy wykazaniu braku podstaw do wykluczenia
wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia.
Reasumując, Zamawiający nie uzyskał w odpowiedzi na wystosowane wezwanie
konkretnych i szczegółowych informacji, które pozwoliłyby na zweryfikowanie ceny oferty
ITC
, w tym ustalenie, w jaki konkretnie sposób ogólnikowo powoływane czynniki przełożyły
się na obniżenie tej ceny, której wysokość wzbudziła przecież poważne wątpliwości
Zamawiającego.
Sygn. akt KIO 180/24
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że odwołanie jest zasadne.
Odwołujący zasadnie domaga się odrzucenia oferty Przystępującego na podstawie
art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 ustawy
pzp, gdyż Zamawiający powinien ocenić
złożone w trybie art. 224 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy pzp przez Przystępującego wyjaśnienia jako
nieuzasadniające ceny złożonej przez niego oferty.
Zgodnie z art. 224 ust. 1 pzp jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części
składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą
wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie
z
wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych
przepisów, zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów
w
zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych.
Przy czym według art. 224 ust. 2 pzp w przypadku gdy cena całkowita oferty złożonej
w terminie jest niższa o co najmniej 30% od: 1) wartości zamówienia powiększonej o należny
podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania lub średniej
arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert niepodlegających odrzuceniu na podstawie
art.
226 ust. 1 pkt 1 i 10, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa
w
ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają
wyjaśnienia; 2) wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług,
zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły po wszczęciu postępowania,
w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych, zamawiający może zwrócić się o udzielenie
wyjaśnień, o których mowa w ust. 1.
Art. 224 ust. 3 pzp stanowi, że wyjaśnienia, o których mowa w ust. 1, mogą dotyczyć
w
szczególności: 1) zarządzania procesem produkcji, świadczonych usług lub metody
budowy; 2) wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo korzystnych warunków dostaw,
usług albo związanych z realizacją robót budowlanych; 3) oryginalności dostaw, usług
lub
robót budowlanych oferowanych przez wykonawcę; 4) zgodności z przepisami
dotyczącymi kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa
od
minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych
na
podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu
za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207) lub przepisów odrębnych właściwych dla spraw,
z
którymi związane jest realizowane zamówienie; 5) zgodności z prawem w rozumieniu
przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej; 6) zgodności
z
przepisami z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego, obowiązującymi
w
miejscu, w którym realizowane jest zamówienie; 7) zgodności z przepisami z zakresu
ochrony środowiska; 8) wypełniania obowiązków związanych z powierzeniem wykonania
Sygn. akt KIO 180/24
części zamówienia podwykonawcy.
Przy czym według art. 224 ust. 4 pzp w przypadku zamówień na roboty budowlane
lub usługi zamawiający jest obowiązany żądać wyjaśnień, o których mowa w ust. 1,
co
najmniej w zakresie określonym w ust. 3 pkt 4 i 6.
Według art. 224 ust. 5 pzp obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej
ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy.
Art. 224 ust. 6 pzp stanowi, że odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną
lub
kosztem, podlega oferta wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym
terminie, lub jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie
ceny lub kosztu.
Z kolei zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 8 pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli
zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Ponadto na mocy art. 537 pkt 1 pzp ciężar dowodu, że oferta nie zawiera rażąco
niskiej ceny, spoczywa na wykonawcy, który ją złożył, jeżeli jest stroną albo uczestnikiem
postępowania odwoławczego.
Ponieważ ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych {dalej:
„popzp”} zawierała zbliżone uregulowania, w przeważającej mierze zachowuje aktualność
dorobek doktryny i orzecznictwa wypracowany na tle stosowania poprzednio obowiązujących
przepisów.
Należy rozważyć, co oznacza termin „rażąco niska cena”. Jak trafnie wskazano
w
wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 28 kwietnia 2008 r. sygn. akt XIX Ga 128/08
przepisy ustawy pzp nie określają definicji pojęcia rażąco niskiej ceny. Punktem odniesienia
do jej określenia jest przedmiot zamówienia i przyjąć można, że cena rażąco niska to taka,
która jest nierealistyczna, niewiarygodna w porównaniu do cen rynkowych podobnych
zamówień i ewentualnie innych ofert złożonych w toku postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego.
Przy braku takiej legalnej definicji „rażąco niskiej ceny” orzecznictwo sądów
okręgowych oraz Krajowej Izby Odwoławczej, a wcześniej orzecznictwo arbitrażowe,
wypracowało pewne cząstkowe lub opisowe rozumienie tego pojęcia. I tak w wyroku Izby
z
28 marca 2013 r. sygn. akt KIO 592/13 zauważono, że o cenie rażąco niskiej można mówić
wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez
wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Ponadto w wyroku z 4 sierpnia 2011 r. sygn. akt
KIO 1562/11 wskazano, że cena rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia będzie
ceną odbiegającą od jego wartości, a rzeczona różnica nie będzie uzasadniona
obiektywnymi względami pozwalającymi danemu wykonawcy, bez strat i finansowania
wykonania zamówienia z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne, zamówienie
to
wykonać. W podsumowaniu stwierdzono, że cena rażąco niska jest ceną nierealistyczną,
Sygn. akt KIO 180/24
nieadekwatną do zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot zamówienia,
zakładającą wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie nie
jest ceną rynkową, tzn. generalnie niewystępującą na rynku, na którym ceny wyznaczane są
m.in. poprzez ogólną sytuację gospodarczą panującą w danej branży i jej otoczeniu
biznesowym, postęp technologiczno-organizacyjny oraz obecność i funkcjonowanie uczciwej
konkurencji podmiotów racjonalnie na nim działających. Podobnie według powszechnie
przywoływanej w doktrynie i orzecznictwie definicji zawartej w uzasadnieniu wyroku Sądu
Okręgowego w Katowicach z 30 stycznia 2007 r. sygn. akt XIX Ga 3/07 o cenie rażąco
niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych
wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Rażąco niska cena jest
to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od realiów rynkowych. Przykładem może być
oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub wytworzenia albo oferowanie usług
za
symboliczną kwotę. Natomiast Sąd Okręgowy w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z 23
kwietnia 2009 r. sygn. akt XII Ga 88/09 wskazał następujące kryteria określające cenę
rażąco niską: odbieganie całkowitej ceny oferty od cen obowiązujących na danym rynku
w
taki sposób, że nie ma możliwości realizacji zamówienia przy założeniu osiągnięcia zysku;
zaoferowanie ceny, której realizacja nie pozwala na utrzymanie rentowności wykonawcy
na
tym zadaniu; niewiarygodność ceny z powodu oderwania jej od realiów rynkowych.
Pomimo generalnej adekwatności powyższych definicji, występowanie w nich,
po pierwsze
– nieostrych terminów definiujących (takich jak „nierealistyczność”,
„niewiarygodność”, „nieadekwatność”, „znaczne odbieganie” etc.), po drugie – terminów
niewyraźnych (takich jak „nieopłacalność”, „koszt wytworzenia”, „rentowność na zadaniu”),
powoduje, że mają one ograniczoną przydatność przy rozstrzyganiu konkretnych
przypadków wystąpienia rażąco niskiej ceny. W szczególności powyższe definicje
nie
wyjaśniają, jakiego rodzaju koszty przedsiębiorstwa ma pokrywać cena ofertowa ani nie
wskazują do jakich wskaźników lub progów rentowności postulat opłacalności ceny się
odnosi (np. w jakim stopniu zaoferowana cena ma wpływać na wynik finansowy całej
jednostki lub jej inne wskaźniki ekonomiczne, chociażby wskaźniki płynności finansowej).
Wydaje się, że co do zasady rażąco niską będzie cena niepokrywająca średniego
jednostkowego kosztu zmiennego wykonania, czyli pogarszająca wynik finansowy
przedsiębiorstwa. Zawsze jednak konieczne jest, aby cena oferty była rażąco niska
w
stosunku do przedmiotu zamówienia, a dokładniej – jak wynika z przywołanych powyżej
wypowiedzi orzecznictwa i opinii UZP
– jego wartości rynkowej. W konsekwencji wartość
rynkowa przedmiotu zamówienia, obejmująca jego pełny zakres i wszystkie konieczne
do
jego wykonania nakłady kosztowe, ustalana przez porównanie cen występujących
w
danej branży dla określonego asortymentu, stanowić będzie punkt odniesienia dla ceny
Sygn. akt KIO 180/24
rażąco niskiej.
Kluczowe znaczenie dla tej sprawy ma jednak
norma prawna wynikająca z art. 224
ust. 6 ustawy pzp, zgodnie z którą, jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z dowodami nie
uzasadniają podanej w ofercie ceny (hipoteza), oferta ta podlega odrzuceniu jako oferta z
rażąco niską ceną (dyspozycja). Obecnie obowiązująca regulacja wprost odzwierciedla
interpretację poprzednio obowiązującego art. 90 ust. 3 popzp, który literalnie stanowił,
że zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz ze
złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku
do
przedmiotu zamówienia. Oczywiste było bowiem, że za takie „potwierdzenie”, które
rzadko wprost wynika ze złożonych wyjaśnień wraz z dowodami, należy również poczytać
sytuację, w której nie potwierdzają one, że cena oferty nie jest rażąco niska. De lege lata nie
może być również wątpliwości, że niewykazanie przez wezwanego do wyjaśnień
wykonawcę, że cena jego oferty nie jest rażąco niska mieści się w zakresie hipotezy normy
prawnej dotyczącej oferty zawierającej rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia, którą w takiej sytuacji, zgodnie z dyspozycją tej normy, zamawiający
obowiązany jest odrzucić (art. 226 ust. 1 pkt 8 pzp).
Należy wziąć pod uwagę, że zgodnie z art. 537 pkt 1 pzp (art. 190 ust. 1a popzp)
ciężar dowodu, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa na wykonawcy, który ją
złożył, jeżeli jest stroną albo uczestnikiem postępowania odwoławczego. Jednocześnie z art.
224 ust. 5 pzp
(art. 90 ust. 2 popzp) wynika, że obowiązek ten spoczywa na wykonawcy już
na etapie składania wyjaśnień zamawiającemu. Oznacza to, że w toku postępowania
odwoławczego Izba bada prawidłowość dokonanej przez zamawiającego oceny złożonych
mu wyjaśnień i dowodów, a dodatkowe okoliczności i dowody zgłoszone na ich
potwierdzenie przez przystępującego nie mogą być brane pod uwagę.
Ponadto skoro według art. 513 pkt 1 i 2 pzp (art. 180 ust. 1 popzp) odwołanie
przysługuje na niezgodną z przepisami ustawy czynność lub zaniechanie czynności,
do
której zamawiający był obowiązany na podstawie ustawy, dokonując oceny czynności
zamawiającego polegającej na wyborze oferty przystępującego po udzieleniu przez niego
wyjaśnień dotyczących ceny tej oferty, odwołujący jest zobligowany li tylko do poważenia
prawidłowości dokonanej przez zamawiającego oceny tych wyjaśnień. W konsekwencji Izba
zobligowana jest wyłącznie do zbadania, czy wyjaśnienia złożone zamawiającemu przez
wezwanego wykonawcę uzasadniły należycie cenę jego oferty.
Reasumując, z przywołanych powyżej przepisów wynika, że w toku postępowania
odwoławczego nie można już uzupełnić uprzednio złożonych wyjaśnień, w tym zgłosić
dowodów, gdyż kognicja Izby ogranicza się do zbadania w kontekście zarzutów odwołania,
czy wyjaśnienia złożone zamawiającemu zostały przez niego prawidłowo ocenione.
Sygn. akt KIO 180/24
Należy podkreślić, że nawet przed obarczeniem wykonawcy wezwanego w trybie
art.
224 ust. 1 pzp (90 ust. 1 popzp) obowiązkiem uregulowanym aktualnie wprost w art. 224
ust. 5 pzp (art. 90 ust. 2 popzp), konsekwentnie wskazywano w orzecznictwie, że dla
zakwalifikowania oferty do dalszego postępowania nie jest wystarczające złożenie
jakichkolwiek wyjaśnień, lecz wyjaśnień odpowiednio umotywowanych, przekonujących,
że zaproponowana oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny [por. uzasadnienia wyroków
Sądu Okręgowego w Warszawie wydanych: 5 stycznia 2007 r. sygn. akt V Ca 2214/06,
lutego 2014 r. sygn. akt V Ca 3765/13 (dotyczył wyroku Izby z 22 października 2013 r.
sygn. akt KIO 2354/13) oraz 17 lutego 2014 r. sygn. akt V Ca 3547/13 (dotyczył wyroku Izby
z 7 października 2013 r. sygn. akt: KIO 2216/13, KIO 2221/13]. Jak trafnie wskazał Sąd
Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 8 czerwca 2006 r. sygn. akt V Ca 459/06
postępowanie wyjaśniające ma utwierdzić zamawiającego, że dokonana przez niego
wstępna ocena oferty jest prawidłowa lub nie. Jeśli lektura wyjaśnień pozostawia istotne
wątpliwości co do tego, że wykonanie przedmiotu zamówienia za cenę wskazaną w ofercie
jest możliwe, zamawiający jest zobowiązany do odrzucenia oferty.
Zaznaczenia przy tym wymaga, że w tej sprawie przy badaniu prawidłowości
dokonanej przez Zamawiającego oceny wyjaśnień za właściwy punkt odniesienia należało
przyjąć wyłącznie treść złożonych mu wyjaśnień, gdyż wezwanie Zamawiającego w trybie
art.
224 ust. 1 pzp wszczęło procedurę, w której Przystępujący obciążony został ciężarem
wykazania prawidłowości zaoferowanej ceny, a złożenie wyjaśnień niepotwierdzających tej
okoliczności skutkować powinno obowiązkiem odrzucenia jego oferty, bez stwarzania mu
kolejnych możliwości złożenia bardziej szczegółowych czy też lepiej udokumentowanych
wyjaśnień. Jak słusznie podkreśla się w orzecznictwie Izby, skierowanie powtórnego
wezwania do złożenia wyjaśnień możliwe jest tylko w szczególnie uzasadnionych
przypadkach i może dotyczyć wykonawcy, który rzetelnie złożył pierwsze wyjaśnienia,
np.
gdy w świetle złożonych wcześniej wyjaśnień pojawiły się u zamawiającego nowe
wątpliwości. Izba w pełni podziela pogląd wyrażony uprzednio m.in. w wyroku z 13
października 2014 r. sygn. akt KIO 2025/14 oraz w wyroku z 28 lipca 2017 r. sygn. akt
1431/17, że ponowienie wezwania nie może stanowić próby ratowania oferty, wówczas gdy
wykonawca składa wyjaśnienia zbyt ogólne, niekonkretne, nierzeczowe, niepoparte faktami,
wykonawca ma bowiem obowiązek dołożyć wszelkich starań, aby na pierwsze wezwanie
zamawiającego rzetelnie wyjaśnić okoliczności, które uzasadniają wysokość ceny jego
oferty. Zamawiający nie może wzywać jednak wykonawcy kilkakrotnie do uszczegółowienia
i
skonkretyzowania ogólnikowych twierdzeń podanych wcześniej, gdyż prowadziłoby to do
naruszenia zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, polegające
na
sugerowaniu wykonawcy, jakie wyjaśnienia powinien ostatecznie złożyć.
Sygn. akt KIO 180/24
Reasumując, w rozpoznawanej sprawie skutecznie została podważona prawidłowość
zaakceptowania przez Zamawiającego złożonych mu wyjaśnień jako nieuzasadniających
ceny oferty, co obligowało Zamawiającego do jej odrzucenia. Pomimo powołania się
w
ramach odpowiedzi na odwołanie na adekwatne wypowiedzi orzecznictwa Zamawiający
nie zastosował w praktyce wynikających z nich wskazówek.
{rozpoznanie zarzutu nr 2}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Niesporne było, że ITC uczestniczył w obligatoryjnej wizji lokalnej w terminie
uzgodnionym z
Zamawiającym, tj. 19 grudnia 2023 r.
Zamawiający zastrzegł, że w przypadku braku odbycia wymaganej obligatoryjnie wizji
lokalnej odrzuci ofertę zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 18 ustawy pzp [patrz pkt 34. SWZ].
Z uzasadnienia odwołania nie wynika, na czym miałoby polegać naruszenie przez
Zamawiającego art. 131 ust. 2 pkt 1 ustawy pzp w sytuacji, gdy niesporne jest,
że Zamawiający wymagał złożenia oferty po przeprowadzeniu wizji lokalnej, a przedmiotem
zaskarżenia nie jest wyznaczenie terminu składania ofert bez uwzględnienia czasu
niezbędnego do zapoznania się przez wykonawców z informacjami koniecznymi
do przygotowania oferty
, w szczególności krótszego od ustawowych terminów minimalnych.
Okoliczności podniesione w uzasadnieniu odwołania nie wskazują na nierówne
traktowanie przez Zamawiającego Konsorcjum w stosunku do ITC, gdyż niesporne jest,
że obu wykonawcom umożliwiono przeprowadzenie wizji lokalnej.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut jest niezasadny.
Według art. 226 ust. 1 pkt 18 ustawy pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli została
złożona bez odbycia wizji lokalnej, w przypadku gdy zamawiający tego wymagał
w
dokumentach zamówienia.
Jak to powyżej ustalono, nie wypełniła się hipoteza normy wynikającej z powyższej
regulacji. W konsekwencji Zamawiający nie mógł odrzucić oferty Przystępującego.
{rozpoznanie zarzutu nr 3
– zarzuty z lit. a)-d)}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Sygn. akt KIO 180/24
Zrelacjonowane
powyżej za odwołaniem lub odpowiedzią na odwołanie: brzmienie
warunku z pkt 10.4. ppkt 1 SWZ,
określającego wymaganą zdolność zawodową wykonawcy
przez sprecyzowanie de facto
trzech warunków, treść pierwotnego i uzupełnionego wykazu
robót oraz niektórych referencji złożonych przez ITC w celu wykazania spełniania tego
warunku,
jeżeli poniżej nie zaznaczono inaczej, odpowiadają rzeczywistemu stanowi rzeczy
i
stanowią okoliczności niesporne.
Odnośnie pierwszego z tych warunków niesporne było, że wszystkie pięć pozycji
uzupełnionego wykazu robót ITC dotyczy rekultywacji składowisk odpadów, czyli
przywrócenia zajmowanym przez nie terenom ich pierwotnego charakteru, co wymaga
w
szczególności robót ziemnych lub przemieszczania odpadów w obrębie składowiska przy
użyciu ciężkiego sprzętu, a także, że z uwagi na wymaganie, aby każdorazowo wartość
wykonanych robót wynosiła co najmniej 500 tys. zł, na poczet spełniania tego warunku nie
mo
gła być wzięta pod uwagę poz. 4.
Zarówno literalne sformułowanie postanowienia z pkt 10.4. ppkt 1 tiret pierwsze,
jak i
przedmiot tego zamówienia, którego zdolność wykonania ma być dzięki temu warunkowi
zweryfikowana, wskazują, że na taką co najmniej wartość mają opiewać roboty ziemne
lub
przemieszczanie gruntu z użyciem ciężkiego sprzętu, gdyż tylko te rodzaje robót mają
w
tym kontekście znaczenie.
O tym, że właśnie tak został zrozumiany ten warunek również przez ITC świadczy
sposób wypełnienia przez niego wykazu robót, w którym dla pozycji dotyczących wykazania
tego warunku, oprócz podania ogólnej wartości, w ramach opisu rodzaju wykonanych robót
podał odrębnie, że zakres obejmował m.in. wykonanie robót ziemnych oraz przemieszczanie
odpadów w obrębie składowiska przy użyciu sprzętu ciężkiego wraz z załadunkiem
i
transportem o łącznej wartości powyżej 500 000,00 zł netto.
Tym samym cały zarzut z lit. a) [wywiedziony na str. 15. odwołania] opiera się
na
opisaniu treści wykazu robót ITC niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, począwszy
od twierdzenia, jakoby ITC ograniczył się do podawania wyłącznie wartości całego kontraktu,
a nie podał wartości robót istotnych dla potwierdzenia spełniania warunku. W konsekwencji
bezprzedmiotowy jest cały wywód prawny, kładący nacisk na znaczenie podania
odpowiednich informacji
w ramach wykazu, jako oświadczenia własnego wykonawcy
składanego na potrzeby danego postępowania, w przeciwieństwie do wystawianych przez
podmiot trzeci referencji.
W konsekwencji za spóźnione należało uznać wdanie się przez Odwołującego
dopiero na rozprawie w spór co do tego, czy zgodnie z oświadczeniem zawartym w wykazie
wartość odnośnych robót przekraczała wymagany próg, w tym co do rozumienia „robót
ziemnych”, a złożone w tym zakresie na rozprawie dowody uznać za bez znaczenia
Sygn. akt KIO 180/24
rozpoznania zarzutu wywiedzionego w odwołaniu.
Tym niemniej ze
słownikowego znaczenia „rekultywacji” nie wynika logicznie wniosek,
jak chciałby Zamawiający, jakoby przywracanie pierwotnego charakteru terenom
zniszczonym działalnością człowieka wymagało wyłącznie robót ziemnych lub
przemieszczania odpadów. Przy czym Zamawiający uznał, wbrew powyżej przywołanemu
sposobowi wypełnienia przez ITC wykazu robót, że również nowa poz. 5. zgłoszona została
również na poczet spełniania pierwszego warunku.
Reasumując, dowody z dokumentacji postępowania nie potwierdzają niewykazania
przez Przystępującego pierwszego z warunków wymagającego uprzedniego trzykrotnego
należytego wykonania takich robót o tej wartości.
Niesporne było, że w celu wykazania drugiego z warunków, o którym mowa w pkt
10.4. ppkt 1 tiret drugie, wymagającego uprzedniego choćby jednokrotnego należytego
wykonania aktywnego systemu odgazowywania składowisk odpadów o wartości co najmniej
300 tys. zł netto, ITC zgłosiło poz. 1. i 4. wykazu robót (z tym że, wbrew temu, co wskazano
w
odwołaniu, opis pierwszej z nich nie uległ zmianie).
Odnośnie poz. 1. Odwołujący wykazał, że zadeklarowane w wykazie przez ITC
przekraczanie wymaganego progu wartościowego nie znajduje pokrycia w harmonogramie
rzeczowo-
finansowym, stanowiącym załącznik nr 2 do umowy nr GK/RKL.272.050.2018
zawartej 12 grudnia 2018 r. pomiędzy Gminą Pyskowice a ITC, gdzie w poz.5. wykonanie
studni i
instalacji odgazowania zostało wycenione na 61.503,69 zł brutto [patrz pliki pdf:
umowa_(1)[11], scan_20010101044032].
Z kolei ani Zamawiający, ani Przystępujący nie byli
w stanie tego podważyć, w szczególności nie wykazali w tym zakresie jakiejkolwiek
inicjatywy dowodowej
, zresztą z odpowiedzi na odwołanie wynika, że Zamawiający tylko poz.
4. poczytał za spełniającą ten warunek udziału w postępowaniu.
Jednakże Odwołujący wykazał również, że w poz. 4. wykazu ujęto de facto wycinek
obowiązków spoczywających na RDF sp. z o.o. z siedzibą w Ostrołęce, MPK Pure Home
sp. z o.o. z
siedzibą w Ostrołęce i ITC jako poddzierżawcy z tytułu umowy poddzierżawy
zawartej 15 listopada 2018 r.
z Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej w Rucianem-Nidzie
w celu
przeprowadzenia rekultywacji wraz z jej finansowaniem (§ 2 ust. 1 tej umowy) {patrz
pliki pdf: umowa_(1),
Umowa poddzierżawy[96], Aneks do umowy poddzierżawy[72]}.
Co więcej, zawarcie przez tych trzech wykonawców 24 października 2018 r. umowy
konsorcjum w celu ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego pn. „Poddzierżawa
nieruchomości zamkniętego składowiska odpadów w miejscowości Wólka” oraz jego
wykonania (§ 1), przewidującej ich solidarną odpowiedzialność względem zamawiającego
za
niewykonanie lub nienależyte wykonanie powyższego zamówienia (§ 4 ust. 1), przy czym
w
ramach wewnętrznego podziału obowiązków ITC miało wykonać wszelkie prace
Sygn. akt KIO 180/24
na
składowisku, w tym zapewnić odpowiedni personel i maszyny (§ 3 lit. e.), uprawnionym
do
wystawiania zamawiającemu faktur VAT była RDF sp. z o.o. jako lider konsorcjum, która
miała następnie rozliczać się z partnerami konsorcjum (§ 5 ust. 1 i 2) – wynika wprost z tej
umowy złożonej na rozprawie jako dowód przez Przystępującego.
Jednocześnie poza wszelkim sporem jest okoliczność, że w treści wykazu poz. 4.
została opisana jako roboty budowlane wykonane przez ITC na rzecz RDF sp. z o.o.,
ta
ostania spółka w takim charakterze występuje w załączonej referencji z 14 maja 2021 r.,
a
ITC nie powoływało się na wynikające z § 9 ust. 1 pkt 1 in fine rozporządzenia uprawnienie
do złożenia innych niż pochodzące od podmiotu, na rzecz którego roboty budowlane zostały
wykonane, w sytuacji, gdy wykonawca z przyczyn niezależnych od niego nie jest w stanie
uzyskać takich dokumentów.
Reasumując, powyższe jest wystarczające dla stwierdzenia, że wbrew treści
dokumentów przedstawionych Zamawiającemu Przystępujący nie powinien na ich podstawie
zostać uznany za spełniającego drugi warunek, pomimo niewykazania przez Odwołującego,
że w przypadku przedsięwzięcia z poz. 4. wykazu robót ITC również wskazywana wartość
wykonanego systemu odgazowywania jest mniejsza niż wymagana.
Niesporne było, że w celu wykazania trzeciego z warunków, o którym mowa w pkt
10.4. ppkt 1.
tiret trzecie, wymagającego uprzedniego choćby jednokrotnego należytego
wykonania uszczelni
eń składowiska odpadów z folii HDPE [w innym zapisie PEHD],
ITC
zgłosiło poz. 1. i 5. wykazu robót. Przy czym ta ostania pojawiła się na skutek
wystosowanego 8 stycznia 2024 r. w trybie art. 128 ust. 1 ustawy pzp
przez Zamawiającego
wezwania
do uzupełnienia pierwotnie złożonych w tym zakresie dokumentów.
Zarówno literalne sformułowanie postanowienia z pkt 10.4. ppkt 1 tiret trzecie,
jak i
przedmiot tego zamówienia, którego zdolność wykonania ma być dzięki temu warunkowi
zweryfikowana, nie prowadzą do najdalej idącego wniosku, jaki został wywiedziony
w od
wołaniu. Wręcz przeciwnie, skoro opis przedmiotu tego zamówienia przewiduje
odpowiednio uzupełnienie lub naprawę geomembrany składowiska w miarę potrzeb
wynikłych przy wykonywaniu obwałowania skarpy [patrz pkt 2. rozdziału 5. SWZ przywołany
w ramach ustaleń dotyczących zarzutu nr 1], tym bardziej nie można dopatrywać się w opisie
warunku nieproporcjonalnego wymagania, które wprost nie zostało tam zapisane. Brak
określenia minimalnego progu wartościowego wykonanych robót, jak w przypadku
poprzednich warunków, oraz niewymaganie dysponowania zgrzewarką folii w ramach
warunku dotyczącego zdolności technicznej dodatkowo wskazują, że nie była wymagane
doświadczenie w kompleksowym uszczelnianiu całego składowiska odpadów. Zamawiający
w odpowiedzi na pytanie nr 1 wyjaśnił, że wykonanie uszczelnienia kwatery składowiska,
czyli jego
części, będzie wystarczające dla wykazania spełnienia określonego przez niego
Sygn. akt KIO 180/24
warunku.
Wydaje się zatem, że również wykonanie uszczelnień nawet fragmentów kwater
składowiska mogłoby być również wzięte pod uwagę.
Z kolei
ITC w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego oprócz stosownych
wyjaśnień, popartych załączeniem źródłowych dokumentów, złożyło również datowane na 10
stycznia 2024 r. uzupełnienie referencji wydanych 25 listopada 2020 r. – w którym Gmina
Pyskowice w
prost potwierdziła, że w ramach przedsięwzięcia dotyczącego rekultywacji IV
kwatery składowiska odpadów w Pyskowicach, a konkretnie przy wykonaniu rurociągu
tłocznego odcieków, ITC wykonała również uszczelnienia z folii PEHD.
Odwołujący wykazał jednak, że według opisu przedmiotu tamtego zamówienia,
rurociąg tłoczny miał być tak poprowadzony wzdłuż krawędzi kwater I-III, aby nie uszkodzić
ich uszczelnienia
, co według dokumentacji powykonawczej (opatrzonej na pierwszej stronie
dopiskiem: „Zmian nie wprowadzono”) zostało dotrzymane [patrz przedostatni akapit w pkt
zarówno w załączniku nr 5 do SWZ (załączonym do odwołania), jak i w dokumentacji
powykonawczej z pliku pdf ksero-bi08269620240118133531
(dowód z rozprawy)]. Co więcej,
Przystępujący na rozprawie wpierw powołał się na to, że w dokumentacji powykonawczej
mowa jest o tym, że skarpy i dno zostały uszczelnione m.in. folią PEHD, zapominając
jednak, że jest to fragment opisu stanu istniejącego przed wykonaniem przez niego robót
[patrz pierwszy pełny akapit na str. 7. z pkt 2.0. Ogólna charakterystyka]. Ostatecznie
Odwołujący przyznał na rozprawie, że konieczność wykonania uszczelnień wynikła
z
uszkodzeń istniejącej warstwy przy wykonywaniu wspomnianego rurociągu tłocznego.
Taki stan rzeczy oznacza, że wykonanie tych uszczelnień nie nastąpiło w ramach
wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z warunkami tamtego zamówienia, a jako
swoista naprawa tego, co niezgodnie z tymi warunkami zostało uszkodzone, więc nie
powinno być brane pod uwagę na poczet spełniania warunku wymagającego należytego
wykonania robót budowlanych.
Jednakże zarzut zawarty w odwołaniu nie dotyczy poz. 5., o którą ITC dodatkowo
uzupełniło wykaz robót w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego do wykazania spełniania
przedmiotowego warunku, co zostało wzięte pod uwagę przez Zamawiającego, jak wynika
z
odpowiedzi na odwołanie. Natomiast Odwołujący dopiero na rozprawie, czyli po upływie
zawitego terminu na wniesienie odwołania zgłosił zastrzeżenia co do tej pozycji wykazu
robót.
Kluczowe znaczenie ma jednak fakt,
bezsporny acz przemilczany w odwołaniu,
że w zakresie powyżej ustalonych braków w wykazaniu wymaganej zdolności zawodowej
ITC nie było wzywane do ich uzupełnienia w trybie art. 128 ust. 1 ustawy pzp, a jednocześnie
odwołanie nie zawiera zarzutu naruszenia przez Zamawiającego tego przepisu, co trafnie
podniósł Przystępujący na rozprawie. Innymi słowy o ile Zamawiający nieprawidłowo,
Sygn. akt KIO 180/24
bo
przedwcześnie zweryfikował pozytywnie spełnianie przez ITC warunku w zakresie,
o
którym mowa w pkt 10.4. ppkt 1 tiret drugie SWZ, o tyle nie jest to wystarczające
dla
uznania, że oferta ITC powinna zostać odrzucona jako złożona przez wykonawcę
podlegającego wykluczeniu, gdyż ITC mogłoby w pełni wykazać wymaganą do wykonania
tego
zamówienia zdolność zawodową.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut jest niezasadny.
Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt lit. b ustawy pzp z
amawiający odrzuca ofertę, jeżeli
została złożona przez wykonawcę niespełniającego warunków udziału w postępowaniu.
Przy
czym z art. 128 ust. 1 ustawy pzp wynika, że jeżeli wykonawca nie złożył
podmiotowych środków dowodowych, są one niekompletne lub zawierają błędy, zamawiający
wzywa wykonawcę odpowiednio do ich złożenia, poprawienia lub uzupełnienia
w
wyznaczonym terminie, chyba że oferta wykonawcy podlega odrzuceniu z innych
powodów lub zachodzą przesłanki unieważnienia postępowania.
Z kolei art. 554
ust. 1 pkt 1 ustawy pzp stanowi, że Izba uwzględnia odwołanie
w
całości lub w części, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ
na
wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Przy czym według art. 552 ust. 1 pzp
wydając wyrok, Izba bierze za podstawę stan rzeczy ustalony w toku postępowania
odwoławczego. Wreszcie art. 555 ustawy pzp stanowi, że Izba nie może orzekać co
do
zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu.
Ten ostatni przepis
[w poprzednim stanie prawnym był on zamieszczony w art. 192
ust 7 ustawy pzp z 2004 r.]
oznacza, że niezależnie od wskazywanego w odwołaniu
przepisu, którego naruszenie jest zarzucane zamawiającemu, Izba jest uprawniona do oceny
prawidłowości zachowania zamawiającego (podjętych lub zaniechanych czynności), jedynie
przez pryzmat sprecyzowanych w odwołaniu okoliczności, przede wszystkim faktycznych,
ale i prawnych. Mają one decydujące znaczenie dla ustalenia granic kognicji Izby przy
rozpoznaniu sprawy, gdyż konstytuują zarzut podlegający rozpoznaniu. W konsekwencji o ile
dowody na mocy art. 535 ustawy pzp
odwołujący może przedstawiać aż do zamknięcia
rozprawy, o tyle okoliczności, z których chce wywodzić skutki prawne musi uprzednio
zawrzeć w odwołaniu, pod rygorem ich nieuwzględnienia przez Izbę z uwagi na art. 555 pzp .
Należy rozgraniczyć bowiem okoliczności faktyczne konstytuujące zarzut, czyli określone
twierdzenia o faktach, z których wywodzone są skutki prawne, od dowodów na ich poparcie.
W orzecznictwie Izby takie stanowisko należy uznać za utrwalone. Ponadto art. 516
ust. 1 pkt 7-10 p
zp stanowi, że odwołanie powinno wskazywać czynność lub zaniechanie
zamawiającego, którym zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy, zawierać zwięzłe
Sygn. akt KIO 180/24
przedstawienie zarzutów, określać żądanie oraz wskazywać okoliczności faktyczne i prawne
uzasadniające wniesienie odwołania. Z przepisów tych wynika zatem, że samo wskazanie
czynności zamawiającego oraz naruszonych przez niego przepisów ustawy nie tworzy
zarzutu. Zarzut jest substratem okoliczności faktycznych i prawnych, które powinny być
wskazane w odwołaniu i to właśnie one zakreślają granice rozpoznania odwołania. Oznacza
to, że niezależnie od podstawy prawnej wskazanego naruszenia, nowe okoliczności
faktyczne podnoszone dopiero na rozprawie stanowią nowe zarzuty, które nie były zawarte
w
odwołaniu. W związku z tym nie mogą one być brane pod uwagę w trakcie rozpoznania
odwołania przez Izbę, gdyż byłoby to niezgodne z ww. przepisami obowiązującymi
w
postępowaniu odwoławczym przed Izbą. Dopuszczenie rozszerzania przez odwołujących
zakresu pierwotnych zarzutów lub ich modyfikacji na rozprawie prowadziłoby też w istocie do
przedłużenia ustawowego terminu na wnoszenie odwołań. Ponadto w razie rozpoznania
przez Izbę nowych zarzutów rozszerzonych o okoliczności faktyczne niepodniesione
w
odwołaniu, doszłoby do zachwiania zasady równości stron cechującej kontradyktoryjne
postępowanie odwoławcze, gdyż zamawiający o tym, jakie konkretnie zarzuty kierowane są
pod jego adresem, dowiadywałby się dopiero na rozprawie, co uniemożliwiłoby mu
przygotowanie argumentacji i zgromadzenie ewentualnych dowodów przemawiających na
jego korzyść [z uzasadnienia wyroku z 9 maja 2023 r. sygn. akt KIO 1142/23].
Zwięźlej ujęto w uzasadnieniach poniżej wskazanych wyroków Izby. Wskazanie
nowych faktów, nawet wyczerpujących dyspozycję tego samego przepisu pzp, jest
uznawane za nowy zarzut [wyrok z 13 marca 2023 r. sygn. akt KIO 291/23]. Izba bada
odwołanie wyłącznie w granicach zarzutów (art. 555 Prawa zamówień publicznych). Zarzut
składa się z podstawy prawnej – wskazanie przepisu, który został naruszony, i podstawy
faktycznej, tj. okoliczności, które mogłyby być rozpatrywane przez Izbę w kontekście
ewentualnego naruszenia przepisu ustawy. Podniesiony zarzut musi być skonkretyzowany
[wyrok z 22 lutego 2023 r. sygn. akt KIO 360/23].
W tym miejscu zwrócić należy uwagę,
że postępowanie odwoławcze nie służy uzupełnianiu treści odwołania. Skoro rozstrzygnięcie
odwołania winno ograniczać się do zarzutów zawartych w odwołaniu to mnożenie
okoliczności faktycznych i prawnych w toku postępowania odwoławczego, należy uznać
za
rozszerzenie przedmiotu odwołania nie zaś za uzasadnienie zarzutów sformułowanych
w
odwołaniu [wyrok z 5 grudnia 2013 r. sygn. akt KIO 2690/13].
Trafność powyższego stanowiska Krajowej Izby Odwoławczej została potwierdzona
w
orzecznictwie sądów okręgowych, w szczególności w uzasadnieniu w wyroku z 25 maja
2012 r. sygn. akt XII Ga 92/12 Sąd Okręgowy w Gdańsku trafnie wywiódł, że Izba nie może
orzekać co do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu, przy czym stawianego przez
wykonawcę zarzutu nie należy rozpoznawać wyłącznie pod kątem wskazanego przepisu
Sygn. akt KIO 180/24
prawa, ale również jako wskazane okoliczności faktyczne, które podważają prawidłowość
czynności zamawiającego i mają wpływ na sytuację wykonawcy. Również Sąd Okręgowy
w
Warszawie jako Sąd Zamówień Publicznych w ramach uzasadnienia wyroku z 18
października 2023 r. sygn. akt. XXIII Zs 77/23 wywiódł, że postępowanie odwoławcze przed
Krajową Izbą Odwoławczą nie ma charakteru całościowego postępowania kontrolnego,
obejmującego ogólną prawidłowość przeprowadzenia postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego przez zamawiającego, a Izba jest władna badać ściśle konkretnie te
kwestie, które zostały jej poddane przez odwołującego (a następnie ewentualnie
zmodyfikowane uwzględnieniem odwołania przez zamawiającego i sprzeciwem
przystępującego) – i tak przedstawiony jej zakres zaskarżenia i zarzutów poddać konfrontacji
z regulacją art. 554 ust 1 pkt 1 oraz art 555 ustawy pzp. Sąd z całą mocą podkreślił, że
niedopuszczalne jest orzekanie przez Izbę w zakresie niespornym oraz co do zarzutów
niezawartych w odwołaniu. Krajowa Izba Odwoławcza nie jest bowiem uprawniona
do
dowolnego zakresu rozpoznania odwołania (ustalenia substratu zaskarżenia), gdyż
w
systemie środków ochrony prawnej na gruncie ustawy Prawo zamówień publicznych
dysponentem odwołania jest odwołujący, a także zamawiający (uznając bądź nie zarzuty
odwołania) oraz jego uczestnicy (korzystając z prawa do wniesienia sprzeciwu). Stąd
orzekanie przez Izbę w zakresie nieobjętym sprzeciwem, a zatem w zakresie niespornym
jest niedopuszczalne. Również orzekanie co do zarzutów niezawartych w odwołaniu jest
niedopuszczalne.
Jednocześnie Izba na mocy art. 552 ust. 1 ustawy pzp wydając wyrok, obowiązana
jest
wziąć pod uwagę za jego podstawę stan rzeczy ustalony w toku postępowania
odwoławczego. Obliguje to Izbę do ustalenia z urzędu, na jakim etapie jest prowadzone
postępowanie o udzielenie zamówienia, w którym zostało wniesione odwołanie, aby wydać
prawidłowe rozstrzygnięcie. Izba musi nie tylko sprawdzić, czy nie została zawarta umowa
w
sprawie zamówienia objętego sporem, ale również, czy nie zostały przeprowadzone
lub
zaniechane czynności, które choć nie zostały objęte zarzutami odwołania, nie pozwalają
na uznanie
zarzutu za zasadny i uczynienie zadość skorelowanemu z nim żądaniu.
Ponieważ w rozpoznawanej sprawie Zamawiający nie wzywał Przystępującego
do
uzupełnienia dokumentów na potwierdzenie spełniania warunku, którego nie udało mu się
wykazać za pomocą pierwotnie złożonych dokumentów w odpowiedzi na wezwanie w trybie
art. 126 ust. 1 pzp, za be
zzasadny, bo przedwczesny należy uznać zarzut naruszenia przez
Zamawiającego art. 226 ust. 1 pkt 2 pzp, gdyż Zamawiający ma obowiązek dokonać
czynności, o której mowa w art. 128 ust. 1 pzp i nie można z góry przesądzić, jaki będzie jej
rezultat.
Jednocześnie odwołanie nie zawiera zarzutu naruszenia tego ostatniego przepisu,
choćby jako zarzutu ewentualnego, pomimo że Odwołujący mógł i powinien postawić taki
Sygn. akt KIO 180/24
zarzut, jeżeli chciał zwiększyć szanse na uwzględnienie odwołania. Tymczasem wniesione
odwołanie nie tylko nie zawiera zarzutu zaniechania przez Zamawiającego czynności,
do
której był zobowiązany z mocy art. 128 ust. 1 pzp, ale wręcz ogranicza się do
okoliczności, które miałyby wskazywać na definitywne niewykazanie przez Przystępującego
warunku udziału w postępowaniu, co miałoby prowadzić do wykluczenia go z tego
postępowania o udzielenie tego zamówienia i odrzucenia jego oferty.
Reasumując, Izba stwierdziła, że nie doszło do naruszenia przez Zamawiającego
art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy
pzp, gdyż co najwyżej mógł on naruszyć art. 128 ust. 1 pzp,
co jednak znajduje się poza granicami kognicji Izby w tej sprawie wyznaczonymi zakresem
zarzutów wniesionego odwołania.
{rozpoznanie zarzutu nr 4}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
O ile w wykazie posiadanych przez ITC
narzędzi (którego wzór stanowił załącznik
nr
5 do SWZ) dla trzech spośród czterech pozycji (tj. z wyjątkiem poz. 3.) nie podano
oznaczenia modelu pojazdu, o tyle nie
było sporne, że dla każdego rodzaju pojazdu
wskazano jego markę i kluczowe dla oceny spełniania warunku z pkt 10.4. ppkt 2 SWZ
parametry, jak to adekwatnie podniesiono w odpowiedzi na
odwołanie, a co zostało
przemilczane w
odwołaniu.
Bezprzedmiotowe jest zatem twierdzenie, jakoby zaniechanie podania oznaczenia
modelu de facto
uniemożliwiało ustalenie, czy sprzęt ujęty w wykazie spełnia wymagania
obowiązującego w niniejszym postępowaniu warunku udziału dotyczącego zdolności
technicznej do wykonania tego zamówienia.
Niezależnie od powyższego, również w tym przypadku Zamawiający nie wzywał ITC
do uzupełnienia wykazu o oznaczenia modeli pojazdów.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut jest niezasadny.
Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt lit. b ustawy pzp z
amawiający odrzuca ofertę, jeżeli
została złożona przez wykonawcę niespełniającego warunków udziału w postępowaniu.
Przy
czym z art. 128 ust. 1 ustawy pzp wynika, że jeżeli wykonawca nie złożył podmiotowych
środków dowodowych, są one niekompletne lub zawierają błędy, zamawiający wzywa
wykonawcę odpowiednio do ich złożenia, poprawienia lub uzupełnienia w wyznaczonym
terminie, chyba że oferta wykonawcy podlega odrzuceniu z innych powodów lub zachodzą
Sygn. akt KIO 180/24
przesłanki unieważnienia postępowania.
Jak to powyżej ustalono, Przystępujący wykazał spełnianie obowiązującego
w
niniejszym postępowaniu warunku udziału dotyczącego zdolności technicznej
do
wykonania tego zamówienia.
Niezależnie od powyższego, gdyby nawet przyjąć skrajnie formalistyczne podejście,
jak chciałby Odwołujący, umknęło jego uwadze, że w takim przypadku Zamawiający
musiałby wpierw wezwać Przystępującego do uzupełnienia wykazu o dane, których według
Odwołującego brakuje, choć nie postawił w tym zakresie zarzutu naruszenia art. 128 ust. 1
ustawy pzp.
Aktualny byłby zatem wywód przedstawiony przy rozstrzygnięciu poprzedniego
zarzutu.
Mając powyższe na uwadze, Izba stwierdziła, że
• naruszenie przez Zamawiającego art. 224 ust. 6 w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy pzp
miało wpływ na wynik prowadzonego przez niego postępowania o udzielenie
zamówienia, stąd – działając na podstawie art. 554 ust. 1 pkt 1, ust. 3 pkt 1 lit. a oraz b
ustawy pzp
– orzekła, jak w pkt 1. sentencji.
• zarzuty naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy pzp oraz zarzut naruszenia art. 226
ust. 1 pkt 18 ustawy pzp
nie potwierdziły się, stąd – działając na podstawie art. 554 ust.
1 pkt 1 ustawy pzp
– orzekła, jak w pkt 2. sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego w tej sprawie, na które złożył się uiszczony
wpis od odwołania oraz uzasadnione koszty Odwołującego i Zamawiającego z tytułu
wynagrodzenia pełnomocników (udokumentowane złożoną do akt fakturą VAT), orzeczono
w pkt 3. sentencji stosownie do jej wyniku na podstawie art. 557 ustawy pzp w z
w. z § 5 pkt
1 i 2 lit. b oraz
§ 7 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30
grudnia 2020 r. w
sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego,
ich
rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. poz. 2437),
tj.
obciążając nimi Odwołującego w 3/4 i Zamawiającego w 1/4, czyli według stosunku
zarzutów niezasadnych do zasadnych.