Sygn. akt: KIO 4038/24
WYROK
Warszawa, dnia 21 listopada 2024 roku
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodnicząca: Katarzyna Prowadzisz
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
w dniu 31 października 2024 roku przez wykonawcę MAN Truck & Bus Polska spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Nadarzynie
w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego Gmina Kielce – Zarząd Transportu
Miejskiego w Kielcach
orzeka:
1. Oddala
odwołanie.
2. K
osztami postępowania obciąża wykonawcę MAN Truck & Bus Polska spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Nadarzynie i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez
wykonawcę MAN Truck & Bus Polska spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą w Nadarzynie tytułem wpisu od odwołania,
kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy)
poniesioną przez wykonawcę MAN Truck & Bus Polska spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Nadarzynie tytułem
wynagrodzenia pełnomocnika,
kwotę 3 000 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące złotych zero groszy) poniesioną
przez zamawiającego Gmina Kielce – Zarząd Transportu Miejskiego
w Kielcach
tytułem wynagrodzenia pełnomocnika,
zasądza od wykonawcy MAN Truck & Bus Polska spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Nadarzynie na rzecz
Gminy Kielce
– Zarząd Transportu Miejskiego w Kielcach kwotę 3 000 zł
00 gr (słownie: trzy tysiące złotych zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione przez Zamawiającego Gminę
Kielce
– Zarząd Transportu Miejskiego w Kielcach stosownie do wyniku
postępowania.
Na orzeczenie -
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga
za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie -
sądu zamówień publicznych.
Przewodniczący: ……………………………………….
Sygn. akt: KIO 4038/24
U Z A S A D N I E N I E
Zamawiający – Gmina Kielce – Zarząd Transportu Miejskiego w Kielcach prowadzi
postępowanie o udzielnie zamówienia publicznego pod nazwą „Zielony transport publiczny
w Kielcach
– zakup autobusów elektrycznych wraz z infrastrukturą ładowania”, nr ref.:
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
pod numerem 1822/S 024-180920.
W dniu 31
października 2024 roku Odwołujący działając na podstawie na podstawie
art. 505 ust. 1 w zw. z art. 513 pkt 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień
publicznych (Dz.U.2024.1320 t. j.; dalej jako: "ustawa Pzp"),
wniósł odwołanie od:
1) czynności Zamawiającego polegającej na opisaniu przedmiotu zamówienia
w sposób utrudniający uczciwą konkurencję, charakteryzujący produkty dostarczane przez
konkretnego wykonawcę, prowadząc tym samym do wyeliminowania niektórych
wykonawców z Postępowania poprzez wprowadzenie w dniu 24 października 2024 r. zmiany
Specyfikacji Warunków Zamówienia (dalej jako: "SWZ") bezwzględnie ograniczającej
możliwość zaoferowania autobusów elektrycznych wyposażonych w urządzenia
wspomagania ogrzewania wytwarzające energię cieplną na drodze spalania oleju
opałowego;
2) czynności Zamawiającego polegającej na naruszeniu zasady uczciwej konkurencji
oraz równego traktowania wykonawców
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
1) art. 99 ust. 4 ustawy Pzp w zw. z art. 16 pkt 1) ustawy Pzp w zw. z art. 135 ust. 6
ustawy Pzp
przez opisanie przedmiotu zamówienia w sposób utrudniający uczciwą
konkurencję, charakteryzujący produkty dostarczane wyłącznie przez konkretnego
wykonawcę, prowadząc do wyeliminowania niektórych wykonawców z Postępowania
poprzez wprowadzenie w dniu 24 października 2024 r. zmiany SWZ ograniczającej
możliwość zaoferowania autobusów elektrycznych wyposażonych w urządzenia
wspomagania ogrzewania wytwarzające energię cieplną na drodze spalania oleju
opałowego;
2) art. 16 pkt 1) ustawy Pzp
przez prowadzenie Postępowania w sposób naruszający
zasady uczciwej konkurencji ora
z równego traktowania wykonawców.
Odwołujący wniósł o:
uwzględnienie niniejszego odwołania w całości i w konsekwencji nakazanie
Zamawiającemu:
1) wykreślenia z odpowiedzi na pytanie nr 1 do SWZ z dnia 24 października 2024 r.
sformułowania:
"
Zamawiający nie dopuszcza zatem zastosowania w autobusach innego sposobu wsparcia
wymaganej pompy ciepła, w tym za pomocą agregatów ogrzewania dodatkowego zasilanych
olejem opałowym" oraz wskazanie, że Zamawiający dopuszcza 3 możliwość zaoferowania
autobusu wyposażonego w urządzenia wspomagania ogrzewania wytwarzające energię
cieplną na drodze spalania oleju opałowego;
ewentualnie
2) w przypadku wydania wyroku w sprawie po terminie składania ofert, unieważnienie
Postępowania na podstawie art. 255 pkt 6) ustawy Pzp.
dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów załączonych do niniejszego
Odwołania, celem wykazania faktów wskazanych w uzasadnieniu Odwołania.
Odwołujący podał, że Odwołujący jest podmiotem zajmującym się dostawą
autobusów elektrycznych, należąc do grupy kapitałowej MAN stanowiącej jednego
z czołowych producentów autobusów w Polsce oraz na Świecei. Odwołujący posiada
w swoim portfolio pojazdy spełniające oczekiwania i wymagania Zamawiającego. Udzielona
przez Zamawiającego w dniu 24 października 2024 r. odpowiedź na pytanie do SWZ
uniemożliwia jednak Odwołującemu złożenie ważnej i niepodlegającej odrzuceniu oferty
w Postępowaniu, pomimo że nie ma obiektywnych przesłanek do takiego działania
Zamawiającego.
Termin na wniesienie odwołania:
O okolicznościach stanowiących podstawę wniesienia odwołania Odwołujący powziął
wiadomość w dniu 25 października 2024 r., kiedy Zamawiający opublikował na stronie
internetowej e-
Zamówienia dokument pn. "Pytania i [o]dpowiedzi 6":
W świetle powyższego Odwołujący dotrzymał 10-dniowego terminu na jego wniesienie.
Dowód: Odpowiedzi na pytania wykonawców z dnia 24 października – w aktach
Postępowania
W uzasadnieniu odwołania Odwołujący podał:
Autobusy elektryczne standardowo wyposażone są w systemy ogrzewania przestrzeni
pasażerskiej oraz kabiny kierowcy wykorzystujące energię elektryczną zmagazynowaną
w bateriach trakcyjnych. Energię cieplną do przestrzeni pasażerskiej oraz kabiny kierowcy
dostarcza
również klimatyzator z pompą ciepła, zainstalowania, którego w wersji
z wykorzystaniem naturalnego czynnika R744 (CO2) wymaga Zamawiający.
W krajach o ciepłym klimacie, elektryczne systemy ogrzewania wnętrza autobusu
zapewniają w sposób dostateczny uzyskanie wymaganego poziomu komfortu termicznego
w pojazdach. Niemniej jednak w przypadku takich krajów jak Polska, gdzie w jesieni i zimie
temperatury powietrza spadają znacznie poniżej (0) zera koniecznym jest doposażenie
autobusu w dodatkowy agregat ogrzewania. Takie agregaty są odrębnymi urządzeniami
instalowanymi w autobusie i wspomagają systemy ogrzewania, które to systemy
wykorzystują wyłącznie energię elektryczną zmagazynowaną w bateriach trakcyjnych (w tym
działanie ww. klimatyzatora wyposażonego w pompę ciepła). Dodatkowe agregaty
ogrzewania, inaczej niż podstawowe elektryczne systemy ogrzewania zużywające znaczące
ilości energii elektrycznej zmagazynowanej w bateriach trakcyjnych, wytwarzają energię
cieplną na drodze spalania oleju opałowego lub CNG i dzięki temu – pomimo występowania
niskich temperatur zewnętrznych – nadal pozwalają na zachowanie komfortu termicznego
wewnątrz pojazdu, przy jednoczesnym uzyskiwaniu satysfakcjonujących przebiegów
w kilometrach między ładowniami baterii. Wszyscy czołowi producenci autobusów w Polsce
i w Europie stosują w tym zakresie dodatkowe agregaty ogrzewania wytwarzające energię
cieplną na drodze spalania oleju opałowego lub CNG (pozwalające wykorzystać energię
elektryczną zmagazynowaną w bateriach na trakcję, a nie na ogrzewanie wnętrza
autobusu).
Zamontowanie dodatkowego agregatu grzewczego w autobusie bez względu
na to jakie paliwo wykorzystywane jest w celu wytworzenia energii cieplej nie powoduje,
że autobus przestaje być kwalifikowany jako autobus zeroemisyjny. Jak wynika z opinii
Ministerstwa Klimatu oraz Środowiska (wiadomość mailowa z Ministerstwa znajduje się
w aktach Postępowania) kryterium kwalifikacji autobusu jest źródło jego napędu (silnik),
a nie dodatkowe elementy wyposażenia. Zastosowanie dodatkowego agregatu grzewczego
zasilanego konwencjonalnie jest rozwiązaniem akceptowanym przez instytucje wdrażające
środki unijne oraz krajowe na zakup zeroemisyjnej floty autobusowej przez jednostki sektora
terytorialnego.
Istota zakreślanego problemu
Zamawiający w dniu 19 września 2024 r. opublikował na swojej stronie internetowej oraz na
stronie e-
Zamówienia SWZ. W OPZ w pkt 5.1 zostały opisane wymagania dotyczące
urządzeń ogrzewania pojazdów.
Względem podstawowego urządzenia grzewczego Zamawiający wskazał, że:
"
Ogrzewanie przedziału pasażerskiego realizowane przy pomocy układu wykorzystującego
pompę ciepła powietrze/woda pracującą z naturalnym czynnikiem chłodzącym R744
(CO2))."
Względem dodatkowych agregatów ogrzewania w OPZ nie określono żadnych wymagań.
Wskazano jedynie, że Zamawiający preferuje, aby te agregaty były zasilane CNG, a więc
jednym z dwóch (2) powszechnie dostępnych rozwiązań:
"
Zamawiający preferuje zastosowanie wspomagania w/w rozwiązania [pompy ciepła –
przyp. wł.] urządzeniem zasilanym gazem ziemnym CNG w przypadku, gdy pompa ciepła
jest niewystarczająca do zapewnienia wymaganej temperatury (np. silne mrozy)."
Odwołujący podał, że powyższe korespondowało z określonym w SWZ opisem sposobu
oceny ofert w ramach kryterium T.6 (
Pierwotnie kryterium nosiło numer T.8.)
T.6 Wspomaganie instalacji grzewczej opartej na pompie ciepła CO2
4 Wspomaganie CNG 4
Brak wspomagania CNG 0
Zam
awiający wskazał także, że:
"
T.8 W ocenie Zamawiającego w warunkach zimowych zastosowanie samej pompy ciepła
na czynnik CO2 może być nie wystarczający dla zapewnienia komfortu podróżowania,
dlatego też premiuje rozwiązanie dopuszczone przez instytucje finansujące takie
rozwiązanie."
W toku postępowania przetargowego zarówno Odwołujący, jak i inni wykonawcy,
zwracali się do Zamawiającego z wnioskiem o zmianę sposobu oceny ofert w ramach
kryterium T.6 wskazując m. in., że instytucje finansujące dopuszczają inne rozwiązania,
tj. agregaty zasilane olejem opałowym (vide wiadomość mailowa z Ministerstwa Klimatu
i Środowiska dołączona do odwołania).
Dowód: wiadomość mailowa z Ministerstwa Klimatu i Środowiska z dnia 30 sierpnia 2024 r. -
– w aktach Postępowania
Wykonawcy podejmowali próbę przekonania Zamawiającego, że agregaty zasilane olejem
opałowym – podobnie jak te ze wspomaganiem CNG - pozwalają na zachowanie tych
samych funkcjonalności oraz parametrów, a w związku z tym brak jest podstaw, aby jedno
z dwóch (2) dostępnych źródeł zasilania agregatu było premiowane, a drugie nie.
W dniu 21 października 2024 r. Zamawiający w odpowiedzi na pytanie nr 14 do SWZ "nie
wyraził zgody na zmianę opisu kryterium oceny ofert T8". Wykonawca w zadanym pytaniu
wskazywał, że zasilanie dodatkowego agregatu ogrzewania olejem funkcjonalnie zbieżne
jest z instalacją zasilaną CNG:
"
Z warunków przetargu należy wnioskować, że intencją Zamawiającego jest premiowanie
autobusu, którego wnętrze jest ogrzewane nie tylko elektrycznie, ale jest wspomagane
procesem spalania paliwa kopalnego, węglowodorowego – jako takie należy zakwalifikować
gaz CNG. Wykonawca wskazuje, że do tej samej kategorii należy zaliczyć także
wspomaganie ogrzewania piecem, który spala nie CNG, a olej."
Również w pytaniu nr 84 do SWZ opublikowanym w dniu 21 października 2024 r. jeden
z wykonawców zwrócił uwagę na powyższy aspekt:
"
Prosimy o usunięcie kryterium oceny ofert w zakresie wspomagania ogrzewania zasilanego
olejem napędowym. Treść uzasadnienia jest nieprawdziwa, bowiem instytucje finansujące
i dofinansowujące zakup taboru zeroemisyjnego nie wskazują jakiego typu ogrzewanie
ma być zastosowane w pojeździe. Ustawa o elektromobilności wskazuje, że autobus jest
zeroemisyjny, kiedy nie posiada silnika spalania zewnętrznego użytego do napędu pojazdu,
nie mówi nic natomiast o innych układach w tym o ogrzewaniu."
Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi na to pytanie:
"
Zamawiający informuje, że układ ogrzewania autobusu jest elementem przedmiotu
zamówienia, w tym zakresie Zamawiający ma swobodę w określaniu kryteriów oceny ofert".
Przez cały okres postępowania aż do dnia 24 października 2024 r. Zamawiający
podtrzymywał bez zmian postanowienia SWZ, tj. ani nie przychylał się do wniosków
wykonawców, ani też nie zmieniał z własnej inicjatywy treści wymagań w powyższym
zakresie. Wymogi Zamawiającego uległy jednak zmianie w wyżej wskazanej dacie, gdy
Zamawiający udzielił odpowiedzi na pytanie nr 1 w brzmieniu:
"
Prosimy o jednoznaczne potwierdzenie możliwości zaoferowania autobusów wyposażonych
w agregaty ogrzewania dodatkowego zasilane olejem opałowym".
która brzmiała:
"Zgodnie z opisanymi w pkt 5 Załącznika nr 1A do SWZ wymogami, ogrzewanie przedziału
pasażerskiego ma być realizowane przy pomocy układu wykorzystującego pompę ciepła
powietrze / woda z naturalnym czynnikiem chłodzącym R744 (CO2).
Zamawiający premiuje poprzez przyznanie dodatkowych punktów w kryteriach oceny ofert
rozwiązanie techniczne wspierające powyższy sposób ogrzewania urządzeniem zasilanym
gazem ziemnym CNG w przypadku, gdy pompa ciepła jest niewystarczająca do zapewnienia
wymaganej temperatury (np. silne mrozy).
Zamawiający nie dopuszcza zatem zastosowania w autobusach innego sposobu wsparcia
wymaganej pompy ciepła, w tym za pomocą agregatów ogrzewania dodatkowego zasilanych
olejem opałowym."
Pomimo tego, że formalnie Zamawiający nie dokonał zmiany treści pkt 5.1 OPZ to faktycznie
dokonał jego modyfikacji przez ograniczenie możliwości zaoferowania pojazdu
wykorzystującego jako wspomaganie ogrzewania agregat zasilany olejem opałowym.
"
Udzielone przez zamawiającego wyjaśnienia oraz podane informacje skutkujące
wprowadzeniem zmiany lub rozszerzeniem zapisu o inne, sprecyzowane parametry stają się
wiążące dla wykonawców, niezależnie od tego czy została dokonana modyfikacja SIWZ."
(KIO/KD 28/11)
W pierwotnym brzmieniu SWZ Zamawiający dopuszczał zatem dostawę autobusów
z dodatkowym agregatem grzewczym, nie wskazując w tym zakresie żadnych wymagań.
Wykonawca mógł zaoferować pojazd wyposażony w agregat zasilany olejem opałowym lub
CNG, przy czym jedynie drugie z rozwiązań pozwalało wykonawcy na uzyskanie
dodatkowych punktów w ramach kryterium T8. Tymczasem, udzielona odpowiedź na wyżej
wskazane pytanie w ogóle eliminuje z możliwości wzięcia udziału w Postępowaniu
Odwołującego, który oferuje dostawę wysokiej klasy autobusów elektrycznych,
spełniającego zasadniczo wszystkie wymagania Zamawiającego, poza dodatkowym
wymogiem który został wprowadzony w/w odpowiedzią Zamawiającego.
Uzasadnienie prawne zarzutów odwołania
Zgodnie z art. 99 ust. 4 ustawy Pzp: "
Przedmiotu zamówienia nie można opisywać
w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, w szczególności przez wskazanie
znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który
charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli
mogłoby to doprowadzić do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych wykonawców
lub produktów."
Jednocześnie zgodnie z art. 16 pkt 1) ustawy Pzp zamawiający jest zobowiązany
przestrzegać zasady uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
Zamawiający posiada uprawnienie do opisywania przedmiotu zamówienia w sposób
uzasadniający jego obiektywne potrzeby. Jak wskazuje się w orzecznictwie Krajowej Izby
Odwoławczej: "Należy odróżnić uzasadnioną potrzebę od chęci posiadania jakiegoś
rozwiązania. W przypadku uzasadnionej potrzeby zamawiający winien wykazać, dlaczego
dane rozwiązanie jest mu niezbędne do realizacji zadań, a nie jedynie wskazać chęć jego
posiadania
." (KIO 1527/18) Podobnie także: "Kwestia sposobu wykazania potrzeb
zamawiającego może być oparta na uzasadnieniu potrzeb, pochodzącym wprost
od użytkownika końcowego lub innej osoby merytorycznie odpowiedzialnej u zamawiającego
za zagadnienie techniczne. (...) Istotą jest bowiem wykazanie w sposób wiarygodny, logiczny
i spójny, co było podstawą takich, a nie innych wymagań. Naturalnie nie jest takim
uzasadnieniem gołosłowne oświadczenie zamawiającego nie poparte żadną miarodajną
argumentacją." (KIO 1814/15) oraz: "Nieuzasadnione ograniczenie konkurencji poprzez
postawienie w SIWZ wymagań przewyższających realne potrzeby zamawiającego
nie zasługuje na akceptację w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego." (KIO
W realiach tej
sprawy trudno mówić o uzasadnionym interesie Zamawiającego
w ograniczeniu dostępu do zamówienia podmiotom, którzy dostarczają autobusy, w których
dodatkowe ogrzewanie jest zasilane olejem opałowym. Zamawiający może premiować
zasilanie tych urządzeń CNG w ramach kryterium T.8, jednakże zawężenie dostępu
do zamówienia jedynie producentom wykorzystującym to rozwiązanie pozbawione jest
jakiekolwiek sensu technicznego i ekonomicznego.
Po pierwsze
, zastosowanie konwencjonalnego źródła zasilania dodatkowego agregatu
grzewczego pozostaje bez wpływu na kwestie związane z ubieganiem się o dofinansowanie
oraz rozliczenie projektu. Wbrew twierdzeniom Zamawiającego instytucje finansujące
nie premiują urządzeń zasilanych CNG (co wynika wprost z przekazanej przez
Odwołującego Zamawiającemu korespondencji z Ministerstwa Klimatu i Środowiska). Obawa
zatem przed nieotrzymaniem dofinansowania na zakup autobusów nie może być uznawana
za obiektywną potrzebę Zamawiającego.
Po drugie,
dodatkowe agregaty grzewcze zasilane olejem opałowym, jak i CNG,
z funkcjonalnego punktu widzenia (a także z punktu widzenia użytkownika) pozostają
rozwiązaniami równoważnymi. Oba rozwiązania wymagają bowiem:
(i) zamontowania dodatkowego urządzenia grzewczego poza standardowym systemem
ogrzewania elektrycznego wykorzystującym pompę ciepła, (ii) a urządzenie to pozwala
na ograniczenie zużycia energii elektrycznej (która może zostać wykorzystana na trakcję),
(iii) wytwarzając energię cieplną z wykorzystaniem konwencjonalnych źródeł energii,
na drodze spalania węglowodorów (odpowiednio oleju albo CNG).
Doszukiwanie się interesu Zamawiającego w ograniczeniu możliwości zaoferowania
w Postępowaniu dostawy pojazdów jedynie do tych, które są dodatkowo ogrzewane CNG
jest obiektywnie bezcelowe.
Po trzecie,
zmiana SWZ w wyżej wskazanym zakresie spowoduje, że kryterium oceny ofert
T.8 będzie miało charakter formalny, iluzoryczny. Faktycznie ocena ofert złożonych
w postępowaniu nie będzie podlegała miarkowaniu (0 lub 4 punkty). W postępowaniu może
złożyć ofertę jedynie wykonawca, którego dodatkowy agregat grzewczy jest zasilany CNG,
a więc taki, który zapewnia automatycznie maksymalną liczbę punktów w kryterium T.8.
Celem kryterium oceny ofert jest przyznawanie dodatkowych punktów ofertom wykonawców,
którzy deklarują dostawę pojazdów spełniających dodatkowe cechy ponad wymagane przez
Zamawiającego minimum. Funkcjonalność, która pierwotnie była przedmiotem oceny
w ramach kryterium oceny ofert (parametr dodatkowy) stała de facto się wymogiem,
warunkiem brzegowym udziału w Postępowaniu (parametr podstawowy). W takiej sytuacji
kryterium T.8 jest pozbawione sensu.
Po czwarte
, Odwołujący dokonał szczegółowej analizy oferowanych na rynku autobusów
elektrycznych
pod
kątem
wyposażenia
w
dodatkowe
agregaty
grzewcze.
Z przeprowadzanych analiz wynika, że tylko jeden producent, tj. Solaris Bus & Coach
sp. z o.o. posiada w swojej ofercie pojazdy, które (i) spełniają wszystkie wymogi określone
w OPZ, a także (ii) stosuje dodatkowe agregaty grzewcze zasilane CNG. W związku z tym
na skutek udzielonej przez Zamawiającego w dniu 24 października 2024 r. odpowiedzi
jedynie ten podmiot ma możliwość złożenia niepodlegającej odrzuceniu oferty
w Postępowaniu.
W świetle powyższego nie powinno budzić żadnych wątpliwości, że Zamawiający
w sposób całkowicie nieuzasadniony ograniczył dostęp do zamówienia podmiotom zdolnym
do jego należytego wykonania. Opis przedmiotu zamówienia w kształcie zmienionym
odpowiedzią na pytanie nr 1 z dnia 24 października 2024 r. prowadzi do znaczącego
zawężenia podmiotów mogących złożyć w Postępowaniu ważną ofertę (w ocenie
Odwołującego jest to wyłącznie jeden podmiot). W niniejszej sprawie doszło zatem
do naruszenia dyspozycji art. 99 ust. 4 ustawy Pzp.
Odwołujący podał również, że uwzględnienie przez Zamawiającego całości zarzutów
niniejszego odwołania stosownie do art. 522 ust. 2 ustawy Pzp przed otwarciem rozprawy,
umożliwi usunięcie występującej wady Postępowania, a Izba będzie uprawniona
do umorzenia postępowania odwoławczego. Zamawiający, zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 2
Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie
szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania nie będzie zaś obciążony kosztami
postępowania odwoławczego. Zasadne byłoby więc uwzględnienie zarzutów niniejszego
odwołania przez Zamawiającego w całości w odpowiedzi na odwołanie, jeszcze zanim Izba
merytorycznie rozpatrzy sprawę na rozprawie.
Po przeprowadzeniu posiedzenia i rozprawy
z udziałem Stron, na podstawie
zebranego materiału w sprawie Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i stwierdziła,
co następuje:
Izba
stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek, o których stanowi art.
ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień ustawy z 11 września 2019 r. –
Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 poz. 1605 ze zm.; dalej „ustawa”, „Pzp”)
skutkujących odrzuceniem odwołania. Odwołanie zostało złożone do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej 31 października 2024 roku od czynności Zamawiającego z dnia 24
października 2024 roku. Kopia odwołania została przekazana w ustawowym terminie
Zamawiającemu, co wynika z akt sprawy odwoławczej.
Izba oddaliła wniosek zamawiającego o odrzucenie odwołania oparty na przekonaniu
faktycznym zamawiającego, że odwołujący „mógł posiąść w dniu opublikowania SWZ
co miało miejsce w dniu 19 września 2024 r.” wiedź o wykluczeniu możliwości zastosowania
urządzeń do wspomagania autobusów z wykorzystaniem oleju opałowego.
Izba stwierdziła, że nie zaszła podstawa od odrzucenia odwołania na podstawie art. 528 pkt
3 ustawy
zgodnie z którym Izba odrzuca odwołanie, jeżeli stwierdzi, że odwołanie zostało
wniesione po upływie terminu określonego w ustawie.
W rozpoznawanej sprawie odwoławczej zgodnie z postanowieniami SWZ w odniesieniu
do opisu przedmiotu zamówienia Załącznik nr 1 A do SWZ – Opis przedmiotu zamówienia,
autobusy elektryczne, w punkcie 5
Ogrzewanie, punkt 5.1. Ogrzewanie przedziału
pasażerskiego zamawiający podał:
Ogrzewanie
Ogrzewanie przedziału pasażerskiego
Ogrzewanie przedziału pasażerskiego realizowane przy pomocy układu wykorzystującego
pompę ciepła powietrze/woda pracującą z naturalnym czynnikiem chłodzącym R744 (CO
Zamawiający preferuje zastosowanie wspomagania w/w rozwiązania urządzeniem
zasilanym gazem ziemnym CNG w przypadku, gdy pompa ciepła jest niewystarczająca
do zapewnienia wymaganej temperatury (np. silne mrozy).
Ogrzewanie wnętrza cieczą za pomocą grzejników konwektorowych umieszczonych wzdłuż
ścian wewnętrznych pojazdu albo minimum 3 nagrzewnic z wentylatorami
dmuchawami umożliwiającymi automatyczne zał./wył. urządzenia w zależności
od temperatury we wnętrzu przedziału pasażerskiego (konstrukcja nagrzewnic bezpieczna
dla pasażerów).
W udzielonych wyjaśnieniach do SWZ z dnia 24 października 2024 roku zamawiający podał:
Pytanie 1
Dotyczy: SWZ pkt. 40 ad. 2, T.8 oraz odpowiedzi na pytanie 14 z opublikowanego przez
Zamawiającego pliku „Pytania i odpowiedzi 3.pdf'
Prosimy o jednoznaczne potwierdzenie możliwości zaoferowania autobusów wyposażonych
w agregaty ogrzewania dodatkowego zasilane olejem opałowym.
Odpowiedź:
Zgodnie z opisanymi w pkt 5 Załącznika nr 1A do SWZ wymogami, ogrzewanie przedziału
pasażerskiego ma być realizowane przy pomocy układu wykorzystującego pompę ciepła
powietrze/woda pracującą z naturalnym czynnikiem chłodzącym R744 (C02)).
Zamawiający premiuje poprzez przyznanie dodatkowych punktów w kryteriach oceny ofert
rozwiązanie techniczne wspierające powyższy sposób ogrzewania urządzeniem zasilanym
gazem ziemnym CNG w przypadku, gdy pompa ciepła jest niewystarczająca do zapewnienia
wymaganej temperatury (np. silne mrozy).
Zamawiający nie dopuszcza zatem zastosowania w autobusach innego sposobu wsparcia
wymaganej pompy ciepła, w tym za pomocą agregatów ogrzewania dodatkowego zasilanych
olejem opałowym.
W obliczu zadawanych pytań w odniesieniu do ukształtowanych kryteriów oceny ofert
w
postępowaniu o zamówieniu wnioskowane zmiany przez wykonawców, w żaden sposób w
ocenie Izby nie uzasadniały i nie dowodziły, że wykonawcy mieli świadomość tego,
że jedynymi dopuszczonym dodatkowym, wspomagającym pompę ciepła rozwiązaniem jest
wspomaganie urządzeniem zasilanym gazem ziemnym CNG. Okoliczność ta nie wynika
w żaden sposób z postanowień punktu 5.1 OPZ, bowiem wskazanie, że zamawiający
„preferuje” nie oznacza w żaden sposób, że zamawiający „dopuszcza jedynie” czy „wymaga”
takiego rozwiązania jako wspomagającego pompę ciepła, bowiem preferowanie
to przedkładanie czegoś nad coś (Słownik języka polskiego, PWN). W ocenie Izby, dopiero
udzielone wyjaśnienia w dniu 24 października 2024 roku w sposób jednoznaczny
wyartykułowały, że zamawiający dopuścił w ramach urządzenia wspomagającego pompę
ciepła jedynie rozwiązanie techniczne jakim jest urządzenie zasilane gazem ziemnym CNG
Zamawiający nie dopuszcza zatem zastosowania w autobusach innego sposobu wsparcia
wymaganej pompy ciepła, w tym za pomocą agregatów ogrzewania dodatkowego zasilanych
olejem opałowym.)
Mając powyższe na uwadze Izba uznała, że nie zaistniały podstawy do odrzucenia
odwołania, a dokonana przez zamawiającego w odpowiedzi na pytanie 1 z dnia
24 października 2024 roku wykładnia postanowień SWZ jest wiążąca dla stron postępowania
o zamówienie i z dniem 24 października 2024 roku wprowadziła wskazanie, że jedynym
dopuszczonym rozwiązaniem technicznym wspomagającym pompę ciepła jest urządzenie
zasilane gazem ziemnym CNG.
Skład orzekający Izby rozpoznając sprawę uwzględnił akta sprawy odwoławczej,
które zgodnie z par. 8 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 roku
w sprawie postępowania przy rozpoznawaniu odwołań przez Krajową Izbę Odwoławczą (Dz.
U. z 2020 r. poz. 2453) stanowią odwołanie wraz z załącznikami oraz dokumentację
postępowania o udzielenie zamówienia w postaci elektronicznej lub kopię dokumentacji,
o której mowa w § 7 ust. 2, a także inne pisma składane w sprawie oraz pisma kierowane
przez Izbę lub Prezesa Izby w związku z wniesionym odwołaniem.
Izba uwzględniła stanowiska prezentowane na rozprawie przez Zamawiającego oraz
Odwołujacego.
Izba uwzględniła stanowisko zawarte przez Zamawiającego w piśmie procesowym
z dnia 8 listopada
2024 roku „Odpowiedź na odwołanie otrzymane prze Zamawiającego
w dniu 31 października 2024r.”. Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania oraz
dopuszczenie dowodów wskazanych w piśmie i załączonych do pisma.
Izba
nie dopuściła tych dokumentów jako dowodów w sprawie, bowiem na okoliczność ich
powołania nie zostały przedstawiane tezy dowodowe, a jednocześnie dokumenty te stanowią
akta postępowania odwoławczego.
Izba dopuściła dowody zawnioskowane i złożone na rozprawie przez odwołującego.
Izba
ustaliła w zakresie zarzutów odwołania:
Izba na wstępie wskazuję, zgodnie z art. 559 ust. 2 ustawy podstawy prawne oraz
przytacza przepisy prawa:
- art. 16 pkt 1 ustawy -
Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie
o udzieleni
e zamówienia w sposób:
1) zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców;
- art. 135 ust. 6 ustawy -
Treść zapytań wraz z wyjaśnieniami zamawiający udostępnia
na stronie internetowej prowadzonego postępowania, a w przypadkach, o których mowa
, przekazuje wykonawcom, którym przekazał SWZ, bez ujawniania źródła
zapytania.
- art. 99 ust. 1 ustawy -
Przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny
i wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając
wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
- art. 99 ust. 4 ustawy -
Przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby
utrudniać uczciwą konkurencję, w szczególności przez wskazanie znaków towarowych,
patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty
lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli mogłoby to doprowadzić
do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych wykonawców lub produktów.
- art. 99 ust. 5 ustawy -
Przedmiot zamówienia można opisać przez wskazanie znaków
towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który
charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli
zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny
i zrozumiały sposób, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy "lub równoważny".
- art. 99 ust. 6 ustawy -
Jeżeli przedmiot zamówienia został opisany w sposób, o którym
mowa w ust. 5, zamawiający wskazuje w opisie przedmiotu zamówienia kryteria stosowane
w celu oceny równoważności.
Izba
stwierdziła:
Izba na wstępie w zakresie rozpoznania zarzutów odwołania wyjaśnia i podkreśla,
że w postępowaniu odwoławczym Izba dokonuje oceny czynności podjętej przez
Zamawiającego w prowadzonym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Izba
w zakresie rozpoznania zarzutów odwołania skierowanych do rozpoznania na rozprawie,
wskazuje, że rozpoznaje odwołanie w zakresie zarzutów odwołania, co jednoznacznie
wynika z treści art. 555 ustawy. Izba nie może orzekać co do zarzutów, które nie były
zawarte w odwołaniu.
Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone przez zamawiającego
jest postępowaniem kreowanym w oparciu o regulacje prawne obowiązujące zamawiającego
i podlega ocenie
w zakresie legalności czynności podjętych przez zamawiającego.
Nadmienić należy również, że postępowanie odwoławcze przed Izbą jest postępowaniem
kontradyktoryjnym, czyli spornym, a spór prowadzą strony postępowania odwoławczego przy
udziale uczestnika tego postępowania. Izba podkreśla również, że zgodnie z obowiązującymi
przepisami ustawy art. 516 ust. 1 odwołanie zawiera: 7) wskazanie czynności lub
zaniechania czynności zamawiającego, której zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy,
lub wskazanie zaniechania przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia lub
zorganizowania konkursu na podstawie ustawy; 8) zwięzłe przedstawienie zarzutów; 9)
żądanie co do sposobu rozstrzygnięcia odwołania; 10) wskazanie okoliczności faktycznych
i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania oraz dowodów na poparcie przytoczonych
okoliczności. Z regulacji tej wynika w sposób jednoznaczny, że na Odwołującym ciążą
określone obowiązki w zakresie złożenia odwołania. W ramach rozpoznania ww. zarzutów
odwołania niezbędne jest również wskazanie, że uzasadnienie faktyczne podniesione przez
Odwołującego, stanowiące nierozerwalny element podniesionych w petitum odwołania
zarzutów odwołania zakreśla jednocześnie zakres rozpoznania odwołania przez Izbę.
W zakresie zarzutu (1) naruszenia art. 99 ust. 4 ustawy Pzp w zw. z art. 16 pkt 1
ustawy w zw. z art. 135 ust. 6 ustawy przez opisanie przedmiotu zamówienia
w sposób utrudniający uczciwą konkurencję, charakteryzujący produkty dostarczane
wyłącznie przez konkretnego wykonawcę, prowadząc do wyeliminowania niektórych
wykonawców z Postępowania przez wprowadzenie w dniu 24 października 2024 r. zmiany
SWZ ograniczającej możliwość zaoferowania autobusów elektrycznych wyposażonych
w urządzenia wspomagania ogrzewania wytwarzające energię cieplną na drodze spalania
oleju opałowego;
oraz
w zakresie zarzutu (2) naruszenia art. 16 pkt 1 ustawy Pzp przez prowadzenie
Postępowania w sposób naruszający zasady uczciwej konkurencji oraz równego traktowania
wykonawców
- Izba zarzut
y 1 i 2 odwołania uznała za niezasadne.
Izba ustaliła, że zgodnie z postanowieniami SWZ w odniesieniu do opisu przedmiotu
zamówienia Załącznik nr 1 A do SWZ – Opis przedmiotu zamówienia, autobusy elektryczne,
w punkcie 5 Ogrzewanie, punkt 5.1. Ogrzewanie przedziału pasażerskiego zamawiający
podał:
Ogrzewanie
Ogrzewanie przedziału pasażerskiego
Ogrzewanie przedziału pasażerskiego realizowane przy pomocy układu wykorzystującego
pompę ciepła powietrze/woda pracującą z naturalnym czynnikiem chłodzącym R744 (CO2)).
Zamawiający preferuje zastosowanie wspomagania w/w rozwiązania urządzeniem zasilanym
gazem ziemnym CNG w przypadku, gdy pompa ciepła jest niewystarczająca do zapewnienia
wymaganej temperatury (np. silne mrozy).
Ogrzewanie wnętrza cieczą za pomocą grzejników konwektorowych umieszczonych wzdłuż
ścian wewnętrznych pojazdu albo minimum 3 nagrzewnic z wentylatorami
dmuchawami umożliwiającymi automatyczne zał./wył. urządzenia w zależności
od temperatury we wnętrzu przedziału pasażerskiego (konstrukcja nagrzewnic bezpieczna
dla pasażerów).
W udzielonych wyjaśnieniach do SWZ z dnia 24 października 2024 roku zamawiający podał:
Pytanie 1
Dotyczy: SWZ pkt. 40 ad. 2, T.8 oraz odpowiedzi na pytanie 14 z opublikowanego przez
Zamawiającego pliku „Pytania i odpowiedzi 3.pdf'
Prosimy o jednoznaczne potwierdzenie możliwości zaoferowania autobusów wyposażonych
w agregaty ogrzewania dodatkowego zasilane olejem opałowym.
Odpowiedź:
Zgodnie z opisanymi w pkt 5 Załącznika nr 1A do SWZ wymogami, ogrzewanie przedziału
pasażerskiego ma być realizowane przy pomocy układu wykorzystującego pompę ciepła
powietrze/woda pracującą z naturalnym czynnikiem chłodzącym R744 (C02)).
Zamawiający premiuje poprzez przyznanie dodatkowych punktów w kryteriach oceny ofert
rozwiązanie techniczne wspierające powyższy sposób ogrzewania urządzeniem zasilanym
gazem ziemnym CNG w przypadku, gdy pompa ciepła jest niewystarczająca do zapewnienia
wymaganej temperatury (np. silne mrozy).
Zamawiający nie dopuszcza zatem zastosowania w autobusach innego sposobu wsparcia
wymaganej pompy ciepła, w tym za pomocą agregatów ogrzewania dodatkowego zasilanych
olejem opałowym.
W zakresie rozpoznania zarzutu 1
oraz zarzutu 2 odwołania Izba stwierdziła:
Zgodnie z art. 99 ust. 4 ustawy p
rzedmiotu zamówienia nie można opisywać
w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, w szczególności przez wskazanie
znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który
charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli
mogłoby to doprowadzić do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych wykonawców
lub produktów. Izba podkreśla, że powyższy przepis w części jest zbieżny z regulacją
art. 29 ust. 2 i 3 ustawy Prawo zamówień publicznych z roku 2004, co pozwala
na korzystanie z dorobku doktryny jak i orzecznictwa wydanego w oparciu o te regulacje
na przestrzeni lat obowiązywania ówczesnych przepisów.
Spór jaki zawisł w rozpoznawanej sprawie oparty jest na tym, że zamawiający określił
w ramach przedmiotu zamówienia (w zakresie jaki będzie podlegał ocenie w kryteriach
oceny ofert)
, że jedynym dopuszczonym rozwiązaniem technicznym wspomagającym pompę
ciepła jest urządzenie zasilane gazem ziemnym CNG, natomiast odwołujący twierdzi,
że ogranicza to konkurencję, że jeden producent posiada w swojej ofercie pojazdy, które
spełniając wymagania OPZ posiadają agregaty grzewcze zasilane CNG.
Izba na wstępie podkreśla, że zamawiający jest uprawniony do nabycia przedmiotu
zamówienia zgodnie ze swoimi potrzebami oraz przedmiotu zamówienia jaki określa
w dokumentacji postępowania. Izba zaznacza, że odwołujący upatruje naruszenia
konkurencji w związku z tym, że nie jest możliwe zaoferowania autobusu elektrycznego,
który posiada inne rozwiązanie techniczne wspomagające pompę ciepła niż to określone
przez zamawiającego. Przy czym podkreślenia wymaga, że dookreślenie w zakresie
przedmiotu zamówienia jakiego dokonał w piśmie z dnia 24 października 2024 roku
zmawiający odnosi się do elementów jakie nie są bezwzględnie wymagane przez
zamawiającego, a jakie będą podlegały ocenie w ramach kryterium oceny oferty.
Odwołujący nie dopatruje się naruszenia konkurencji w zakresie możliwości zaoferowania
przedmiotu zamówienia jakiego oczekuje zamawiający w podstawowej wersji, lecz dla
odwołującego naruszeniem konkurencji jest niemożliwość zaoferowania innego rozwiązania
wspomagającego zasilanie pompy ciepła opartego na agregacie grzewczym zasilanym
olejem opałowym, a które to rozwiązanie obecnie posiada odwołujący w zakresie, a w jakim
ten element będzie podlegał ocenie w ramach kryteriów oceny ofert.
Odwołujący pominął również w swoim stanowisku zawartym w odwołaniu, że przedmiot
zamówienia tj. autobusy elektryczne miejskie klasy maxi, jakie chce nabyć zamawiający,
stanowią zamówienie realizowane na potrzeby tego zamawiającego z terminem realizacji
12 miesięcy od dnia zawarcia umowy (punkt 25 SWZ), a wyprodukowanych nie wcześniej niż
6 miesięcy przed ustalonym umową terminem odbioru (Załącznik nr 10 do SWZ – Wzór
umowy,
§1 - Przedmiot Umowy, pkt 2). Okoliczność tam ma takie znaczenie dla rozpoznania
tej sprawy, że zamawiający dokonując opisu przedmiotu zamówienia i określając wymagania
jakie w jego ocenie są dla niego właściwe przewidział czas realizacji zamówienia dający
wykonawcą możliwość dostosowania swoich autobusów do wymagań zamawiającego czy
to w wersji podstawowej jakiej oczekuje czy też w wersji jaka będzie premiowana w ramach
kryteriów oceny ofert. Podkreślenia wymaga, że odwołujący nie kwestionował powyżej
wskazanych dat dostarczenia autobusów miejskich, jak również nie kwestionował w żaden
sposób, że nie jest możliwe dostosowanie autobusów jakie produkuje do wymagania
zamawiającego. Nie sposób w ocenie Izby uznać, że zamawiający – na pewno nie wcześniej
niż za rok, ale mając na uwadze, że przedmiotowe postępowanie o zamówienie jeszcze się
nie
zakończyło, co oznacza, że czas ten niewątpliwie będzie dłuższy – nie ma prawa
oczekiwać przedmiotu zamówienia zgodnego ze swoimi potrzebami.
Wskazał w piśmie procesowym zamawiający, że dokonał oceny wszelkich różnych systemów
ogrzewania autobusów w przedziale pasażerskim jakie są obecnie stosowane. Do takich
systemów grzewczych należą rozwiązania przy wykorzystaniu energii elektrycznej
zgromadzonej w bateriach trakcyjnych zasilających różnego rodzaju popy ciepła jako
samodzielny system ogrzewania oraz na drodze spalania oleju opałowego i na drodze
spalania gazu CNG lub LPG ora
z hybrydowe kombinacje tych rozwiązań. Z tego wynika,
a czego nie kwestionował odwołujący, że poza rozwiązaniem jakie w ramach wspomagania
pompy ciepła urządzeniem zasilanym gazem ziemnym CNG dopuszcza w SWZ zamawiający
oraz rozwiązaniem opartym na agregacie grzewczym zasilanym olejem opałowym istnieją
również inne sposoby wspomagania pompy ciepła. Zamawiający dokonał wyboru
rozwiązania, jakie zgodnie ze stanowiskiem zamawiającego jest rozwiązaniem najbardziej
odpowiadającym potrzebom zamawiającego uwzględniając wymagania ekologiczne, koszty
utrzymania autobusów oraz sprawność eksploatacyjną.
Podkreślenia wymaga również w tym miejscu, co pomija w swoim stanowisku pisemnym
odwołujący, że zamawiający w ramach przedmiotowego zamówienia dopuścił rozwiązanie
ogrzewania przestrzeni pasażerskiej przy użyciu wyłączenie pompy ciepła (podstawowe
rozwiązanie jakie nie jest premiowane). Natomiast rozwiązanie wspomagania pompy ciepła
urządzeniem zasilanym gazem ziemnym CNG jest premiowane przez zamawiającego,
co
uzasadniał tym, że wykorzystanie energii elektrycznej zmagazynowanej w bateriach
trakcyjnych na ogrzewanie
może powodować spadek wydajności tych baterii,
a w konsekwencji niezbędność ich częstszego ładowania. Izba podkreśla w tym miejscu,
że w zakresie argumentacji zawartej w odwołaniu odwołujący pomija ten fakt, to znaczy,
że pomija w zupełności możliwość zaoferowania rozwiązania podstawowego,
niepremiowanego przez zamawiającego. Za niezgodne ze stanem faktycznym
postępowania, co do przedmiotu zamówienia, Izba uznała twierdzenia odwołującego o tym,
że w postępowaniu „może złożyć ofertę jedynie wykonawca, którego dodatkowy agregat
grzewczy jest zasilany CNG”. W żaden sposób odwołujący tego nie dowiódł. Nieprawdziwe
jest również, w obliczu wymagania podstawowego co do przedmiotu zamówienia twierdzenie
odwołującego, że jedynie tylko podmiot Solaris Bus & Coach sp. z o.o. ma możliwość
złożenia niepodlegającej odrzuceniu oferty. W obliczu braku argumentacji odwołującego
w odniesieniu do rozwiązania podstawowego, jak również ujmując fakt, że realizacja umowy
ma nastąpić dopiero po 12 miesiącach od jej zawarcia, jak również to, że w żaden sposób
odwołujący nie wykazał, że nie będzie miał możliwości zaoferowania autobusów
elektrycznych w wersji podstawowej
, albo że nie będzie miał możliwości zaoferowania
autobusów elektrycznych z rozwiązaniem technicznym wspomagającym pompę ciepła
urządzeniem zasilanym gazem ziemnym CNG przedstawione stanowisko nie znajduje
żadnego uzasadnienia. Wydaje się, że odwołujący chce utrzymać określone rozwiązania
i wymaga, aby zamawiający w ramach przedmiotu zamówienia takie rozwiązania dopuścił,
nie jest to jednakże wystarczające uzasadnienie naruszenia konkurencji w postępowaniu.
Odwołujący zwyczajnie chce, aby dopuszczone zostały autobusy elektryczne
z rozwiązaniem wspomagającym pompy ciepła jakie posiada obecnie, jednakże
na co zwrócił uwagę zamawiający, autobusy opisane w przedmiocie tego zamówienia
są pojazdami „skrojonymi” na potrzeby zamawiającego, co również w trakcie rozprawy
przyznał odwołujący. Przyjmując sposób rozumienia odwołującego żaden zamawiający
nie mógłby się rozwijać i pozyskiwać dla realizacji swoich celów statutowych rozwiązań
jak najbardziej korzystnych dla interesu publicznego. Podkreślić należy, że zakup autobusów
elektrycznych jest realizacją przedsięwzięcia na długie lata, i dla jej realizacji niezbędne jest
myślenie perspektywiczne zamawiającego, jak wskazał z odniesieniem do aspektów
ekologicznych oraz finansowych, a także eksploatacyjnych.
W odniesieniu do argumentacji dotyczącej baterii w jakie wyposażone są autobusy
elektryczne miejskie Izba podkreśla ponownie, że zgodnie z wymaganiami zamawiającego
zawartymi w SWZ dostawa autobusów będzie realizowana po upływie 12 miesięcy
od podpisania umowy, a autobusy nie mogą być wyprodukowane wcześniej niż 6 miesięcy
przed dostawą. Co ma o tyle znaczenie, że przy powszechnej wiedzy jaka nie wymaga
szczególnych informacji, rozwój technologiczny w zakresie pojazdów elektrycznych oraz
baterii jakie są używane w pojazdach elektrycznych zapewne pozwala na dokonywanie
zmian i ulepszeń jakie mogą mieć wpływ na zastosowane baterie. Odwołujący w żaden
sposób nie wykazał, że nie jest możliwe zaoferowanie autobusu elektrycznego miejskiego,
który nie spełniłby wymagań zamawiającego co do jego osiągów w wersji podstawowej
wymaganej w SWZ (
ogrzewanie przedziału pasażerskiego ma być realizowane przy pomocy
układu wykorzystującego pompę ciepła powietrze/woda pracującą z naturalnym czynnikiem
chłodzącym R744 (C02)).). Zapewne nie jest wystarczającym argumentem stwierdzenie
odwołującego odnoszące się do „wożenia baterii”, bowiem nie przesądza o tym, że nie jest
możliwe oferowanie takiego podstawowego rozwiązania. Izba podkreśla jednocześnie w tym
miejscu, że w trakcie rozprawy sam odwołujący wskazał, że rozwiązanie oparte na
korzystaniu z energii elektrycznej (czyli podstawowy wariant zamówienia) jest najbardziej
ekologiczne.
Ma to o tyle istotne znacznie, że nie wykazał odwołujący, że niedopuszczenie
przez zamawiającego w dniu 24 października 2024 roku, w ramach przedmiotu zamówienia
podlegającego ocenie, wspomagania pompy ciepła opartego na agregacie grzewczym
zasilanym olejem opałowym ograniczy konkurencyjność w ramach tego postępowania.
W odniesieniu do stanowiska odwołującego opartego na piśmie z dnia 30 sierpnia 2024 roku,
a załączonego do pytań z dnia 8 października 2024 roku, Izba stwierdza, że korespondencja
ta stanowi wycinek niewątpliwie szerszej dyskusji, która nie jest prowadzona jedynie
w odniesieniu do wymiany emalii, lecz dotyczy cyklicznych spotkań. Jednocześnie w treści
tego tej korespondencji mailowej jednoznacznie czytamy, że korespondencja odnosi się
do problematyki „zamówionych już” autobusów oraz aneksów umów dostosowujących
do wymogów KPO w wyniku pytań beneficjentów PP Zielony Transport Publiczny. Izba
podkreśla, że w odniesieniu do przedmiotowego postępowania o zamówienie umowa nie
została jeszcze zawarta. Dodatkowo, ta informacja odnosi się do wyłożenia regulacji
prawnych w zakresie oceny zeroemisyjności autobusów z napędem elektrycznym
wyposażonych w systemy wspomagania ogrzewania z wykorzystaniem gazu ziemnego /
oleju napędowego. Niemniej, poza tym, że stanowisko to odnosi się do zamówionych już
autobusów, to odnosi się również do oleju napędowego, sam odwołujący natomiast wskazuje
w swojej argumentacji na olej opałowy. Stanowisko jakie przedstawił odwołujący odnosi się
do innych okoliczności (zawarte umowy) oraz odnosi się do innego nośnika energii, bowiem
nie wymaga szczególnej wiedzy, wiedzy ponad powszechną, że olej opałowy i olej
napędowy to jednak są inne produkty.
Izba zaznacza w tym miejscu, że w ramach postępowania odwoławczego zamawiający
przedstawił również swoje stanowisko (stanowisko strony) zgodnie z którym, w ramach
programów finansowych z PARP pozyskał informacje, że nie będą dofinansowywane
z funduszy PARP autobusy elektryczne posiadające dodatkowe zasilanie przedziału
pasażerskiego olejem opałowym, w części odnoszącej się do kosztów tego dodatkowego
ogrzewania
– co jak wskazywał pełnomocnik zamawiającego jest zgodnie ze stanowiskiem
Komisji Europejskiej.
Przedmiotowe zamówienie, zgodnie z informacją zamawiająco
finansowane jest z funduszy NFOŚ, niemniej zamawiający podał, że będzie realizował
również projekty z funduszy PARP.
W zakresie dowodów 1 -3 przedstawionych na rozprawie przez odwołującego Izba wskazuje,
że w oparciu o te dowody można jedynie stwierdzić, że autobusy elektryczne
poszczególnych producentów wskazanych w tych dokumentach posiadają wspomaganie
ogrzewania olejowe. W ocenie Izby dowody te w żadne sposób nie potwierdzają, że tylko
jedne podmiot może złożyć ofertę w postępowaniu, dokumenty te potwierdzają, że dani
producenci posiadają autobusy elektryczne wskazane w tych dokumentach, ale nie
potwierdzają, że nie posiadaj innych autobusów, jak również nie potwierdzają, że podmioty
te nie są w stanie zaoferować autobusów elektrycznych miejskich w wersji podstawowej
wymaganej przez zamawiającego albo ze wspomaganiem pompy ciepła urządzeniem
zasilanym gazem ziemnym CNG.
Również dowód r 4 złożony na fakt tego, że firma Solaris
oferuje autobus elektryczny, który jest wyposażony dodatkowo w ogrzewanie zasilane
gazem ziemnym CNG dowodzi jedynie tego co w tym dokumencie jest podane. Nie dowodzi
w ocenie Izby z pewnością tego, że tylko Solaris będzie mógł zaoferować oraz dostarczyć
w terminie 12 miesięcy od zawarcia umowy wyprodukowanych nie wcześniej niż 6 miesięcy
przed dostawą autobusów elektrycznych z dodatkowo w ogrzewanie zasilane gazem
ziemnym CNG.
W odniesieniu do dowodu 5 złożonego na okoliczność wykazania braku ogólnodostępnych
stacji ładowania CNG w Kielcach, Izba stwierdza nieprzydatności tego dowodu z dwóch
powodów – po pierwsze, przedstawiony wydruk ze strony internetowej nie zawiera daty
w jakiej ten wydruk został zrobiony; po drugie, zgodnie ze stanowiskiem odwołującego
z rozprawy dowód ten nie ma znaczenia, ponieważ w trakcie rozprawy odwołujący
w wypowiedzi potwierdził, że jest jedna stacja ładowania CNG ogólnodostępna. Izba
wskazuje w tym miejscu, że zamawiający również w trakcie rozprawy wyjaśniał, że jest
w Kielcach ogólnodostępna CNG. W zasadzie dowód nr 5 pozostaje nieprzydatny z tego
powodu, że przeczy mu dowód nr 6, który został złożony na fakt wykazania ograniczonej
ilości stacji CNG w Kielcach. Z dowodu nr 6 wynika jednoznacznie, że jest ogólnodostępna
stacja CNG w Kielcach. Stwierdzić należy, że nie wskazał w żaden sposób odwołujący,
że dostępność jednej ogólnodostępnej stacji ładowania CNG w jakikolwiek sposób prowadzi
do ograniczenia konkurencyjności w ramach prowadzonego postępowania o udzielnie
zamówienia publicznego.
W odniesieniu do dowodu 7 Izba stwierdza, że przedstawione wyliczenia oparte są jedynie
na ogólnych założeniach, w każdym przypadku odwołujący wskazuje, że podane wartości
są wartościami „około”, „założone”. W ocenie Izby kalkulacja przedstawiona przez
odwołującego jest tak dalece ogólna, że nie sposób uznać, że wartości tam wyliczone
stanowią faktyczne odzwierciedlenie stanu rzeczy. Do tego przyjęte wartości zużycia paliwa
nie zostały w żaden sposób wykazane dokumentami potwierdzającymi, że faktycznie są one
zbieżne z rzeczywistym zużyciem. Przy takim poziomie ogólności poczynionych założeń
i przyjętych wartości podane różnice w kosztach mieszczą się w granicach błędów
i nie sposób uznać je w jakikolwiek sposób za miarodajne. Izba w tym miejscu wskazuje
również, że wartością jest nie tylko wartość paliwa jakim zasilane są dodatkowe urządzenia
wspomagające pompę ciepła ale również inne koszty eksploatacji do których odwołujący
nie odnosił się, a na które wskazał zamawiający jako te stanowiące podstawę dokonanego
wyboru w zakresie przedmiotu zamówienia wspomagającego pompę ciepła.
Izba podkreśla w tym miejscu, że ocena zarzutów odwołania w ramach tej sprawy
odwoławczej nie dotyczy kryteriów oceny ofert, a jedynie przedmiotu zamówienia
i wskazania zamawiającego w sposób jednoznaczny, że nie dopuszcza w ramach
zamówienia wymagania, a które nie jest wymaganiem podstawowym, wspomagania pompy
ciepła rozwiązaniem opartym na agregacie grzewczym zasilanym olejem opałowym. Wynika
to zarówno z zarzutów podniesionych w odwołaniu, jak również z rozpoznania wniosku
o odrzucenie odwołania i argumentacji odwołującego oraz faktu, że w zakresie kryteriów
oceny ofert zamawiający nie wprowadził żadnej zmiany, a termin na kwestionowanie
postanowień SWZ w zakresie kryteriów upłynął, co z pewnością stanowiło brak podnoszenia
zarzutów przez odwołującego w tym zakresie. Izba stwierdza, że podnoszenie zarzutów
odwołania w zakresie przedmiotu zamówienia i dookreślenia przez zamawiającego
jednoznacznego rozumienia SWZ w zakresie przedmiotu zamówienia nie może stanowić
i nie stanowi jakiegokolwiek odniesienia uprawniającego do skutecznego argumentowania
w zakresie innych elementów SWZ. Tym samym argumentacja odwołującego zawarta
w części odwołania w odniesieniu do zasadności postawionego kryterium oceny ofert T.8
nie może podlegać rozpoznaniu w ramach tego postępowania i w tym zakresie musi zostać
uznana za spóźnioną.
W odniesieniu do stanowiska odwołującego zawartego w odwołaniu, a odnoszącego się
od tego, ze agregaty grzewcze zasilane olejem opałowym jak i CNG stanowią z punktu
widzenia funkcjonalnego rozwiązania równoważne, należy uznać, że to stanowisko
nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia. Wydaje się, że to dwuzdaniowe stanowisko
zostało podniesione przez odwołującego bez analizy przepisów art. 99 ust. 5 ustawy,
jednocześnie w żadnej części odwołania odwołujący nie kwestionuje niedopuszczenia
rozwiązania równoważnego. Natomiast zgodne z art. 99 ust. 5 ustawy przedmiot zamówienia
można opisać przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub
szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez
konkretnego wykonawcę, jeżeli zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w
wystarczająco precyzyjny i zrozumiały sposób, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy "lub
równoważny". W rozpoznawanym przypadku przedmiot zamówienia został opisany przez
zamawiającego w sposób jednoznaczny – czego odwołujący nie kwestionowała w żaden
sposób – oraz zrozumiały i czytelny co oznacza, że przesłanka „zamawiający nie może
opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny i zrozumiały sposób”
nie znajduje w tym przypadku uzasadnienia. Zamawiający również nie opisał przedmiotu
zamówienia w zakresie wspomagania pompy ciepła przez zastosowanie znaków
towarowych, patentów, pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje
produkty dostarczane przez konkretnego wykonawcę. Izba podkreśla, że odwołujący nie
dowiódł, że tylko jedne podmiot będzie mógł złożyć ofertę i że tylko jeden podmiot może
dostarczyć autobusy elektryczne opisane przez zamawiającego i że tylko jedne podmiot
może zaoferować rozwiązania premiowane. Zaznaczenia wymaga również, a co nie było
sporne między stronami, że zamówienie to w przedmiocie zamówienia jest przygotowane
specjalnie na potrzeby zamawiającego oraz, że zamawiający ustalił 12 miesięczny termin
dostawy od zawarcia umowy, autobusów wyprodukowanych nie wcześniej niż 6 miesięcy
przed terminem dostawy. Wskazać należy również, że nie sposób mówić w tym przypadku
o równoważności, bowiem zgodnie z art. 99 ust. 6 ustawy jeżeli przedmiot zamówienia został
opisany w
sposób wyżej omówiony (tak jak w rat 99 ust. 5 ustawy) zamawiający wskazuje
w opisie przedmiotu zamówienia kryteria stosowane w celu oceny równoważności. W tym
przypadku w SWZ nie ma żadnych kryteriów równoważności dla wspomagania pompy
ciepła, do żadnych takich nie odwołuje się również odwołujący. Podkreślenia wymaga
również, że nie podnosi odwołujący naruszenia ww. przepisów oraz zaniechania
wprowadzenia równoważności do SWZ. Z treści zawartych w odwołaniu wynika, że upatruje
równoważności z punktu widzenia funkcjonalnego oraz użytkownika, niemniej wskazane
elementy nie wypełniają przesłanek z art. 99 ust. 4 ustawy o czym wyżej, a co za tym idzie
Izba uznała argumentację odwołującego w tym zakresie za chybioną.
Izba stwierdza, mając na uwadze powyższą argumentację, że za niezasadne uznała
zarzuty odwołania (zarzut 1 i 2). W ocenie Izby, uwzględniając wynikający z przepisów
obowiązek dowiedzenia przez odwołującego swojego stanowiska oraz to, że odwołujący
nie wykazała w ocenie Izby zasadności swoich twierdzeń, odwołanie nie zasługiwało
na uwzględnienie. Wymaga podkreślenia, że rozwiązania dotyczące wspomagania pompy
ciepła stanowią element oceny w tym postępowaniu. Rozwiązania przyjęte przez
zamawiającego w zakresie premiowanego wspomagania pompy ciepła nie stanowią
w ocenie Izby regulacji naruszających konkurencyjność postępowania. Odwołujący
w ramach swojej argumentacji pominął wiele okoliczności – jak chociażby termin dostawy,
czy termin produkcji
– nie wykazał, że faktycznie tylko jeden podmiot może złożyć ofertę
w postępowaniu oraz w żaden sposób nie dowiódł, że tak ukształtowane wymagania są
w sposób niezasadny wymagane przez zamawiającego. Nie odniósł się do ekologiczności
rozwiązania opartego na gazie CNG, a który akcentował zamawiający, nie wykazał
ich chociażby równoważności. Podkreśla Izba, że zamawiający nie podnosił argumentów
„zeroemisyjności” autobusów w związku ze stosowaniem wspomagania pompy ciepła,
argumentację tę podniósł odwołujący, przy czym wskazany wydruk emaila z sierpnia
bieżącego roku Izba oceniła powyżej. Izba podkreśla, że odwołujący upatruje naruszenia
konkurencji w niedopuszczeniu w ramach rozwiązania punktowanego (a nie podstawowego)
wspomagania
pompy ciepła innego rozwiązania, niż na tą chwilę posiadają autobusy
elektryczne produkowane przez
odwołującego. W zasadzie odwołujący chce zmiany opisu
przedmiotu zamówienia tak, aby mógł złożyć ofertę na autobusy jakie posiada. Nie chodzi tu
zatem o konkurencyjność w ramach określonych wymagań zamawiającego lecz o zmiany
przedmiotu zamówienia w taki sposób, aby wykonawca mógł oferować to co posiada. Gdyby
uznać takie stanowisko za prawidłowe, mogłoby to doprowadzić do sytuacji, gdzie żaden
zamawiający nie mógłby realizować zamówień uwzgledniających rozwiązania jakie
przewidział i jakich oczekuje. Publiczny zamawiający, działający w interesie publiczny
ma również prawo oczekiwać rozwiązań ekologicznych, odpowiadających potrzebom
zamawiającego w zakresie kosztów utrzymania i sprawności eksploatacji. Ugruntowanym
w orzecznictwie jest stanowisko, że: „zakaz opisywania przedmiotu zamówienia w sposób,
który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, nie oznacza konieczności nabycia przez
zamawiającego dostaw, usług czy robót budowlanych nieodpowiadających jego potrzebom,
zarówno co do jakości, funkcjonalności, jak i wymaganych parametrów technicznych.
Oznacza jedynie, że zamawiający powinien dopuścić konkurencję między wykonawcami
mogącymi spełnić postawione wymogi w odniesieniu do przedmiotu zamówienia bez
ograniczania dostępu do niego” (wyrok z dnia 15 listopada 2011 r. sygn. akt KIO 2342/11).
„P
rawie nigdy nie jest bowiem możliwe określenie znaczenia warunków udziału
w postępowaniu czy opisanie przedmiotu zamówienia, który w ten czy inny sposób
nie uniemożliwia części wykonawców w ogóle złożenia oferty, a niektórych stawia
w uprzywilejowanej pozycji
” (tak wyrok z 24 czerwca 2010 r. sygn. akt KIO 1122/10; wyrok
z dnia 20 czerwca 2013 r. sygn.. akt KIO 1314/13).
Przy czym należy podkreślić,
że odwołujący, na którym ciąży obowiązek udowodnienia swoich twierdzeń, nie podołał
w tym postępowaniu wykazaniu, że oczekiwania zamawiającego w ramach wspomagania
pompy ciepła, która jest częścią opisu punktowaną, nie stanowią uzasadnionej potrzeby
zamawiającego. Izba w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku z dnia 10 sierpnia
2022 roku sygn. akt KIO 1924/22
, gdzie podano, że: „Pomimo konieczności zachowania
uczciwej konkurencji zamawiający ma prawo tak opisać przedmiot zamówienia aby
uwzględnione zostały jego rzeczywiste potrzeby. To zamawiający jest bowiem gospodarzem
postępowania o udzielenie zamówienia. To zamawiający wie jaki cel chce osiągnąć
i charakteryzuje go, przygotowując opis przedmiotu zamówienia. Celem tak przygotowanego
opisu przedmiotu zamówienia jest umożliwienie zaspokojenia potrzeb zamawiającego
w warunkach konkurencji, nie zaś umożliwienie wzięcia udziału w postępowaniu wszystkim
wykonawcom działającym w danej branży".
Koszty:
Izba
oddaliła odwołanie.
Zgodnie z art. 557 ustawy z 2019 r.,
w wyroku oraz w postanowieniu kończącym
postępowanie odwoławcze Izba rozstrzyga o kosztach postępowania odwoławczego.
Izba zasadziła od odwołującego na rzecz zamawiającego kwotę 3 000, 00 zł stanowiącą
koszty postępowania odwoławczego poniesione przez zamawiającego, stosownie do wyniku
postępowania (koszty pełnomocnika).
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 557 ustawy
z 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 5 pkt 1 pkt 2
lit. b
oraz § 8 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r.
w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania
oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437).
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji wyroku.
Przewodnicząca: ……………………………………….