KIO 177/18 WYROK dnia 16 lutego 2018 r.

Sygn. akt: KIO 177/18 

WYROK 

 z dnia 16 lutego 2018 r.    

Krajowa Izba Odwoławcza  -  w składzie: 

Przewodniczący:  

Jan Kuzawiński 

Protokolant: 

Zuzanna Idźkowska 

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  w  dniu  13  lutego  2018  r.  w Warszawie 

odwołania  wniesionego 

d

o  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  29  stycznia  2018  r.  przez  wykonawcę  BBI 

Budownictwo  Sp.  z  o.o.,  ul.  Tarnobrzeska  2/2,  53-

404  Wrocław,  w  postępowaniu 

prowadzonym przez Zamawiającego Narodowy Instytut Dziedzictwa, ul. Kopernika 36/40, 

00-924 Warszawa, 

przy  udziale 

wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia:  konsorcjum 

Renovatorium  Konserwacja Obiektów Zabytkowych  M. M.,  ul.  Dr  Jana Plitza  48/85,  30-

392 Kraków i Ars Longa Konserwacja Dzieł Sztuki i Obiektów Zabytkowych, D. M. i M. M. 

Sp.  j.

,  ul.  Podgórki  Tynieckie  71,  30-398  Kraków,  zgłaszającego  przystąpienie  do 

postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego 

orzeka: 

1.    odda

la odwołanie, 

kosztami  postępowania  obciąża  wykonawcę  BBI  Budownictwo  Sp.  z  o.o.,  

ul. Tarnobrzeska 2/2, 53-

404 Wrocław i zalicza w poczet kosztów postępowania kwotę  

000  zł  00  gr  (słownie:  dziesięć  tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez 

wykonawcę  BBI  Budownictwo  Sp.  z  o.o.,  ul.  Tarnobrzeska  2/2,  53-404  Wrocław, 

tytułem wpisu od odwołania. 

Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  - 

Prawo  zamówień 

publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2017 poz. 1579 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni 

od  dnia  jego  doręczenia  -  przysługuje  skarga  za  pośrednictwem  Prezesa  Krajowej  Izby 

Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie. 

Przewodniczący: 

..……………………. 

Sygn. akt KIO 177/18 

U z a s a d n i e n i e 

Zamawiający  Narodowy  Instytut  Dziedzictwa,  ul.  Kopernika  36/40,  00-924  Warszawa, 

prowadzi  w  trybie  przetargu  nie

ograniczonego  postępowanie  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego pn. 

„Wykonanie remontu konserwatorskiego Wiaduktu w Parku Mużakowskim”. 

P

ostępowanie 

prowadzone 

jest 

w 

trybie 

przetargu 

nieograniczonego  

o  wartości  poniżej  kwot  określonych  w  przepisach  wydanych  na  podstawie  art.  11  ust.  8 

ustawy Pzp. 

P

rowadzone  przez  Zamawiającego  postępowanie  zostało  wszczęte  przez 

zamieszczenie  ogłoszenia  w  Biuletynie  Zamówień  Publicznych  w  dniu  12.12.2017  r.  pod 

numerem  63144641-2017, 

a  więc  do  postępowania  mają  zastosowanie  przepisy  ustawy 

Prawo  zamówień  publicznych  zmienionej  z  dniem  28.07.2016  r.  na  mocy  przepisów  ustawy  

z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy 

– Prawo zamówień publicznych oraz niektórych 

innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 1020).    

W  dniu  24.01.2

018  r.  Zamawiający  przekazał  wykonawcy  BBI  Budownictwo  Sp.  z  o.o.,  

ul. Tarnobrzeska 2/2, 53-

404 Wrocław zawiadomienie o wyborze jako najkorzystniejszej oferty 

wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: Renovatorium Konserwacja 

Obiektów Zabytkowych M.  M. (Lider konsorcjum) oraz Ars Longa Konserwacja Dzieł Sztuki i 

Obiektów Zabytkowych, D. M. i M. M. Sp. j. (dalej jako konsorcjum Renovatorium). 

Wobec 

powyższej  czynności  odwołanie  w  dniu  29.01.2018  r.  wniósł  wykonawca  BBI 

Budownictwo Sp. z o.o., ul. Tarnobrzeska 2/2, 53-

404 Wrocław (dalej jako Odwołujący). 

Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie: 

1.  art. 7 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 2 i 5 w zw. z art. 24 ust. 1 pkt 12 i pkt 17 ustawy Pzp 

poprzez  zaniechanie  odrzucenia  oferty  konsorcjum  Renovatorium

,  który  nie  wykazał 

spełniania  warunków  udziału  w  postępowaniu  w  zakresie  zdolności  technicznej  lub 

zawodowej,  a  ponadto  w  wyniku  lekkomyślności  lub  niedbalstwa  przedstawił 

informacje  wprowadzające  w  błąd  Zamawiającego,  mogące  mieć  istotny  wpływ  na 

decyzje  podejmowane  przez  Zamawiającego  w  postępowaniu  o  udzielenie 

zamówienia, a zatem powinien zostać wykluczony, a jego oferta odrzucona;  

2.  art. 7 w zw. z art. 91 ust. 1 ustawy Pzp poprzez: 

-  dokonanie  wyboru  jako  najkorzystniejszej  oferty  konsorcjum  Renovatorium

,  która 

powinna  zostać  odrzucona  i  nie  powinna  podlegać  ocenie,  tymczasem  została 

oceniona  w  sposób  niezgodny  z  przepisami  prawa  i  treścią  Specyfikacji  Istotnych 

Warunków Zamówienia, 

zaniechanie wyboru oferty Odwołującego jako oferty najkorzystniejszej spośród ofert 

nie podlegających odrzuceniu. 

 W oparciu o 

powyższe zarzuty  Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu: 

unieważnienia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty, 

powtórzenia czynności badania i oceny ofert, 

3) wykluczenia wykonawcy konsorcjum RENOVATORIUM  

4)  wybór  oferty  Odwołującego  jako  oferty  najkorzystniejszej  spośród  ofert  niepodlegających 

odrzuceniu. 

Uzasadnienie 

odwołania 

Odwołujący wskazuje, że zgodnie z SIWZ przedmiotowego postępowania, Rozdział VI ust. 1 

pkt.  1.3.  1 

o  udzielenie  zamówienia  mogli  się  ubiegać  wykonawcy,  którzy  spełniali  warunki 

udziału w postępowaniu dotyczące zdolności technicznej lub zawodowej. Wykonawca spełniał 

warunek,  jeśli  wykazał,  że  należycie  wykonał  w  okresie  ostatnich  ośmiu  lat  przed  upływem 

terminu  składania ofert, a jeżeli  okres  prowadzenia działalności  jest krótszy  -  w  tym  okresie, 

zgodnie  z  przepisami  prawa  budowlanego  i  prawidłowo  ukończył,  co  najmniej  dwie  roboty 

budowlane  odpowiadające  swoim  rodzajem  przedmiotowi  zamówienia,  tj.  polegające  na 

remoncie obiektu zabytkowego, o wartości co najmniej 700 000,00 zł brutto każda z nich, przy 

czym:  

a) co najmniej jedna z dwóch wymaganych robót obejmowała naprawę i konserwację elewacji    

ceglanych; 

b)  co  najmniej  jed

na  z  dwóch  wymaganych  robót  obejmowała  wzmocnienie  konstrukcji 

sklepień ceglanych. 

Odwołujący  podnosi,  że  w  Rozdziale  IX  SIWZ  Zamawiający  wskazał  wykaz  wymaganych 

oświadczeń  i  dokumentów  potwierdzających  spełnianie  warunków  udziału  w  postępowaniu 

oraz  brak 

podstaw  wykluczenia.  W  ust.  1  pkt  1.1.  Zamawiający  wskazał,  że  do  oferty 

wykonawca  winien  załączyć  aktualne  na  dzień  składania  ofert  oświadczenie  o  spełnianiu 

warunków udziału w postępowaniu. W ust. 7 lit. a pkt 7.1. oraz 7.2. Zamawiający wskazał, że 

na  p

otwierdzenie  spełnienia  warunku  udziału  w  postępowaniu  w  zakresie  zdolności 

technicznej  lub  zawodowej  wykonawca,  którego  oferta  zostanie  najwyżej  oceniona,  będzie 

zobowiązany do złożenia wykazu robót budowlanych wykonanych w okresie ostatnich ośmiu 

lat prz

ed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy 

w tym okresie, wraz z podaniem ich rodzaju, wartości, daty, miejsca wykonania i podmiotów 

na rzecz których roboty te zostały wykonane, w zakresie niezbędnym do wykazania spełniania 

warunku  o  którym  mowa  w  Rozdz.  VI  ust.  I  pkt  1.3.1  (wzór  wykazu  stanowił  załącznik  nr  9  

do  SIWZ)  oraz  dowodów  określających,  czy  te  roboty  zostały  wykonane  należycie,  

w  szczególności  informacji  o  tym  czy  roboty  zostały  wykonane  zgodnie  z  przepisami  prawa 

budowlanego i 

prawidłowo ukończone, przy czym dowodami, o których  mowa, są referencje 

bądź inne dokumenty wystawione przez podmiot, na rzecz którego roboty budowlane zostały 

wykonane, a jeżeli z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze Wykonawca nie jest 

w stanie uzyskać tych dokumentów - inne dokumenty. 

Odwołujący  podnosi,  że  Zamawiający  dokonał  wyboru  jako  najkorzystniejszej  oferty 

złożonej  przez  konsorcjum  Renovatorium  pomimo,  że  wykonawca  ów  powinien  zostać 

wykluczony 

z  postępowania  na  podstawie  art.  24  ust.  pkt  12  i  17  ustawy  Pzp  albowiem  nie 

wykaza

ł  spełnienia  warunków  udziału  w  postępowaniu  w  zakresie  zdolności  technicznej  lub 

zawodowej,  a  ponadto  w  wyniku  lekkomyślności  lub  niedbalstwa  przedstawił  informacje 

wprowadzające w błąd Zamawiającego, mogące mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane 

przez  Zamawiającego  w  postępowaniu  o  udzielenie  zamówienia  w  zakresie  zdolności 

technicznej  lub  zawodowej,  poprzez  złożenie  nieprawdziwego  oświadczenia  o  spełnianiu 

warunków  udziału  w  postępowaniu  oraz  przedstawiając  na  wezwanie  pełnomocnika 

Zamawiającego  z  dnia  17.01.2018  r.  poprawiony  wykaz  robót  budowlanych  i  wskazując  

w  robotach  budowlanych  nr  1  i  2,  że  obejmowały  one  swoim  zakresem  wzmocnienie 

konstrukcji  sklepień  ceglanych,  gdy  tymczasem  zarówno  z  dokumentów  dołączonych  przez 

konsorcjum Renovatorium

, jak i informacji ogólnodostępnych wynika, że żadna z tych dwóch 

robót nie obejmowała swoim zakresem wzmocnienia konstrukcji sklepień ceglanych, a nadto 

w zakresie roboty budowlanej nr 2 

doświadczenie zostało zdobyte w ramach konsorcjum ARS 

LONGA Konserwacja Dzieł Sztuki i Obiektów Zabytkowych, D. M. i M. M. Sp. j. z podmiotem 

trzecim,  niebiorącym  udziału  we  przedmiotowym  postępowaniu,  zaś  doświadczenie  takiego 

konsorcjum nie 

jest doświadczeniem wykonawcy, startującego samodzielnie lub w konsorcjum 

z innym podmiotem. 

Odwołujący  wskazuje,  że  konsorcjum  Renovatorium  w  dniu  3.01.2018  r.  na  druku 

Załącznika nr  7 do  SIWZ złożyło  oświadczenie,  że spełnia  warunki  udziału w  postępowaniu, 

określone  przez  Zamawiającego  w  Rozdziale  VI  SIWZ.  W  piśmie  z  dnia  19.01.2018  r., 

złożonym  na  wezwanie  Zamawiającego,  Wykonawca  podtrzymał  aktualność  tego 

oświadczenia. Ponadto w piśmie tym wskazał, że warunek wiedzy i doświadczenia w zakresie 

wzmocnien

ia  konstrukcji  sklepień  ceglanych  spełnia  zarówno  robota  budowlana  nr  1  z 

przedłożonego  wykazu  (jako  prace  konserwatorskie  i  konstrukcyjne  przy  ceglanych 

elewacjach i sklepieniu ryzalitu gmachu Szkoły Podstawowej przy ul. Dietla 70 w Krakowie) jak 

i  robota 

budowlana  nr  2  (jako  robota  obejmująca  wzmocnienie  konstrukcji  sklepienia 

ceglanego  w  jednej  z  kaplic  w  ramach  projektu 

„Rewitalizacja  zespołu  barokowych  kaplic 

nagrobnych  w  Jeleniej  Górze  wkładem  w  ochronę  europejskiego  dziedzictwa  kulturowego  

w  ramach 

Programu  Operacyjnego  Współpracy  Transgranicznej  Polska  -  Saksonia  2007-

”.  Na  potwierdzenie  prawidłowego  wykonania  robót  w  zakresie  prac  konserwatorskich  

i konstrukcyjnych przy sklepieniu ryzalitu wykonawcy przedstawili referencje wystawione przez 

Dy

rektora  Szkoły  Podstawowej  nr  16  przy  ul.  Dietla  70  w  Krakowie  dla  firmy  Ars  Longa 

Konserwacja  Dzieł  Sztuki  i  Obiektów  Zabytkowych,  D.  M.  i  M.  M.  Sp.  j.  Na  potwierdzenie 

prawidłowego 

wykonania 

robót 

wzmocnienie 

konstrukcji 

sklepienia 

ceglanego  

w  kaplicach 

nagrobnych  wykonawcy  przedstawili  protokół  odbioru  końcowego  robót 

budowlano  -  konserwatorskich,  wykonanych  przez  konsorcjum  firm  'Wrobud  Zabytki"  Sp.  

z  o.o.  z  siedzibą  we Wrocławiu  -  lider konsorcjum  oraz  Ars  Longa  Konserwacja Dzieł  Sztuki  

i Obiektów Zabytkowych, D. M. i M. M. Sp. j. - członek konsorcjum.  

Odwołujący  podnosi,  że  z  analizy  dokumentów  przedłożonych  przez  konsorcjum 

Renovatorium 

i  z  informacji  dostępnych  ze  źródeł  zewnętrznych  wynika,  że  żadna  z  tych 

dwóch  robót  budowlanych  nie  była  robotą  o  wartości  co  najmniej  700  000  zł  brutto, 

obejmujących  wzmocnienie  konstrukcji  sklepień  ceglanych.  Odwołujący  wywodzi  z  tego,  że 

ww.  konsorcjum  przedstawiło  Zamawiającemu  informacje  wprowadzające  w  błąd,  które  nie 

tylko mogły,  lecz  wręcz  miały  istotny  wpływ  na  decyzje  podejmowane  przez  Zamawiającego  

w postępowaniu o udzielenie zamówienia tj. o wyborze oferty konsorcjum Renovatorium jako 

najkorzystniejszej  spośród  ofert  niepodlegających  odrzuceniu.  Jednocześnie  konsorcjum  nie 

wyka

zało  spełnienia  warunków  udziału  w  przedmiotowym  postępowaniu  oraz  złożyło 

nieprawdziwe oświadczenie o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu. 

Odwołujący  podnosi,  że  Zamawiający,  określając  warunki  udziału  w  postępowaniu  

w  zakresie  wiedzy  i  doświadczenia,  dąży  do  wyboru  wykonawcy,  który  wykaże  się 

wcześniejszym  prawidłowym  wykonaniem  robót  budowlanych  podobnych  do  tych,  jakie  są 

przedmiotem  zamówienia.  Stąd  też  w  odniesieniu  do  planowanych  robót  budowlanych 

za

bytkowego  wiaduktu,  posiadającego  konstrukcyjnie  strategiczne  elementy  w  postaci 

sklepienia  łukowego  Zamawiający  oczekiwał,  aby  wykonawca  wykazał  się  wiedzą  

i  doświadczeniem  w  zakresie  wzmocnienia  konstrukcji  sklepień  ceglanych.  Wskazuje,  że 

ryzalit to część budynku wysunięta z lica elewacji ku przodowi, stanowiąca jego ograniczoną 

część, wobec czego nie występują sklepienia ryzalitowe. Podkreśla, że referencje przedłożone 

przez  konsorcjum  Renovatorium 

zakresie  roboty  budowlanej  nr  1,  wskazują  szczegółowy 

zakres  wykonanych  prac

,  ale  nie  wskazują  wykonanie  "wzmocnienia  konstrukcji  sklepień 

ceglanych" 

bądź "wzmocnienia sklepień ryzalitowych”, zaś wymieniony w referencjach zakres 

prac  wyraźnie  wskazuje,  że  odnosiły  się  one  do  elewacji  oraz  elementów  zewnętrznych 

budynku.  Wywodzi, 

że  prace  te  w  żadnej  mierze  nie  mogły  dotyczyć  wzmocnienia  sklepień 

ceglanych.  W  zakresie  roboty  budowlanej  numer  2  wskazuje, 

że  w  wyjaśnieniach  z  dnia 

19.01.2018 r. konsorcjum Renovatorium podaje

, że "jednocześnie dla poz. b) wyjaśniamy, że 

w.w.  robota  obejmowała  wzmocnienie  konstrukcji  sklepienia  ceglanego  jednej  z  kaplic". 

Odwołujący  podnosi,  że  z  treści  protokołu  odbioru  końcowego  robót  z  dnia  19.11.2012  r. 

wynika, 

że  przedmiotem  umowy  nie  były  prace  polegające  na  wzmocnieniu  sklepień 

ceglanych. 

Wskazuje,  że  szczegółowy  zakres  wykonanych  prac  zawarty  jest  na  str.  2 

protokołu  od  góry,  w  lit.  od  a.  do  e.  Wskazuje,  że  z  opisu  projektu,  którego  dotyczyła 

przedmiotowa  robota

,  zawierającego  szczegółowy  opis  prac  i  czynności  wykonywanych  w 

ramach  projektu  przez    zamawiającego  oraz  różnych  wykonawców,  biorących  w  nim  udział, 

należy wyciągnąć następujące wnioski:  

kaplice  nagrobne,  będące  przedmiotem  rewitalizacji,  to  nie  budynki  lecz 

rozbudowana forma nagrobków, nie zawierająca sklepień lecz co najwyżej łuki; 

2)     prace  wykonywane 

przez konsorcjum firm 'Wrobud Zabytki” Sp. z o.o. z siedzibą 

we  Wrocławiu  -  lider  konsorcjum  oraz  Ars  Longa  Konserwacja  Dzieł  Sztuki  

i Obiektów Zabytkowych, D. M. i M. M. Sp. j. - członek konsorcjum nie obejmowały 

wzmocnienia sklepień ceglanych. 

Podnosi  również,  że  robota  budowlana  nr  2  była  realizowana  przez  firmę  Ars  Longa  

w  konsorcjum  z  wykonawcą,  który  nie  bierze  udziału  w  przedmiotowym  postępowaniu  

o  udzielenie  zamówienia  publicznego.  Podnosi,  że  zgodnie  z  wyrokiem  TSUE  C-387/14, 

prawo 

do  polegania  na  zdolnościach  innych  podmiotów,  takich  jak  między  innymi  grupa 

wykonawców,  której  był  on  członkiem  (konsorcjum),  o  ile  zostanie  wykazane  instytucji 

zamawiającej,  że  wykonawca  ten  będzie  w  rzeczywistości  dysponował  zasobami  takiego 

podmiotu, 

które  to  zasoby  są  niezbędne  do  wykonania  zamówienia.  Tym  samym,  gdy 

wykonawca  polega  na  doświadczeniu  grupy  wykonawców,  której  był  członkiem, 

doświadczenie  to  należy  ocenić  w  zależności  od  konkretnego  zakresu  udziału  tego  

wykonawcy, a więc faktycznego wkładu w prowadzenie działań, które były wymagane od  tej 

grupy  w  ramach  danego  zamówienia  publicznego.  Podnosi,  że  zgodnie  z  ww.  wyrokiem,   

art. 44 dyrektywy 2004/18 w związku z art. 48 ust. 2 lit. a) tej dyrektywy oraz zasadą równego 

traktowania wykonawc

ów, zapisaną w art. 2 tej dyrektywy, należy interpretować w ten sposób, 

że  nie  dopuszcza  on,  by  wykonawca  biorący  indywidualnie  udział  w  postępowaniu  

o udzielenie zamówienia publicznego polegał na doświadczeniu grupy wykonawców, której był 

członkiem  przy  innym  zamówieniu  publicznym,  jeżeli  faktycznie  i  konkretnie  nie  uczestniczył  

w  jego  realizacji. 

W  nawiązaniu  do  powyższego  Odwołujący  podnosi,  że  wykonawca  Ars 

Longa 

nie  złożył  żadnych  dokumentów  potwierdzających,  jaki  był  jego  zakres  prac, 

wykonanych prz

ez tę firmę w ramach roboty budowlanej referencyjnej nr 2.  

Stanowisko Zamawiającego 

Zamawiający  złożył  odpowiedź  na  odwołanie  w  dniu  12.02.2018  r.  W  opinii 

Zamawiającego  oferta  konsorcjum  Renovatorium  potwierdza  spełnienie  warunku  udziału  

w postępowaniu postawionego w rozdziale VI pkt 1.3. ppkt 1.3.1. SIWZ, co też Zamawiający 

na  etapie  czynności  oceny  ofert  w  sposób  prawidłowy  zbadał.  Zamawiający  stwierdza,  że 

wykonawca konsorcjum Renovatorium 

przedstawił wykaz wymaganych robót budowlanych, co 

stanowiło  konfirmację  warunku  udziału  i  wypełnienie  obowiązku  określonego  w  rozdziale  10 

pkt 7 ppkt 7.1. i 7.2. SIWZ oraz w 

§ 2 ust. 4 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie 

rodzajów  dokumentów,  jakich  może  żądać  zamawiający  od  wykonawcy  w  postępowaniu  

o u

dzielenie zamówienia. Zamawiający wskazuje, że na potwierdzenie, że te roboty powołane 

w  wykazie  robót,  wykonane  zostały  należycie,  konsorcjum  Renovatorium  złożyło  dokument: 

„Referencje dla firmy ARS LONGA Konserwacja Dzieł Sztuki i Obiektów Zabytkowych, D. i M. 

M.,  Sp.  j

,”  wystawiony  przez  dyrektor  Szkoły  Podstawowej  nr  16  przy  ul.  Dietla  70  

w  Krakowie  i  protokół  odbioru  końcowego  wykonanych  robót  budowlano    konserwatorskich, 

elektrycznych  i  renowacyjnych  wystawiony  przez  Miasto  Jelenia  Góra.  W  opinii 

Zamawiającego  oba  dokumenty  potwierdzały  należyte  wykonanie  robót  określonych  

w w

ykazie robót budowlanych przedstawionym na potwierdzenie spełnienia warunku zdolności 

technicznej i zawodowej udziału w postępowaniu. 

Podnosi,  że  referencje  w  swej  istocie  mają  jedynie  potwierdzać  należyte  wykonanie 

usługi,  roboty  budowlanej,  dostawy.  Zamawiający  zaznacza,  że  brak  jest  przepisu 

kształtującego  elementy  składowe  referencji,  ustawodawca  nie  wyposażył  Zamawiającego  

w mechanizm wpływania na zakres informacji udostępnianych w dokumencie potwierdzającym 

należyte wykonanie usługi, czy też roboty budowlanej przedstawionej dla wykazania warunku 

udziału  w  postępowaniu.  Z  powyższego  Zamawiający  wywodzi,  że  nie  może  wymagać,  

a  podmiot  udzielający  nie  ma  obowiązku  określenia  wszelkich  elementów  składowych 

zrealizowanego  zamówienia.  Wskazuje,  że  z  referencji  nie  muszą  wynikać  ilości  czy  rodzaj 

dostawy,  miejsce  dostawy,  ponieważ  wykonawcy  nie  mają  wpływu  na  treść  oświadczeń 

zamieszczanych  w  referencjach  przez  inny,  odr

ębny  od  wykonawcy,  podmiot  trzeci. 

Zamawiający  stwierdza,  że  kluczowym  dokumentem  na  wykazanie  warunku  udziału  

w  postępowaniu  jest  wykaz  robót  budowlanych,  usług  itp.,  a  referencja  lub  inny  dokument 

służy potwierdzeniu należytego wykonania przedmiotu umowy/ zamówienia przedstawionego 

dla  spełnienia  tegoż  warunku.  Wskazuje,  że  dokumenty  przedłożone  przez  konsorcjum 

Renovatorium  nie 

są  wewnętrznie  sprzeczne,  współgrają  z  opisem  przedmiotu  zamówienia  

i  potwierdzają  należyte  wykonanie  robót  budowlanych  wykazujących  spełnienie  warunku 

udziału.  

Zamawiający  podkreśla,  że  przedmiot  prac  dotyczących  Szkoły  Podstawowej  nr  16 

przy  ul.  Dietla  70 

w  Krakowie,  jak  i  rewitalizacji  zespołu  barokowego  kaplic  nagrobnych  w 

Jeleniej  Górze dotyczy  prac  odpowiadających swoim  rodzajem  przedmiotowi  zamówienia,  to 

jest  wykonania 

robót  budowlanych  mających  na  celu  remont  konserwatorski,  prac 

polegających  na  remoncie  obiektu  zabytkowego.  Zdaniem  Zamawiającego  dokumenty  te 

potwierdzają  też  warunki  udziału  w  postępowaniu  (konserwacje  wątku  ceglanego  elewacji, 

wzmocnienia  strukturalne  itp.). 

Odnosząc  się  do  zarzutu  niezłożenia  przez  konsorcjum 

Renovatorium 

dokumentów  potwierdzających,  jaki  był  zakres  prac  wykonanych  w  ramach 

roboty budowlanej referencyjnej nr 2 przez konsorcjanta Ars Lon

ga, w sytuacji, w której roboty 

te  były  realizowane  przez  Ars  Longa  w  konsorcjum  z  wykonawcą,  który  nie  bierze  udziału  

w 

postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, Zamawiający stwierdza, że zarzut jest 

chybiony,  contra  legem  i  niezgodny  z  jednoznac

zną  linią  orzeczniczą  KIO,  bowiem 

Odwołujący  w  sposób  błędny  uznał,  że  okoliczność  wykonania  zamówienia  wykazanego  na 

spełnienie warunku udziału w postępowaniu w konsorcjum z podmiotem trzecim, determinuje 

konieczność  udowodnienia  za  pomocą  dokumentu  zakresu  prac  realizowanych  w  tymże 

postępowaniu  przez  członków  tego  konsorcjum  lub  chociażby  przez  podmiot  wykazujący 

spełnienie  warunku,  w  realiach  sprawy  przez  Ars  Longa.  Zamawiający  podnosi,  że  zgodnie  

z  art.  141  ustawy  P

zp  wykonawcy,  o  których  mowa  w  art.  23  ust.  1,  to  jest  wykonawcy 

wspólnie  ubiegający  się  o  udzielnie  zamówienia,  ponoszą  solidarną  odpowiedzialność  za 

wykonanie  umowy  i  wniesienie  zabezpieczenia 

należytego wykonania umowy. Ustawodawca 

w  przepisie  art.  141  oraz  art.  23  ust.  1  i  3  ustawy  Pzp  w 

sposób  jednoznaczny  uznał,  

że  wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia  oraz  wspólnie 

wykonujących umowę w tym zamówieniu traktuje się jako jednego wykonawcę ponoszącego 

solidarną  —  wspólną  —  odpowiedzialność.  Z  powyższego  Zamawiający  wywodzi,  że 

z

realizowanie  zamówienia  przez  wykonawców  wspólnie  się  o  nie  ubiegających,  stanowi  o 

wykonaniu  tego  zamówienia  przez  wszystkich  tych  wykonawców  niezależnie  od  tego,  za  co 

każdy  był  odpowiedzialny  lub  jaki  zakres  przedmiotu  zamówienia  wykonywał.  Podnosi,  że 

p

rzyjęcie odmiennego założenia, w przeciwieństwie do twierdzeń Odwołującego, naruszałoby 

przepisy  ustawy  Pz

p,  w  tym  zasadę  konkurencyjności.  Zamawiający  stoi  na  stanowisku,  że 

doświadczenie  nabyte  w  trakcie  pozostawania  w  konsorcjum  jest  doświadczeniem  każdego  

z  jego  członków  i każdy ma  prawo się  nim  wykazywać odnośnie spełniania warunku  udziału  

w 

postępowaniu. 

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 7 w zw. z art. 91 wt. 1 ustawy  Pzp poprzez 

dokonanie wyboru najkorzystniejszej oferty konsorc

jum Renovatorium, Zamawiający podnosi, 

że  z  uwagi  na  całkowity  brak  zasadności  wywodzonego  przez  Odwołującego  naruszenia 

przepisu  art.  7  ustawy  Pzp  i  art.  89  ust.  1  pkt  2  i  5  ustawy  Pzp  w  zw.  z  art.  24  ust.  12  i  17 

ustawy P

zp, nie możne również mówić o naruszeniu art. 7 i 91 ust. 1 ustawy Pzp w związku  

z  wyborem  oferty  konsorcjum  Renovatorium

.  Prawidłowość  przeprowadzonej  przez 

Zamawiającego  oceny  oferty Wykonawcy  w  zakresie dotyczącym  m.in.  spełnienia  warunków 

udziału  w  postępowaniu,  przekładająca  się  na  właściwą  czynność  wyboru  Wykonawcy, 

stanowi  w  konsekwencji  o  zgodności  działań  Zamawiającego  z  zasadą  konkurencyjności 

wyrażoną w przepisie art. 7 i wymogami przepisu art. 91 ust. 1 ustawy Pzp. 

Zamawiający  podnosi  również,  że  Odwołujący  nie  sprostał  ciężarowi  dowodowemu  

i nie wykazał zaistnienia podnoszonych w treści odwołania naruszeń ustawy Pzp. 

Stanowisko Przystępującego  

Przystąpienie  do  udziału  w  postepowaniu  po  stronie  Zamawiającego  zgłosiło 

konsorcjum  Renovatorium.  Zgłaszający  przystąpienie  złożył  pismo,  w  którym  podniósł,  

iż  spełnia  warunki  udziału  w  postępowaniu  i  nie  zachodzą  podstawy  wykluczenia  go  

z postepowania, jak wnosi Odwołujący. Zgodnie ze stanowiskiem konsorcjum Renovatorium, 

przedmiotowe warunki udziału w postępowaniu zostały spełnione poprzez: 

udokumentowanie  realizacji  wyczerpującej  warunek  zawarty  w  punkcie  a)  —  naprawę  

i  konserwację  ceglanych  elewacji  Gmachu  Szkoły  Podstawowej  przy  ul.  Dietla  70  

w  Krakowie,  której  zdjęcie  Odwołujący  zamieścił  w  załączniku.  Wartość  wykonanych  prac 

wyniosła  976.000,00  netto  czyli  znacznie  ponad  700.000,00  zł  co  potwierdza  przedłożona 

referencja. 

Wskazuje, że referencja ta potwierdza spełnienie warunku zawartego w punkcie 

b) 

–  wykonanie  dużego  zakresu  prac  konstrukcyjnych,  ale  z  przyczyn  oczywistych  nie 

wymienia wszystkich miejsc poddanych pracom konstrukcyjnym, 

złożenie  referencji  i  opisanie  zakresu  wykonanych  prac  przy  konserwacji  Zespołu 

Barok

owych  Kaplic  Nagrobnych.  Wartość  zakresu  prac  wykonanych  przez  Ars  Longa 

wyniosła 1.940.000,00 zł a więc znacznie  przekroczyła  wymaganą  przez  Zamawiającego 

wartość 700.000,00 zł. Zgłaszający przystąpienie podnosi, że zakres prac konserwatorskich 

w  tej  realizacji  był  bardzo  duży  i  obejmował  nie  tylko  konserwację  elewacji  kaplic,  ale 

d

otyczył  także  np.  konserwacji  wystroju  wybranych  wnętrz,  w  tym  konserwację  techniczną  

i częściową rekonstrukcję wystroju sztukatorskiego kaplicy nr XV czy np. konserwację złoceń 

i polichromii niektórych epitafiów w kaplicy nr XVII.  

Konsorcjum  Renovatorium  podnosi,  że  tak  szczegółowego  zakresu  nie  opisują  ani 

protokół  odbioru  ani  skrótowe  informacje  z  Internetu,  załączone  przez  Odwołującego. 

Podnosi,  że  w  wykazie  prac  budowlanych  wskazał,  że  prace  konstrukcyjne  przy  sklepieniu 

ceglanym  dotyczyły  jednej  kaplicy.  Wskazuje,  że  Zamawiający  wymagał  tylko  jednej 

realizacji obejmującej wzmocnienie konstrukcji sklepień ceglanych, nie określał powierzchni 

ani  metody  wzmacniania

.  Podnosi,  że  wystrój  sztukatorski  tej  kaplicy  był  w  bardzo  złym 

stanie, szczególnie ze względu na silną degradację podłoża — ceglanego sklepienia, dlatego 

prace  dotyczyły  częściowego  demontażu  zachowanych  sztukaterii  i  przed  ponownym 

montażem  wykonano  wzmocnienia  konstrukcji  sklepienia.  Wynagrodzenie  za  prace  miały 

charakter  ryczałtowy,  a  więc  obejmujący  komplet  wszelkich  zabiegów  niezbędnych  do 

uzyskania  oczekiwanego  efektu  prac,  w  tym  przypadku 

z  uwagi  na  bardzo  zły  stan 

zachowania podłoża należało zdemontować sztukaterie i wzmocnić konstrukcje sklepienia. 

Podnosi,  że  Zamawiający  nie  wymagał  doświadczenia  w  zakresie  remontu  budynku,  

a  „obiektu  zabytkowego”,  zaś  rzeczone  kaplice  stanowią  takie  obiekty  oraz  posiadają 

sklepienia ceglane, jak również spełniają definicję budynku, chociaż nie było to przedmiotem 

warunku. Zgłaszający przystąpienie wskazuje, w ramach roboty 2 z wykazu robót, ówczesny 

konsorcjant 

„Wrobud Zabytki” Sp. z o.o. wykonywał wyłącznie prace budowlane szczegółowo 

opisane  w  załączonym  do  oferty  Protokole  Odbioru  Końcowego  Prac  oraz  ujęte  

w  harmonogramie  na  stronie  1. 

Wskazuje,  że  ów  konsorcjant  nie  wykonywał  prac  przy 

wzmacnianiu sklepienia w kaplicy nr XV, p

race zostały wykonane wyłącznie przez Ars Longa, 

która wykonała prace opisane w wykazie robót, których wartość wyniosła 1.940.000,00 zł. 

W  toku  rozprawy  przed  Krajową  Izbą  Odwoławczą  w  dniu  13.02.2018  r.  strony  

i uczestnik podtrzymały dotychczasowe stanowisko. 

Krajowa  Izba  Odwoławcza,  po  przeprowadzeniu  rozprawy  w  przedmiotowej 

sprawie, 

na 

podstawie 

zebra

nego  materiału  dowodowego,  po  zapoznaniu  

się  z  dokumentacją  postępowania  o  udzielenie  zamówienia  publicznego,  w  tym  

w  szcz

ególności  z  postanowieniami  ogłoszenia  o  zamówieniu,  Specyfikacją  Istotnych 

Warunków  Zamówienia,  korespondencją  prowadzoną  w  toku  postępowania  pomiędzy 

Zamawiającym a wykonawcami ubiegającymi się o udzielenie zamówienia, jak również 

po  z

apoznaniu  się  z  odwołaniem  i  odpowiedzią  na  odwołanie  oraz  pismem 

zgłaszającego  przystąpienie,  po  wysłuchaniu  oświadczeń,  jak  też  stanowisk  stron  

i uczestnika 

złożonych ustnie do protokołu w toku rozprawy ustaliła, co następuje.  

Izba  ustaliła,  że  nie  zaszła  żadna  z  przesłanek,  o  których  stanowi  

art. 189 ust. 2 ustawy Pzp, skutkujących odrzuceniem odwołania.  

Jednocześnie  Izba  stwierdziła,  że  Odwołujący,  wnosząc  przedmiotowe  odwołanie  w 

dostateczny  sposób  wykazał  interes  w  złożeniu  środka  ochrony  prawnej  -  odwołania,  

w rozumieniu przepisu art. 179 ust. 1 ustawy Pzp. 

Izba ustaliła następujący stan faktyczny. 

Zamawiający  prowadzi  postępowanie,  którego  przedmiotem  jest  wykonanie  robót 

budowlanych  mających  na  celu  remont  konserwatorski  Wiaduktu  w  Parku  Mużakowskim  

w Łęknicy (pow. Żarski, woj. lubuskie) oraz wykonanie i montaż tablic pamiątkowych w ramach 

projektu  pt.:  „Park  Mużakowski  -  ochrona,  rozwój  i  promocja  europejskiego  dziedzictwa 

kultury". Wiadukt jest zabytkowym, murowanym obiektem 

objętym ochroną w ramach zespołu 

Parku Mużakowskiego. 

Zgodnie  z  rozdziałem  VI  SIWZ,  pkt  1.3.1,  o  udzielenie  zamówienia  mogli  ubiegać  się 

wykonawcy, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, m.in. posiadania odpowiedniej 

zdolności technicznej lub zawodowej, dla stwierdzenia której koniecznym było wykazanie, że 

wykonawca: 

należycie  wykonał  w  okresie  ostatnich  ośmiu  lat  przed  upływem  terminu  składania  ofert,  

a  jeżeli  okres  prowadzenia  działalności  jest  krótszy  -  w  tym  okresie,  zgodnie  z  przepisami 

prawa  budowlanego  i  prawidłowo  ukończył,  co  najmniej  dwie  roboty  budowlane 

odpowiadające  swoim  rodzajem  przedmiotowi  zamówienia,  tj.  polegające  na  remoncie 

obiektu zabytkowego , o wartości co najmniej 700 000,00 zł brutto każda z nich, przy czym: 

a) 

co  najmniej  jedna  z  dwóch  wymaganych  robót  obejmowała  naprawę  i  konserwację 

elewacji ceglanych, 

b) 

co  najmniej  jedna  z  dwóch  wymaganych  robót  obejmowała  wzmocnienie  konstrukcji 

sklepień ceglanych. 

W  rozdziale  IX  SIWZ,  pkt  7  Zamawiający  zastrzegł,  że  przed  udzieleniem  zamówienia 

wezwie  wykonawcę,  którego  oferta  została  najwyżej  oceniona  do  złożenia  

w  wyznaczonym  terminie,  nie  krótszym  niż  5  dni,  aktualnych  na  dzień  złożenia 

następujących oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa 

w art. 

25 ust. 1 ustawy, dotyczących spełniania warunków udziału w postępowaniu, tj.: 

wykazu  robót  budowlanych  wykonanych  w  okresie  ostatnich  ośmiu  lat  przed  upływem 

terminu  składania  ofert,  a  jeżeli  okres  prowadzenia  działalności  jest  krótszy  -  w  tym 

okresie, wraz z podaniem ich rodzaju, wartości, daty, miejsca wykonania i podmiotów na 

rzecz  których  roboty  te  zostały  wykonane,  w  zakresie  niezbędnym  do  wykazania 

spełniania warunku o którym mowa w Rozdz. VI ust. 1 pkt 1.3.1 (wzór wykazu stanowi 

z

ałącznik nr 9 do SIWZ). 

dowodów  określających,  czy  te  roboty  zostały  wykonane  należycie,  w  szczególności 

informacji o tym czy roboty zostały wykonane zgodnie z przepisami prawa budowlanego 

i 

prawidłowo ukończone, przy czym  dowodami, o których mowa, są referencje bądź inne 

dokumenty  wystawione  przez  podmiot,  na  rzecz  którego  roboty  budowlane  zostały 

wykonane, a jeżeli z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze wykonawca nie 

jest w stanie uzyskać tych dokumentów - inne dokumenty. 

Przystępujący  konsorcjum  Renovatorium  wraz  z  ofertą  przedłożył  uzupełniony  wykaz  robót, 

stanowiący załącznik nr 9 do SIWZ. Jako robotę nr 1 wskazał, w rubryce „Przedmiot umowy 

(opis  pozwalający  na  stwierdzenie  spełniania  warunku  określonego  w  Rozdz.  VI  ust.  1  pkt 

1.3.1.  siwz),  w  tym  miejsce  wykonania

)”  wskazał  „Kraków.  Kompleksowa  konserwacja 

ceglanych elewacji (wykonanych z czerwonej,  żółtej i czarnej cegły układanej w dekoracyjne 

pasy)  gmachu  dawnej  Szkoły  Miejskiej  -  obecnie  szkoła  podstawowa  nr  16  przy  ul.  Dietla  

w  Krakowie  wraz  kamiennym  detalem  architektonicznym  i  z  pracami  konstrukcyjnymi

”. 

Przystępujący  zaznaczył  również,  w  odpowiednich  rubrykach,  iż  robota  ta  obejmowała 

wzmocnienie  konstrukcji  sklepień  ceglanych  oraz,  że  obejmowała  wzmocnienie  konstrukcji 

sklepień ceglanych. Jako wartość robót podał kwotę 976 000,00 zł netto, z zaznaczeniem, że 

w tym czasie prace konserwatorskie były zwolnione z VAT. 

Jako robotę nr 2 konsorcjum Renovatorium wskazało, jako przedmiot umowy wraz z opisem – 

„Rewitalizacja Zespołu Barokowych Kaplic nagrobnych w Jeleniej Górze wkładem w ochronę 

europejskiego  dziedzictwa  kulturowego  w  ramach  Programu  Operacyjnego  Współpracy 

Transgranicznej Polska- Saksonia 2007-

2013. Konstrukcja kaplic ceglana (ściany i sklepienia), 

elewacje  obłożone  kamiennym  detalem  rzeźbiarskim  i  architektonicznym.  Wykonano 

kompleksowy  remont  konserwatorski  elewacji  kaplic  wg.  Programu  Konserwatorskiego 

opracowanego  przez  D.  M.  i  A.  J. 

”.  W  zakresie  tej  roboty,  Przystępujący  zaznaczył,  że 

obejmowała ona wzmocnienie konstrukcji sklepień ceglanych oraz nie obejmowała naprawy i 

konserwacji elewacji ceglanych. Jako wartość robót podał kwotę 1 940 000,00 zł. 

Pismem  z  dnia  17.01.2018  r.  Zamawiający  wezwał  konsorcjum  Renovatorium  m.in.  do 

udzielenia  wyjaśnień,  czy  złożone  wraz  z  ofertą  dokumenty  pozostają  aktualne,  a  także  do 

wyjaśnienia,  czy  roboty  nr  2  z  wykazu  robót,  zgodnie  z  oświadczeniem  Przystępującego, 

obejmowały  wzmocnienie konstrukcji sklepień ceglanych  – Zamawiający wskazał, że z opisu 

robót  nie  wynikał  fakt  przeprowadzenia  takiego  remontu.  Ponadto  Zamawiający  wezwał 

konsorcjum Renovatorium do złożenia oświadczeń lub dokumentów – dowodów określających 

czy  roboty  wymienione  w  wykazie  robót  zostały  wykonane  należycie,  w  szczególności 

informacji  o  tym  czy 

roboty  zostały  wykonane  zgodnie  z  przepisami  prawa  budowlanego  

i prawidłowo ukończone. 

Konsorcjum Renovatorium udzieliło odpowiedzi pismem z dnia 19.01.2018 r., w którym 

poinformowało, że przedkłada „referencje i Protokół odbioru końcowego prac na potwierdzenie 

spełnienia  warunku  udziału  postepowaniu  w  zakresie  zdolności  technicznej  i  zawodowej  

w  tym:  - 

referencja  należytego  wykonania  prac  konserwatorskich  i  konstrukcyjnych  przy 

ceglanych  elewacjach  i  sklepieniu  ryzalitu  gmachu  Szkoły  Podstawowej  przy  ul.  Dietla  70  

w  Krakowie,  - 

Protokół Odbioru  Końcowego prac  konserwatorskich przy  elewacjach  Zespołu 

Barokowych  Kaplic  w  Jeleniej  Górze  oraz  referencje  za  powyższe  prace  wystawione  przez 

Kierownika  WUOZ  w  Jeleniej  Górze”.  Ponadto  udzieliło  wyjaśnień  w  zakresie  roboty  nr  2, 

wskazując, że  „konstrukcja kaplic jest ceglana ale elewacje są obłożone kamieniem, dlatego 

konserwacja  dotyczyła  lica  kamiennego  a  nie  ceglanego”  oraz  wskazując,  że  przedmiotowa 

robota  obejmowała  wzmocnienie  konstrukcji  sklepienia  ceglanego  w  jednej  z  kaplic.  Do  ww. 

pisma załączone zostały dokumenty zgodnie z powyższym wskazaniem.  

W  referencjach  wystawionych  przez  d

yrektor  Szkoły  Podstawowej  nr  16  w  Krakowie, 

na potwierdzenie należytego wykonania roboty nr 1, wskazano, że spółka Ars Longa wykonała 

kompleksowy  remont  konserwatorski  budynku  szkoły,  wartość  robót  wyniosła  976 000,00  zł, 

wykonane  zostały  następujące  prace:  konserwacja  wątku  ceglanego  elewacji,  konserwacja 

elementów  kamiennych,  konserwacja elementów  metalowych,  konserwacja  stolarki,  dostawa  

i montaż okien, dostawa i montaż krat ozdobnych, wymiana rynien i rur spustowych, iniekcje 

spękań  murów,  montaż  taśm  zabezpieczających  z  włókna  węglowego,  kotwienie  murów,   

odbudowa ceglanych szczytów schodkowych wraz z rekonstrukcją sterczyn. 

W  protokole  odbioru  końcowego,  przedłożonym  dla  udowodnienia  należytego 

wykonania roboty nr 2, podpisanym przez zamawiającego przedmiotową robotę, wskazano, że 

została  ona  wykonana  przez  konsorcjum  Wro-bud  Zabytki  Sp.  z  o.o.,  ul.  Kościuszki,  50-441 

Wr

ocław  -  lider  konsorcjum  oraz  „ARS  LONGA"  Konserwacja  Dzieł  Sztuki  i  Obiektów 

Zabytkowych, D. M. i M. M. -- Sp. j. - 

członek konsorcjum. Jako zakres robót konserwatorskich 

wykonanych  w  ramach  ww.  zamówienia    podano:  „Rewaloryzacja  kaplic  cmentarnych 

(mauzoleum).  Rewaloryzacja  zespołu  epitafiów,  Rewaloryzacja  kaplic  cmentarnych. 

Wykonanie: Czyszczenie elementów kamiennych, odsalanie, wzmacnianie strukturalne, prace 

konserwatorskie detali architektonicznych i elementów kamiennych, hydrofobizacja kamienia”. 

Izba zważyła, co następuje. 

Odwołanie jako bezzasadne, nie zasługuje na uwzględnienie. 

Izba  stwierdziła,  iż  w  niniejszej  sprawie  nie  znalazły  potwierdzenia  zarzuty  naruszenia 

przepisów ustawy Pzp, które miały lub mogły mieć istotny wpływ na wynik postępowania. 

Pierwszą  z  okoliczności,  na  jakiej  Odwołujący  opiera  zarzuty  odwołania,  jest  brak 

spełnienia przez Przystępującego warunku udziału w postępowaniu w zakresie doświadczenia 

w wykonaniu wzmocnienia konstrukcji sklepień ceglanych. Odwołujący podnosi, że w ramach 

żadnej z robót wymienionych w wykazie złożonym wraz z ofertą Przystępujący prac takich nie 

wykonywał.  

Dokonując oceny  rzeczonego  zarzutu,  należy  zauważyć,  że zgodnie z  art.  190 ust.  1 

ustawy Pzp 

ciężar wskazywania wszystkich okoliczności i dowodów na ich potwierdzenie, od 

których zależy uznanie odwołania za zasadne, spoczywa na stronie odwołującej. To wnoszący 

odwołanie ze stwierdzonych faktów wywodzi skutki prawne. Odwołujący jest zobowiązany do 

przedstawienia  i  wykazania  okoli

czności  sprawy  w  sposób,  który  przekona  Krajową  Izbę 

Odwoławczą  o  słuszności  swoich  twierdzeń,  zaś  zaniechanie  podjęcia  tych  działań  lub  ich 

nieskuteczność zazwyczaj skutkować będzie oddaleniem odwołania. Wskazać należy również, 

że postępowanie przed KIO toczy się z uwzględnieniem zasady kontradyktoryjności - to strony 

są w obowiązku przedstawiać dowody na podnoszone okoliczności, Izba nie jest zobligowana 

do wymuszania ani zastępowania stron w wypełnianiu obowiązku dowodowego. 

Mając  powyższe  na  uwadze,  Izba  uznała,  że  Odwołujący  nie  uniósł  ciężaru 

dowodowego  w  niniejszej  sprawie. 

Podstawa  faktyczna  zarzutów  odwołania  w  zasadzie 

sprowadzała  się  do  okoliczności  braku  wykonania,  w  ramach  obu  prac  wymienionych  

w  przedłożonym  wykazie  robót,  wzmocnienia  konstrukcji  sklepienia  ceglanego.  Na  poparcie 

powyższej  tezy  Odwołujący  powołał  się  na  treść  przedłożonych  przez  konsorcjum 

Renovatorium wraz z pismem z dnia 19.01.2018 r. referencji, załączonego do odwołania opisu 

projektu 

„Rewitalizacja  zespołu  barokowych  kaplic  nagrobnych  w  Jeleniej  Górze  wkładem  

w  ochronę  europejskiego  dziedzictwa  kulturowego”,  na  zdjęcie  Szkoły  Podstawowej  nr  16  

w  Krakowie  oraz  złożony  w  toku  rozprawy  przed  Izbą  przedmiar  robót  dodatkowych  

w ww. projekcie. 

W  ocenie Izby  z  żadnego  z  dowodów,  na  które  powołuje  się  Odwołujący  nie  wynika,  

że  konsorcjum  Renovatorium  w  ramach  rzeczonych  robót  nie  wykonało  wzmocnienia 

ko

nstrukcji  sklepienia  ceglanego.  Odnosząc  się  do  przedłożonych  przez  Przystępującego 

referencji,  należy  zgodzić  się z  Zamawiającym,  iż  referencje  mają  służyć  jedynie wykazaniu,  

że  zamówienie  zostało  należycie  wykonane.  Należy  zwrócić  uwagę,  że  wszystkie  

dokumenty 

przedłożone  przez  Przystępującego  dla  wykazania  należytego  wykonania  robót 

noszą  daty  ich  sporządzenia  o  wiele  wcześniejsze  niż  data  wszczęcia  przedmiotowego 

postępowania  o  udzielenie  zamówienia.  Referencje  dyrektor  Szkoły  Podstawowej  nr  16  

w  Krakowie  wystawione  zostały  w  dniu  28.02.2011  r.,  referencje  Dolnośląskiego 

Wojewódzkiego  Konserwatora  Zabytków  we  Wrocławiu  –  w  dniu  23.01.2013  r.,  protokół 

odbioru końcowego robót pochodzi z dnia 19.11.2012 r. Przystępujący, w chwili pozyskiwania 

tych  dokumentów  nie  miał  interesu  w  zawarciu  w  ich  treści  wzmianki  o  wykonaniu  tych 

konkretnych  prac  (wzmocnienie  konstrukcji  sklepień  ceglanych),  dokumenty  te  miały  jedynie 

poświadczać  należyte  wykonanie  przedmiotu  zamówienia  –  opisanego  za  pomocą  ogólnych 

wskazań, mających na celu zidentyfikowanie przedmiotu umowy, bez szczegółowego wykazu 

zakresu  wykonanych  prac.  Konsorcjum  Renovatorium,  zgodnie  ze  wskazaniem  SIWZ  

i  wezwania  Zamawiającego,  przedłożyło  rzeczone  dokumenty  dla  wykazania  należytego 

wykonania  robót  wymienionych  w  wykazie  robót,  których  to  wykonanie  miało  potwierdzać 

spełnianie warunków udziału w postępowaniu. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Krajowej 

Izby  Odwoławczej,  referencje  nie  muszą  zawierać  wszystkich  szczegółowych  informacji 

wymaganych w treści warunku udziału w postępowaniu, ich treść powinna natomiast pozwalać 

na  identyfikację  wykonanego  zamówienia  do  którego  się  odnoszą  (por.  wyrok  KIO  z  dnia 

9.03.2016  r.,  sygn.  akt  KIO  278/16).  A  zatem 

z  faktu,  że  przedmiotowe  dokumenty  nie 

wskazywały  wprost na wykonanie przez Przystępującego wzmocnienia konstrukcji sklepienia 

ceglanego,  nie  można  wywieść  twierdzenia,  że  Przystępujący  robót  takich  nie  wykonał. 

Kolejnym  dowodem,  na  który  powołuje  się  Odwołujący  jest  opis  projektu,  w  ramach  którego 

miały  być  wykonane  roboty  nr  2  z  wykazu  robót  Przystępującego.  Jak  wskazał  Odwołujący, 

opis ten został pobrany ze strony zamawiającego w tym projekcie. Należy zauważyć, że opis 

ten  nie  stanowi  dokumentu 

urzędowego,  a  ma  raczej  charakter  prospektu  informacyjnego, 

opatrzonego  zdjęciami,  w  tym  zdjęciami  ze  spotkań  zespołów  pracujących  przy  projekcie, 

broszur  informacyjnych,  wraz  z  „kroniką  projektu”.  Nie  jest  to  dokument  branży  budowlanej, 

pozwalający  na  zidentyfikowanie wszystkich wykonanych  w  ramach projektu  prac,  nie został 

on  stworzony  w  celu  dokonania  bilansu  robót  budowlanych  wykonanych  w  ramach  projektu,  

a  raczej  dla  podsumowania  inf

ormacji  dotyczących  przebiegu  realizacji  przedmiotu  projektu, 

rozumianego  ogólnie,  jako  rewitalizacja  zespołu  zabytkowych  kaplic  nagrobnych.  

O lakonicznym charakterze informacji zawartych w opisie projektu świadczy chociażby fakt, że 

roboty  dodatkowe,  na 

które  aneks  został  podpisany  w  dniu 12.12.2011 r. (zgodnie z  opisem 

projektu,  strona  6),  zostały  w  opisie  wymienione  w  13  linijkach,  zaś  przedłożony  przez 

Odwołującego  przedmiar  robót  w  tym  zakresie  liczy  73  strony.  Nie  sposób  zatem,  wobec 

niewskazania w r

zeczonym opisie projektu wykonania konkretnych prac, odnoszących się do 

jednej kaplicy, twierdzić, iż świadczy to o braku wykonania tych prac przez Przystępującego.  

Z przedmiotowych dokumentów nie wynika również, że – jak twierdził Odwołujący – prace przy 

wzmocnieniach  konstrukcyjnych  kaplic  wykonywane  były  właśnie  w  ramach  robót 

dodatkowych,  których  dotyczył  przedłożony  na  rozprawie  przedmiar  robót.  Zarówno  z  opisu 

projektu  (strona  6),  jak  i  rzeczonego  przedmiaru  robót  nie  wynika,  ażeby  owe  roboty 

dodatko

we  dotyczyły  sklepienia  kaplicy  nr  XV,  na  które  to  powołuje  się  Przystępujący. 

Dokumenty  te,  w  zakresie  kaplicy  nr  XV  wskazują  jedynie  na  wykonywane  prace  dotyczące 

remontów  dachów,  wymiany  obróbek  blacharskich,  rynien  dachowych  i  rur  spustowych  oraz 

zabezpieczenie  blach

ą  ołowianą  ozdobnych  attyk,  gzymsów  i  głowic,  jak  też  naprawę  krat 

wejściowych. Nawet dokument tak szczegółowy jak przedmiar robót nie w żadnym punkcie nie 

wskazuje  na  wykonywanie  wzmacniania  konstrukcji  sklepienia  ceglanego  w  kaplicy  XV.  Na 

podstawie omówionych dokumentów  nie jest  zatem możliwym  stwierdzenie,  że wzmacnianie 

konstrukcji sklepienia ceglanego w kaplicy nr XV było przedmiotem robót dodatkowych, które 

wykonywane  były  przez  podmiot  inny  niż  Przystępujący,  a  co  za  tym  idzie  –  że  konsorcjum 

Renovatorium  nie  wykonało  w  ramach  roboty  nr  2  ww.  prac.  W  odniesieniu  do  roboty  1  

z  wykazu robót, Odwołujący  podnosi,  ponad ww.  twierdzenia  w  zakresie  treści referencji,  że 

nie  istnieje  konstrukcja  „sklepień  ryzalitowych”,  oraz  powołuje  się  na  zdjęcie  Szkoły 

Podstawowej  nr  16  w  Krakowie.  Na

leży  zauważyć,  że  Przystępujący  nie  posługiwał  się 

terminem  „sklepienie  ryzalitowe”.  Termin  „ryzalit”  pojawia  się  jedynie  w  wyjaśnieniach 

Przystępującego  z  dnia  19.01.2018  r.,  gdzie  wskazuje,  że  przedkłada  referencje  należytego 

wykonania  prac  konserwatorskich  i  konstrukcyjnych  przy  ceglanych  elewacjach  i  sklepieniu 

ryzalitu  gmachu  Szkoły  Podstawowej.  Przystępujący  nie  twierdzi,  że  wykonywał  „sklepienia 

ryzalitowe”, a jedynie sklepienie ryzalitu, wobec czego twierdzenia odwołania w tym zakresie 

są  całkowicie  bezprzedmiotowe.  Ponadto  należy  uznać,  że  samo  zdjęcie  gmachu  szkoły, 

wykonane  z  jednej  perspektywy,  bez  jego  omówienia,  również  nie  pozwala  na  stwierdzenie  

o wykonywan

iu bądź jego braku prac przy sklepieniu gmachu lub jego części.  

Mając  na  uwadze  powyższe,  Izba  uznała,  że  brak  jest  podstaw  dla  przyjęcia,  że 

konsorcjum Renovatorium w ramach któregokolwiek z zamówień wskazanych w wykazie robót 

nie wykon

ało prac polegających na wzmocnieniu konstrukcji sklepienia ceglanego.   

Odwołujący  wskazywał  również,  że  powołane  przez  Przystępującego  prace  nie 

spełniały wymogów udziału w postępowaniu, bowiem ich wartość wynosiła poniżej 700 000,00 

zł.  Odwołujący  jednakże  poprzestaje  na  sformułowaniu  samego  zarzutu,  nie  przytacza 

żadnych  okoliczności  na  których  opiera    to  twierdzenie.  Zarówno  z  dokumentacji 

postępowania  (referencje  w  zakresie  robót  w  Szkole  Podstawowej  nr  16  w  Krakowie)  jak  

i  dokumentów  złożonych  przez  Przystępującego  w  toku  rozprawy  wynika,  że  przedmiotowe 

prace miały  wartość znacznie przewyższającą  kwotę  700 000,00  zł. Wskazana na  rozprawie 

rozbieżność pomiędzy wartością robót nr 2 wskazaną w piśmie stanowiącym przystąpienie do 

udziału  w  postępowaniu  oraz  wykazie robót  nie pozwala na  przyjęcie,  że wartość  robót  była 

niższa niż wymagana w SIWZ, albowiem każda ze wskazywanych kwot przenosi ww. wartość 

o ponad milion złotych. 

Za  bezpodstawny  należało  uznać  argument  Odwołującego,  że  kaplice,  w  których 

wzmocnień  konstrukcji  sklepień  ceglanych  miał  dokonać  Przystępujący,  nie  stanowiły 

budynków. Jak zasadnie wskazał Przystępujący – warunkiem udziału w postępowaniu nie był 

remont budynków a obiektów zabytkowych. Odwołujący nie podważał, że rzeczone kaplice nie 

są obiektami zabytkowymi. Ponadto należy zważyć, że przedmiotem zamówienia w niniejszym 

postępowaniu  również  nie  jest  remont  budynku,  a  właśnie  innego  obiektu  zabytkowego  – 

wiaduktu,  wobec  czego  nie  sposób  wymagać,  by  wbrew  literalnemu  brzmieniu  warunku 

udziału w postępowaniu wykonawcy byli zobowiązani do wykazania się wykonaniem remontu 

budynku. 

Odwołujący  w  żaden  inny  sposób  nie  dążył  do  wykazania,  że  ww.  kaplice  nie 

posiadały sklepień, wobec czego nie sposób uznać, by okoliczność ta została udowodniona.  

Dalej,  Odwołujący  wywodzi  zarzut  braku  zrealizowania  w  ramach  roboty  nr  2 

konstrukcyjnego  wzmocnienia  sklepień  ceglanych  również  z  okoliczności,  że  robota  ta  była 

realizowana przez członka konsorcjum Renovatorium  – spółkę Ars Longa Konserwacja Dzieł 

Sztuki i Obiektów Zabytkowych D. M. i M. M. Sp. j. wraz z podmiotem trzecim, nie biorącym 

udziału  w  niniejszym  postępowaniu,  wobec  czego  spółka  Ars  Longa  nie  może  skutecznie 

powoływać się na doświadczenie zdobyte w ramach ww. robót, bez odpowiedniego wykazania 

zakresu 

wykonanych 

prac. 

Należy  zgodzić  się  z  Odwołującym,  iż  zgodnie  

z  wyrokiem  TSUE  w  sprawie  C-

387/14  wykonawca  może  powoływać  się  na  doświadczenie 

zdobyte  w  konsorcjum  jedynie  w  zakresie  w  jakim  realnie  je  nabył,  tj.  jeśli  brał  udział  

w  realizacji  przedmiotu  zamówienia.  Jednakże  w  niniejszej  sprawie  brak  jest  okoliczności 

faktycznych pozwalających  na  stwierdzenie,  że  Przystępujący  nie brał rzeczywistego udziału 

w  realizacji  rzeczonego zamówienia i  nie uczestniczył  w  wykonaniu  wzmocnienia konstrukcji 

sklepień ceglanych w ramach roboty nr 2. Odwołujący nie przedstawia żadnych dowodów na 

poparcie  swojego  twierdzenia,  wskazuje  natomiast,  że  to  obowiązkiem  wykonawcy, 

powołującego  się  na  doświadczenie  zdobyte  w  ramach  konsorcjum,  jest  przedstawić 

odpowiedni wykaz zakresu prac zrealizowanych przez 

tego wykonawcę w ramach zamówienia 

realizowanego wspólnie z podmiotami trzecimi.  W ocenie Izby stanowisko Odwołującego nie 

ma żadnego oparcia w przepisach obowiązującego prawa, jak również nie sposób wywodzić 

je 

z treści orzeczenia TSUE C-387/14. Należy przyjąć, że wykonawca składając oświadczenie 

o  posiadaniu  wymaganego  doświadczenia  i  wskazując  na  robotę,  w  ramach  której 

doświadczenie to zdobył, jednocześnie oświadcza, że realnie brał udział w części zamówienia 

wymaganej  dla  wykazania  spełniania  warunków  udziału  w  postępowaniu.  Okoliczność 

przeciwna  powinna  być  dowiedziona  przez  stronę  wywodzącą  z  niej  skutki  prawne  tj.  w  tym 

przypadku 

–  Odwołującego,  który  tego  nie  uczynił.  Dodać  należy,  że  brak  jest  podstaw  dla 

przyjęcia,  że  to  Zamawiający  powinien  w  każdym  przypadku  weryfikować  faktyczny  udział  

w  realizacji  zadania referencyjnego wykonawcy  powołującego  się  na  doświadczenie  zdobyte 

w  ramach  konsorcjum.  Obowiązek  taki  nie  wynika  z  przepisów  prawa,  co  więcej  –  jeżeli 

Zamawiający  nie  poweźmie  w  tym  zakresie  wątpliwości,  nie  ma  również  podstaw  dla 

wezwania  wykonawcy  do  wyjaśnień  w  tym  zakresie.  W  niniejszej  sprawie  Zamawiający 

wątpliwości takich nie powziął, Odwołujący nie podnosił również, ażeby zachodziły podstawy 

dla  powzięcia  takich  wątpliwości  i  wezwania  wykonawcy  do  wyjaśnień.  Wobec  powyższego 

należy  stwierdzić,  że  Zamawiający  słusznie  uznał  doświadczenie  konsorcjum  Ars  Longa  

w rzeczonym zakresie. 

Odnosząc  się  do  braku  udowodnienia  przez  Odwołującego  okoliczności,  z  których 

wywodził  naruszenia  przepisów  ustawy  Pzp  należy  dodać,  iż  nie  stanowiły  one  okoliczności 

negatywnych,  co  wskazywałoby  na  brak możliwości  ich  wykazania  lub  duże trudności  w tym 

zakresie

. Brak zrealizowania określonych robót przez wykonawcę może zostać dowiedziony – 

bądź  chociażby  uprawdopodobniony  –  przez  np.  oświadczenia  podmiotów,  na  których  rzecz 

były  realizowane,  przedmiary  robót,  dokumentację  powykonawczą  lub  inne.  Odwołujący 

poprzestał na złożeniu powyżej omówionych dowodów, na podstawie których nie można było 

stwierdzić, że przedmiotowe roboty nie zostały przez Przystępującego wykonane. Z żadnego  

z dowodów na które powołuje się Odwołujący, nie wynika, że zakres Przystępujący nie nabył 

niezbędnego dla spełnienia warunku udziału w postępowaniu doświadczenia. 

Reasumując, Izba uznała, że Odwołujący nie udowodnił, że konsorcjum Renovatorium 

nie spełnia warunków udziału w postępowaniu, wobec czego brak jest podstaw do uznania, że 

ww.  wykonawca  podlega  wykluczeniu  z  postepowania  na  podstawie  art.  24  ust.  1  pkt  12 

ustawy  Pzp.  Wobec  stwi

erdzenia  braku  wykazania,  że  informacje  przedstawione  w  wykazie 

robót  przedłożonym  przez  Przystępującego  wprowadzają  Zamawiającego  w  błąd,  nie  jest 

możliwym uznanie również, że podlegał on wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 

ust. 1 pkt 17 ustaw

y Pzp. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Izby zarzut naruszenia art. 7 

w  zw.  z  art.  89  ust.  1  pkt  2  i  5  w  zw.  z  art.  24  ust.  1  pkt  12  i  17  ustawy  Pzp  nie  znalazł 

potwierdzenia w okolicznościach niniejszej sprawy. 

Wobec 

nieuwzględnienia  powyższego  zarzutu,  należało  stwierdzić  bezzasadność 

związanego  z  nim  zarzutu  naruszenia  art.  7  w  zw.  z  art.  91  ust.  1  ustawy  Pzp.  Wobec 

ustalenia,  że  konsorcjum  Renovatorium  nie  podlegało  wykluczeniu  z  postępowania,  a  jego 

oferta  odrzuceniu,  brak  jest  podstaw  dla  stwierdze

nia,  że  wybór  jej  jako  oferty 

najkorzystniejszej  dokonany  został  w  sposób  niezgodny  z  przepisami  prawa  i  treścią  SIWZ, 

jak  również,  że  wybrana  powinna  zostać  oferta  Odwołującego,  która  sklasyfikowana  została 

na drugim miejscu. 

Biorąc pod uwagę powyższy stan rzeczy ustalony w toku postępowania, Izba orzekła, 

jak w sentencji, na podstawie art. 192 ust. 1 Pzp. 

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 

ustawy Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 

1  pkt  1

,  §  3  i  §  5  ust.  4  rozporządzenia  Prezesa  Rady  Ministrów  z  dnia  15  marca  2010  r.  

w  sprawie  wysokości  i  sposobu  pobierania  wpisu  od  odwołania  oraz  rodzajów  kosztów  

w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 ze zm.). 

Przewodniczący: 

……………………