Sygn. akt: KIO 3124/24
WYROK
Warszawa, dnia
8 października 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący:
Krzysztof Sroczyński
Protokolantka:
Wiktoria Ceyrowska
po rozpoznaniu na rozprawie odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu
28 sierpnia 2024 r. przez
Odwołującego wykonawcę Usługi Transportowe COLUMBUS spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Jędrzejowie
w postępowaniu w którym Zamawiającym jest Gmina Sędziszów
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu: unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej
oferty oraz
powtórzenie czynności badania i oceny ofert.
Kosztami postępowania obciąża Zamawiającego – Gminę Sędziszów i:
2.1.zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł (siedem tysięcy pięćset
złotych) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu od odwołania
oraz kwotę 3 600 zł (trzy tysiące
sześćset złotych) stanowiącą koszt poniesiony przez Zamawiającego tytułem wynagrodzenia
pełnomocnika
2.2. zasądza od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kwotę w wysokości 7 500 zł (siedem tysięcy
pięćset złotych) stanowiącą uzasadnione koszty strony poniesione tytułem wpisu od odwołania.
Na orzeczenie
– w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Zamówień Publicznych.
Przewodniczący: ……………………………
Sygn. akt: KIO 3124/24
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Gmina Sędziszów, prowadzi w trybie podstawowym, na podstawie art. 275 pkt 1
ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1605 ze zm.),
zwanej dalej:
„ustawą Pzp” lub „Pzp”) postępowanie pn. Wykonywanie usług przewozowych do szkół
na terenie gminy Sędziszów wraz ze sprawowaniem opieki nad dziećmi, na utworzonych przez
Wykonawcę liniach regularnych, z pierwszeństwem przejazdu dzieci i młodzieży szkolnej z biletem
miesięcznym, w roku szkolnym 2024/2025 o numerze: OSI.271.1.2024, (zwane dalej: „postępowaniem”).
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu
14 sierpnia 2024 r. pod numerem 2024/BZP 00459130/01.
Szacunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi, jest niższa od kwot wskazanych
w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 3 ust. 3 Pzp.
W dniu 28 sierpnia 2024 r.
Usługi Transportowe Columbus spółka z ograniczoną
o
dpowiedzialnością z siedzibą w Jędrzejowie (zwany dalej: „Odwołującym”) wniósł odwołanie wobec
zaniechani
a przez Zamawiającego udostępnienia Odwołującemu załączników do protokołu
z postępowania, tj: ofert złożonych przez Wykonawców biorących udział w przedmiotowym postępowaniu
wraz z załącznikami oraz całej korespondencji z Zamawiającym w ramach postępowania powstałą do dnia
udostępnienia dokumentów.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu:
1. naruszenie art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 16 pkt 1 i 2 ustawy Pzp
, poprzez prowadzenie postępowania
w sposób naruszający zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców oraz zasadę
przejrzystości postępowania, albowiem Zamawiający nie udostępnił Odwołującemu w terminie
przewidzianym do wniesienie odwołania, załączników do protokołu, tym samym uniemożliwił
Odwołującemu dokonania weryfikacji i oceny czynności podjętych przez Zamawiającego, w związku
z wyborem oferty najkorzystniejszej;
2. naruszenie
§ 5 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 18 grudnia 2020 r.
w sprawie protokołów postępowania oraz dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego, w zw. z art. 74 ust 1 i 2 ustawy Pzp
, zgodnie z którym Zamawiający winien udostępnić
wnioskodawcy protokół postępowania niezwłocznie.
W związku z powyższym Odwołujący wniósł o rozpatrzenie i uwzględnienie odwołania oraz
nakazanie Z
amawiającemu wykonanie lub powtórzenie czynności lub nakazanie unieważnienia czynności
Zamawiającego, które naruszają w sposób oczywisty zasadę jawności postępowania przetargowego
i równego traktowania uczestników postępowania.
Odwołujący wyjaśnił, że ma interes w uzyskaniu zamówienia będącego przedmiotem
postępowania, gdyż jest uczestnikiem wskazanego postępowania oraz który może ponieść szkodę
w wyniku naruszenia przez Zamawiającego przepisów stosowanej ustawy. Na podstawie zezwoleń
nr od 000001 do 000007 z dnia 30 sierpnia 2022 r.,
wydanego przez Burmistrza Sędziszowa z ważnością
do 31 grudnia 2025 r., oraz zezwolenia nr 320 z dnia 30 sierpnia 2022
z ważnością do 31 grudnia 2025 r.
na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym, Odwołujący wykonuję
regularne przewozy osób na terenie Gminy Sędziszów. Został również sklasyfikowany na czwartej pozycji
w rankingu złożonych ofert, co realnie wpływa na możliwość pozyskania zamówienia i świadczy
o posiadaniu interesu prawnego we wniesieniu odwołania.
W uzasadnieniu
podniesionych zarzutów Odwołujący wskazał, że w dniu 23 sierpnia 2024 r.
została ogłoszona informacja o wyborze najkorzystniejszej oferty w przedmiotowym postępowaniu.
W dniu 26 sierpnia
2024 r. Odwołujący złożył Zamawiającemu, za pośrednictwem platformy gdzie
prowadzone jest przedmiotowe postępowanie, wniosek o udostępnienie załączników do protokołu.
Zamawiający do dnia upływu terminu na wniesienie odwołania, nie przesłał Odwołującemu
wni
oskowanych dokumentów.
Wykonawca, w wyniku takiego działania Zamawiającego, został realnie pozbawiony czasu
na zapoznanie się z protokołem, dokumentacją postępowania i przygotowaniem ewentualnego odwołania.
Odwołujący podniósł, że jeżeli istotą uzasadnienia decyzji o wyborze oferty jest umożliwienie
wykonawcom dokonanie oceny tej decyzji oraz przygotowania ewentualnego odwołania kwestionującego
prawidłowość wyboru oferty, konieczne jest, aby wykonawca miał zapewniony stosowny czas
(5 lub 10 dni) na dokonanie analiz, podjęcie decyzji o wniesieniu odwołania oraz odpowiedniego
przygotowania argumentacji potwierdzającej podnoszone zarzuty. Musi zatem otrzymać w ww. terminie
wszystkie niezbędne informacje, które o zasadności tej decyzji rozstrzygają. Jeżeli Wykonawca informacji
takich nie otrzyma, otrzyma je po terminie na wniesienie odwołania, lub otrzyma je 3 dni przed upływem
terminu na wniesienie odwołania, to w rzeczywistości terminy określone w art. 515 ustawy Pzp zyskują
charakter fikcyjny.
Odwołujący podkreślił, że ustawa Pzp nie pozwala Zamawiającemu na modyfikowanie
terminu na wniesienie odwołania. Zamawiający, działając w sposób opisany w niniejszym przykładzie
narusza art. 74 ust 1 i 2 ustawy Pzp oraz za
sadę prowadzenia postępowania w sposób przejrzysty
zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji opisaną art. 16 ustawy Pzp, jak również zasadę jawności
postępowania wyrażoną w art. 18 ustawy Pzp.
W dniu 23
września 2024 r., w piśmie datowanym na 2 września 2024 r. Zamawiający złożył do akt
sprawy odpowiedź na odwołanie, w której wnosił o:
— odrzucenie odwołania na podstawie art. 528 pkt 3 ustawy Pzp w związku z art 515 ust. 3 ustawy Pzp
gdyż z treścią ofert wykonawców Odwołujący miał możliwość zapoznać się od dnia otwarcia ofert to jest
22 sierpnia
2024 r. Odwołującemu znana była treść SWZ i miał świadomość, że od dnia złożenia ofert ich
status nie ulega zmianie, gdyż Zamawiający nie żądał podmiotowych i przedmiotowych środków
dowodowych czyli od dnia złożenia ofert status jego oferty i pozostałych nie ulega zmianie;
— ewentualnie oddalenie odwołania gdyż Odwołujący nie wykazał posiadania interesu prawnego
do wniesienia odwołania. Jego oferta jest na ostatniej pozycji w rankingu złożonej i ocenionych ofert i nie
kwestionuje żadnej z ofert które są wyżej ocenione;
— ewentualnie umorzenie postępowania na podstawie art. 568 pkt 2 ustawy Pzp gdyż Wykonawcy
przekazano dokumenty w terminie ustawowym trzech dni (29 sierpnia 2024 r.) od daty (26 sierpnia)
złożonego wniosku o ich udostępnienie, a tym samym odwołanie było przedwczesne i stało się
bezprzedmiotowe,
gdyż Odwołujący otrzymał wnioskowane dokumenty w terminie i nie zakwestionował
udostępnionych dokumentów.
Na podstawie dokumentacji przedmiotowego
postępowania, złożonych dowodów oraz biorąc pod
uwagę stanowiska stron postępowania odwoławczego, Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Izba
stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania na podstawie art. 528 ustawy Pzp i skierowała odwołanie na rozprawę. Izba tym samym uznała
za bezzasadny wniosek Zamawiającego o odrzucenie odwołania na podstawie art. 528 pkt 3 ustawy Pzp
w związku z art. 515 ust. 3 ustawy Pzp jako wniesionego po terminie. Należy wskazać, iż zarzuty
odwołania odnoszą się czynności i zaniechań Zamawiającego związanych z czynnością wyboru
najkorzystniejszej oferty.
Informacja o tej czynności została przekazana wykonawcom w dniu 23 sierpnia
2024 r., a tym samym zgodnie z art. 525 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy Pzp
termin na wniesienie odwołania
upływał w dniu 28 sierpnia 2024 r.. Odwołanie zostało złożone w dniu 28 sierpnia 2024 r. a tym samym
należy uznać, że termin na wniesienie odwołania został zachowany.
Izba uznała także za bezzasadny wniosek Zamawiającego o umorzenie postepowania
na podstawie art. 568 pkt 2 ustawy Pzp
, zgodnie z którym Izba umarza postępowanie w przypadku
stwierdzenia, że dalsze postępowanie stało się z innej przyczyny zbędne lub niedopuszczalne.
Zamawiający wywodził powyższą okoliczność z faktu, że wnioskowane dokumenty zostały Odwołującemu
udostępnione w dniu 29 sierpnia 2024 r., a tym samym w jego ocenie odwołanie złożone w dniu 28 sierpnia
2024 r.
było przedwczesne i wobec udostępnienia dokumentów stało się bezprzedmiotowe. W kontekście
powyższego należy wskazać, iż zasadniczy zarzut odwołania wskazywał na naruszenie zasad
wynikających z art. 18 oraz art. 16 ustawy Pzp w związku z czynnością wyboru najkorzystniejszej oferty.
E
lement naruszenia tych zasad związany był z brakiem udostępnienia dokumentów postępowania
w terminie umożliwiającym dokonanie weryfikacji i oceny czynności podjętych przez Zamawiającego
w związku z wyborem najkorzystniejszej oferty, w tym skutecznego złożenia środków ochrony prawnej
w odniesieniu do t
ej czynności. W ocenie Izby w zaistniałym stanie faktycznym nie należało tym samym
uznawać za bezprzedmiotowe oceny czynności Zamawiającego w kontekście ewentualnych naruszeń
przepisów, które mogły doprowadzić do szkody po stronie Odwołującego, w szczególności w sytuacji
w której późniejsze czynności Zamawiającego nie wpływały na przedmiotowość podnoszonych
w momencie składania odwołania zarzutów i nie zmieniały sytuacji prawnej Odwołującego
w postępowaniu. Zarzuty dotyczyły bowiem możliwości podjęcia określonych czynności w określonym
i zawitym terminie
tj. terminie na złożenie odwołania na czynność wyboru. Z tego względu Izba oddaliła
wniosek Zamawiającego w tym zakresie i skierowała odwołanie do rozpoznania na rozprawie.
Izba ustaliła co następuje
Zamawiający prowadzi w trybie podstawowym, na podstawie art. 275 pkt 1 ustawy z dnia
11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1605 ze zm.), zwanej dalej:
„ustawą Pzp” lub „Pzp”) postępowanie pn. Wykonywanie usług przewozowych do szkół na terenie gminy
Sędziszów wraz ze sprawowaniem opieki nad dziećmi, na utworzonych przez Wykonawcę liniach
regularnych, z pierwszeństwem przejazdu dzieci i młodzieży szkolnej z biletem miesięcznym, w roku
szkolnym 2024/2025
o numerze: OSI.271.1.2024, (zwane dalej: „postępowaniem”).
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu
14 sierpnia 2024 r. pod numerem 2024/BZP 00459130/01.
Zgodnie z
Rozdziałem IV ust. 1 SWZ przedmiot zamówienia należy wykonać w terminie
10 miesięcy tj. w okresie roku szkolnego 2024/2025, od dnia 02.09.2024 r. do dnia 26.06.2025 r.
Otwarcie ofert nastąpiło w dniu 22 sierpnia 2024 r. o godz. 11:00.
W toku postępowania oferty złożyło pięciu wykonawców:
1. PKS Kielce Sp. z o. o. 26-067 Strawczyn; cena brutto oferty: 276 562,00
zł
2. BUS-CAR SERVICE Sp. z o. o. 25-516 Kielce; cena brutto oferty: 310 956,00 z
ł
3. Transport Osobowo
– Towarowy Magdalena Zaleśna 26-220 Stąporków; cena brutto oferty:
zł
4. PKS Bodzentyn Sp. z o. o. 28-400 Bogucice Drugie; cena brutto oferty: 293 968,00
zł oraz
Odwołujący – Usługi Transportowe COLUMBUS sp. z o. o. 28-300 Jędrzejów; cena brutto oferty:
zł.
W dniu 23 sierpnia 2024 r.
(piątek) o godz. 14:55 opublikował na stronie postępowania informacje
o wyborze najkorzystniejszej oferty, za którą została uznana oferta wykonawcy PKS Kielce sp. z o. o.
z siedzibą w Kielcach. Informacja ta została przesłana Odwołującemu tego samego dnia o godz. 15:16.
W dniu 26 sierpnia 2024 r.
(poniedziałek) o godz. 09:33 Odwołujący przesłał do Zamawiającego
za pośrednictwem Platformy e-Zamówienia (za pomocą której zgodnie z rozdziałem IX ust. 1 SWZ
odbywała się w przedmiotowym postępowaniu komunikacja między Zamawiającym a wykonawcami)
wniosek o udostępnienie załączników do protokołu złożonych w przedmiotowym postepowaniu. W treści
wniosku Odwołujący wskazał, że działając na podstawie art. 74 ust. 2 ustawy Pzp wnosi o udostępnienie
ofert złożonych przez wykonawców którzy biorą udział w przedmiotowym postępowaniu
wraz z
załącznikami oraz całej korespondencji z zamawiającym w ramach postępowania powstałą do dnia
udostępnienia dokumentów. W odpowiedzi na niniejszy wniosek Zamawiający w dniu 29 sierpnia 2024 r.
o godz.
09:45 przesłał Odwołującemu oferty złożone w przedmiotowym postępowaniu.
Ponadto w dniu 23 sierpnia 2024 r. o godz. 15:53 wykonawca BUS-CAR SERVICE sp. z o. o.
z siedzibą w Kielcach przesłał do Zamawiającego za pośrednictwem Platformy e-Zamówienia wniosek
o udostępnienie oferty wykonawcy, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą. W odpowiedzi na
niniejszy wniosek Zamawiający w dniu 29 sierpnia 2024 r. o godz. 15:17 przesłał wykonawcy
BUS-
CAR SERVICE Sp. z o. o. z siedzibą w Kielcach wnioskowaną ofertę.
Treść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 74 ust. 1 Pzp
– Protokół postępowania jest jawny i udostępniany na wniosek
- art. 74 ust. 2 Pzp
– Załączniki do protokołu postępowania udostępnia się po dokonaniu wyboru
najkorzystniejszej
oferty albo unieważnieniu postępowania, z tym że:
1) oferty wraz z załącznikami udostępnia się niezwłocznie po otwarciu ofert, nie później jednak niż
w terminie 3 dni od dnia otwarcia ofert, z uwzględnieniem art. 166 ust. 3 lub art. 291 ust. 2 zdanie drugie,
2) wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wraz z załącznikami udostępnia się od dnia
poinformowania o wynikach oceny tych wniosków
– przy czym nie udostępnia się informacji, które mają charakter poufny, w tym przekazywanych w toku
negocjacji lub dialogu;
§ 5 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 18 grudnia 2020 r.
w sprawie protokołów postępowania oraz dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego -
Zamawiający udostępnia wnioskodawcy protokół postępowania niezwłocznie;
- art. 18 ust. 1 Pzp
– Postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne.
- art. 18 ust. 2 Pzp
– Zamawiający może ograniczyć dostęp do informacji związanych z postępowaniem
o udzielenie zamówienia tylko w przypadkach określonych w ustawie
- art. 16 Pzp
– Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia
w sposób:
1) zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców;
2) przejrzysty;
3) proporcjonalny.
Izba
zważyła co następuje.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron i uczestnika
postępowania odwoławczego Izba uznała, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.
Na wstępie podkreślenia wymaga, że zasada jawności stanowi fundamentalną zasadę
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz gwarancję jego transparentności. Niewątpliwie
jej przestrzeganie stanowi jeden z zasadniczych obowiązków zamawiającego jako gospodarza
postępowania nakazując zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o zamówieniu od wszczęcia
do zakończenia postępowania. Zgodnie z motywem 126 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zam
ówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE
(Dz. Urz. UE L 94 z 28.3.2014, str. 65, ze zm.) mo
żliwość prześledzenia i przejrzystość procesu
podejmowania decyzji w post
ępowaniach o udzielenie zamówienia są niezbędne do zapewnienia
prawid
łowości tych postępowań, w tym skutecznego zwalczania korupcji i oszustw.
Istotność zasady jawności była wielokrotnie podkreślana w orzecznictwie Izby,
która m. in. w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 9 października 2023 r. (sygn. akt KIO 2803/24)
wskazywała, że jawność w postępowaniu pozwala na urzeczywistnienie pozostałych zasad,
w tym uczciwej konkurencji, równego traktowania wykonawców, a także koresponduje z zasadą
przejrzystości, nakazującej podejmowanie poszczególnych czynności w postępowaniu w odpowiednim
porządku. Jak wynika z art. 18 ust. 2 ustawy Pzp zasada jawności może zostać ograniczona wyłącznie
w przypadkach określonych w ustawie. Innymi słowy odmowa dostępu do informacji dotyczących
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego będzie możliwa wyłącznie, gdy zamawiającemu
zezwala na to przepis o randze ustawowej. Jak wywodził Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia
30 maja 2022 r. w sprawie o sygn. akt: XXIII Zs 69/22:
„Wszelkie wyłączenia, czy choćby ograniczenia
jawności postępowania stosowane i dopuszczane powinny być bardzo rygorystycznie. W tym duchu
powinny być interpretowane wszelkie przepisy wprowadzające ograniczenie jawności postępowania i jako
wyjątki od ogólnej zasady powinny podlegać wykładni zacieśniającej. Żadne zastosowanie przepisów
dopuszczających ograniczenie zasady jawności nie może zatem prowadzić do wyłączenia zasady
jawności i przejrzystości postępowania czy zachowania ich jedynie w szczątkowej, fasadowej postaci.”
Jawność postępowania o zamówienie publiczne stanowi więc prawo każdego wykonawcy dostępu
do informacji o toczącym się postępowaniu i jednocześnie jest nakazem skierowanym do zamawiających,
prowadzących postępowanie, aby na każdym jego etapie umożliwili wykonawcom dostęp do tych
informacji.
Na gruncie ustawy pzp zasada jawności jest realizowana poprzez nałożenie na zamawiającego
szeregu obowiązków informacyjnych, w tym m.in. wyrażona zostaje poprzez konieczność
dokumentowania przebiegu postępowania oraz udostępniania na odpowiednim etapie protokołu
postępowania i załączników do protokołu. Jak słusznie wskazano w wyroku KIO 2447/13 z dnia 4 listopada
2013 r.:
„Zasady jawności i pisemności wymagają – zdaniem Izby – nie tylko dokumentowania przez
zamawiającego swoich czynności w postępowaniu, zgodnie z obowiązującymi przepisami, ale również
przekazywania, stosownie do dopuszczonego przez zamawiającego sposobu porozumiewania się
z wykonawcami, dokonanych w toku postępowania ocen i ustaleń niezbędnych dla oceny przez
wykonawcę swoich praw w postępowaniu oraz podjęcia niezbędnych działań dla ich ochrony.
Obowiązek informowania przez zamawiającego wykonawców o czynnościach w postępowaniu umożliwia
przeprowadzenie przez wykonawców oceny czy czynności w postępowaniu były dokonane prawidłowo.
Treść informacji zakreśla w znacznym stopniu ramy faktyczne i prawne, w jakich wykonawcy
niezgadzający się z ustaleniami i oceną zamawiającego mogą je kwestionować przez wnoszenie środków
ochrony prawnej. Formalny charakter postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
oraz prekluzyjny charakter terminów na wnoszenie środków ochrony prawnej wymagają podwyższonej
staranności nie tylko od wykonawców, lecz nakładają też obowiązki na zamawiającego. Zamawiający
nie może przez sposób wykonywania przypisanych mu powinności ustawowych uniemożliwiać
wykonawcom obronę swoich praw w postępowaniu.”
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy w ocenie Izby analiza przywołanych
regulacji wyznacza jednoznacznie obowiązki zamawiającego w zakresie udostępniania dokumentów
w postępowaniu gwarantujące zachowanie zasady jawności, a których to obowiązków Zamawiający
niewątpliwie nie przestrzegał w niniejszym postępowaniu. Tym samym w ocenie Izby poprzez sposób
wykonywania
przez Zamawiającego wynikających z ustawy obowiązków związanych z udostępnieniem
dokumentów o które wnioskował Odwołujący, uniemożliwił temu wykonawcy obronę swoich praw
w postępowaniu, zaś zasadę jawności i przejrzystości zachował w jedynie w fasadowej postaci,
pozbawionej celu któremu mają te zasady służyć. Za takie bowiem należy uznać działanie Zamawiającego
polegające na udostępnieniu ofert po upływie trzech dni od złożenia przez Odwołującego wniosku,
a zarazem dzień po upływie terminu na wniesienie odwołania od czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej.
Wbrew twierdzeniom Zamawiającego nie sposób przyjąć, iż jego działanie nie naruszało
przepisów, gdyż udostępnienie nastąpiło w ustawowym terminie. Termin ten Zamawiający wywodził
z treści art. 74 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp. Odnosząc się do powyższych twierdzeń Izba zwraca uwagę,
że z treści przepisu art. 74 ust. 2 ustawy Pzp wynika, że załączniki do protokołu „udostępnia się”
po dokonaniu wyboru najkorzystniejszej oferty,
z tym że oferty wraz z załącznikami udostępnia się
niezwłocznie po otwarciu ofert, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia otwarcia ofert.
Jak jednoznacznie wynika z treści ww. przepisu, nie określa on terminu udostępnienia protokołu
czy załączników. Jak podkreśla się jednoznacznie w doktrynie celem wprowadzenia tego trzydniowego
terminu by
ło zapewnienie zamawiającemu czasu na dokonanie czynności niezbędnych przed
udostepnieniem ofert, w szczeg
ólności zweryfikowanie, czy oferta nie zawiera treści ustawowo
chronionych. Podstawowym wyznacznikiem terminu udost
ępnienia pozostaje niezwłoczność,
w tym w przypadkach z
łożenia wniosku o udostępnienie później niż w dniu otwarcia ofert.
Natomiast art. 18 ust. 2 ustawy Pzp
stanowi, że poza przypadkami określonymi w ustawie zamawiający
nie może ograniczyć dostępu do informacji. Wykładnia ww. przepisów prowadzi do oczywistego wniosku,
że zamawiający po dokonaniu czynności wyboru najkorzystniejszej oferty powinien pozostawać
w gotowości do umożliwienia zainteresowanym wykonawcom dostępu do jawnych dokumentów
postępowania. Zamawiający powinien zatem tak procedować, aby te dokumenty, które Zamawiający uznał
za jawne w postępowaniu były możliwe do udostępnienia po wyborze najkorzystniejszej oferty.
Co do terminu, kiedy udostępnienie powinno nastąpić Izba zwraca uwagę, że co prawda ustawa pzp
nie precyzuje wprost tego term
inu, niemniej jednak zwrot „udostępnia się” akcentuje niezwłoczność tej
czynności dla tych dokumentów, co do których ustawa pzp nie wprowadza ograniczenia jawności.
Termin „niezwłocznie” w zakresie udostępniania protokołu i załączników wynika również jednoznacznie
z
§ 5 ust. 4 rozporządzenia w sprawie protokołu postępowania. W ocenie Izby nie można tego terminu
użytego w przedmiotowej regulacji rozumieć, jak argumentował Zamawiający powołując się na
orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, jako terminu trzydniowego. Słusznie podnosił
Zamawiający, iż orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, iż termin „niezwłocznie" nie należy
utożsamiać z terminem natychmiastowym. Jednocześnie jednak Sąd Najwyższy m. in. w wyrokach
13 grudnia 2006 r., sygn. akt II CSK 293/06 oraz 30 czerwca 2011 r.,(sygn. akt III CSK 282/10)
wskazał,
że termin "niezwłocznie" oznacza bowiem termin realny, mający na względzie okoliczności miejsca
i czasu, a także regulacje zawarte w art. 354 i art. 355 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
(t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.)
(dalej „kodeks cywilny”). Art. 354 kodeksu cywilnego wskazuje,
iż dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi
społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie
ustalone zwyczaje -
także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. Z kolei zgodnie z art. 355 kodeksu
cywilnego
dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju
(należyta staranność) (§ 1), a należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego
działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności (§ 2).
Przenosząc powyższe na realia i okoliczności przedmiotowego postępowania oraz czynności
podejmowane w jego toku przez Zamawiającego (mając na uwadze odesłanie zawarte w art. 8 ust. 1
ustawy Pzp)
, należy uznać, iż wymogi w zakresie niezwłoczności dokonania przez Zamawiającego
czynności udostępnienia dokumentów postępowania nie zostały zachowane. Do powyższych wniosków
należy dojść mając na uwadze w pierwszej kolejności cel, któremu czynność ta miała służyć tj. dokonania
weryfikacji i oceny czynności podjętych przez Zamawiającego, w związku z wyborem oferty
najkorzystniejszej
, w tym możliwości skutecznego wniesienia środka ochrony prawnej. Jak wynika
z jednoznacznego stanowiska Zamawiającego w tej sprawie przedstawionego w toku rozprawy cel ten był
Zamawiającemu. Zamawiający oświadczył, iż miał świadomość w jakim celu złożony został przez
Odwołującego wniosek o udostępnienie dokumentów postępowania. Pomimo jednak świadomości tego
celu, jak również świadomości odnośnie terminu w którym możliwe było zrealizowanie tegoż celu,
Zamawiający nie podjął działań w sposób który dawałby możliwość jego urzeczywistnienia. Przeciwnie –
udostępniając wnioskowane dokumenty po upływie trzech dni od dnia złożenia wniosku i dzień po upływie
terminu na wniesienie odwołania od czynności wyboru najkorzystniejszej oferty, to choć formalnie dokonał
jego realizacji, to faktycznie doprowadził do przekreślenia celu któremu udostępnienie miało służyć.
W dalszej kolejności w świetle powyższych wytycznych wynikających z przepisów i orzecznictwa
należało ocenić czy mając na uwadze okoliczności przedmiotowej sprawy oraz wymogi staranności jakie
należało postawić Zamawiającemu, udostępnienie w terminie umożliwiającym realizację celu było realne.
Zdaniem Izby, celem ustalenia czy nieostry termin „niezwłoczny” został zachowany należy ocenić
czy przeszkody w udostępnieniu dokumentów były natury względnie obiektywnej. Zauważenia wymaga,
że na takie przyczyny wskazano w rozporządzeniu w sprawie protokołu postępowania, który stanowi
w
§ 5 ust. 3, że w przypadku, gdy: „udostępnienie protokołu postępowania lub załączników do protokołu
postępowania albo ich części przy użyciu środków komunikacji elektronicznej byłoby utrudnione
lub niemożliwe: 1) z przyczyn o charakterze technicznym, 2) z przyczyn wynikających z przepisów
odrębnych, 3) w przypadku odstąpienia od wymagania użycia środków komunikacji elektronicznej
z powodu zaistnienia jednej z
sytuacji określonej w art. 65 ust. 1 ustawy, 4) w przypadku zamówień
w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa – zamawiający niezwłocznie informuje o tym wnioskodawcę”
wskazując jeden ze sposobów udostępnienia, przykładowo poprzez wgląd w miejscu wyznaczonym przez
zamawiającego. Z regulacji wynika również, że nawet jeśli po stronie zamawiającego wystąpi przeszkoda
w udostępnieniu dokumentów to jest zobowiązany niezwłocznie poinformować wykonawcę w jaki sposób
może zapoznać się z jawnymi informacjami dotyczącymi postepowania, aby nie doprowadzić w tym
zakresie do nieuzasadnionego ograniczenia.
W ocenie Izby przywoływane w tym zakresie przez
Zamawiającego okoliczności nie wskazywały, aby takie obiektywne przyczyny zaistniały.
Zamawiający podnosił w tym zakresie fakt, iż Zamawiający jest dużą jednostką organizacyjną,
zatrudniającą kilkaset osób, w ramach której funkcjonuje określony sposób obiegu dokumentów oraz
realizacji przez pracowników zadań wynikających z zakresu działalności Zamawiającego. W związku z
tym po wpływie wniosku o udostępnienie podlegał on kilkuszczeblowej procedurze dekretacji i
przekazywania do właściwej komórki organizacyjnej i odpowiedzialnego pracownika, który zrealizował
wniosek w kolejności wynikającej z zakresu zadań jakie miał do wykonania w ramach obowiązków
służbowych. Nie ulega więc wątpliwości, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy, przeszkoda
w
niezwłocznym udostępnieniu wnioskowanych przez Odwołującego dokumentów została wywołana nie
przyczyną obiektywną, niezależną od zamawiającego, taką która wystąpiła pomimo zachowania przez
zamawiającego należytej staranności, a wyłącznie sposobem procedowania Zamawiającego
naruszającym jednocześnie zasadę przejrzystości. Zamawiający podejmując czynności w postępowaniu
powinien bowiem mieć na względzie treść art. 18 ust. 2 ustawy pzp, aby nie doprowadzić własnym
procedowaniem do istotnego i realnego ograniczenia wykonawcom dostępu do jawnych dokumentów,
gdyż takie ograniczenie może wyłącznie wynikać z przepisu rangi ustawowej. Dodatkowo należy mieć na
uwadze przywoływane uprzednio przepisy art. 74 ustawy Pzp, które obligują Zamawiającego do takiego
przygotowania organizacyjnego aby możliwe było niezwłoczne udostępnienie protokołu wraz
z załącznikami. Ponadto podkreślenia wymaga, iż dla przedmiotowego postępowania zgodnie z zapisami
rozdziału IX SWZ ust. 1 komunikacja między Zamawiającym a wykonawcami odbywa się przy użyciu
Platformy e-
Zamówienia, co w założeniu winno niwelować opisywane przez Zamawiającego okoliczności
w ramach prowadzonego postępowania i wykluczyć ryzyko wystąpienia przeszkód w niezwłocznym
udostępnieniu dokumentów.
W ocenie Izby irrelewantna
dla oceny czynności Zamawiającego jest okoliczność, że Odwołujący
złożył wniosek o udostępnienie w trzecim dniu po informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty,
zaś w czwartym od dnia otwarcia ofert. W pierwszej kolejności wskazać należy na fakt, że informacja
o wyborze najkorzystniejszej oferty
została opublikowana na stronie postępowania w dniu 23 sierpnia 2024
r. tj. piątek o godz. 14:55, zaś przekazana Odwołującemu o godz. 15:16. Trudno w tej sytuacji stawiać
Odwołującemu zarzut niedochowania należytej staranności, które miało wynikać ze złożenia wniosku
o udostępnienie dokumentów 26 sierpnia 2024 r. tj. poniedziałek o godz. 09:33, w szczególności w sytuacji
w której Zamawiający w Rozdziale I SWZ podał godziny pracy Zamawiającego, zgodnie z którymi w piątek
kończyły się one o godz. 14:00. Za niewiarygodne w świetle zgromadzonej dokumentacji uznała Izba
również twierdzenia Zamawiającego, że w przypadku złożenia przez Odwołującego wniosku
o udostępnienie w dniu 23 sierpnia 2024 r., Odwołujący otrzymałby wnioskowane dokumenty w ciągu
trzech dni. Jak bowiem wynika z akt sprawy w
toku przedmiotowego postępowania inny z wykonawców
przesłał w dniu 23 sierpnia 2023 r. do Zamawiającego za pośrednictwem Platformy e-Zamówienia wniosek
o udostępnienie oferty wykonawcy, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą. W odpowiedzi na
niniejszy wniosek Zamawiający przesłał wykonawcy wnioskowaną ofertę w dniu 29 sierpnia 2024 r.
o godz. 15:17.
Ponadto wbrew twierdzeniom Zamawiającego składanie wniosków o dostęp w dniu
otwarcia ofert nie jest powszechną czy też wyłączną praktyką w toku postępowań o udzielenie
zamówienia. Niejednokrotnie wnioski takie składane są w dniach kolejnych czy też po dokonaniu
czynności wyboru najkorzystniejszej oferty, co ma swoje uzasadnienie w tym, iż w toku badania i oceny
ofert mogą być dokonywane czynności przewidziane ustawą, które mogą mieć istotny wpływ na treść
oferty oraz ocenę zawartych w ofercie informacji.
Powyższe okoliczności w ocenie składu orzekającego świadczą, iż do zaistniałej sytuacji nie doszło
w wyniku niedochowania należytej staranności przez Odwołującego i jego zaniechań w zakresie ochrony
własnych interesów w postępowaniu, lecz na skutek przyczyn organizacyjnych leżących po stronie
Zamawiającego. Na skutek tych przyczyn Zamawiający pozostawał w nieuzasadnionej obiektywnymi
względami zwłoce w udostępnieniu Odwołującemu dokumentów postępowania. Wykonawca nie może
ponosić negatywnych konsekwencji wynikających z niewłaściwych działań Zamawiającego.
W ocenie Izby naruszenia Zamawiającego mogą mieć wpływ na wynik postępowania,
co jest okolicznością wystarczającą dla uwzględnienia odwołania (art. 554 ust. 1 ustawy pzp) i nakazania
unieważnienia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty. Izba zauważa, że Odwołujący dochował
należytej staranności wnioskując o dokumenty w godzinach porannych pierwszego dnia roboczego
po dokonaniu czynności wyboru oferty najkorzystniejszej. Zamawiający pozostawał w zwłoce
z
udostępnieniem dokumentów postępowania, czym ograniczył w sposób nieuzasadniony czas na
zapoznanie się z nimi i ich weryfikację przez Odwołującego. Naruszenie zasady jawności i udostępnienia
dokumentów mogą mieć więc wpływ na wynik postępowania. Odwołujący wbrew twierdzeniom
Zamawiającego nie podniósł wyłącznie zarzutu w zakresie nieudostępnienia wnioskowanych
dokumentów, lecz jak wynika z treści odwołania kwestionował czynność wyboru najkorzystniejszej oferty
jako obarczonej wadą na skutek naruszenia przez Zamawiającego zasad wynikających z art. 18 ust. 1 i 2
w zw. z art. 16 pkt 1 i 2 ustawy Pzp czym
uniemożliwił Odwołującemu dokonania weryfikacji i oceny tej
czynności podjętej przez Zamawiającego. Brak udostępnienia wnioskowanych dokumentów w sposób
i na zasadach przewidzianych w
§ 5 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia
18 grudnia 2020 r. w sprawie protokołów postępowania oraz dokumentacji postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego w związku z art. 74 ust 1 i 2 ustawy Pzp stanowił zaś jedynie bezpośrednią
przyczynę, która doprowadziła do wskazywanej w odwołaniu w ramach zarzutu wadliwości czynności
wyboru najkorzystniejszej oferty.
Izba podziela pogląd wyrażony w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 9 października 2023
r. (sygn. akt KIO 2803/24)
, iż nie zasługuje na aprobatę, aby w jawnym postępowaniu o udzielenie
zamówienia publicznego, Zamawiający swoim działaniem, polegającym na podejmowaniu w sposób
nieprzejrzysty kolejnych czynności w postepowaniu, wpływał na uprawnienie wykonawców do dostępu do
jawnych informacji, a w
konsekwencji na prawo do weryfikacji czynności i ich skutecznego
zakwestionowania w odpowiednim terminie w
drodze środków ochrony prawnej. Izba uznała,
że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy Zamawiający doprowadził do wypaczenia zasady
jawności postępowania, co musiało skutkować uwzględnieniem odwołania.
Celem zagwarantowania Odwołującemu sformułowania konkretnych zarzutów wobec dokumentów
nieudostępnionych bez zbędnej zwłoki Izba nakazała Zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru
oferty najkorzystniejszej. Odwołujący uzyska tym samym uprawnienie do ewentualnego
zakwestionowania dokonanej
przez Zamawiającego oceny ofert oraz sformułowania zarzutów i podstawy
faktyczne odwołania w tym zakresie, co w konsekwencji może doprowadzić do weryfikacji jego sytuacji
w przedmiotowym postępowaniu.
W związku z powyższym Izba uznała, że odwołanie podlegało uwzględnieniu i na podstawie
art. 553 zdanie pierwsze ustawy Pzp
orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku, na podstawie
art. 557 i 575 ustawy Pzp oraz
§ 5 pkt 1w zw. z § 7 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego,
ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania z dnia 30 grudnia 2020 r.
(Dz. U. z 2020 r. poz. 2437), zaliczając na poczet kosztów postępowania odwoławczego koszt wpisu
od
odwołania oraz zasądzając od Zamawiającego na rzecz Odwołującego równowartość kwoty wpisu
od odwołania.
Przewodniczący: …………………………….