Sygn. akt: KIO 2560/24
WYROK
z dnia 13 sierpnia 2024 roku
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodnicząca: Ewa Sikorska
Protokolant:
Oskar Oksiński
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2024 roku w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 22 lipca 2024 r. przez wykonawcę M.J., w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego – Szpital Specjalistyczny im. Ludwika
Rydygiera w Krakowie Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Krakowie
Uczestnik postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego: CATERMED Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością w Łodzi
orzeka:
odrzuca odwołanie w zakresie zarzutów naruszenia:
- art. 126 ust. 1 w zw. z art. 139 ust. 1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 11
września 2019 roku – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 roku, poz. 1605 ze zm.),
poprzez ich niezastosowanie względem odwołującego – M.J. - i nieprzeprowadzenie wobec
jego oferty tzw. procedury odwróconej, polegającej na uprzednim badaniu i ocenie oferty a
następnie niewezwaniu odwołującego – M.J. – do złożenia podmiotowych środków
dowodowych w trybie art. 126 ust. 1 ustawy
– Prawo zamówień publicznych,
- art. 128 ust. 1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy
– Prawo zamówień publicznych
poprzez jego przedwczesne zastosowanie i wezwanie odwołującego – M.J. – do uzupełnienia
złożonych przez odwołującego – M.J. – podmiotowych środków dowodowych bez uprzedniego
wezwania odwołującego – M.J. – w trybie art. 126 ust. 1 ustawy – Prawo zamówień
publicznych do złożenia podmiotowych środków dowodowych, względnie do potwierdzenia, iż
dokumenty złożone wraz z ofertą są aktualne i prawidłowe;
2. uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu naruszenia art. 98 ust. 6 pkt 1 w zw. z art. 16 pkt
2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy P.z.p. poprzez jego zastosowanie i zatrzymanie wadium
wniesionego przez odwołującego w postępowaniu w sposób nieuprawniony i nakazuje
zamawiającemu – Szpitalowi Specjalistycznemu im. Ludwika Rydygiera w Krakowie
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Krakowie – unieważnienie czynności
zatrzymania wadium odwołującemu – M.J.;
w pozostałym zakresie oddala odwołanie;
kosztami postępowania obciąża wykonawcę M.J. (w ¾ części kosztów postępowania
odwoławczego) oraz zamawiającego – Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w
Krakowie Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Krakowie (w ¼ części kosztów
postępowania odwoławczego) i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego:
kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) oraz kwotę 3 600 zł 00
gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy), poniesione przez wykonawcę M.J.
tytułem – odpowiednio – wpisu od odwołania i wynagrodzenia pełnomocnika,
kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) poniesione przez
zamawiającego – Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością w Krakowie – tytułem wynagrodzenia pełnomocnika,
.2. zasądza od zamawiającego – Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w
Krakowie Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Krakowie – na rzecz odwołującego
– M.J. – kwotę 1 950 zł 00 gr (słownie: jeden tysiąc dziewięćset pięćdziesiąt złotych zero
groszy), stanowiącą różnicę pomiędzy poniesioną a zasądzoną częścią kosztów
postępowania odwoławczego.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 roku – Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm.), na niniejszy wyrok, w terminie 14
dnia od dnia jego doręczenia, przysługuje skarga, za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej, do Sądu Okręgowego w Warszawie.
…………………………………..
Sygn. akt: KIO 2560/24
Uzasadnienie
Zamawiający – Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością w Krakowie – prowadzi postępowanie o udzielnie
zamówienia publicznego, którego przedmiotem jest usługa całodziennego kompleksowego
żywienia pacjentów w Szpitalu Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera w Krakowie sp. z o.o.
Postępowanie prowadzone jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 września
2019 roku
– Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 roku, poz. 1605 ze zm.), zwanej
dalej ustawą P.z.p.
W dniu 22 lipca 2024 roku wykonawca M.J.
(dalej: odwołujący) wniósł odwołanie wobec
niezgodnych z przepisami ustawy P.z.p.
czynności podjętych przez zamawiającego oraz
zaniechania przez z
amawiającego czynności, do których był on zobowiązany na podstawie
ustawy P.z.p. w p
ostępowaniu, polegających na:
w
yborze oferty złożonej przez CATERMED Sp. z.o.o. z siedzibą w Łodzi jako
najkorzystniejszej, podczas gdy oferta ta, przy prawidłowym przeprowadzeniu postępowania,
nie powinna być za taką uznana;
niezastosowaniu wobec o
dwołującego procedury odwróconej, o której mowa w art. 139
ust. w zw. z art. 126 ust. ustawy P.z.p.
, w sytuacji, w której zamawiający zastrzegł w
specyfikacji warunków zamówienia (SWZ) prowadzenie postępowania z uwzględnieniem tej
procedury;
bezpodstawnym odrzuceniu oferty o
dwołującego;
zatrzymaniu przez z
amawiającego wadium wniesionego przez odwołującego w
p
ostępowaniu.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
art. 126 ust. 1 w zw. z art. 139 ust. 1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy
P.z.p.
poprzez ich niezastosowanie względem odwołującego i nieprzeprowadzenie wobec jego
oferty tzw. procedury odwróconej, polegającej na uprzednim badaniu i ocenie oferty a
następnie niewezwaniu odwołującego do złożenia podmiotowych środków dowodowych w
trybie art. 126 ust. 1 ustawy P.z.p.
, pomimo, iż w SWZ zamawiający zaznaczył, że będzie
stosował tzw. procedurę odwróconą;
art. 128 ust. 1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy P.z.p. poprzez jego
przedwczesne zastosowanie i wezwanie o
dwołującego do uzupełnienia złożonych przez
o
dwołującego podmiotowych środków dowodowych bez uprzedniego wezwania odwołującego
w trybie art. 126 ust. 1 ustawy P.z.p.
do złożenia podmiotowych środków dowodowych,
względnie do potwierdzenie, iż dokumenty złożone wraz z ofertą są aktualne i prawidłowe;
art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy P.z.p. poprzez
jego zastosowanie i odrzucenie oferty o
dwołującego w sytuacji, w której zamawiający nie
przeprowadził wobec odwołującego pełnej procedury przewidzianej przepisami ustawy P.z.p.
i deklarowanej przez z
amawiającego, w tym poprzez pominięcie uprzedniej oceny oferty
o
dwołującego a następnie wezwania go do złożenia podmiotowych środków dowodowych (tj.
poprzez przeprowadzenie tzw. procedury odwróconej) względnie wezwania do potwierdzenia
aktualności złożonych przez odwołującego części podmiotowych środków dowodowych,
podczas gdy dopiero takie przeprowadzenie procedury uprawniałoby zamawiającego do
zastosowania wobec o
dwołującego wezwania do uzupełnienia dokumentów w trybie art. 128
ust. 1 ustawy P.z.p. i ewentualnego odrzucenia oferty.
art. 98 ust. 6 pkt 1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy P.z.p. poprzez jego
zastosowanie i zatrzymanie wadium wniesionego przez o
dwołującego w postępowaniu w
sposób nieuprawniony, gdy przesłanki do zatrzymania wadium nie wystąpiły, podczas gdy w
przypadku prawidłowego przeprowadzenia postępowania taka okoliczność nie powinna mieć
miejsca.
Odwołujący podniósł, że w konsekwencji powyższe działania i zaniechania
z
amawiającego doprowadziły do naruszenia podstawowych zasad prowadzenia
p
ostępowania w sposób przejrzysty, z zachowaniem zasad uczciwej konkurencji i równego
traktowania wykonawców, a także udzielenia zamówienie wykonawcy wybranemu zgodnie z
przepisami ustawy, co wpłynęło na wynik postępowania, a co w konsekwencji doprowadziło
do wyboru oferty, która w postępowania nie była ofertą najkorzystniejszą.
Mając na względzie powyższe zarzuty odwołujący wniósł o:
u
względnienie odwołania w całości;
d
opuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów wymienionych w treści
o
dwołania;
nakazanie z
amawiającemu unieważnienie czynności wyboru jako najkorzystniejszej
oferty złożonej przez CATERMED Sp. z.o.o. z siedzibą w Łodzi oraz czynności
odrzucenia oferty o
dwołującego;
nakazanie
z
amawiającemu unieważnienie czynności zatrzymania wadium
wniesionego przez o
dwołującego w postępowaniu;
nakazanie z
amawiającemu dokonania ponownego badania i oceny ofert z
uwzględnieniem prawidłowego zastosowanie procedury odwróconej z art. 139 ustawy
P.z.p.
wobec Odwołującego i w pierwszej kolejności wezwanie go w trybie art. 126 ust.
1 ustawy P.z.p.
do złożenia podmiotowych środków dowodowych, a w przypadku
zaistnienia po ich złożeniu przez odwołującego przesłanek z art. 128 ust. 1 ustawy
P.z.p.
– wezwanie odwołującego do uzupełnienia dokumentów;
z
asądzenie od zamawiającego na rzecz odwołującego kosztów postępowania
odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa odwołującego przez pełnomocnika.
Odwołujący podniósł, że interes we wniesieniu odwołania wynika z faktu, iż odwołujący
złożył ofertę w postępowaniu i posiada interes w uzyskaniu zamówienia. Interes w uzyskaniu
zamówienia to nic innego, jak możliwość jego uzyskania. Interes posiadać będzie ten
wykonawca, który wskutek decyzji zamawiającego traci możliwość uzyskania zamówienia.
Tym samym niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie zamawiającego pozbawia go
możliwości uzyskania zamówienia (por. np. wyrok KIO z dnia 3 lipca 2014r., KIO 1231/14). W
dniu 12 lipca 2024 r. pismem nr DZP.271-97/2024 z
amawiający poinformował o wyborze oferty
złożonej przez CATERMED Sp. z.o.o. z siedzibą w Łodzi jako najkorzystniejszej oraz o
odrzuceniu oferty o
dwołującego na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy P.z.p. W ocenie
o
dwołującego zamawiający w sposób nieprawidłowy dokonał oceny oferty złożonej przez
o
dwołującego i nie zastosował przewidzianej w SWZ tzw. procedury odwróconej, o której
mowa w art. 139 ust. 1 ustawy P.z.p.
, co zaburzyło przebieg postępowania i w sposób
bezpośredni wpłynęło na jego końcowy wynik. W konsekwencji doprowadziło do wyboru oferty,
która w postępowania nie była ofertą najkorzystniejszą. W przypadku natomiast prawidłowego,
zgodnego z przepisami ustawy P.z.p., przeprowadzenia p
ostępowania oferta odwołującego
nie podlegałaby odrzuceniu i zajęłaby pierwszą pozycję w rankingach ofert. Tym samym
o
dwołujący miałby realne szanse na uzyskania zamówienia.
W związku z powyższym, w wyniku naruszenia przez zamawiającego wskazanych w
o
dwołaniu przepisów ustawy P.z.p., odwołujący może ponieść szkodę polegającą na
nieudzieleniu mu przedmiotowego zamówienia publicznego. Skutkiem tego będzie zarówno
szkoda materialna (utrata zysku),
jak i niematerialna (brak referencji za należytą realizację
zamówienia). Powyższe dowodzi o spełnieniu przesłanki dla możliwości skorzystania przez
o
dwołującego ze środków ochrony prawnej przewidzianych w ustawie P.z.p.
Izba ustaliła, co następuje:
Postępowanie zostało wszczęte w dniu 27 maja 2024 roku (dowód: ogłoszenie o
zamówieniu z dnia 27 maja 2024 roku).
Zgodnie z treścią Rozdziału XV pkt 1 SWZ przy wyborze najkorzystniejszej oferty
spośród ofert niepodlegających odrzuceniu zamawiający będzie stosował kryterium „Cena”
(dowód: SWZ).
W dniu 21 czerwca 2024 roku zamawiający dokonał modyfikacji treści SWZ. W wyniku
modyfikacji wskazane poniżej postanowienia SWZ otrzymały brzmienie:
Zgodnie z rozdz. VIII ust. 1 lit. d tiret trzecie:
O udzielenie zamówienia mogą wziąć
udział Wykonawcy, którzy spełniają warunki określone w art. 57 ustawy Pzp oraz art. 112 ust.
2 ustawy Pzp zdolności technicznej lub zawodowej: Wykonawca wykaże, że dysponuje
kuchnią zastępczą posiadającą decyzję Państwowego Inspektora Sanitarnego
potwierdzające, iż Wykonawca może produkować i dostarczać posiłki dla odbiorców
zewnętrznych w odległości pozwalającej na zapewnienie ciągłości dostawy ciepłych posiłków
czyli maksymalnie do 30 km lub w czasie dojazdu maksymalnie 30 min.
Ocena spełniania niniejszego warunku udziału w Postępowaniu zostanie dokonana w
oparciu o złożone przez Wykonawcę oświadczenia oraz dokumenty, o których mowa w pkt X.1
ppkt 1 lit. d) Specyfikacji
(dowód: ogłoszenie o zmianie usługi z dnia 21 czerwca 2024 roku).
W pkt. X SWZ zamawiający określił wykaz oświadczeń lub dokumentów, jakie mają
dostarczyć wykonawcy w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu.
Zgodnie z pkt. X.1 ust. 1 lit. d SWZ:
W
zakresie
wykazania
spełniania
przez
Wykonawcę warunków, o których mowa w art. 57 ustawy Pzp, Wykonawca przedkłada decyzję
Państwowego Inspektora Sanitarnego na kuchnię zastępczą, potwierdzającą iż Wykonawca
może produkować i dostarczać posiłki dla odbiorców zewnętrznych w odległości pozwalającej
na zapewnienie ciągłości posiłków czy maksymalnie do 30 km lub w czasie dojazdu
maksymalnie do 30 minut.
W pkt. X.2 zamawiający wskazał podmiotowe środki dowodowe (oświadczenia i
dokumenty potwierdzające okoliczności, o których mowa w art. 124 ustawy P.z.p., składane
na wezwanie zamawiającego).
Zgodnie z pkt XIII ppkt IV „Dokumenty składające się na ofertę” lit. d, wraz z ofertą
należało złożyć: dokumenty i oświadczenia potwierdzające spełnianie przez Wykonawcę
warunków udziału w Postępowaniu i brak podstaw do wykluczenia (wymienione w rozdz. X.1
Specyfikacji).
Dowód: SWZ
Zamawiający w Rozdziale X SWZ wskazał, że „Zamawiający zgodnie z art. 139 ust. 1
ustawy Pzp informuje, że najpierw dokona badania i oceny ofert, a następnie dokona
kwalifikacji podmiotowej wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, w zakresie
bra
ku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu" (dowód:
SWZ).
Zamawiający przed otwarciem ofert podał, iż na realizację przedmiotowego
zamówienia zamierza przeznaczyć kwotę 10 732 095,00 zł brutto (dowód: Informacja o kwocie
na sfinansowanie zamówienia z dnia 28 czerwca 2024 r.)
Pismem z dnia 25 czerwca 2024 roku odwołujący zwrócił się do zamawiającego,
wskazując, co następuje:
Zwracam się z prośbą o wyrażenie zgody na przedłożenie decyzji Państwowego
Inspektora
Sanitarnego potwierdzające, iż Wykonawca może produkować i dostarczać posiłki
dla odbiorców zewnętrznych w odległości pozwalającej na zapewnienie ciągłości dostawy
ciepłych posiłków czyli maksymalnie do 30 km lub w czasie dojazdu maksymalnie 30 min.
odnośnie kuchni zastępczej w terminie 14 dni od daty podpisania umowy w przypadku wyboru
naszej oferty. Prośbę swą motywujemy tym, iż wymóg kuchni zastępczej pojawił się
stosunkowo krótko przed datą składania ofert (dowód: pismo z dnia 25 czerwca 2024 roku).
Powyższy wniosek zamawiający pozostawił bez odpowiedzi.
Do upływu składania ofert, tj. do 28 czerwca 2024 r. wpłynęły następujące oferty:
odwołujący, z ceną: 8 654 384,78 zł brutto;
CATERMED Sp. z o.o. w Łodzi, z ceną: 10 423 627,72 zł brutto;
(dowód: Informacja z otwarcia ofert z dnia 28 czerwca 2024 r.)
Odwołujący nie złożył wraz z ofertą decyzji Państwowego Inspektora Sanitarnego na
kuchnię zastępczą, potwierdzającą iż Wykonawca może produkować i dostarczać posiłki dla
odbiorców zewnętrznych w odległości pozwalającej na zapewnienie ciągłości posiłków czy
maksymalnie do 30 km lub w czasie dojazdu maksymalnie do 30 minut
(okoliczność
bezsporna).
Pismem z dnia 3 lipca 2024 roku zamawiający wezwał odwołującego do złożenia
dokumentów, wskazując, co następuje:
Na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy Prawa zamówień publicznych Zamawiający wzywa
Wykonawcę o uzupełnienie dokumentów, o których mowa w art. 125. ust 1 ustawy Pzp,
dotyczących spełnienia warunków udziału w postępowaniu wskazanych w SWZ rozdz. VIII pkt
1 ppk
t 2 lit. d, tj.: „decyzję Państwowego Inspektora Sanitarnego potwierdzające, iż
Wykonawca może produkować i dostarczać posiłki dla odbiorców zewnętrznych w odległości
pozwalającej na zapewnienie ciągłości dostawy ciepłych posiłków, czyli maksymalnie do 30
km lub w czasie dojazdu maksymalnie 30 min.
Na potwierdzenie po wyższego Wykonawca złożył wraz z ofertą Decyzję Państwowego
Powiatowego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 marca 2007r., dotyczącą lokalu Baru
„Akropolis” zlokalizowanego przy ul. Grodzkiej 9 w Krakowie, Inspektor Sanitarny w ww.
decyzji:
„zatwierdza zakład jako spełniający odpowiednie wymagania do celów działalności
prowadzonej w zakresie:
podawania do konsumpcji napojów ciepłych, zimnych oraz dań
gastronomicznych przygotowywanych z półproduktów (bez użycia jaj i obróbki wstępnej
warzyw),
a także prowadzenia działalności w ww. zakresie w obrębie ogródka.”
Na etapie oceny powyższego dokumentu, Zamawiający zwrócił uwagę, iż zakres wskazany w
decyzji
załączonej przez Wykonawcę do oferty nie spełnia wymogów określonych w SWZ
rozdz. X pkt X.1 ppkt 1 lit.
d. tj. brak wskazania prowadzenia działalności w zakresie produkcji
i dostarczania posiłków dla odbiorców zewnętrznych.
W
związku
z
powyższym,
Zamawiający
wzywa
Wykonawcę
do
złożenia/uzupełnienia/poprawienia decyzji Państwowego Inspektora Sanitarnego zgodnie z
wymaganiami Zamawiającego. Powyższe należy opatrzyć odpowiednim podpisem, oraz
przesłać za pośrednictwem platformy e-Zamówienia (Formularz do komunikacji:
https://ezamowienia.gov.pl/pl/ lub poczty elektronicznej
) do dnia
8 lipca 2024 roku, do godziny 12:00.
(dowód: pismo z dnia 3 lipca 2024 roku).
W wyznaczonym terminie odwołujący przesłał m.in. plik PDF zatytułowany „decyzja i
umowa”. Plik ten nie zawierał żadnych treści. Inne pliki przesłane przez odwołującego nie
zawierały dokumentów potwierdzających, iż odwołujący może produkować i dostarczać posiłki
dla odbiorców zewnętrznych zgodnie z wymaganiami SWZ (dowód: korespondencja z dnia 8
lipca 2024 roku).
Pismem z dnia 11 lipca 2024 roku odwo
łujący poinformował zamawiającego, że – w
związku z tym, iż zauważył, że jeden z przesłanych plików jest nieczytelny – przesyła go
jeszcze raz. Do pisma odwołujący dołączył decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora
Sanitarnego w Krakowie z dnia 16 maja 2018 roku zatwierdzającą zakład produkcji
gastronomicznej, zlokalizowany w Krakowie, ul. Na Błoniach 7, jako spełniający odpowiednie
wymagania do celów działalności prowadzonej w zakresie produkcji i sprzedaży w systemie
cateringowym dań gastronomicznych przygotowywanych od surowca do gotowej potrawy z
użyciem jaj dostarczanych do zakładu po dezynfekcji (dowód: pismo z dnia 11 lipca 2024 roku
z załącznikami).
Pismem z dnia 12 lipca 2024 roku zamawiający poinformował o wyborze – jako
najkorzystniejszej
– oferty złożonej przez przystępującego oraz o odrzuceniu oferty
odwołującego.
Uzasadniając czynność odrzucenia oferty odwołującego zamawiający wskazał, co
następuje:
Podst. prawna: art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c
Podst. faktyczna: Wykonawca w odpowiedzi na wezwanie z dnia 03 lipca 2024r. dotyczące
dokumentów potwierdzających spełnienia warunków opisanych w SWZ rozdz. VIII pkt 1 ppkt
2 lit. d, tj.: „Wykonawca wykaże, że dysponuje kuchnią zastępczą posiadającą decyzję
Państwowego Inspektora Sanitarnego potwierdzające, iż Wykonawca może produkować i
dostarczać posiłki dla odbiorców zewnętrznych w odległości pozwalającej na zapewnienie
ciągłości dostawy ciepłych posiłków, czyli maksymalnie do 30 km lub w czasie dojazdu
maksymalnie 30 min.” Wykonawca w drodze przesłania odpowiedzi na powyższe w dniu
08.07.2024r. przesłał za pośrednictwem platformy e-zamówienia oraz poczty e-mail min. Plik
o nazwie „decyzja i umowa” w rozszerzeniu PDF jako „pusty” skan dokumentu, pozbawiony
treści, inne pliki przesłane w zakresie wiadomości z dnia 08.07.2024 nie stanowią odpowiedzi
na powyższe.
Treść złożonego przez Wykonawcę dokumentu nie może być jakakolwiek, powinna
potwierdzać okoliczności wymagane przez Zamawiającego. Brak treści w dokumencie
określonym jako „decyzja i umowa”, powoduje, że dokument ten nie jest dokumentem
wymaganym przez Zam
awiającego, tym samym Zamawiający uznał, że Wykonawca nie złożył
dokumentu wymaganego przez Zamawiającego.” (dowód: pismo z dnia 12 lipca 2024 roku).
W korespondencji mailowej z dnia 18 lipca 2024 roku zamawiający poinformował
odwołującego, co następuje:
Szanowni Państwo,
W odpowiedzi na pismo z dnia 15.07.2024r. informuj
ę, iż Zamawiający, działając na podstawie
art. 98 ust. 6 pkt 1) do PZP, zatrzymuje wadium wpłacone w formie gotówki tj. przelew na
konto Zamawiającego wykonany w dniu 27.06.2024r opisany jako „wadium przetarg Usługa
całodziennego kompleksowego żywienia pacjentów w Szpitalu Specjalisty. lm. Ludwika
Rydygiera w Krakowie nr 97/ZP/2024", w kwocie 150 000,00
zł.
Zamawiający określił w treści SWZ rozdz. VIII pkt 1 ppkt 2 lit. d, przedmiotowego
postępowania, wymóg dotyczący wykazania przez Wykonawcę że dysponuje kuchnią
zastępczą posiadającą decyzję Państwowego Inspektora Sanitarnego potwierdzające, iż
Wykonawca może produkować i dostarczać posiłki dla odbiorców zewnętrznych w odległości
pozwalającej na zapewnienie ciągłości dostawy ciepłych posiłków, czyli maksymalnie do 30
km lub w czasie dojazdu maksymal
nie 30 min. ”
Wy
konawca przedłożył wraz z ofertą decyzję zatwierdzającą kuchnię zastępczą, jako zakład,
spełniający odpowiednie wymagania do celów działalności prowadzonej w zakresie
podawania do konsumpcji napojów ciepłych, zimnych oraz dań gastronomicznych
przygotowywan
ych z półproduktów (bez użycia jaj i obróbki wstępnej warzyw), a także
prowadzenia działalności w/w zakresie w obrębie ogródka. Zamawiający wezwał Wykonawcę
do przedłożenia prawidłowej decyzji, gdyż w ocenie Zamawiającego, przedłożona decyzja nie
potwier
dzała wymagań stawianych przez Zamawiającego.
W odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego, w dniu 3 lipca 2024 roku, wykonawca przesłał za
pośrednictwem platformy e-zamówienia oraz poczty e-mail min. plik o nazwie „decyzja i
umowa" w rozszerzeniu PDF. Plik zawierał skany pustych stron, pozbawionych treści, nie
stanowił więc potwierdzenia okoliczności wymaganych przez Zamawiającego. Pozostałe pliki,
które zostały załączone przez Wykonawcę do wiadomości z dnia 08.07.2024, nie zawierały
dokumentu potwierdzającego wymogi Zamawiającego.
Zamawiający odrzucił ofertę Pana M.J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą M.J.
„MISTERIUM", z siedzibą przy ul. Krakowskiej 111 , 32-830 Wojnicz, na podstawie art. 226
ust. 1 pkt 2 lit. c Pzp. Przyczyną odrzucenia oferty było niezłożenie wymaganych dokumentów
(oświadczeń), potwierdzających spełnienie przez Wykonawcę wymagań stawianych przez
Zamawiającego, pomimo wezwania do ich uzupełnienia w trybie art. art. 128 ust. 1 Pzp.
Zamawiający poinformował Wykonawcę o odrzuceniu j jego podstawie w treści zawiadomienia
o wyniku postępowania, zawierającego informację o odrzuceniu oferty.
Zgodnie z art. 98 ust. 6 pkt 1) PZP dla zatrzymania wadium z powodu zaniechania
uzupełnienia dokumentów lub oświadczeń konieczne jest zaistnienie łącznie trzech
przesłanek:
Pierwszą z nich jest niezłożenie, w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 107 ust. 2
lub art. 128 ust. 1 Pzp, podmiotowych środków dowodowych lub przedmiotowych środków
dowodowych potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 57 lub art. 106 ust. 1 Pzp,
oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1 Pzp, innych dokumentów lub oświadczeń.
W przedmiotowym postępowaniu Wykonawca został wezwany w dniu 03 lipca 2024r., do
wykazania spełnienia w/w warunku udziału w postępowaniu, na które nie odpowiedział w
wyznaczonym terminie tj. do 08 lipca 2024r godz. 12:00. W ocenie Zamawiającego, na równi
z
niezłożeniem dokumentu należy traktować złożenie dokumentu innego aniżeli wymagany
przez Zamawiającego. Wykonawca złożył skan pustych stron, pozbawionych treści, opatrując
plika nazw
ą „decyzja i umowa", dokument ten nie jest dokumentem wymaganym przez
Zam
awiającego, tym samym Zamawiający uznał, że Wykonawca nie złożył wymaganego
dokumentu.
Drugą przesłankę stanowi nieuzupełnienie dokumentów (oświadczeń) z przyczyn leżących po
stronie wykonawcy. Art. 98 ust. 6 pkt 1) PZP
Uzupełnienie brakującego dokumentu, w zakresie potwierdzenia spełnienia warunku udziału
w postępowaniu, plikiem z nazwą „decyzja i umowa", nie zawierającym treści, nie stanowi
potwierdzenia spełnienia warunku udziału w postępowaniu. Wykonawca przystępując do
postępowania powinien z należytą staranności przygotowywać dokumenty, tym samym po
stronie Wykonawcy leży odpowiedzialność za wynikłą sytuację, związaną z przesłaniem
niewłaściwego dokumentu lub jego nieprawidłowe przygotowanie/zeskanowanie.
Ostatnią przesłankę zatrzymania wadium na podstawie art. 98 ust. 6 pkt 1) PZP z powodu
zaniechania uzupełnienia dokumentów lub oświadczeń stanowi wpływ niewykonania przez
wykonawcę wezwania do uzupełnienia dokumentów lub oświadczeń na wynik postępowania.
Brak wykazania przez Wykonawcę spełnienia warunków udziału w postępowaniu wpływa
jednoznacznie na wybór oferty najkorzystniejszej. Zamawiający zgodnie z ustawą pzp nie
może wybrać oferty Pana M.J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą M.J.
„MISTERIUM", jako oferty najkorzystniejszej, albowiem Wykonawca nie wykazał spełnienia
warunków udziału. Pomimo złożenia oferty, której cena była znacznie niższa aniżeli cena
drugiej oferty, złożonej w postępowaniu, Zamawiający jest zobowiązany odrzucić ofertę Pana
M.J.
na podst. art.226 ust. 1 pkt 2 lit. c Pzp, ze względu na niezłożenie wymaganych
dokumentów (oświadczeń),pomimo wezwania do ich uzupełnienia w trybie art. 107 ust. 2 lub
art. 128 ust. 1 Pzp.
Fakt odrzucenia oferty Wykonawcy, w wyżej opisanych okolicznościach, obliguje
Zamawiającego do zatrzymania wadium, zgodnie z art. 98 ust. 6 pkt 1) ustawy pzp. (dowód:
korespondencja mailowa z dnia 18 lipca 2024 roku).
Izba zważyła, co następuje:
Izba stwierdziła, że odwołujący jest uprawniony do korzystania ze środków ochrony
prawnej w rozumieniu art. 505 ust. 1 ustawy P.z.p. Okoliczność ta nie była pomiędzy stronami
sporna.
Odwołanie podlega odrzuceniu w zakresie zarzutów:
- art. 126 ust. 1 w zw. z art. 139 ust. 1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 11
września 2019 roku – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 roku, poz. 1605 ze zm.),
poprzez ich niezastosowanie względem odwołującego – M.J. - i nieprzeprowadzenie wobec
jego oferty tzw. procedury odwróconej, polegającej na uprzednim badaniu i ocenie oferty a
następnie niewezwaniu odwołującego – M.J. – do złożenia podmiotowych środków
dowodowych w trybie art. 126 ust. 1 ustawy
– Prawo zamówień publicznych,
- art. 128 ust. 1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy
– Prawo zamówień publicznych
poprzez jego przedwczesne zastosowanie i wezwanie odwołującego – M.J. – do uzupełnienia
złożonych przez odwołującego – M.J. – podmiotowych środków dowodowych bez uprzedniego
wezwania odwołującego – M.J. – w trybie art. 126 ust. 1 ustawy – Prawo zamówień
publicznych do złożenia podmiotowych środków dowodowych, względnie do potwierdzenia, iż
dokumenty złożone wraz z ofertą są aktualne i prawidłowe.
Podstawą odrzucenia zarzutów jest art. 528 pkt 3 ustawy P.z.p., zgodnie z którym Izba
odrzuca odwołanie, jeżeli stwierdzi, że odwołanie zostało wniesione po upływie terminu
określonego w ustawie.
Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że odwołujący powziął wiedzę w zakresie
tego, że został wezwany do uzupełnienia dokumentów oraz że wezwanie to miało miejsce
przed przeprowadzeniem badania i oceny ofert w ramach tzw. procedury odwróconej w dniu
3 lipca 2024 roku.
Zgodnie z art. 515 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy P.z.p. odwołanie wnosi się, w przypadku
zamówień, których wartość jest równa albo przekracza progi unijne, w terminie 10 dni od dnia
przekazania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę jego wniesienia,
jeżeli informacja została przekazana przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. W
związku z tym, termin do wniesienia odwołania na wskazane wyżej czynności i zaniechania
zamawiającego rozpoczął się w dniu 3 lipca 2024 roku, natomiast zakończył się w dniu 15
lipca 2024 roku (dzień 13 lipca 2024 roku, w którym kończył się termin do wniesienia
odwołania, przypadał w sobotę, a zatem – zgodnie z art. 509 ust. 2 ustawy P.z.p. – termin ten
upłynął dnia następnego po dniach wolnych od pracy). Wniesienie odwołania w dniu 22 lipca
2024 roku nastąpiło zatem z naruszeniem terminu, o którym mowa w art. 515 ust. 1 pkt 1 lit. a
ustawy P.z.p., zatem wskazane wyżej zarzuty należało odrzucić na podstawie art. 528 pkt 3
ustawy P.z.p.
Izba uznała za nieuzasadniony zarzut naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c w zw. z art.
16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy P.z.p. poprzez jego zastosowanie i odrzucenie oferty
odwołującego w sytuacji, w której zamawiający nie przeprowadził wobec odwołującego pełnej
procedury przewidzianej przepisami ustawy P.z.p. i deklarowanej przez zamawiającego, w tym
poprzez pominięcie uprzedniej oceny oferty odwołującego a następnie wezwania go do
złożenia podmiotowych środków dowodowych (tj. poprzez przeprowadzenie tzw. procedury
odwróconej) względnie wezwania do potwierdzenia aktualności złożonych przez
odwołującego części podmiotowych środków dowodowych, podczas gdy dopiero takie
przeprowadzenie procedury uprawniałoby zamawiającego do zastosowania wobec
odwołującego wezwania do uzupełnienia dokumentów w trybie art. 128 ust. 1 ustawy P.z.p. i
ewentualnego odrzucenia oferty.
Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy P.z.p. zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli
została złożona przez wykonawcę, który nie złożył w przewidzianym terminie oświadczenia, o
którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy P.z.p., lub podmiotowego środka dowodowego,
potwierdzających brak podstaw do wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w
postępowaniu, przedmiotowego środka dowodowego, lub innych dokumentów lub
oświadczeń.
W rozpoznawanym przypadku zamawiający przewidział skorzystanie z tzw. procedury
odwróconej. W rozdz. X SWZ wskazał, że „Zamawiający zgodnie z art. 139 ust. 1 ustawy Pzp
informuje, że najpierw dokona badania i oceny ofert, a następnie dokona kwalifikacji
podmiotowej wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, w zakresie braku podstaw
wykluczenia o
raz spełniania warunków udziału w postępowaniu.
W myśl art. 139 ust. 1 ustawy P.z.p.
z
amawiający może najpierw dokonać badania i
oceny ofert,
a następnie dokonać kwalifikacji podmiotowej wykonawcy, którego oferta została
najwyżej oceniona, w zakresie braku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału
w postępowaniu, o ile taka możliwość została przewidziana w SWZ lub w ogłoszeniu o
zamówieniu.
Zamawiający w treści SWZ wskazał jednakże, że wykonawcy obowiązani są złożyć
wraz z ofertą dokumenty i oświadczenia potwierdzające spełnianie przez wykonawcę
warunków udziału w postępowaniu i brak podstaw do wykluczenia (wymienione w rozdz. X.1
Specyfikacji) - rozdz. XIII pkt
IV. Dokumenty składające się na ofertę lit. d SWZ. Wśród
dokumentów wskazanych w rozdz. X.1 znajdowała się m.in. decyzję Państwowego Inspektora
Sanitarnego na kuchnię zastępczą, potwierdzającą iż wykonawca może produkować i
dostarczać posiłki dla odbiorców zewnętrznych w odległości pozwalającej na zapewnienie
ciągłości posiłków czy maksymalnie do 30 km lub w czasie dojazdu maksymalnie do 30 minut.
Z powyższego wynika zatem, że przedmiotową decyzję odwołujący obowiązany był
złożyć wraz z ofertą.
O ile odwołujący kwestionował konieczność złożenia decyzji wraz z ofertą z uwagi na
zawartą w SWZ informację o zastosowaniu przez zamawiającego tzw. „procedury
odwróconej”, wskazanej w art. 139 ustawy P.z.p. winien był tę okoliczność zaskarżyć poprzez
wnie
sienie odwołania. Odwołanie w tym zakresie winno zostać wniesione w terminie 10 dni od
dnia opublikowania przez zamawiającego zmodyfikowanej treści SWZ, co nastąpiło w dniu 21
czerwca 2024 roku. Odwołujący w przepisanym terminie nie wniósł odwołania na dokonaną
przez zamawiającego modyfikację SWZ, zatem treść wprowadzona modyfikacją stała się
obowiązująca wobec uczestników postępowania o udzielenie zamówienia.
Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że odwołujący nie złożył decyzji wraz z ofertą.
Zamawiający w dniu 3 lipca 2024 roku wezwał odwołującego do uzupełnienia decyzji do dnia
8 lipca 2024 roku.
Odwołujący w odpowiedzi przesłał plik, który – pomimo nazwy „decyzja i
umowa” – nie zawierał dokumentów, o które wnioskował zamawiający. Tym samym stwierdzić
należy, że odwołujący nie złożył dokumentów, o których uzupełnienie został wezwany. Tym
samym czyn
ność zamawiającego, polegającą na odrzuceniu oferty odwołującego na
podstawie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy P.z.p. należy uznać za prawidłową.
Izba uznała za uzasadniony zarzut naruszenia przez zamawiającego art. 98 ust. 6 pkt
1 w zw. z art. 16 pkt 2 oraz art. 17 ust. 2 ustawy P.z.p. poprzez jego zastosowanie i zatrzymanie
wadium wniesionego przez odwołującego w postępowaniu w sposób nieuprawniony, gdy
przesłanki do zatrzymania wadium nie wystąpiły.
Zgodnie z art. 98 ust. 6 pkt 1 ustawy P.z.p. zamawiający zatrzymuje wadium wraz z
odsetkami, a w przypadku
wadium wniesionego w formie gwarancji lub poręczenia, o których
mowa w art. 97 ust. 7 pkt 2
–4, występuje odpowiednio do gwaranta lub poręczyciela z
żądaniem zapłaty wadium, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w
art. 107 ust. 2 lub
art. 128 ust. 1, z przyczyn leżących po jego stronie, nie złożył podmiotowych
środków dowodowych lub przedmiotowych środków dowodowych potwierdzających
okoliczności, o których mowa w art. 57 lub art. 106 ust. 1, oświadczenia, o którym mowa w art.
125 ust. 1, innych dokumentów lub oświadczeń lub nie wyraził zgody na poprawienie omyłki,
o której mowa w art. 223 ust. 2 pkt 3, co spowodowało brak możliwości wybrania oferty
złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej.
Do zastosowania wskazanego przepisu konieczne jest zatem łączne wystąpienie
trzech przesłanek, których ciężar wykazania – w myśl art. 6 K.c. – spoczywa na
zamawiającym.
Pierwszą z nich jest niezłożenie, w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 107
ust. 2 lub art. 128 ust. 1 ustawy P.z.p.
, podmiotowych środków dowodowych lub
przedmiotowych środków dowodowych potwierdzających okoliczności, o których mowa w art.
57 lub art. 106 ust. 1 ustawy P.z.p.,
oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy
P.z.p.
, innych dokumentów lub oświadczeń.
Izba zauważa, że wystąpienie pierwszej przesłanki w świetle dokonanych ustaleń
faktycznych nie budzi wątpliwości. Odwołujący, wezwany przez zamawiającego do złożenia
decyzji
Państwowego Inspektora Sanitarnego na kuchnię zastępczą, nie złożył wymaganego
dokumentu w wyznaczonym terminie.
Jednocześnie Izba podkreśla, że złożenie dokumentu w
terminie późniejszym nie może odnieść skutku w postaci uznania, że odwołujący uczynił
zadość wystosowanemu do niego wezwaniu. Wskazać należy, że art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c
ustawy P.z.p. ustanawia dla zamawiającego obowiązek odrzucenia oferty wykonawcy, który
nie złożył wymaganego dokumentu „w przewidzianym terminie”. Termin ten w przypadku
odwołującego został wyznaczony na dzień 8 lipca 2024 roku. Złożenie dokumentu w terminie
późniejszym (11 lipca br.) nie mogło zostać przez zamawiającego zakwalifikowane jako
dotrzymanie terminu. Taka czynność powodowałaby bowiem nieuprawnione odstępstwo od
zasad wyznaczonych przepisami ustawy P.z.p. i postanowieniami SWZ i stawiałoby
odwo
łującego w pozycji uprzywilejowanej wobec innych uczestników postępowania o
udzielenie przedmiotowego zamówienia, jak również uczestników rynku, którzy – będąc w
podobnej sytuacji jak odwołujący – nie zdecydowali się na złożenie oferty w postępowaniu.
Drugą przesłankę stanowi nieuzupełnienie dokumentów z przyczyn leżących po stronie
wykonawcy. Art. 98 ust. 6 pkt 1 ustawy P.z.p.
– ze względu na brak rozróżnienia – wiąże
odpowiedzialność z każdą przyczyną zależną od wykonawcy. Dlatego przyczynami leżącymi
po stronie wykonawcy mogą być zarówno przyczyny przez niego zawinione, jak i niezawinione.
W ocenie Izby w rozpoznawanej sprawie nie zaszły okoliczności pozwalające na
uznanie, że niezłożenie dokumentów nie nastąpiło z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.
Odwołujący co prawda podnosił w odwołaniu, ze zamawiający wyznaczył mu zbyt krótki termin
na złożenie dokumentów, niemniej jednak umowa, którą odwołujący złożył w dniu 11 lipca
2024 roku, nosi datę 24 czerwca 2024 roku. Odwołujący nie wskazał żadnych innych
okoliczności, które w dniu 8 lipca 2024 roku uniemożliwiły mu złożenie dokumentu, w którego
posiadaniu powinien być już w dniu 24 czerwca br. Również przesłanie pliku niezawierającego
wymaganych dokumentów należy uznać za okoliczność obciążającą odwołującego. To
odwołujący odpowiedzialny jest za prawidłowe przygotowanie i przesłanie dokumentów
wymaganych w postępowaniu. Podkreślić należy, że odwołujący nie powoływał się na żadne
niezależne od niego okoliczności, które spowodowały, że przesłany plik okazał się pusty.
Wręcz przeciwnie – odwołujący w treści odwołania przyznał, że plik był nieczytelny
prawdopodobnie z powodu jego niewłaściwego zeskanowania.
Ostatnią przesłankę zatrzymania wadium na podstawie art. 98 ust. 6 pkt 1 ustawy P.z.p.
z powodu
zaniechania uzupełnienia dokumentów lub oświadczeń stanowi brak możliwości
wybrania oferty
złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej.
Z
informacji z dnia 18 lipca 2024 roku, w której zamawiający poinformował
odwołującego o zatrzymaniu wadium, wynika, że zamawiający przyjął, iż przesłanką
zatrzymania wadium jest okoliczność, w której zaniechanie uzupełnienia dokumentów ma
wpływ na wynik postępowania.
Tymczasem przepis zawarty w art. 98 ust. 6 pkt 1 ustawy P.z.p. nie mówi o wpływie na
wynik postępowania, ale o braku możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako
najkorzystniejszej. W ocenie Izby przesłanka zawarta w przepisie jest znacznie węższa niż ta,
która została przyjęta przez zamawiającego. Z uwagi zaś na restrykcyjny charakter przepisu
nie może on być interpretowany rozszerzająco.
Zatrzymanie wadium jest zatem
możliwe jedynie wówczas, gdy niezłożenie
dokumentów lub oświadczeń spowodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez
wykonawcę jako najkorzystniejszej. Oznacza to, że oferta wykonawcy musi być potencjalnie
ofertą najwyżej ocenioną i jedyną przyczyną, dla której nie może zostać wybrana jako
najkorzystniejsza, jest konieczność jej odrzucenia na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. c
ustawy P.z.p.
ze względu na niezłożenie wymaganych dokumentów (oświadczeń), pomimo
wezwan
ia do ich uzupełnienia w trybie art. 107 ust. 2 lub art. 128 ust. 1 ustawy P.z.p.
Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że zamawiający nie wykazał, że oferta
odwołującego była ofertą najkorzystniejszą w przedmiotowym postępowaniu. Zamawiający w
korespondencji z dnia 18 lipca 2024 roku wskazał jedynie, że cena ofertowa odwołującego
była znacznie niższa od ceny zaoferowanej w drugiej złożonej ofercie.
Fakt złożenia oferty z najniższą ceną nie jest równoznaczny z tym, że oferta ta jest
ofertą najkorzystniejszą w postępowaniu. Uznanie danej oferty za najkorzystniejszą wymaga
bowiem przeprowadzenia jej badania i oceny nie tylko pod względem przyjętych kryteriów
oceny ofert, ale również pod kątem spełniania warunków udziału w postępowaniu. Z ustaleń
dokonanych w sprawie wynika, że zamawiający nie dokonał czynności badania i oceny oferty
odwołującego z uwagi na niezłożenie przez niego decyzji Państwowego Inspektora
Sanitarnego na kuchnię zastępczą.
Tym samym Izba uznała, że w rozpoznawanej sprawie nie zaszła jedna ze wskazanych
w art. 98 ust. 6 pkt 1 ustawy P.z.p. przesłanek umożliwiających zamawiającemu zatrzymanie
wadium wniesionego przez odwołującego. Tym samym Izba nakazała zamawiającemu
unieważnienie czynności zatrzymania wadium odwołującemu.
Z uwagi na powyższe orzeczono jak na wstępie.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 575 ustawy z
dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania
oraz na podstawie § 7 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia
2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich
rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz.
Przewodniczący:
………………………………
Otrzymuj raz w tygodniu aktualne informacje
o zmianach w prawie oraz komentarzach ekspertów
Otrzymasz darmowy e-book w prezencie!
„6 pytań o znowelizowane przepisy Pzp"