KIO 557/16 WYROK dnia 4 maja 2016 r.

Stan prawny na dzień: 24.10.2017

Sygn. akt: KIO 557/16

WYROK

z dnia 4 maja 2016 r.

Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:

Przewodniczący: Sylwester Kuchnio

Protokolant: Rafał Komoń

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2016 r. w Warszawie odwołania

wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 15 kwietnia 2016 r. przez

Przedsiębiorstwo Budowlane ABM Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu w postępowaniu o

udzielenie zamówienia publicznego prowadzonym przez Miejskie Przedsiębiorstwo

Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A. z siedzibą w Warszawie,

przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia:

(1) Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych REMKAN Sp. z o.o. w

Poznaniu, (2) WUPRINŻ S.A. w Poznaniu, (3) Pomp4Eko Sp. z o.o. w Warszawie

zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego

orzeka:

1. uwzględnia odwołanie i nakazuje Miejskiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji

w m. st. Warszawie S.A. z siedzibą w Warszawie powtórzenie oceny ofert w postępowaniu o

udzielenie zamówienia na wykonanie cementyzacji wewnętrznej powierzchni magistrali

wodociągowej DN 1000 mm Lca 1900 m w Alejach Jerozolimskich na odcinku od rejonu

drogi ekspresowej Salomea – Wolica do rejonu ul. Spisaka (droga ekspresowa S-2) na

terenie Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy oraz Gminy Michałowice, w tym odrzucenie oferty

wykonawców

wspólnie

ubiegających

się

o

udzielenie

zamówienia:

(1) Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych REMKAN Sp. z o.o. w

Poznaniu, (2) WUPRINŻ S.A. w Poznaniu, (3) Pomp4Eko Sp. z o.o. w Warszawie oraz oferty

Cleanpipe Polska Sp. z o.o. w Wyrach – jako zawierające ceny rażąco niskie w stosunku do

wartości przedmiotu zamówienia; oddala odwołanie w pozostałym zakresie,

2. kosztami postępowania obciąża Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.

st. Warszawie S.A. z siedzibą w Warszawie i:

2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr

(słownie:

dwadzieścia

tysięcy

złotych,

zero

groszy)

uiszczoną

przez

Przedsiębiorstwo Budowlane ABM Sp. z o.o. we Wrocławiu tytułem wpisu od

odwołania,

2.2. zasądza od Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie

S.A. z siedzibą w Warszawie na rzecz Przedsiębiorstwo Budowlane ABM Sp. z o.o.

we Wrocławiu kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie: dwadzieścia tysięcy złotych, zero

groszy) stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wpisu

od odwołania.

Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień

publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2164) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego

doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do

Sądu Okręgowego w Warszawie.

Przewodniczący: ……………………….

Sygn. akt: KIO 557/16

U Z A S A D N I E N I E

Zamawiający, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st.

Warszawie S.A. z siedzibą w Warszawie, prowadzi w trybie przetargu

nieograniczonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo

zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.) – zwanej dalej "ustawą"

lub "Pzp" – postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na wykonanie

cementyzacji wewnętrznej powierzchni magistrali wodociągowej DN 1000 mm Lca

1900 m w Alejach Jerozolimskich na odcinku od rejonu drogi ekspresowej Salomea –

Wolica do rejonu ul. Spisaka (droga ekspresowa S-2) na terenie Dzielnicy Ursus

m.st. Warszawy oraz Gminy Michałowice.

Szacunkowa wartość przedmiotowego zamówienia jest wyższa od kwot

wskazanych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 11. ust. 8 Pzp.

Ogłoszenie o zamówieniu opublikowano w dniu 30 stycznia 2016 r. w Dz. Urz.

UE Nr 2016/S 021-033981.

W dniu 5 kwietnia 2015 r. Zamawiający zawiadomił wykonawców biorących

udział w postępowaniu o jego wynikach.

W dniu 15 kwietnia 2016 r. Przedsiębiorstwo Budowlane ABM Sp. z o.o. z

siedzibą we Wrocławiu wniosła do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie

względem czynności rozstrzygnięcia postępowania.

Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:

1. art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie

czynności odrzucenia oferty wspólnej wykonawców - Poznańskie

Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o.,

ul. Ziębicka 2, 60-164 Poznań, WUPRINŻ S.A. ul. Straży Ludowej 35, 60-

465 Poznań i Pomp4Eko Sp. z o.o. ul. Wólczyńska 321,01-919 Warszawa

z powodu rażąco niskiej ceny;

2. art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie

czynności odrzucenia oferty wykonawcy - Cleanpipe Polska Sp. z o.o. ul.

Pszczyńska 1,43-175 Wyry z powodu rażąco niskiej ceny;

1. art. 24 ust.2 pkt 4 ustawy Pzp poprzez zaniechanie czynności wykluczenia z

postępowania wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie

zamówienia - Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług*Specjalistycznych

"REMKAN" Sp. z o.o., ul. Ziębicka 2, 60-164 Poznań, WUPRINŻ S.A. ul.

Straży Ludowej 35, 60-465 Poznań i Pomp4Eko Sp. z o.o. ul. Wólczyńska

321,01-919 Warszawa z powodu nie wykazania spełniania warunków udziału

w postępowaniu;

3. art 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp poprzez zaniechanie czynności wykluczenia z

postępowania wykonawcy - Cleanpipe Polska Sp. z o.o. ul. Pszczyńska

1,43-175 Wyry z powodu nie wykazania spełniania warunków udziału w

postępowaniu.

Odwołujący wniósł o:

4. unieważnienie

czynności

Zamawiającego

polegającej

na

wyborze

najkorzystniejszej oferty Konsorcjum firm Poznańskie Przedsiębiorstwo

Robót i Usług Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o., ul. Ziębicka 2, 60-

164 Poznań, WUPRINŻ S.A. ul. Straży Ludowej 35, 60-465 Poznań i

Pomp4Eko Sp. z o.o. ul. Wólczyńska 321,01-919 Warszawa;

1) nakazanie Zamawiającemu dokonania czynności odrzucenia oferty wspólnej

wykonawców:

Poznańskie

Przedsiębiorstwo

Robót

i

Usług

Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o., ul. Ziębicka 2, 60-164 Poznań,

WUPRINŻ S.A. ul. Straży Ludowej 35, 60-465 Poznań i Pomp4Eko Sp. z

o.o. ul. Wólczyńska 321,01-919 Warszawa

2) nakazanie

Zamawiającemu

dokonania

czynności

odrzucenia

oferty

wykonawcy: Cleanpipe Polska Sp. z o.o. ul. Pszczyńska 1,43-175 Wyry;

3) nakazanie Zamawiającemu dokonania czynności wykluczenia z postępowania

wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie: Poznańskie

Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o.,

ul. Ziębicka 2, 60-164 Poznań, WUPRINŻ S.A. ul. Straży Ludowej 35, 60-

465 Poznań i Pomp4Eko Sp. z o.o. ul. Wólczyńska 321,01-919 Warszawa;

4) nakazanie Zamawiającemu dokonania czynności wykluczenia z postępowania

wykonawcy: Cleanpipe Polska Sp. z o.o. ul. Pszczyńska 1,43-175 Wyry;

5) nakazanie Zamawiającemu powtórzenie czynności wyboru najkorzystniejszej

oferty.

W uzasadnieniu odwołania wskazano m.in.:

„[…]

A-d. 1.

W przedmiotowym postępowaniu wykonawcy: Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i

Usług Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o., ul. Ziębicka 2, 60-164 Poznań,

WUPRINŻ S.A. ul. Straży Ludowej 35, 60-465 Poznań i Pomp4Eko Sp. z o.o. ul.

Wólczyńska 321,01-919 Warszawa, zwani dalej Konsorcjum, złożyli ofertę z ceną

netto (bez podatku VAT) w kwocie: 2.080.000,00 zł. Z uwagi na fakt, iż zaoferowana

przez powyższych wykonawców cena była niższa o dużo ponad 30% od wartości

zamówienia, które Zamawiający oszacował na kwotę 8.829.000,00 zł netto (bez

podatku VAT), Zamawiający działając na podstawie art.90 ust. 1 ustawy Pzp pismem

z dnia 14.03.2016 r. znak: PZL/DZA/WPO/3710/02622/15/JW/2015/16 wezwał ww.

wykonawców do złożenia wyjaśnień.

dowód: pismo Zamawiającego z dnia 14.03.2016 r. znak:

PZL/DZA/WPO/3710/02622/15/JW/2015/16

W następstwie uzyskanych wyjaśnień Zamawiający wezwał ww. wykonawców do

złożenia dodatkowych wyjaśnień pismem z dnia 24.03.2016 r. znak:

PZL/DZA/WPO/3710/02622/15/JW/2505/16.

Przedstawione przez ww. wykonawców wyjaśnienia, zarówno w odpowiedzi na

pierwsze wezwanie Zamawiającego, jak i na drugie, w ocenie Odwołującego

potwierdziły zaoferowanie rażąco niskiej ceny.

dowód: pismo wykonawcy "REMKAN" z dn. 16.03.2016 r. L.dz. 0175/06/03/2016

oraz z dn. 29.03.2016 r. L.dz. 0194/S/06/03/2016

Z przedstawionych przez firmę "REMKAN" wyjaśnień wynika bowiem, że

zaoferowana przez nich cena nie zawiera rzeczywistych kosztów elementów robót

składających się na przedmiotowe zamówienie, bądź zawiera koszty elementów

pozostających w sprzeczności z wymaganiami technicznymi, wynikającymi z opisu

przedmiotu zamówienia. Do elementów tych należą następujące kategorie kosztów:

Z przywołanego wyżej pisma wykonawcy z dn. 29.03.2016 r. wynika, że

wykonawca ów w zaoferowanej cenie wycenił podwójny by-pass (2 "nitki") wykonane

z rur PE DN 400 mm PN 10. Tymczasem biorąc pod uwagę wymagania

Zamawiającego wynikające z odpowiedzi na pytania wykonawców z dn. 24.02.2016

r. odpowiedź na pytanie nr 2 - maksymalny godzinowy przepływ na magistrali to 2530

m3/h. Z obliczeń hydraulicznych wykonanych przez projektanta panią mgr inż. E. M.

z biura projektów" BI PRO WOD". wynika, że tak zaprojektowane by-passy nie

zapewnią dostaw wody o odpowiednim ciśnieniu. W efekcie tego, by-pass

zaoferowany przez wykonawcę "REMKAN" nie zapewni dostaw wody dla wszystkich

odbiorców w okresie wyłączenia magistrali na czas realizacji robót związanych z jej

cementyzacją.

dowód:

Analiza hydrauliczna przesyłu wody na trasie powierzchni magistrali wodociągowej

DN1000 mm Lca 1900 m w Alejach Jerozolimskich na odcinku od rejonu drogi

ekspresowej Salomea - Wolica do rejonu ul. Spisaka (droga ekspresowa S-2) na

terenie Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy oraz Gminy Michałowice autorstwa pani mgr

inż. E. M. uprawnionego projektanta w specjalności instalacyjno-inżynieryjnej w

zakresie sieci sanitarnych i ochrony środowiska Nr upr. 136/UW/90 Wrocław.

dowód:

Pismo

Zamawiającego

z

dnia

r.

znak:

PZL/DZA/WPO/3710/02622/15/JW/l520/16 - Odpowiedzi na pytanie wykonawców

W ocenie Odwołującego przyjęcie przez ww. wykonawców w kalkulacji zaoferowanej

ceny rur do wykonania by-passów o niewłaściwych parametrach technicznych w

sposób istotny wpłynęło na zaniżenie ostatecznej ceny oferty w stosunku do

rzeczywistych kosztów. Wykonawcy ci bowiem i tak mocno zaniżyli koszty wykonania

by-passu nawet przy użyciu błędnie zaproponowanych przez nich 2 nitek rur DN400.

Koszt ten bowiem, wyceniony został w Kosztorysie ofertowym wykonawcy

"WUPRINŻ" pod pozycją o numerze 1.2 na kwotę 243.691,24 zł. Na cenę powyższą

składają się:

- robocizna w kwocie 5.008,50 zł, którą skalkulowano na podstawie znacznie

zaniżonej liczby roboczogodzin niezbędnych do ułożenia i demontażu by-passu, tj.

przyjęto 350 roboczogodzin. Tymczasem zgodnie z normą Katalogu Nakładów

Rzeczowych KNR-W 2-18 tab. 0109 kol.15 norma robocizny odnosząca się do

ułożenia 1 mb rury PE DN400 wynosi 0,616 r-g/lm, co po przemnożeniu przez

całkowitą długość by-passu zaproponowanego przez ww. wykonawców jako

2xDN400 wynosi 2 x 2000 mb = 4000 mb. 4000 m x 0,616 r-g/lm = 2464

roboczogodziny. Ułożone rury należy jeszcze połączyć za pomocą zgrzewania

czołowego, co wg normy tablicy 0110 kol.15 powyższego KNR-u wymaga 3,04 r-g/1

złącze. Biorąc pod uwagę standardową długość pojedynczej rury 12 m połączenie rur

wymaga wykonania ok. 330 zgrzewów, co wymaga nakładów robocizny równej 330

złączy x 3,04 r-g/1 złącze = 1003,2 roboczogodziny. Demontaż rur zgodnie z

nakładami ww. katalogu KNR-2-18 0109-15 oraz przyjmując wskaźnik 0,4 do R

wymagałby nakładów robocizny równej 4000 m x 0,616 r- g/lm x 0,4 = 985,6

roboczogodzin. Zatem łącznie ułożenie i demontaż by-passów wymaga nakładów

robocizny równych sumie: 2464 rTg + 1003,2 r-g + 985,6 r-g = 4452,8

roboczogodzin, czyli ponad 12 razy więcej aniżeli w swojej kalkulacji przyjęło ww.

Konsorcjum. Przyjmując zaś użytą przez Konsorcjum stawkę roboczogodziny w wys.

14,31 zł/1 r-g, rzeczywisty koszt robocizny powinien wynieść 63.719,57 zł.

Przyjmując natomiast konieczność użycia rur o właściwych parametrach, tj. rur PE

DN600, nakłady robocizny powinny być jeszcze wyższe. Zgodnie bowiem z

nakładami KNR-W 2-18 tab. 0109 kol. 19 do ułożenia rur PE DN600 wymagane

nakłady robocizny wynoszą 0,966 r-g/1 m, co przy łącznej długości rur 4000 m, daje

liczbę 3864 roboczogodzin. Do tego należy jeszcze dodać zgrzewanie rur,

wymagających nakładów zgodnie z KNR-W 2-18 0110-19 w wys. jednostkowej 5,38

r- g/1 złącze, co dla 330 złączy daje nakłady 330 x 5,38 = 1775,4 roboczogodzin.

Natomiast demontaż rur wymagałby nakładów: 4000 m x 0,966 r-g/lm x 0,4 = 1545,6

roboczogodzin. Zatem łączny nakład robocizny w odniesieniu do by-passu z rur PE

2xDN600 powinien wynosić: 3864 r-g + 1775,4 r-g + 1545,6 r-g = 7185

roboczogodzin, co daje łączną wartość robocizny w kwocie: 7185 r-g x 14,31 zł/1 r- g

= 102.817.35 zł.

rura BY-PASS w kwocie łącznej 156.000,00 zł, której wartość skalkulowano na

podstawie oferty firmy TERLAN Sp. z o.o. z dn. 07.03.2016 r. na wynajem rury PEHD

SDR17 PN10 DN400 w cenie 78 zł/mb. Oferty tej w opinii Odwołującego nie można

uznać za wiarygodną ponieważ:

po pierwsze nie zawiera ona informacji czy jest to rura fabrycznie nowa czy

używana, a zgodnie z wymaganiami określonymi w § 7 lit. B) Roboty budowlane ust.

16 projektu umowy, stanowiącego część 11 SIWZ, do obowiązków wykonawcy

należy cyt. "użycie w ramach realizacji umowy materiałów/urządzeń fabrycznie

nowych";

po drugie oferta nie zawiera informacji o ilości oferowanych do wynajmu rur,

co w przypadku oferowanemu ości np. 100 m, pozostałe 1900 m rur wykonawca

musiałby zakupić, czego w kosztorysie ofertowym WUPRINŻ" nie uwzględniono;

po trzecie oferta ta zachowuje ważność na okres 90 dni, co biorąc pod uwagę

czas niezbędny na zakończenie postępowania przetargowego, zawarcie umowy oraz

wykonanie prac projektowych z uzyskaniem pozwolenia na budowę, uczyni ją

nieaktualną w momencie rozpoczęcia robót;

po czwarte oferta ta nie może być wykorzystana przez wykonawcę, gdyż

obejmuje ona wynajem rur o parametrach technicznych (średnica rury}

niewłaściwych z punktu widzenia konieczności zapewnienia dostawy wody o

odpowiednim ciśnieniu.

Zgodnie natomiast z ofertą uzyskaną przez Odwołującego od firmy TACO AR Sp. z

o.o. rura o właściwych parametrach, tj. rura PE100 SDR17 o średnicy zewn. 630 mm

kosztuje 464,00 zł/mb netto, co daje łączną wartość za 2000 m w kwocie 928.000.00

zł.

dowód:

Oferta firmy TACO AR Sp. z o.o. z dn. 07.03.2016 r.

Pismo wykonawcy "REMKAN" z dn: 16.03.2016 r. L.dz. 0175/06/03/2016 -

odpowiedź na wezwanie Zamawiającego do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny

Pismo wykonawcy "REMKAN" z dn. 29.03.2016 r. L.dz. 0194/S/06/03/2016 -

odpowiedź na wezwanie Zamawiającego do złożenia dodatkowych wyjaśnień

przewierty pod drogami i wjazdami w kwocie 30.752,37 zł, której podstaw

kalkulacji nie wskazano w wyżej przywołanych wyjaśnieniach rażąco niskiej ceny.

Tymczasem w opinii Odwołującego, sformułowanej na podstawie wizji lokalnej w

terenie oraz załączonych do SIWZ map, do ułożenia by- passu 2xDN600 konieczne

jest wykonanie przewiertów pod drogami, wjazdami oraz pod działkami na których

właściciele nie wyrażają zgody na ułożenie rur na wierzchu terenu, ani w wykopie

otwartym o łącznej długości 390 m (2 nitki DN600 po 195 m). Cena przewiertu o

ś

rednicy DN600 wg cennika firmy ROBOTECH wynosi co najmniej 500,00 zł/mb

netto. Zatem łączny koszt przewiertów wynosić powinien 390 m x 500,00 zł/mb =

195.000.00 zł.

dowód: cennik firmy ROBOTECH dostępny na stronie internetowej http://robo-

tech.cba.pl/Cennik.htmI - płukanie i dezynfekcja by-passu w kwocie 12.350,00 zł

netto, której sposobu kalkulacji również nie przedstawiono w ww. wyjaśnieniach

rażąco niskiej ceny. Ponadto nie ujęto kosztów wykonania prób szczelności by-

passów, których konieczność wykonania wynika z warunków przyłączenia do sieci

wodociągowej dostępnych na stronie internetowej MPWiK. Zgodnie natomiast z

poniższą kalkulacją opracowaną przez Odwołującego na podstawie katalogu

nakładów rzeczowych KNR-W 2-18 oraz z użyciem średnich cen publikowanych

przez Sekocenbud za I kw. 2016 r. łączny koszt płukania, dezynfekcji i próby

szczelności by-passów powinien wynosić 58.157.80 zł.

Lp. Podstawa

Opis

"im

Nakłady

Koszt

R

M

S

ï'KNR^vT

ï'KNR^vT----ie

ie

Jedn.

Jednokrotne płukani

Jednokrotne płukanie sieci wodociągowej

e sieci wodociągowej

o ¿r.

ode.

nominalnej 800 mm

obmiar

obmiar » 20 odc200m

20 odc200m

m

---- R

R

R----

roboctzna

10,6r

10,6r----g/odc.200m' 14,3lzt/r

g/odc.200m' 14,3lzt/r

g/odc.200m' 14,3lzt/r----g

g

rrrr----g

g

----M

M

M----

woda z rurociągu 07.62m

/odc.2OOm *

4.43zVrrP

m

materiały pomocnicze 2,5%(od M)

Razem koszty bezpośrednie; 9 102,80

Cena

jednostkowa:

2 KNR

2 KNR----W2.16

W2.16

Oozyrtfekcja rurociągów sieci

Oozyrtfekcja rurociągów sieci
wodociągowych

wodociągowych

ode.

o ir.nomlnalnej 600 mm

= 20 odc200m

m

y

—

— R

R

R —

—

— robociznę

robociznę

rrrr----g

g

>

12,8r

12,8r----gfodc.200m * 14,31zł/r

gfodc.200m * 14,31zł/r

gfodc.200m * 14,31zł/r----g

g

---- M

M

M ----

podchloryn sodowy

ko

14,2kg/odc.200m * 4.

14,2kg/odc.200m * 4.06zl/kg

06zl/kg

rury stalowe gwintowane ocynkowane

Sr.50mm

m

1,5m/odc.200m *34,83zi/m

woda z rurociągu 1 l8.69nrWodc.200m *

woda z rurociągu 1 l8.69nrWodc.200m *
4,43zVm

4,43zVm

zawory przelotowe z żeliwa ciągowego z

zawory przelotowe z żeliwa ciągowego z
zawo

zawo

zaworem s

rem s

rem spustowym Sr.SOmm

pustowym Sr.SOmm

0.1szt,/odc.200m * 65.48zł/szŁ

szt.

Zawór zwr.grzyb,z/spr,kol.1,6MPe fi 50mm

Zawór zwr.grzyb,z/spr,kol.1,6MPe fi 50mm
0,05szt/odc.200m * 355,40zl/szl

0,05szt/odc.200m * 355,40zl/szl

szl

m

materiały pomocnicze 2,5%(od M)

----S

S

S----

samochód dostawczy 0.91 1,58m

samochód dostawczy 0.91 1,58m----
g/odc.200m * 55,S3zł/m

g/odc.200m * 55,S3zł/m

g/odc.200m * 55,S3zł/m----g

g

m

m----g

g

Razem koszty bezpośrednie: * 18 942,20

Conajed

noslkowa:

3 KNR

3 KNR----W 2

W 2

W 2----18

'Próba wodna szczelnośc

'Próba wodna szczelności sieci

i sieci

wodociągowych

Z

rur typu H08AS,

rur typu H08AS, PVC. PE.

PVC. PE.

PVC. PE. PEHD o śr

PEHD o śr

.nomi

.nominalnej 600 mm

nalnej 600 mm

m

m ----

obmiar

obmiar ■ 8 [600m

■ 8 [600m

■ 8 [600m ----1 prób.]

1 prób.]

pró

b.

----R

R

R----

roboclzna

49,5r

49,5r----g/500m

g/500m

g/500m ----1 prób. ’ I4,3lzl/r*g

1 prób. ’ I4,3lzl/r*g

rrrr----g

g

---- M

M

M ----

Krswądztakl

Krswądztakl igl, wymiarowe, nasycone

igl, wymiarowe, nasycone

kl.ll 0,03m3/500m

kl.ll 0,03m3/500m ----1 prób. * S73,85zVm

1 prób. * S73,85zVm

m

bale iglaste obrzynane nasycane kl.lll

bale iglaste obrzynane nasycane kl.lll
0,05m

0,05m

/500m

/500m ----1 prób. * 924.54zt/m

1 prób. * 924.54zt/m

m

drewno na stemple budowlane śr,12

drewno na stemple budowlane śr,12----14cm

14cm

0.05m

/500m *1 pró

/500m *1 prób. * 312,13zi/m

b. * 312,13zi/m

m

Klamry ciesielskie

Klamry ciesielskie z pr.stal.

pr.stal.

pr.stal. 14

14----16x250

16x250

16x250----30

3kg/500m

3kg/500m ----1 prób.

1 prób.

1 prób. ■ 20.49z

■ 20.49z

■ 20.49złrttg

łrttg

kg

6"

woda z rurociągu

55,52m

/50Qm

/50Qm ----1 prób. *

1 prób. *

1 prób. * 4,43zi/mï

4,43zi/mï

m

rury Blatowe gwin

rury Blatowe gwintowane ocynkowane

towane ocynkowane

śr.50mm 1,5m/S00m *1 prób. * 34,63zl/m

m

8’

króćce przejściowe żeliwne

króćce przejściowe żeliwne
Jednokołnlerzowe 0.1szL/500m

Jednokołnlerzowe 0.1szL/500m

Jednokołnlerzowe 0.1szL/500m ----1 prób. *

1 prób. *

31.62zl/szt.

SZL

uszczelki gumowe płaskie do połączeń

uszczelki gumowe płaskie do połączeń
kołnie

kołnie

kołnierzowych o śr.nom

rzowych o śr.nom

rzowych o śr.nomlnaineJ 600 mm

lnaineJ 600 mm

szl

1szt./500m

1szt./500m----1 prób. * 20,19zi/szL

1 prób. * 20,19zi/szL

śruby stalowe średniodoktadne z

śruby stalowe średniodoktadne z
nakrętkami i podkładkami M

nakrętkami i podkładkami M

nakrętkami i podkładkami M----24

4,8kg/500m

4,8kg/500m ----1 prób. * 7.09zt/kg

1 prób. * 7.09zt/kg

kg

kołnierze ślepe o śr.nomtnainej 600

kołnierze ślepe o śr.nomtnainej 600 mm

mm

(do

(do----

szt

Lp. Podstąwa

Lp. Podstąwa Opis

Opis

jm

Nakłady

Koszt

S

r

12‘*

zawory przelotowe

z

Żeliwa clągifwego z zawo

jottn.

szt

rem spustowym Sr,50mm 0,1pzt7500m -1 prób. * 65.48zt/szt,

Zawór zwr.grayb.z/spf.koł.l ,6MPa li 50mm 0,05szV500m .1 prób.

* 355,40zł/szt

Sit

materiały pomocnicze 2,5%(od M)

-S-

Samochód skrzyn.do 5.0t (1) 3,70m-g/5OOm .1 prób. * 64.21

zt/m-g

m-g

Żuraw samochodowy S-6t (1) 1

p

21m-g/500ni -1 prób, *

88,33zt/rr>-g

m-g

Pompa wimlk.epailn.do 50m3/h 8,2Sm-fl/5Q0m -1 prób. *

13,54zl/m-g

m-g

Razom koszt/ bezpośrednia: 14 048,36

A

Cena Jednostkowa;

PODSUMOWANIE

CAŁY KOSZTORYS

RAZEM

Robocizna

Materiały

Sprzęt

RAZEM

Koszty pośrednio (KpJ 65% od (R, S)

RAZEM

Zysk [ZJ15% od (R+Kp(R). S+Kp(3))

RAZEM

OGOŁEM

- koszty najmu sprzętu, obejmujące koparkę, samochód samowyładowczy i

zgrzewarkę doczołową w łącznej kwocie 16.012,30 zł. Tymczasem uwzględniwszy

nakłady sprzętu określone w katalogu nakładów rzeczowych KNR-W 2-18 tabl. 0109-

15 do ułożenia rur PEHD o śr. zewn. 630 mm niezbędne są najady sprzętowe w

postaci: ciągnika siodłowego z naczepą 16T 0,0791 m-g/mb, co dla całkowitej

długo&i rur by-passu wynosi łącznie: 4000 m x 0,0791 m-g/m = 316,4 m-g, co

uwzględniwszy cenę najmuwg średnich cen Sekocenbud za I kw. 2016 r. w wys.

97,41 zł/m-g daje kwotę 30.820,52 zł; żurawia samochodowego do 4T 0,0832 m-g/m,

co dla całkowitej długości wynosi łącznie 4000 m x 0,0832 m-g/m = 332,8 m-g, co

uwzględniwszy cenę najmu wg średnich cen Sekocenbud za I kw. 2016 r. w wys.

77,60zł/m-g daje kwotę 25.825,28 zł. Natomiast do połączenia rur za pomocą

zgrzewania czołowego wg katalogu KNR-W 2-18 tablica 0110 kol. 19 niezbędne są

nakłady pracy zgrzewarki do rur PEHD oraz zespołu prądotwórczego 20kVA w ilości

2,69 m-g/1 złącze. Uwzględniwszy ceny najmu wg Skocenbud w I kw 2016 r.

odpowiednio 55,14 zł/m-g dla zgrzewarki i 19,92 zł/m-g dla zespołu prądotwórczego

otrzymamy wartość: 2,69 m-g/złącze x (55,14 zł/m-g +19,92 zł/m-g) x 330 złączy =

66.630,76 zł. Zatem po zsumowaniu kosztów pracy wszystkich jednostek

sprzętowych, koszt sprzętu niezbędny do poniesienia do wykonania by-passu

powinien wynosić: 30.820,52 zł + 25.825,28 zł +66.630,76 zł = 123.276,56 zł.

koszty pośrednie obliczone w wys. 65% od robocizny i sprzętu w wysokości

13.663,53 zł. Koszty te, uwzględniwszy rzeczywiste koszty robocizny i sprzętu

powinny wynosić: 65% x (102.817,35 zł + 123.276,56 zł) = 146.961.04 zł

zysk obliczony w wys. 15% od robocizny, sprzętu i kosztów pośrednich w

kwocie 5,202,55 zł. Tymczasem uwzględniwszy rzeczywiste koszty robocizny,

sprzętu i kosztów pośrednich zysk powinien wynosić: 15% x (102.817,35 zł +

123.276,56 zł + 146.961,04 zł) = 55.958.24 zł

Reasumując, zgodnie z powyższymi wyliczeniami, całkowity koszt wykonania robót

określonych w kosztorysie ofertowym ww. Konsorcjum firm pod pozycją 1.2 Wycena

bypassu - czasowego zasilenia powinien stanowić sumę następujących

rzeczywistych wartości kosztów:

Robocizna = 102.817,35 zł

Rura BY-PASS = 928.000,00 zł

Przewierty pod drogami i wjazdami

= 195.000,00 zł

Próba szczelności, płukanie i dezynfekcja by-passu = 58.157,80 zł

Obsługa geodezyjna = 1.690,00 zł

Materiały pomocnicze 1,5% (M) = 13.920,00 zł

Sprzęt = 123.276,56 zł

Koszty pośrednie = 146.961,04 zł

Zysk = 55.958,24 zł

RAZEM: 1.625.780.99 zł

Zważywszy, że wykonawcy Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług

Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o., WUPR1NŻ S.A. i Pomp4Eko Sp. z o.o.

powyższy element robót wycenili na kwotę 243.691,24 zł, wykonanie by-passa

zasilającego odbiorców w wodę na czas wykonywania cementyzacji magistrali został

zaniżony co najmniej o kwotę 1.382.089,75 zł netto (bez podatku VAT), co stanowi

66,6% całkowitej ceny oferty netto powyższego Konsorcjum.

Zważywszy, że wg kalkulacji kosztorysowej ww. Konsorcjum wykonanie prac

projektowych wyceniono na kwotę 112.000,00 zł netto, wykonanie BY-PASSU na

kwotę netto 243.691,24 zł, a koszty umieszczenia BY-PASSU w pasie drogowym na

kwotę netto 126.000,00 zł, wymianę zasuw liniowych na kwotę netto 692.214,66 zł

uznać należy, że pozostała kwota, tj. 2.082.500,00 zł - (112.000,00 zł + 243.691,24 zł

+ 126.000,00 zł +692.214,66 zł) = 908.594,10 zł stanowi wartość netto (bez podatku

VAT) wykonania cementyzacji magistrali DN1000 wraz z robotami towarzyszącymi,

co daje cenę jednostkową cementyzacji w wys. 478,21 zł/mb netto. Tymczasem

analizując ceny najkorzystniejszych ofert z poprzednich przetargów organizowanych

przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie S.A.

uzyskujemy cenę netto w wysokości 748,96 zł/mb.

I tak/np. w postępowaniu nr 01479/WS/PW/DI-IK/B/2013 obejmującym wykonanie

Zadania nr 3 tj. cementyzacji magistrali DN800 o łącznej długości 1454,5 m w ul.

Batorego i Wiśniowej najkorzystniejsza cena oferty wykonawcy Poznańskie

Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o. opiewała na

kwotę 1.635.315,75 zł (z VAT), co po odjęciu podatku VAT daje kwotę netto

1.329.525,00 zł, co daje cenę jednostkową 914,08 zł/mb.

dowód: Ogłoszenie o zamówieniu dostępne na stronie internetowej MPWiK pod

adresem:

http://www.mpwik.com.pl/download/0_2013/01479_13/01479pop.pdforaz

Ogłoszenie o wyniku postępowania dostępne na stronie internetowej MPWiK pod

adresem: http://www.mpwik.com.pl/download/0_2013/01479_13/01479pow.pdf

Natomiast w postępowaniu ńr Q0691/WS/PW/PWS-DZA/B/2014 obejmującym

wykonanie Zadania nr 3 tj. cementyzacji magistrali DN12Q0 o łącznej długości

1694,6 m w ul. Bora-Komorowskiego za najkorzystniejszą ofertę uznana została

oferta wykonawcy Przedsiębiorstwo Budowlane ABM Sp. z o.o. z ceną 1.216.925,10

zł (z VAT), co po odjęciu podatku VAT daje kwotę netto 989.370,00 zł, co z kolei daje

cenę jednostkową 583,84 zł/mb.

dowód: Ogłoszenie o zamówieniu dostępne na stronie internetowej MPWiK pod

adresem:

http://www.mpwik.com.pl/download/0_2014/00691_14/00691aopUE.pdf

oraz Informacja o wyborze najkorzystniejszej oferty dostępna na stronie internetowej

MPWiK

pod

adresem:

http://www.mpwik.com.pl/download/0_2014/00691_14/00691_lnformacja%20o%20w

yborze%20najkorzystniejszej%20oferty.pdf

Należy przy tym zauważyć, że powyższe dwa postępowania dotyczyły podobnego

zakresu robót, tj. cementyzacji magistral o zbliżonych średnicach do średnicy

magistrali z niniejszego postępowania oraz obejmujące zakres bez wykonania by-

passa zastępującego magistralę, a także bez prac projektowych i bez wymiany

zasuw liniowych na magistrali. Natomiast konieczne do wykonania by- passy

dotyczyły jedynie krótkich odcinków o małych średnicach na przylegających do

magistrali wodociągach rozdzielczych, których niewielkie koszty dla celów

porównawczych można zaniedbać. Zatem przyjmując średnią cenę jednostkową

cementyzacji, wyliczoną z cen jednostkowych z powyższych dwóch postępowań

uznać należy, że rynkowa cena jednostkowa wykonania cementyzacji magistrali

wodociągowej DN 1000 wynosi: (914,08 zł/mb+ 583,84 zł/mb)/2 = 748,96 zł/mb.

Mnożąc uzyskany w ten sposób wynik przez długość magistrali w niniejszym

postępowaniu otrzymamy realną wartość robót związanych z cementyzacją

magistrali wraz z robotami towarzyszącymi, a mianowicie: 1900 m x 748,96 zł/mb =

1.423.024,00 zł netto (bez VAT).

Koszty umieszczenia by-passa w pasie drogowym ww. Konsorcjum

oszacowało w kosztorysie ofertowym, załączonym do przywołanych wyżej wyjaśnień

rażąco niskiej ceny, w poz. 1.3. Wycena umieszczenia by-passa w pasie drogowym

na kwotę 126.000,00 zł. Tymczasem uwzględniwszy stawkę dzienną zajęcia pobocza

lub chodników w pasie drogi wojewódzkiej, którą jest droga nr 719 położona w

alejach Jerozolimskich na przedmiotowym odcinku, w wysokości 4,00 zł/lm2/l dzień

oraz długość by-passów ok. 1000 m dla jednego etapu prac, oraz nawet owy

nierealistyczny okres realizacji robót dwóch miesięcy, deklarowany przez

Konsorcjum, koszt ten powinien wynieść: 1000 m x 1,26 m x 30 dni x 2 etapy x 4,00

zł/m2/dzień = 302.400.00 zł. gdzie 1000 m to długość jednego etapu prac, 1,26 m to

szerokość zajmowanego pasa (dwie rury o średnicy zewn. 630 mm), 30 dni to czas

realizacji jednego etapu, stawka 4,00 zł/m2/dzień ustalona na podstawie tekstu

ujednoliconego uchwały nr XXXI/666/2004 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z

dnia 27 maja 2004 r. w sprawie wysokości stawek opłat za zajęcie pasa drogowego

dróg publicznych na obszarze m.st. Warszawy, Załącznik nr 1 poz, 6D.

dowód: Tekst ujednolicony uchwały nr XXXI/666/2004 Rady Miasta Stołecznego

Warszawy z dnia 27 maja 2004 r. w sprawie wysokości stawek opłat za zajęcie pasa

drogowego dróg publicznych na obszarze m.st. Warszawy, z wyjątkiem autostrad i

dróg ekspresowych (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2004 r.Nr 148, poz.3717), uwzględniający

późn. zmiany aż do uchwały nr XI/196/2015 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z

dn. 7 maja 2015 r. (Dz.Urz.Woj. Maz. z 2015 r. poz. 4776).

Biorąc zatem pod uwagę powyższe wyliczenia, całkowity koszt robót netto

realizowanych przez Konsorcjum firm: Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług

Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o., WUPRINŻ S.A. i Pomp4Eko Sp. z o.o.

powinien wynieść co najmniej jak następuje:

prace projektowe = 112.000,00 zł

BY-PASS DN 2X630 mm = 1.625.780,99 zł

umieszczenie BY-PASSA w pasie drogowym = 302.400,00 zł

czyszczenie i cementyzacja magistrali wraz z robotami towarzyszącymi =

1.423.024,00zł

wymiana zasuw liniowych (zgodnie z wyliczeniem Konsorcjum) = 692.214,66

zł

RAZEM NETTO (bez VATJ =

4.155.419.65 zł

Zważywszy, że ww. Konsorcjum złożyło ofertę z ceną netto 2.082.500,00 zł,

odbiegającą od minimalnych kosztów rzeczywistych o ok. 50% należy stwierdzić, że

cena ta jest rażąco niską ceną. Nie gwarantującą wykonania zamówienia w sposób

zdolny do pokrycia wszystkich kosztów budowy oraz zapewnienia spełnienia

wymagań technicznych i jakościowych, wynikających ze sztuki budowlanej, umowy i

programu funkcjonał no-użytkowego, a także wykluczającą uzyskanie jakiegokolwiek

zysku, gdyż jak wynika z powyższego wyliczenia przyniesie ona powyższym

wykonawcom straty w kwocie ponad 2 min zł.

Biorąc pod uwagę powyższą argumentację, żądanie Odwołującego odrzucenia oferty

ww. Konsorcjum z powodu rażąco niskiej ceny jest zasadne i zasługuje na

uwzględnienie.

A-d. 2

W przedmiotowym postępowaniu wykonawca: Cleanpipe Polska Sp. z o.o. ul.

Pszczyńska 1,43-175 Wyry złożył ofertę z ceną netto (bez podatku VAT) w kwocie;

2.995.000,00 zł. Z uwagi na fakt, iż zaoferowana przez powyższego wykonawcę

cena była niższa o dużo ponad 30% od wartości zamówienia, które Zamawiający

oszacował na kwotę 8.829.000,00 zł netto (bez podatku VAT), Zamawiający działając

na podstawie art.90 ust.l ustawy Pzp pismem z dnia 14.03.2016 r. znak:

PZL7DZA/WPO/3710/02622/15/JW/2015/16 wezwał ww. wykonawcę do złożenia

wyjaśnień.

dowód:

pismo

Zamawiającego

z

dnia

r.

znak:

PZL/DZA/WPO/3710/02622/15/JW/2015/16

W następstwie uzyskanych wyjaśnień Zamawiający wezwał ww. wykonawcę do

złożenia dodatkowych wyjaśnień pismem z dnia 24.03.2016 r. znak:

PZL/DZA/WPO/3710/02622/15/JW/2505/16.

dowód:

pismo

Zamawiającego

z

dn.

r.

znak:

PZL/DZA/WPO/3710/02622/15/JW/2505/16

Przedstawione przez wykonawcę Cleanpipe Polska Sp. z o.o. wyjaśnienia, zarówno

w odpowiedzi na pierwsze wezwanie Zamawiającego, jak i na drugie, w ocenie

Odwołującego potwierdziły zaoferowanie rażąco niskiej ceny.

dowód: pismo wykonawcy Cleanpipe Polska Sp. z o.o. z dn. 17.03.2016 r. -

wyjaśnienie rażąco niskiej ceny oraz z dn. 25.03.2016 r, - dodatkowe wyjaśnienia

Z przedstawionych przez firmę "Cleanpipe Polska" wyjaśnień wynika, że

zaoferowana przez nią cena nie zawiera rzeczywistych kosztów elementów robót

składających się na przedmiotowe zamówienie, bądź zawiera koszty elementów

pozostających w sprzeczności z wymaganiami technicznymi, wynikającymi z opisu

przedmiotu zamówienia. Do elementów tych należą następujące kategorie kosztów:

Opracowanie dokumentacji projektowej ww. wykonawca oszacował na kwotę

netto (bez VAT) 59.900,00 zł. W opinii Odwołującego koszt ten stanowi około połowę

rzeczywistych kosztów prac projektowych. Świadczą o tym: wartość tych prac

oszacowana przez Konsorcjum Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług

Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o., WUPR1NŻ S.A. i Pomp4Eko Sp. z o.o. na

kwotę 112.000,00 zł netto, a także wartość prac projektowych wykonanych przez

firmę HGM Sp. z o.o., a z której zasobów w zakresie doświadczenia w prowadzeniu

prac projektowych wykonawca Cleanpipe Polska Sp. z o.o. oferuje skorzystać w

niniejszym postępowaniu. I tak zgodnie z załączonymi przez ww. wykonawcę

fakturami, wartość podobnych prac projektowych wyniosła: 101.793,16 zł netto (bez

VAT) zgodnie z fakturą VAT nr 18/2014 oraz 117.538,00 zł netto (bez VAT) zgodnie z

fakturą VAT nr 21/2014. Zatem rzeczywisty koszt powinien wynieść co najmniej

ś

rednią z tych cen, tj. 109.665.58 zł

dowód: oferta wykonawcy Cleanpipe Polska Sp. z o.o.

W kalkulacji elementów oferty do postępowania przetargowego, załączonej do

wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, w wierszu nr 9 "Wykonanie tymczasowego zasilania

by-passu z rur PE 3xDz500" wykonawca Cleanpipe Polska Sp. z o.o. skalkulował na

kwotę 609.780,00 zł netto (bez VAT), podając za podstawę wyceny ofertę cenową nr

1134/2016 stanowiącą załącznik nr 2, do pisma wykonawcy wyjaśniającego rażąco

niską cenę z dnia 25.03.2016 r. Tymczasem z kalkulacji tej wynika, że uwzględniono

w niej jedynie koszt dostawy rur PE, wymienionych w ofercie firmy Uponor Infra Sp. z

o.o., stanowiącej załącznik nr 2 do pisma wykonawcy z dn. 25.03.2016 r., w wierszu

nr 2 pod wierszem o tytule "Alternatywnie proponujemy rury w wariancie SDR26" i

zawierającym opis "Wykonanie tymczasowego zasilania by-passu z rur PE

3xDz500". Rury te to rury o nazwie WEHOPIPE PE100 DN500X19,1 PIM6 SDR 26

RURA BOSE-KOŃCE L=12,5 z ceną jednostkową netto 203,56 zł. Taka też jest cena

jednostkowa w poz.9 kalkulacji elementów oferty, mającej wyjaśnić rażąco niską

cenę. Nie ujęto zatem w ogóle pozostałych kosztów związanych z ułożeniem BY-

PASSA, tj. kosztów robocizny i sprzętu, które jak to wyliczono odnośnie oferty

poprzedniego wykonawcy wyniosą: robocizna 102.817,35 zł netto, Próba

szczelności, płukanie i dezynfekcja by-passu 58.157,80 zł, Sprzęt 123.276,56 zł,

Koszty pośrednie 146.961,04 zł, Zysk 55.958,24 zł, co łącznie stanowi kwotę

487.170.99 zł.

dowód: kalkulacja elementów oferty załączona do pisma wykonawcy z dn.

25.03.2016 r. oraz załącznik nr 2 - oferta firmy Uponor Infra Sp. z o.o. nr 1134/2016

W kalkulacji o której mowa w pkt.2 nie tylko pominięto istotną część kosztów,

ale również zastosowano cenę rury PE do wykonania by-passu niezgodną z

wymaganiami Zamawiającego. Cenę jednostkową jaką zastosowano w kalkulacji w

kwocie 203,56 zł/mb można przypisać wyłącznie do rury WEHOPIPE PE100

DN500X19,1 PN6 SDR 26 RURA BOSE-KOŃCE L=12,5, która jako spełniająca

wymagania na ciśnienie PN6 nie spełnia wymagań Zamawiającego określonych w

"Wytycznych do opracowywania dokumentacji technicznych oraz budowy przewodów

i przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych oraz przepompowni kanalizacyjnych",

dostępnych

na

stronie

internetowej

Zamawiającego

pod

adresem:

http://www.mpwik.com.pl/download/HK/DIa%20projektanta/wytyczne%20do%20opra

cowania%20dokumentacji%20technicznych/2015.08.24-wytyczne.pdf

Zgodnie bowiem z wymogami określonymi w Części III Sieć wodociągowa pod pkt. 2

tiret 1) rury do przewodów wodociągowych powinny być na ciśnienie nominalne 1

MPa, czyli PN 10. Zatem wykonawca Cleanpipe Polska Sp. z o.o. w swojej kalkulacji

powinien przyjąć cenę rur wymienioną w poz. 1 oferty firmy Uponor Infra Sp. z o.o. tj.

rur WEHOPIPE PE100 DN500X29,7 PN10 SDR 17 RURA BOSE-KOŃCE L=12,5,

która wynosi 307,96 zł/mb. Biorąc natomiast pod uwagę konieczność zakupu rur na

odcinek co najmniej jednego etapu, będzie to koszt 3000 m rur x 307,96 zł/m =

923.880.00 zł netto.

Pozycja opłaty za zajęcie terenu w kalkulacji wykonawcy Cleanpipe Polska Sp.

z o.o. opiewa na kwotę 288.000,00 zł. Tymczasem koszt ten rzeczywiście powinien

wynieść: 1000 m x 1,6 m x 30 dni x 2 e|apy x 4,00 zł/m2/dzień = 384.000.00 zł. gdzie

1000 m to długość jednego etapu prac, 1,6 m to szerokość zajmowanego pasa (trzy

rury o średnicy zewn. 533 mm), 30 dni to czas realizacji jednego eta ¿u, stawka 4,00

zł/m2/dzień ustalona na podstawie tekstu ujednoliconego uchwały nr XXXI/666/2004

Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 27 maja 2004 r. w sprawie wysokości

stawek opłat za zajęcie pasa drogowego dróg publicznych na obszarze m.st.

Warszawy, Załącznik nr 1 poz. 6D.

dowód: Tekst ujednolicony uchwały nr XXXI/666/2004 Rady Miasta Stołecznego

Warszawy z dnia 27 maja 2004 r. w sprawie wysokości stawek opłat za zajęcie pasa

drogowego dróg publicznych na obszarze m.st. Warszawy, z wyjątkiem autostrad i

dróg ekspresowych (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2004 r.Nr 148, poz.3717), uwzględniający

późn. zmiany aż do uchwały nr XI/196/2015 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z

dn. 7 maja 2015 r. (Dz.Urz.Woj. Maz. z 2015 r. poz. 4776).

Biorąc zatem pod uwagę rzeczywiste koszty o których mowa w pkt. 1-4 cena oferty

wykonawcy Cleanpipe Polska Sp. z o.o. powinna wzrosnąć o następujące kwoty:

49.765,58 zł, z tytułu niedoszacowania wartości prac projektowych;

487.170,99 zł, z tytułu nieujęcia kosztów montażu i demontażu BY-PASSA;

314.100,00 zł, z tytułu skalkulowania rury do BY-PASSU na niewłaściwe

ciśnienie;

96.000,00 zł, z tytułu niedoszacowania kosztów opłat za zajęcie terenu.

Abstrahując od oceny rzetelności wyliczenia pozostałych pozycji kosztów, łącznie

oferta wykonawcy Cleanpipe Polska Sp. z o.o. powinna wynosić co najmniej:

2.995.000,00 zł + 49.765,58 zł + 487.170,99 zł + 314.100,00 zł + 96.000,00 zł =

3.941.936.57 zł netto (bez VAT).

Zatem i oferta wykonawcy Cleanpipe Polska Sp. z o.o. zawiera rażąco niską cenę na

skutek nie ujęcia istotnych kosztów rzeczywistych o łącznej kwocie co najmniej ok.

950 tys. zł, stanowiącej 32% ceny złożonej oferty, co .wyklucza uzyskanie

jakiegokolwiek zysku i gwarantuje poniesienie istotnych strat.

Biorąc pod uwagę powyższą argumentację, żądanie Odwołującego odrzucenia oferty

ww. wykonawcy z powodu rażąco niskiej ceny jest zasadne i zasługuje na

uwzględnienie.

A-d. 3.

Zgodnie z wymogami SIWZ pkt. 5.1.2.2. w zakresie warunków udziału w

postępowaniu o udzielenie zamówienia ubiegać się mogą wykonawcy, którzy w

okresie ostatnich trzech iat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres

prowadzonej działalności jest krótszy, w tym okresie, wykonali co najmniej 2 usługi

(prace projektowe) polegające na wykonaniu prac projektowych w zakresie sieci

wodociągowych, o wartości każdej z nich, tj. usługi (pracy projektowej) równej iub

większej od wartości stanowiącej równowartość 100 000,00 zł bez podatku VAT.

Tymczasem wykonawcy składający ofertę wspólną Poznańskie Przedsiębiorstwo

Robót i Usług Specjalistycznych "REMKAN" Sp. z o.o., WUPRINŻ S.A. i Pomp4Eko

Sp. z o.o. nie wykazali się wykonaniem 2 usług polegających na wykonaniu prac

projektowych w zakresie sieci wodociągowej o wartości każdej z nich równej lub

większej od wartości stanowiącej równowartość 100.000,00 zł bez podatku VAT.

Firma Grontmij Polska Sp. z o.o., na której udostępnienie zasobów ww. wykonawcy

się powołują, wykazała się tyiko jedną usługą spełniającą wymagania SIWZ. Druga

bowiem, usługa dotycząca projektu Modernizacji technologii w Zakładzie Wodociągu

Centralnego etap ii - II ciąg technologiczny nie obejmuje zakresu sieci wodociągowej,

a Stację Uzdatniania Wody "Filtry". Zgodnie z definicją sieci wodociągowej,

określonej w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu

ś

cieków (Dz.U. 2001 Nr 72 poz. 747 z późn. zm.) zawartej w art.2 pkt. 7) pod

pojęciem sieci należy rozumieć "sieć - przewody wodociągowe lub kanalizacyjne

wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi

odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-

kanalizacyjnego".

Podobnie

sieć

wodociągową

definiują

Wytyczne

do

opracowywania dokumentacji technicznych oraz budowy przewodów i przyłączy

wodociągowych i kanalizacyjnych oraz przepompowni kanalizacyjnych, dostępne na

stronie

internetowej

Zamawiającego

pod

adresem:

http://www.mpwik.com.pl/download/HK/Dla%20projektanta/wytyczne%20do%20opra

cowania2dol$umentacji%20technicznych/2015.08.24-wytyczne.pdf

W Części I Postanowienia ogólne, pod pkt 3. "terminologia, zdefiniowano sieć

wodociągową następująco: układ przewodów wodociągowych (mcfgjstralnych i

rozdzielczych) wraz z uzbrojeniem, rozprowadzający wodę od punktu zasiiania do

przyłączy wodociągowych. Nie sposób zatem zaliczyć do sieci wodociągowej stacji

uzdatniania wody. Nadto oferta ww. wykonawców nie zawiera wartości tego projektu,

albowiem w tabeli na stronie 63 oferty w kolumnie "Wartość głównych usług w PLN

bez podatku VAT" nie podano żądanej wartości, a jedynie określono cyt. "powyżej

100 000,00". Nie przedstawiono również dowodów, świadczących o tym, że w istocie

wartość ta przekracza wartość 100.000,00 zł netto. Zatem wykonawca ten nie spełnia

warunków udziału w postępowaniu i zgodnie z art. 24 ust.2 pkt 4 ustawy Pzp podlega

wykluczeniu z udziału w postępowaniu.

Z uwagi na powyższe, żądanie Odwołującego zasługuje na uwzględnienie.

A-d .4

Wykonawca Cleanpipe Polska Sp. z o.o. przedłożył zobowiązanie innego podmiotu

do oddania mu zasobów w zakresie wiedzy i doświadczenia w formie ogólnikowej,

nie spełniającej wymogów art. 26 ust. 2b ustawy Pzp oraz wymagań SIWZ.

Wykonawca bowiem nie udowodnił, że będzie faktycznie dysponował zasobami

podmiotu trzeciego. Zgodnie z treścią pkt. 6.1.6. b) SIWZ jeżeli Wykonawca,

wskazując spełniania warunków udziału w postępowaniu polega na zasobach innych

podmiotów na zasadach określonych w art. 26 ust. 2b ustawy, Zamawiający żąda od

Wykonawcy, w celu oceny, czy Wykonawca będzie dysponował zasobami innych

pomiotów w stopniu niezbędnym dla należytego wykonania zamówienia oraz oceny

czy stosunek łączący Wykonawcę z tymi podmiotami gwarantuje rzeczywisty dostęp

do ich zasobów, przedłożenia dokumentów określających:

•

zakres dostępnych Wykonawcy zasobów innego podmiotu,

•

sposób wykorzystania zasobów innego podmiotu, przez Wykonawcę, przy

wykonywaniu zamówienia,

charakter stosunku, jaki będzie łączył Wykonawcę z innym podmiotem,

•

zakres i okres udziału innego podmiotu przy wykonaniu zamówienia.

Wykonawca Cleanpipe Polska Sp. z o.o. takich dokumentów nie przedłożył w swojej

ofercie, przez co nie wykazał w sposób należyty, że spełnia warunki udziału w

postępowaniu.

Nadto zgodnie z wymogami SIWZ, wykonawca powinien wykazać, że będzie

dysponował projektantem posiadającym odpowiednie uprawnienia w okresie

realizacji robót. W tym celu wykonawca w odpowiedniej tabeli miał wskazać

projektanta oraz informację, na jakiej podstawie będzie dysponował tą osobą w

trakcie realizacji prac. Tymczasem wykonawca Cleanpipe Polska Sp. z o.o. nie

przedstawił precyzyjnych informacji w tym zakresie. Wskazał jedynie, że owym

projektantem będzie dysponował na podstawie umowy, nie precyzując bliżej jakiej,

do czego był zobowiązany, co wynika z treści tabeli zawartej na str. nr 19 oferty firmy

Cleanpipe. Wymóg ten określono następująco: (należy uzupełnić, np. umowa o pracę

lub zlecenie)

/Przedstawiam pisemne zobowiązanie innego podmiotu do oddania do dyspozycji

wskazanej osoby*/ inny dowód w rozumieniu art. 26 ust. 2 b PZP*. Wykonawca

powyższych informacji nie wskazał, przez co nie wykazał, że będzie dysponował

odpowiednimi osobami do realizacji zamówienia.

Zatem wykonawca ten nie spełnia warunków udziału w postępowaniu i zgodnie z art.

24 ust.2 pkt 4 ustawy Pzp podlega wykluczeniu z udziału w postępowaniu.

[…]”

Uwzględniając treść dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia

przekazanej przez Zamawiającego oraz stanowiska i oświadczenia stron

złożone w pismach procesowych i na rozprawie, Izba ustaliła i zważyła, co

następuje.

Na wstępie Krajowa Izba Odwoławcza stwierdza, że odwołujący legitymuje się

uprawnieniem do korzystania ze środków ochrony prawnej, o którym stanowi przepis

art. 179 ust. 1 Pzp, według którego środki ochrony prawnej określone w ustawie

przysługują wykonawcy, uczestnikowi konkursu, a także innemu podmiotowi, jeżeli

ma lub miał interes w uzyskaniu danego zamówienia oraz poniósł lub może ponieść

szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów niniejszej ustawy.

Podając, zgodnie z art. 196 ust. 4 ustawy, podstawę prawną rozstrzygnięcia

zarzutów odwołania dotyczących ceny rażąco niskiej, w pierwszej kolejności należy

wskazać, iż według art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp zamawiający odrzuca ofertę, która

zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.

Natomiast zgodnie z kolejnymi jednostkami redakcyjnymi art. 90 ustawy:

1. Jeżeli cena oferty wydaje się rażąco niska w stosunku do przedmiotu

zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania

przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez

zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności jest

niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen

wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w

tym złożenie dowodów, dotyczących elementów oferty mających wpływ na

wysokość ceny, w szczególności w zakresie:

1) oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań

technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania

zamówienia dostępnych dla wykonawcy, oryginalności projektu

wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny

nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę

ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z dnia 10 października

2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz.

1679, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314);

2) pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów.

2. Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa na

wykonawcy.

3. Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie złożył wyjaśnień lub jeżeli

dokonana ocena wyjaśnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że

oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.

Następnie, tytułem wprowadzenia dla rozstrzygnięcia zarzutów odwołania,

Izba wskazuje na regulacje dotyczące formalnych podstaw wyrokowania w danej

sprawie. Mianowicie zgodnie z art. 191 ust. 2 ustawy, wydając wyrok, Izba bierze za

podstawę stan rzeczy ustalony w toku postępowania. Według art. 190 ust. 1 Pzp

strony i uczestnicy postępowania odwoławczego są obowiązani wskazywać dowody

dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Tak samo zgodnie z

ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 Kodeksu cywilnego ciężar

udowodnienia faktu spoczywa na wywodzącym zeń skutki prawne. Ponadto zgodnie

z przepisem art. 190 ust 1a Pzp dotyczącym postępowania odwoławczego,

wprowadzającym szczególną regulację dotyczącą spraw o cenę rażąco niską –

ciężar dowodu, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa na:

1) wykonawcy, który ją złożył, jeżeli jest stroną albo uczestnikiem postępowania

odwoławczego;

2) zamawiającym, jeżeli wykonawca, który złożył ofertę, nie jest uczestnikiem

postępowania.

Powyższe regulacje wymagają podkreślenia zwłaszcza w kontekście, iż

możliwość orzeczenia o wystąpieniu ceny rażąco niskiej, w tym stwierdzenia

faktycznego domniemania jej wystąpienia oraz obalenia takiego domniemania,

sprowadza się właśnie do kwestii dowodowych.

Jak słusznie wskazano w wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 28 kwietnia

2008 r., sygn. akt XIX Ga 128/08: „przepisy p.z.p. nie określają definicji pojęcia rażąco niskiej

ceny […]. Punktem odniesienia do określenia jest przedmiot zamówienia i przyjąć można, że

cena rażąco niska to taka, która jest nierealistyczna, niewiarygodna w porównaniu do cen

rynkowych podobnych zamówień i ewentualnie innych ofert złożonych w toku postępowania o

udzielenie zamówienia publicznego.”

W związku ze wskazanym powyżej brakiem legalnej definicji, w orzecznictwie sądów

okręgowych oraz KIO, a wcześniej w orzecznictwie arbitrażowym, ustalone zostały pewne

cząstkowe lub ogólne, definicyjne ramy i odniesienia dla tego pojęcia. I tak według wyroku KIO

592/13: „o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy

zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego

nieopłacalne”. Ponadto w wyroku KIO 1562/11 wskazano: „Cena rażąco niska w

stosunku do przedmiotu zamówienia będzie ceną odbiegającą od jego wartości, a

rzeczona różnica nie będzie uzasadniona obiektywnymi względami pozwalającymi

danemu wykonawcy bez strat i finansowania wykonania zamówienia z innych źródeł

niż wynagrodzenie umowne, zamówienie to wykonać. Reasumując, cena rażąco

niska jest więc ceną nierealistyczną, nieadekwatną do zakresu i kosztów prac

składających się na dany przedmiot zamówienia, zakładającą wykonanie zamówienia

poniżej jego rzeczywistych kosztów i w takim sensie nie jest ceną rynkową, tzn.

generalnie niewystępującą na rynku, na którym ceny wyznaczane są m.in. poprzez

ogólną sytuację gospodarczą panującą w danej branży i jej otoczeniu biznesowym,

postęp technologiczno-organizacyjny oraz obecność i funkcjonowanie uczciwej

konkurencji podmiotów racjonalnie na nim działających.”

Również w wielu innych wyrokach dotyczących stosowania i interpretacji art.

89 ust. 1 pkt 4 Pzp, pojęcie rażąco niskiej ceny ujmowane jest podobnie. Na przykład

według powszechnie przywoływanej w doktrynie i orzecznictwie definicji zawartej w

uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2007 r.,

sygn. akt XIX Ga 3/07: „o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste

jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę

byłoby dla niego nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna,

oderwana całkowicie od realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie

towarów poniżej kosztów zakupu lub wytworzenia albo oferowanie usług za

symboliczną kwotę”. Natomiast Sąd Okręgowy w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z

23 kwietnia 2009 r., XII Ga 88/09 wskazał następujące kryteria określające cenę

rażąco niską: „odbieganie całkowitej ceny oferty od cen obowiązujących na danym

rynku w taki sposób, że nie ma możliwości realizacji zamówienia przy założeniu

osiągnięcia zysku; zaoferowanie ceny, której realizacja nie pozwala na utrzymanie

rentowności wykonawcy na tym zadaniu; niewiarygodność ceny z powodu oderwania

jej od realiów rynkowych”.

Ponadto w opinii prawnej Urzędu Zamówień Publicznych dotyczącej ceny

rażąco niskiej (opublikowanej w serwisie internetowym UZP) wskazano, m.in.:

„Ustawa wprowadzając możliwość odrzucenia oferty przez zamawiającego z powodu

rażąco niskiej ceny nie precyzuje jednak tego pojęcia. Nie definiują go również

przepisy dyrektyw Unii Europejskiej będące u podstaw przedmiotowej regulacji.

Znaczenia tego wyrażenia nie wyjaśnia również orzecznictwo Europejskiego

Trybunału Sprawiedliwości. Mając na względzie cel przedmiotowej regulacji wydaje

się, iż za ofertę z rażąco niską ceną można uznać ofertę z ceną niewiarygodną,

nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień. Oznacza to

cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych, wskazującą na fakt realizacji

zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi, dostawy, roboty budowlanej.”

W przywoływanym orzecznictwie wskazuje się, iż ustawodawca używając pojęcia

„rażąco niska” referuje do znaczącego zaniżenia kwotowego ceny ofertowej względem

wskazanego w art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp punktu odniesienia, którym jest przedmiot zamówienia,

a ujmując rzecz ściślej „wartość przedmiotu zamówienia” (tak w: „Prawo zamówień

publicznych. Komentarz. Wydanie trzecie” pod red. Tomasza Czajkowskiego, Warszawa

2007, str. 305). W konsekwencji, w świetle regulacji ww. przepisu, ekonomiczna wartość, jaką

jest opisana określoną kwotą pieniężną cena ofertowa, odnoszona jest do wartości przedmiotu

zamówienia, którą również należy wyrazić w ten sam sposób (w innym przypadku jakiekolwiek

porównania będą bezsensowne i bezprzedmiotowe). Tym samym dla porównania i

stwierdzenia zaniżenia wartości żądanego świadczenia pieniężnego w stosunku do

wzajemnego świadczenia niepieniężnego, konieczne jest ustalenie bądź przyjęcie jakiejś

powinnej wartości pieniężnej owego świadczenia wzajemnego.

W ekonomii występuje znaczna ilość definicji pojęcia wartości – niejako wiele różnych

„wartości”. Na potrzeby niniejszego uzasadnienia zbędne jest ich przywoływanie i

charakteryzowanie. Wystarczy poprzestać na konstatacji, iż jak wynika z analizy

przywoływanego wyżej orzecznictwa, w przypadku art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy chodzi o wartość

rynkową. Tym samym to zastana wartość rynkowa przedmiotu zamówienia, obejmująca jego

pełny zakres i wszystkie konieczne do jego wykonania nakłady pracy i materiałów, ustalana

przez porównanie cen występującym w danej branży i asortymencie, stanowić będzie punkt

odniesienia dla ceny rażąco niskiej. Innymi słowy to realna, rynkowa wartość danego

przedmiotu zamówienia, jest odniesieniem dla oceny i ustalenia ceny tego typu. Zastrzec przy

tym należy, iż rynek i dyktowany przezeń poziom cen, w większości przypadków uznać można

za ostateczną miarę realnej wartości wszelkich dających się wycenić dóbr i usług.

W tym miejscu można dodać, iż w świetle orzecznictwa właśnie zaniżenie ceny

ofertowej względem wartości rynkowej przedmiotu zamówienia jest pierwszym i koniecznym

warunkiem zastosowania procedury wyjaśniającej cenę, o której mowa w art. 90 ust. 1 Pzp. W

przypadku braku takiego zaniżenia zastosowanie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp jako przesłanki

odrzucenia oferty będzie nieuprawnione, a jakiekolwiek ustalanie indywidualnych kosztów

wykonawcy czy innych czynników pozwalających mu zaoferować cenę na danym poziomie, o

których mowa w art. 90 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, jest właściwie bezprzedmiotowe.

Tym samym wymagane w art. 90 ust. 2 Pzp udowodnienie przez wykonawcę,

ż

e jego cena ofertowa nie odbiega in minus od realnej, rynkowej wartości

zamówienia stanowiło będzie wystarczające wykazanie, że nie zaoferowano ceny

rażąco niskiej w stosunku do wartości przedmiotu zamówienia, a tym samym brak

jest przesłanek do zastosowania dyspozycji art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp.

Natomiast w przypadku wystąpienia faktu zaniżenia ceny oferowanej w stosunku do

wartości przedmiotu zamówienia, konieczne będzie wykazywanie i ustalanie wszelkich

okoliczności związanych z możliwością obniżenia ceny, w tym odnoszących się do

indywidualnych kosztów wykonawcy związanych z wykonaniem danego zamówienia. Dopiero

w tym w przypadku, gdy cena ofertowa odbiega od wartości zamówienia, aby

udowodnić jej legalny charakter wykonawcy pozostawało będzie właściwie nic

innego, jak wykazać dostępne mu indywidualne czynniki, które pozwoliły mu

skalkulować cenę ofertową na zastanym poziomie, bez strat własnych i finansowania

zamówienia z innych źródeł (np. czynniki wymienione przykładowo w art. 90 ust. 1

pkt 1 i 2 lub po prostu rzetelną, wiarygodną i weryfikowalną kalkulację własnych

kosztów wykonania zamówienia korespondującą z ceną oferowaną).

Powyższe wykonawca powinien uczynić w ramach wyjaśnień, do których

zgodnie z art. 90 ust. 1 musi go wezwać zamawiający przed przesądzeniem

charakteru ceny oferowanej.

Przy czym należy generalnie wskazać, iż w ramach postępowania odwoławczego

oceniana jest prawidłowość czynności zamawiającego. Czynność taka podjęta zostaje w

oparciu o informacje dostępne zamawiającemu, które zgodnie z przepisami ustawy mógł i

powinien uzyskać. Instytucja wyjaśnień, o której mowa w art. 90 Pzp, została przewidziana

właśnie po to, aby wykonawca podał zamawiającemu stosowne informacje na temat własnych

kalkulacji, cech i uwarunkowań… etc., dowodzące możliwości zaoferowania cen obniżonej w

stosunku do wartości zamówienia, a zamawiający mógł te informacje ocenić i na ich podstawie

podjąć decyzję, co do przyjęcia bądź odrzucenia oferty. Wiadomości na temat kalkulacji

cenowej wykonawcy oraz indywidualnych, dostępnych wykonawcy okoliczności, które taką

kalkulację umożliwiają, zamawiający zazwyczaj nie może uzyskać i ustalić na podstawie

innego źródła niż sam wykonawca i przede wszystkim informacje te powinien uzyskać w

stosownym czasie – co pozwoli mu na dokonanie prawidłowej czynności przyjęcia bądź

odrzucenia oferty – a nie dopiero na etapie postępowania odwoławczego. Tym samym, co do

zasady, wykonawca już w ramach swoich wyjaśnień składanych zamawiającemu w

odpowiedzi na jego wezwanie, powinien podać dostępne mu indywidualnie okoliczności i

powody, które umożliwiły skalkulowanie tak niskiej ceny.

Izba natomiast może ocenić i stwierdzić w takim przypadku jedynie czy wyjaśnienia w

tym przedmiocie były wystarczające, a ich ocena dokonana przez zamawiającego prawidłowa.

Przynajmniej na takim założeniu opiera się dominujące w orzecznictwie sądów okręgowych i

KIO, słuszne stanowisko w sprawie konieczności odrzucenia oferty, w przypadku gdy złożone

wyjaśnienia cenowe były zbyt niekonkretne, lakoniczne i generalnie nie wykazywały

możliwości zaoferowania przez danego wykonawcę ceny tak niskiej. Z tego względu pomijano

uzupełnienia wyjaśnień dokonywane w postępowaniu odwoławczym. Jak bowiem wskazał

Sąd Okręgowy w Poznaniu w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 czerwca 2008 r., sygn. X Ga

127/08: „Wobec wykształconej w orzecznictwie zasady odrzucania ofert wykonawców,

którzy złożyli niepełne albo niedostateczne wyjaśnienia w trybie art. 90 ust. 1 p.z.p.

powtórne umożliwianie jednemu z wykonawców dokonywania tej czynności z

pewnością naruszyłoby zasadę uczciwej konkurencji”.

Również w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 3 czerwca 2014 r. (sygn.

akt KIO 893/14) wskazano: „iż kwestia, czy w danej ofercie mamy do czynienia z

ceną rażąco niską, czy też nie, powinna być rozstrzygnięta w postępowaniu o

udzielenie zamówienia publicznego, które stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy pzp

prowadzone jest przez zamawiającego. Jednocześnie warunkiem koniecznym jest

dokonanie przez zamawiającego prawidłowej oceny wyjaśnień wykonawcy w toku

prowadzonej procedury, o której mowa w art. 90 ustawy pzp.” Natomiast w wyroku

Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 lipca 2014 r. (sygn. akt XXIII Ga 1293/14),

wydanym w wyniku skargi na ww. wyrok Izby, pokreślono znaczenie staranności

wykonawcy w składaniu wyjaśnień, o których mowa w art. 90 ustawy, a także

wskazano na konieczność uznania, iż cena ofertowa jest ceną rażąco niską, w

przypadku braku przedstawienia przez wykonawcę takich wyjaśnień, które wykażą,

ż

e oferowana przezeń cena rażąco niska nie jest.

Powyższe tezy dotyczące wymaganej zawartości i „jakości” wyjaśnień

składanych Zamawiającemu zostały sformułowane przez orzecznictwo jeszcze na

gruncie uprzednio obowiązujących przepisów. W obecnym stanie prawnym

ustawodawca właściwie przesądził ich słuszność, wprost wskazując w art. 90 ust. 2,

ż

e to wykonawca powinien udowodnić Zamawiającemu, iż jego cena nie jest rażąco

niska, i udowodnić to na etapie postępowania o udzielenie zamówienia. Tym samym

jak najbardziej aktualna i wymagająca podkreślenia, jest wyrażona w powoływanym

wyżej orzecznictwie teza o wymaganej staranności wykonawcy w składaniu

wyjaśnień, o których mowa w art. 90 ustawy, a tym samym ryzyku jakie ponosi w

przypadku uznania, iż są to wyjaśnienia niewystarczające do wykazania legalnego

charakteru jego ceny.

Na marginesie można jeszcze dodać, iż trudno generalnie dekretować optymalny i

powinny kształt czy sposób dowodzenia okoliczności związanych z kalkulacją ceny dokonanej

przez wykonawcę i sposobu prezentowania okoliczności umożliwiających mu jej

zaoferowanie. W szczególności w zależności od indywidualnych okoliczności sprawy,

zwłaszcza w związku z rodzajem podawanych informacji, będzie można ocenić i przyjąć

konieczny sposób i stopień uwiarygodnienia podawanych danych. Nie można więc z góry

przesądzić czy w danym przypadku konieczne było przedstawianie wraz z wyjaśnieniami

stosownych dowodów czy też wystarczające było tylko podanie i powołanie określonych

informacji. Można natomiast sformułować jeden generalny postulat, który przy ocenie

wyjaśnień wykonawców powinien być bezwzględnie egzekwowany – wyjaśnienia powinny być

konkretne, jasne, spójne i adekwatne do danego przedmiotu zamówienia. Stosowana

powszechnie w dokumentach tego typu beletrystyka polegająca na mnożeniu ogólników o

wielkim doświadczeniu wykonawcy, jego znakomitej organizacji produkcji, optymalizacji

kosztów, wdrożeniu niezwykle nowoczesnych i energooszczędnych technologii, posiadaniu

wykwalifikowanej acz taniej kadry, korzystnym położeniu jego bazy czy siedziby, etc…

przeważnie nic nie wnosi do sprawy i nie niesie informacji o żadnych możliwych do

uchwycenia wartościach ekonomicznych. Jako taka, może być traktowana jedynie jako

dopełnienie i tło dla bardziej konkretnych i wymiernych danych podawanych w ramach

wyjaśnień, a nie ich podstawa czy zasadnicza treść. Informacje podawane w wyjaśnieniach

powinny być więc na tyle konkretne, aby możliwe było ich przynajmniej przybliżone przełożenie

na uchwytne i wymierne wartości ekonomiczne, a także możliwa ich weryfikacja oraz ocena

wiarygodności.

Powyższe jest skorelowane z rozkładem ciężaru dowodu w postępowaniu

odwoławczym ustanawianym przez dyspozycję art. 190 ust 1a Pzp – w przypadku, gdy

cena danej oferty i dane podawane w wyjaśnieniach jej dotyczących są

kwestionowane, to nie odwołujący, ale atakowany wykonawca (lub zamawiający)

będzie zmuszony wykazać przed Izbą, że cena rażąco niska nie jest oraz udowodnić

okoliczności, na które się powołuje, a które są kwestionowane. Przy czym w

postępowaniu odwoławczym będzie to konieczne przy pomocy dowodów możliwych

do przełożenia na materiał procesowy.

Podkreślić jeszcze raz należy, że w przypadku wystąpienia ustawowych

wyznaczników podejrzenia wystąpienia ceny rażąco niskiej (zaniżenia ceny oferty

względem szacunkowej wartości zamówienia lub średniej ofert złożonych w

postępowaniu), ciężar wykazywania okoliczności, że dana cena ofertowa rażąco

niska nie jest, został ściśle i jasno określony.

Odnosząc powyższe do rozpatrywanej sprawy, należy generalnie wskazać, że

Zamawiający oraz Przystępujący wskazanego wyżej ciężaru dowodu nie unieśli. Nie

udowodnił swoich tez o rzeczywistej wartości rynkowej przedmiotu zamówienia, ani

też nie wykazali indywidualnych możliwości zaoferowania ceny zaniżonej w stosunku

do wartości przedmiotu zamówienia przez obu wykonawców, których odwołanie

dotyczyło. Przy czym zaznaczyć należy, że cena oferty Konsorcjum była o prawie 1/3

niższa od oferty Cleanpipe Polska Sp. z o.o. i ponad dwukrotnie niższa od oferty

Odwołującego oraz szacunkowej wartości zamówienia.

Przechodząc

kolejno

do

poszczególnych

twierdzeń

i

okoliczności

podnoszonych przez Odwołującego w przedmiocie rażąco niskiej ceny, Izba

stwierdziła, co następuje (rozpatrywane według chronologii przyjętej w uzasadnieniu

odwołania).

Izba nie podzieliła twierdzeń Odwołującego, co do niedopuszczalności

zaprojektowania i wycenienia przez wykonawców wspólnie ubiegających się o

udzielenie

zamówienia:

(1) Poznańskie Przedsiębiorstwo Robót i Usług Specjalistycznych REMKAN Sp. z

o.o. w Poznaniu, (2) WUPRINŻ S.A. w Poznaniu, (3) Pomp4Eko Sp. z o.o. w

Warszawie (zwanych dalej „Konsorcjum”) by-passu z dwóch rur PE DN 400 mm.

Zarzuty i obliczenia odwołującego są w tym zakresie oparte na błędnym

założeniu, że z pkt 4.1 ppkt 17 Programu Funkcjonalno-Użytkowego wynika

konieczność utrzymania w by-passie ciśnienia na poziomie 0,5 MPa. Tymczasem nic

takiego z powołanych postanowień SIWZ nie wynika – postanowienia te do by-passu

się nie odnoszą. („17. wykonanie próby na ciśnienie robocze. Próbę szczelności na

ciśnieniu roboczym 0,5 MPa można wykonać po 48 godzinach od zakończenia

cementyzacji”).

W związku z powyższym załączoną do odwołania opinię E. M. pominięto oraz

uznano, że zaprojektowany przekrój dwóch nitek by-pasu (2x400 mm), przy

zakładanej prędkości przepływu wody (3 m/s) z nawiązką umożliwia dotrzymanie

wymaganego parametru wielkości przepływu wody na poziomie 2 530 m

/h

(obliczane według wzoru wskazanego wyjaśnieniach Konsorcjum z dnia 29 marca

2016 r.).

Tym samym wykonawca mógł przyjmować do wyceny rury o przekroju przez

siebie zakładanym, a zaniżenie kosztów wykonania zamówienia z tego powodu nie

występuje.

Izba podzieliła natomiast zarzuty odwołania względem niektórych z

następnych, wskazanych w odwołaniu elementów kosztotwórczych dotyczących

kosztów wykonania samego by-passu.

Odwołujący w pierwszej kolejności zakwestionował przyjęte w wyjaśnieniach i

kalkulacjach Konsorcjum (pisma z dnia 16 i 29 marca 2016 r.) koszty robocizny

związane z położeniem, przeniesieniem i rozbiórką nitek by-passu na poziomie

5008,50 zł. Swoje twierdzenia, co do niezbędnej ilości roboczogodzin oparł o dane z

powołanego Katalogu Nakładów Rzeczowych. Zestawienie KNR oraz założeń

Przystępującego wskazywało na ponad 12-krotne zaniżenie ilości roboczogodzin w

kalkulacji, a tym samym zaniżenie kosztów robocizny.

Izba uwzględniła jako dowód w sprawie powołany KNR. Jakkolwiek nie

sposób uznać tego dokumentu za do końca adekwatny do zastanego przedmiotu

zamówienia oraz mogący przesądzać realną ilość roboczogodzin niezbędnych do

wykonania przedmiotowego elementu zamówienia, to jednak w pewnym stopniu

oddaje on panujące w danej branży stosunki i nakłady. Innymi słowy, daje niejakie

wyobrażenie o nakładach (a tym samym i kosztach) wykonywanych na rynku robót.

Powyższy brak pewności i precyzji w posługiwaniu się powyższym

dokumentem nie ma jednak znaczenia – Odwołujący nie musiał wcale udowadniać i

wykazywać jaka jest dokładna minimalna ilość roboczogodzin potrzebna do

położenia

i

zdemontowania

by-passu.

Natomiast

do

zakwestionowania

wiarygodności deklarowanych szacunków Konsorcjum, dowód ten wystarczał aż

nadto. To na Przystępującym ciążył w tym przypadku obowiązek udowodnienia

okoliczności, z których wynikałoby, iż jego wycena robocizny jest rzetelna i

adekwatna do przedmiotu zamówienia (że ten istotny element kosztotwórczy nie

został zaniżony). Tymczasem żadnych dowodów w tym przedmiocie Przystępujący

nie przedstawił. Poprzestawał jedynie na twierdzeniach na temat swojego

olbrzymiego doświadczenia, stosowanych rozwiązań i technologii oraz solennych

zapewnieniach, że w ich świetle, 350 roboczogodzin, do wybudowania i rozebrania

4000 mb rurociągu, w zupełności wystarczy, a koszt robocizny to ok. 5000 zł.

Wobec wskazanego braku dowodów, a nawet braku jakichkolwiek rzeczowych

i szczegółowych twierdzeń oraz wyjaśnień w jaki sposób wyżej wymieniona i

założona przez Przystępującego ilość roboczogodzin ma odpowiadać czynnościom

niezbędnym do wykonania przedmiotu zamówienia, deklaracje wykonawcy nie mogły

zostać uznane za wiarygodne, a tym bardziej za udowodnione, czego wymagają

przepisy prawa. Na marginesie Izba wskazuje, że sam kosztorys ofertowy, a

konkretnie jego jedna pozycja z wpisaną wartością robocizny, nie jest dowodem na

adekwatność i realność wyceny danego elementu przedmiotu zamówienia.

Powyższe skutkowało uznaniem nieuzasadnionym zaniżeniem ceny ofertowej

Konsorcjum o co najmniej kilkadziesiąt tysięcy złotych w obszarze wyceny kosztów

robocizny przy budowie i demontażu wodociągu zapasowego. Przystępujący nie

udowodnił również, a nawet nie wskazał, z których innych pozycji kosztowych, braki

w zakresie robocizny mogą i zostaną pokryte.

Izba natomiast za niezasadny uznała zarzut zaniżenia wyceny kosztowej

wynajmu rur do by-passu. Wyjaśnienia Konsorcjum składane Zamawiającemu są w

tym zakresie wiarygodne i poparte dowodem w postaci ważnej oferty wynajmu rur z

firmy TERLAN Sp. z o.o. z 7 marca 2016 r. Przy czym Izba podzieliła interpretację

postanowień § 7 lit. B pkt 16 Wzoru umowy prezentowaną przez Zamawiającego i

Przystępującego, jako odnoszących się do urządzeń i materiałów zamawianych na

stałe, a nie tymczasowych. Tego typu wykładnia znajduje oparcie w często

niedocenianej dyrektywie interpretacyjnej tekstów normatywnych – zdrowym

rozsądku. Żądanie wykonywania by-passu z rur nowych stałoby z powyższym w

sprzeczności. Tym samym Konsorcjum mogło planować użycie rur używanych i

wynajem tego typu rur wycenić w swojej ofercie.

Za zasadny uznano zarzut braku udowodnienia realności wyceny kosztów

wykonania przewiertów pod drogami i wjazdami. Przystępujący nie przedstawił w tym

zakresie żadnych dowodów, ani nawet szczegółowych wyjaśnień i konkretnych

danych (dotyczących planowanego przebiegu trasy by-passu, ilości przewiertów,

kosztów jakie ponosi w związku z ich wykonywaniem… etc.), które umożliwiałyby w

jakimkolwiek stopniu ocenę wiarygodności wyceny tej pozycji kosztowej na poziomie

30 752,37 zł. Solenne odwoływanie się do bliżej nieokreślonego potencjału i

doświadczenia wykonawcy takim dowodem nie jest.

Przystępujący nie wykazał również zakwestionowanej w odwołaniu realności

wyceny płukania i dezynfekcji by-passu. Wraz z Zamawiającym kwestionowali

jedynie w tym zakresie wartość dowodową powołania się przez Odwołującego na

zestawienia SECOCENBUDU. Izba przypomną, że to nie na Odwołującym

spoczywał w tym przypadku ciężar dowodu, a samo zapewnienie o realności

kalkulacji w zakresie danego elementu przedmiotu zamówienia dowodem nie jest.

Niezasadne jest natomiast wywodzenie przez Odwołującego braków w

obliczeniu kosztów wynajmu sprzętu. Konsorcjum przyjęło i podało w swoich

wyjaśnieniach tego typu koszty na określonym poziomie. Nieuprawnione jest

założenie, że całość prac ma zostać wykonana przy pomocy wynajmowanego

sprzętu oraz dalsze wycenienie wyliczonego zakresu prac w ten sposób. Brak jest

podstaw do odmawiania wiarygodności wyjaśnieniom Przystępującego, że większość

prac wykona przy pomocy sprzętu, którego jest właścicielem. W konsekwencji

bezprzedmiotowe jest wykazywanie braków wyceny w odniesieniu do kategorii

kosztów, która w postulowanym w odwołaniu rozmiarze nie występuje.

Przystępujący nie wykazał również kosztów wykonania samej cementacji

wodociągu, kwestionowanej w odwołaniu. Przy czym w związku z konstrukcją

rozkładu ciężaru dowodu dotyczącego ceny rażąco niskiej, za niewystarczające w

tym zakresie należy uznać samo kwestionowanie adekwatności dowodów

powoływanych przez Odwołującego.

W ocenie Izby Konsorcjum nieprawidłowo wyceniło koszty zajęcia pasa

drogowego w związku z zastosowaniem nieobowiązującej w tym przypadku stawki

opłaty ustalonej w załączniku nr 4 do uchwały Rady Miasta Stołecznego Warszawy

Nr XXXI/666/2004 z dnia 27 maja 2014 r. (w wyjaśnieniach Konsorcjum wskazano na

ten załącznik jako na załącznik nr 2 do uchwały nowelizującej nr LIX/1661/2013),

który dotyczy zajęć pasa drogowego, o których mowa w §1 pkt 4 uchwały, zamiast

zastosowania stawek przewidzianych w załącznikach poprzedzających (w zależności

od typu zajęcia).

Zestawienie powyższych okoliczności oraz kosztów, które wyspecyfikował

sam Przystępujący w wyjaśnieniach składanych Zamawiającemu, i których dotyczyły

zarzuty odwołania, prowadzi do wniosku, że występują w tym przypadku wątpliwości

co do pokrycia niektórych ze wskazanych wyżej pozycji. Natomiast Przystępujący

oraz Zmawiający nie udowodnili realności tego typu wyceny. Przystępujący i

Zamawiający nie wykazali również, że rzeczone braki mogą być pokryte i

skompensowane przez inne, ewentualnie zawyżone pozycje kosztowe.

Zarzut zaniechania odrzucenia wykonawcy Cleanpipe Polska Sp. z o.o. na

podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp również uznano za zasadny.

Tak samo jak w przypadku Konsorcjum, Cleanpipe Polska Sp. z o.o.

zaoferowała cenę ofertową znacznie niższą w stosunku do średniej ceny ofert

złożonych w postępowaniu oraz niższą od szacunkowej wartości zamówienia.

Powyższe rodziło po stronie wykonawcy obowiązek udowodnienia Zamawiającemu

realności swojej kalkulacji cenowej (art. 90 ust. 2 Pzp), a w przypadku wniesienia

odwołania kwestionującego poszczególne elementy lub okoliczności wykazywane

Zamawiającemu, udowodnienia świadczących o tym okoliczności przed Izbą (art.

190 ust 1a Pzp). Cleanpipe Polska Sp. z o.o. nie przystąpiła do postępowania

odwoławczego, tym samym powyższy obowiązek ciążył na Zamawiającym (art. 190

ust 1a pkt 2 Pzp).

Wskazać również należy, że wyjaśnienia wykonawcy Cleanpipe Polska Sp. z

o.o. w zakresie pozycji kwestionowanych w odwołaniu stanowiły w większości

jedynie kalkulację cenową stanowiącą bardziej szczegółowe rozbicie ceny ofertowej.

Samo podanie wyceny na poszczególne elementy generalnie nie stanowi dowodu na

okoliczność, iż elementy te zostały skalkulowane prawidłowo. Natomiast

Zamawiający żadnych dowodów w tym zakresie nie przedstawiał, ograniczał się

jedynie do założeń i przypuszczeń na temat tego co Wykonawca wycenił i uwzględnił

w swojej kalkulacji oraz kwestionował wartość dowodową twierdzeń i okoliczności

powoływanych przez Odwołującego.

Tymczasem wycena dokumentacji projektowej w ofercie była rzeczywiście

niższa od wartości prac projektowych wykazywanej przez Odwołującego. W tym

kontekście, dla wykazania realności wyceny ofertowej należałoby przynajmniej

przedstawić szczegółowy zakres usług i czynności niezbędnych do wykonania

przedmiotowego projektu, niezbędny zespół projektowy, potrzebny nakład pracy

wraz z wyceną personelu oraz ewentualne inne koszty wykonania usługi projektowej.

Natomiast w tym przypadku, jakichkolwiek dowodów, a nawet szczegółowych danych

w tym zakresie, przed Izbą nie przedstawiono. W konsekwencji okoliczność realnej

wyceny prac projektowych uznano za nieudowodnioną przez Zamawiającego.

W świetle treści wyjaśnień Cleanpipe Polska Sp. z o.o., a konkretnie

załączonego kosztorysu, brak jasności w jaki sposób, i czy w ogóle, ewentualnie w

jakich innych pozycjach i w jakiej wysokości, wyceniono koszty robocizny i sprzętu

potrzebne do ułożenia by-passu. Zamawiający podnosił, że koszty te wyceniono w

pozycjach odnoszących się do montażu zasuwy i podejść do komór oraz włączenia

by-passu (str. 267 i 275 dowodów załączonych do odowłani). Jednakże były to

jedynie jego przypuszczenia nie znajdujące oparcia w literalnym brzmieniu opisu

pozycji kosztorysowych i pozostałych wyjaśnieniach Cleanpipe Polska Sp. z o.o.

Za niezasadne uznano natomiast zarzuty względem wyceny rur by-passu.

Oparto je o błędne założenia, iż SIWZ wymagała w tym przypadku zastosowania w

by-passie rur na ciśnienie co najmniej 1 MPa. Tymczasem w postanowieniach SIWZ

względem rur używanych do budowy by-passu wymogu takiego nie sformułowano.

Równie niezasadne jest kwestionowanie wyceny zajęcia terenu na podstawie

przyjętych przez Odwołującego założeń – dane podane w tym zakresie w kosztorysie

załączonym do wyjaśnień Cleanpipe Polska Sp. z o.o. (str. 275 dowodów

załączonych do odwołania) stanowią wystarczające wykazanie realności wyceny.

Niemniej jednak brak wykazania realności wyceny prac projektowych oraz

uwzględnienia kosztów robocizny i sprzętu niezbędnych do wykonania by-passa,

które stanowią istotne elementy kosztotwórcze, przesądził o konieczności odrzucenia

oferty Cleanpipe Polska Sp. z o.o., jako oferty wykonawcy, który nie wykazał

okoliczności, o których mowa w art. 90 ust. 2 Pzp.

Oddalono zarzuty dotyczące niewykazania spełniania warunków udziału w

postepowaniu przez Konsorcjum oraz Cleanpipe Polska Sp. z o.o.

Wykazany przez Konsorcjum projekt modernizacji technologii w Zakładzie

Wodociągu Centralnego etap II – II ciąg technologiczny, obejmuje swoim zakresem

sieć wodociągową rozumianą jako układ przewodów, którymi dostarczana jest woda,

o czym przesądza dowód przedstawiony na rozprawie przez Zmawiającego – umowa

nr 1/2B5U/2014 dotycząca przedmiotowej usługi.

Zobowiązanie podmiotu trzeciego przedłożone przez Cleanpipe Polska Sp. z

o.o. (str. 35 oferty) stanowi wystarczający dowód okoliczności, o których mowa w art.

26 ust. 2b ustawy – poświadcza zakres udostępnianych zasobów (wiedza i

doświadczenie) oraz sposób wykorzystania zasobów (podwykonawstwo w zakresie

prac projektowych).

Również wskazanie, że projektantem wykazywanym na str. 19 oferty

Cleanpipe Polska Sp. z o.o. będzie dysponowała na podstawie umowy, stanowi

wystarczające potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu

postawionych w tym zakresie.

Uwzględniając powyższe, na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 Pzp orzeczono jak w

sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192

ust. 9 i 10 Pzp stosownie do wyniku spraw oraz zgodnie z § 3 pkt 1 rozporządzenia

Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu

pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu

odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).

Wyszukaj na stronie:

Wyszukaj na stronie:

Wyszukaj na stronie:

KIO 557/16 WYROK dnia 4 maja 2016 r.

Najnowsze orzeczenia

Powiązane orzeczenia

Orzeczenia przywołane

Zamawiający

Wykonawca

Kontakt

Wiedza i Praktyka Sp. z o. o.

KIO 557/16 WYROK dnia 4 maja 2016 r.

Najnowsze orzeczenia

Powiązane orzeczenia

Orzeczenia przywołane

Zamawiający

Wykonawca

Kontakt

Wiedza i Praktyka Sp. z o. o.

Zapisz się na bezpłatny newsletter! rozwiń

Zapisz się na bezpłatny newsletter