Sygn. akt KIO 2283/18
Sygn. akt KIO 2285/18
WYROK
z dnia 20 listopada 2018 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Magdalena Grabarczyk
Protokolant:
Marta Słoma
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2018 r.
w Warszawie odwołań wniesionych do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 5 listopada 2018 r. przez wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia M.B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą
FLOREKO M.B.
w Warszawie, Zakład Zieleni Sp. z o.o. w Warszawie oraz w dniu 5 listopada 2018
r. przez
wykonawcę Garden Designers D. i Wspólnicy spółka jawna w Lublinie w postępowaniu
prowadzonym przez zamawiającego Gminę Lublin w Lublinie
orzeka:
1. oddala odwołania;
2. kosztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia M.B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą FLOREKO M.B. w
Warszawie, Zakład Zieleni Sp. z o.o. w Warszawie oraz wykonawcę Garden Designers D. i
Wspólnicy spółka jawna w Lublinie i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 30.000 zł 00 gr (słownie:
trzydzieści tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia M.B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą FLOREKO M.B. w
Warszawie, Zakład Zieleni Sp. z o.o. w Warszawie oraz przez wykonawcę Garden Designers D. i
Wspólnicy spółka jawna w Lublinie tytułem wpisu od odwołania, po 15.0000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy) od każdego z odwołujących;
2.2. zasądza od wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia M.B.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą FLOREKO M.B. w Warszawie, Zakład Zieleni
Sp. z o.o. w Warszawie na rzecz Gminy Lublin w Lublinie kwotę 3.600 zł 00 gr (słownie: trzy
tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu
wynagrodzenia pełnomocnika;
2.3. zasądza od wykonawcy Garden Designers D. i Wspólnicy spółka na rzecz Gminy Lublin w
Lublinie kwotę 3.600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2018 r. poz. 1986) na niniejszy wyrok -
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia -
przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego
w Lublinie.
Przewodniczący: ………………………
Sygn. akt KIO 2283/18
Sygn. akt KIO 2285/18
Uzasadnienie
Zamawiający – Gmina Lublin w Lublinie – prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego na
podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku -
Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2017 r.
poz. 1579 ze zm.), dalej ja
ko: „ustawa” lub „Pzp” postępowanie o udzielenie zamówienia, którego
przedmiotem jest kompleksowa konserwacja zieleni komunalnej zlokalizowanej poza pasem
drogowym w Lublinie - Rejony I-V.
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowane zostało w suplemencie
do Dzie
nnika Urzędowego UE 8 września 2018 r. pod numerem 2018/S 173-392674. Wartość
zamówienia jest większa niż kwota wskazana w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.
W związku z przesłaniem przez zamawiającego informacji o unieważnieniu postępowania w
części III i V odwołania wnieśli wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia M.B.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą FLOREKO M.B. w Warszawie, Zakład Zieleni Sp.
z o.o. w Warszawie, w odniesieniu do części III (sygn. akt KIO 2283/18) oraz wykonawca Garden
Designers D.
i Wspólnicy spółka jawna w Lublinie, w odniesieniu do części V (sygn. akt KIO
2385/18). Wykonawcy zachowali termin ustawowy i
obowiązek przekazania zamawiającemu kopii
odwołania.
Odwołania są zbieżne co do treści i argumentacji, w związku z tym zostaną poniżej
zaprezentowane łącznie.
Odwołujący zarzucili zamawiającemu naruszenie:
1. art. 93 ust. 1 pkt 4 ustawy przez jego zastosowanie, podczas gdy w p
ostępowaniu nie
zachod
zą przesłanki do unieważnienia postępowania;
2. art. 91 ust. 1 w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 13 Pzp w zw. z art. 7 ust. 3 ustawy w zw. z
postanowieniem pkt 3.8 SIWZ przez niedokonanie oceny i wyboru oferty w odpowiednich
rejonach zgodnie z kryteriami i wed
ług procedury określonej przez zamawiającego w SIWZ;
3. ar
t. 7 ust. 1 ustawy w związku z naruszeniami wskazanymi w pkt 1 i 2 - poprzez
prowadzenie postępowania w sposób naruszający zasadę uczciwej konkurencji i
przejrzystości,
Odwołujący wnieśli o uwzględnienie odwołania oraz:
1) nakazanie z
amawiającemu unieważnienia czynności unieważnienia postępowania dla
odpowiednich rejon
ów;
2) nakazanie z
amawiającemu dokonania czynności badania i oceny ofert złożonych w
odpowiednich c
zęściach postępowania (rejonach) oraz dokonania wyboru oferty
najkorzystniejszej zgodni
e z zasadami określonymi w SIWZ;
zasądzenia od zamawiającego na rzecz odwołujących kosztów postępowania
Odwołanie wniesione przez Garden Designers D. i Wspólnicy spółka jawna zawierało
również zarzuty naruszenia art. 89 ust. 1 oraz art. 36 ust. 1 pkt 13 Pzp przez zaniechanie ich
zastosowania oraz żądanie uznania za najkorzystniejszą w odniesieniu do Rejonu III oferty
złożonej przez odwołującego.
W uzasadnieniu o
dwołujący podnieśli, że w SIWZ zamawiający określił w sposób
szczegółowy warunki składania ofert na poszczególne części zamówienia, jak również tryb
postępowania związany z dokonywaniem wyboru oferty najkorzystniejszej w poszczególnych
częściach. Rozdziałowi III SIWZ zamawiający nadał następującą nazwę: „Opis przedmiotu
zamówienia oraz opis części zamówienia i liczba części zamówienia, na którą wykonawca może
złożyć ofertę lub maksymalna liczba części, na które zamówienie może zostać udzielone temu
samemu wykonawcy oraz kryteria
lub zasady, które będą miały zastosowanie do ustalenia, które
części zamówienia zostaną udzielone jednemu wykonawcy."
Wskazali, że zasady, które mają zastosowanie, przy udzielaniu zamówienia, zostały
określone następująco:
Pkt 3.6. SIWZ „Wykonawca może złożyć ofertę maksymalnie na 5 części zamówienia.".
Pkt 3.7. SIWZ „Zamówienie może zostać udzielone temu samemu wykonawcy maksymalnie na 2
części."
Natomiast w pkt 3.8 SIWZ z
amawiający w sposób precyzyjny określił sposób postępowania
przy wyborze ofert naj
korzystniejszej w każdej części zamówienia:
„3.8. W przypadku wyboru oferty jednego wykonawcy w większej niż maksymalna liczba części
Zamawiający zastosuje następujące kryteria, które będą miały zastosowanie do ustalenia, które
części zamówienia zostaną udzielone temu wykonawcy:
W pierwszej kolejności zostanie udzielone zamówienie w częściach, w których oferta jest
jedyną niepodlegająca odrzuceniu.
Jeżeli takich części będzie więcej niż 2, zamawiający wybierze ofertę w tych rejonach:
- gdzie r
óżnica pomiędzy kwotą przeznaczoną na realizację danej części (kwota podana przy
otwieraniu ofert) a ceną oferty jest największa, w przypadku, gdy cena przewidziana w ofercie jest
niższa niż kwota, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie tej części
zamówienia;
gdzie różnica pomiędzy ceną oferty a kwotą przeznaczoną na realizację danej części (kwota
podana przy otwieraniu ofert) jest najmniejsza - w przypadku, gdy cena przewidziana w ofercie jest
wyższa od kwoty, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie tej części
zamówienia.
Jeżeli wykonawca uzyska w sposób, o którym mowa w pkt. 3.8.2, dwie części zamówienia,
nie może mu zostać udzielone zamówienie na inną część albo inne części zamówienia niż te, w
której złożył jedyną niepodlegającą odrzuceniu ofertę.
3.8.4. W dal
szej kolejności będą wybierane oferty dla części w których jest więcej niż jedna oferta.
gdzie różnica pomiędzy kwotą przeznaczoną na realizację danej części (kwota podana przy
otwieraniu ofert) a ceną oferty jest największa - w przypadku, gdy cena przewidziana w ofercie jest
niższa niż kwota, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie tej części
zamówienia;
gdzie różnica pomiędzy ceną oferty a kwotą przeznaczoną na realizację danej części (kwota
podana przy otwieraniu ofert) jest najmniejsza - w przypadku, gdy cena przewidziana w ofercie jest
wyższa od kwoty jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie tej części
zamówienia".
Zdaniem odwo
łujących zamawiający nie zastosował się do przewidzianej w SIWZ
procedury wyboru oferty najkorzystniejszej. Odwołujący złożyli ofertę na 3 części zamówienia.
Odwołujący zwrócili uwagę, że literalne brzmienie SIWZ obliguje zamawiającego do dokonania
wyboru
oferty według procedury określonej w pkt 3.8.4. SIWZ: „Zamawiający wybierze ofertę”
Jednakże, wbrew nałożonym przez samego Zamawiającego obowiązkom, Zamawiający nie
dokonał oceny i wyboru oferty zgodnie z postanowieniem 3.8.4. SIWZ i unieważnił postępowanie w
częściach III i V (Rejon V).
O
dwołujący zarzucili, kwestionowaną czynność zamawiającego cechuje dowolność.
Zamawiający postąpił niezgodnie z procedurą, którą sam narzucił w postępowaniu, odstępując od
wyboru oferty droższej niż kwota przeznaczona na sfinansowanie zamówienia, mimo że
przewidział wybór oferty z ceną przekraczają środki przeznaczone na sfinansowanie zamówienia i
zobowiązał się do wyboru takiej oferty. Wywodzili, że zamawiający na równi z wykonawcami
biorącymi udział w postępowaniu związany jest treścią wymagań określonych w SIWZ i
zobowiązany jest je egzekwować.
Odwołujący wywodzili również, że czynność zamawiającego jest niezgodna również z
określoną w przepisie art. 7 ust. 1 ustawy zasadą przejrzystości, zgodnie z którą wymaga się, by
ustalone przez zamawiającego warunki i wymogi związane z udziałem w postępowaniu o
udzielenie zamówienia nie ulegały zmianie. Zamawiający jest zobowiązany do postępowania
zgodnie z tymi warunkami i wymogami, nie może ich modyfikować, ani też pomijać dopiero na
etapie badania i oceny ofert.
Odwołujący powoływali również, że wynagrodzenie za wykonanie umowy ma charakter
mieszany: ryczałt miesięczny oraz wynagrodzenie kosztorysowe za prace zlecone i interwencyjne,
obliczane w sposób obmiarowy, co oznacza, że rzeczywista wartość umowy może być inna -
znacznie niższa niż cena oferty, co wywodzili z postanowień pkt 12 SIWZ „Opis sposobu obliczania
ceny".
Podnosili również, że sposób sporządzenia postanowień wzoru umowy wskazuje, że zakres
prac do wykonania w danym miesiącu rozliczeniowym będzie planowany wspólnie przez
z
amawiającego i wykonawcę oraz będzie podlegał wykonaniu dopiero po zatwierdzeniu przez
z
amawiającego. Wskazywali również postanowienia umowy dotyczące wynagrodzenia:
Strony ustalają, że obowiązującą je formą wynagrodzenia będzie wynagrodzenie mieszane:
ryczałtowe i kosztorysowe zgodnie z załącznikiem nr 3, obejmujące rozliczenie wykonanych prac.
Maksymalna wartość wynagrodzenia w okresie obowiązywania umowy nie może przekroczyć
kwoty:
brutto zł (słownie:), w tym:
a. nett
o zł (słownie:) oraz podatek VAT (8%) w wysokości zł (słownie:),
b. netto.
, zł (słownie:) oraz podatek VAT(23%) w wysokości zł (słownie: ).
Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy w poszczególnych latach kalendarzowych jej
obowiązywania nie może przekroczyć środków budżetowych przewidzianych w budżecie miasta
na te lata.
Rozliczenie wykonanych prac realizowane będzie w okresach miesięcznych i będzie podstawą
do wystawienia faktury przez Wykonawcę uwzględniającej:
a.
prace wykonane w ramach miesięcznych ryczałtów, (ryczałt za niepełny miesiąc obowiązywania
umowy obliczany będzie jako iloczyn liczby dni w miesiącu, przez który umowa obowiązuje i jednej
trzydziestej wartości ryczałtu, określonej w załączniku nr 3 do umowy),
b.
prace zlecone objęte wynagrodzeniem kosztorysowym.
Prace będą rozliczane w oparciu o: kosztorys powykonawczy, sporządzony na podstawie
harmonogramu rzeczowo-
finansowego. protokołów kontroli i odbiorów prac, przy zastosowaniu
cen jednostkowych zawartych w załączniku nr 3 do umowy.
Na wzmocnienie argumentacji odwołujący powoływali orzecznictwo Krajowej Izby
Odwoławczej oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Nie zgłoszono przystąpień do postępowania odwoławczego.
Izba ustaliła, że odwołanie nie podlega odrzuceniu i przeprowadziła rozprawę, podczas której
strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.
Izba ustaliła, co następuje:
Okoliczności faktyczne sporu tj. fakt unieważnienia postępowania oraz brzmienie postanowień
SIWZ zostały prawidłowo przywołane przez odwołujących się wykonawców. Ich ponowne przytaczanie
jest zbędne.
Relewantne dla rozstrzygnięcia sporu postanowienia SIWZ wymagają uzupełnienia.
W postanowieniach pkt 13 zamawiający zawarł pis kryteriów, którymi będzie się kierował przy
wyborze oferty. wraz z podaniem wag tych
kryteriów i sposobu oceny ofert:
13.1. Cena-60%
(…)
13.2. Kwalifikacje kierownika prac - 25 %
(…)
13.3 Doświadczenie zawodowe kierownika prac - 15 % (…)
Łączna ilość punktów otrzymanych przez wykonawcę będzie sumą punktów przyznanych
w poszczególnych kryteriach.
Zamawiający w każdej części zamówienia wybierze ofertę, która uzyska największa
liczbę punktów z zastrzeżeniem pkt.3.8.
Izba zważyła, co następuje:
Odwołujący są uprawnieni do wniesienia odwołania zgodnie z art. 179 ust. 1 Pzp.
Zarzucane zamawiającemu naruszenia przepisów powodują, że odwołujący mogą ponieść szkodę
w postaci utraty możliwości uznania ich oferty za najkorzystniejszą w rejonie III albo V oraz
zawarcia umowy z zamawiającym.
Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 192 ust. 7 Pzp
Izba rozpoznała odwołania w granicach podniesionych w nim
zarzutów z pominięciem stanowisk stron prezentowanych na rozprawie, które odwoływały się do
okoliczności faktycznych i prawnych nie wyrażonych w odwołaniu.
Izba zgodziła się z twierdzeniem zamawiającego, że postanowienia pkt 3.8 w tym pkt 3.8.4
SIWZ nie stanowią uzasadnienia dla zarzutu naruszenia przez zamawiającego art. 93 ust. 1 pkt 4
Pzp.
Z literalnego brzmienia tych postanowień jasno wynika, że nie stanowią one podstawy do
udzielenia w każdym przypadku zamówienia wykonawcy, którego cena oferty jest wyższa niż
kwota przeznaczona przez zamawiającego na sfinansowanie zamówienia. Zawierają natomiast
dyrektywy postępowania zamawiającego w przypadku, gdy wykonawca złoży trzy oferty, które
zamawiający uznał za najkorzystniejsze. Celem tych regulacji jest umożliwienie zamawiającemu
realizacji ograniczenia zawartego w pkt SIWZ, zgodnie z którym zamawiający może wybrać oferty
danego wykonawcy jedynie w dwóch częściach postępowania.
Postanowienia te stanowią realizację możliwości przyznanej zamawiającemu przez przepis
art. 36aa Pzp. Zamawiający ograniczył liczbę części, w ramach których wykonawca może uzyskać
zamówienia. Do realizacji tego uprawnienia niezbędne jest jednak dokonanie czynności wyboru
najkorzystniejszej oferty na pods
tawie kryteriów wskazanych w pkt 13 SIWZ, zgodnie z
wymaganiami art. 91 ust. 1 Pzp. Do czynności wyboru najkorzystniejszej oferty w częściach III i V
nie doszło, gdyż zamawiający unieważnił postępowanie bez dokonywania badania i oceny ofert.
Nie zaistniały zatem podstawy do zastosowania procedury selekcji ofert opisanej w pkt 3.8. SIWZ.
W konsekwencji nie można stawiać zamawiającemu zarzutu, że nie zastosował się do
sformułowanych przez siebie postanowień SIWZ.
N
ależy też uwzględnić, że postanowienia SIWZ nie mogą zmieniać przepisów ustawy, które
mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Do grupy takich przepisów należy zamknięty katalog
podstaw unieważnienia postępowania ustalony w art. 93 ust. 1 Pzp. Ponieważ przepis ten ma
charakter iuris cogentis zamaw
iający nie może modyfikować, ani ograniczać przesłanek
unieważnienia postępowania. Gdyby zamawiający tego dokonał, czynność taka byłaby nieważna z
Art. 93 ust. 1
pkt 4 Pzp stanowi, że zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenia
zamówienia, jeżeli cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę,
którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, chyba że zamawiający
może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty. Brzmienie tego przepisu ustalone
nowelizacją ustawy z 2009 r. zwolniło zamawiającego z obowiązku dokonywania wyboru
najkorzystniejszej oferty przed czynnością unieważnienia postępowania. Zamawiający jest
uprawniony zatem do unieważnienia postępowania, jeżeli stwierdzi, że oferta z najniższą ceną
przekracza jego możliwości finansowe i nie ma możliwości zwiększenia tej kwoty.
Izba podziela ugruntowany w orzecznictwie pogląd, że określenie przez zamawiającego
kwoty, jaką zamierza on przeznaczyć na realizację zamówienia jest jego wyłącznym
uprawnieniem, którego nie ograniczają przepisy art. 86 ust. 3 oraz art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp.
Przepisy te ustanawiają proceduralne ograniczenie arbitralności zamawiającego w określeniu
kwoty, którą zamierza wydać na sfinansowanie zamówienia na etapie oceny ofert i unieważnienia
postępowania w odniesieniu do tej kwoty. Zamawiający jest związany kwotą, którą zgodnie z art.
86 ust. 3 Pzp podał przed otwarciem ofert w tym znaczeniu, że nie może w celu uzasadnienia
unieważnienia postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp wskazać innej, niższej kwoty,
którą zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia i tym samym zobowiązany jest udzielić
zamówienia wykonawcy, który wskazał w ofercie cenę mieszczącą się w kwocie pierwotnie
podanej. Może natomiast dowolnie, co najwyższej ograniczany przez odrębne przepisy dotyczące
jego działalności, podnosić wskazaną przez siebie kwotę i nie unieważniać w takiej sytuacji
postępowania. Zastrzeżenie, że „zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej
oferty
”, należy interpretować jako uprawnienie zamawiającego do jego decyzji w przedmiocie
zwiększenia środków, które chce wydać na sfinansowanie zamówienia, nie zaś jako obligatoryjną
czynność zamawiającego. W ocenie składu orzekającego przepisy ustawy nie umożliwiają
wykonawcy badania
możliwości finansowych zamawiającego, czy też podejmowania próby
nakazania z
amawiającemu wydana na dane zamówienie kwoty wyższej niż pierwotnie
zaplanowana (vide
przykładowo wyroki Izby z 11 sierpnia 2011 r. w sprawie KIO 1645/11, z 14
marca 2014 r. w sprawie KIO 392/14, 14 lipca 2015 r. w sprawie KIO 1408/15).
Za stanowiskiem odwołujących nie przemawiają również ani obmiarowy w znaczącej części
charakter wynagrodzenia wykonawc
y, ani powołana postanowienia § 8 wzoru umowy.
Co do charakteru wynagrodzenia dostrzec należy, że cena stanowi essentialia negotii umowy w
sprawie zamówienia publicznego, zaś art. 140 Pzp stanowi, że zakres świadczenia wykonawcy
wynikający z umowy jest tożsamy z jego zobowiązaniem zawartym w ofercie. Przepis ten ma
charakter bezwzględnie obowiązujący i nie doznaje ograniczeń, ani modyfikacji w zależności od
sposobu wynagradzania wykonawcy umowy w sprawie zamówienia publicznego. Jako zasadę
przyjąć zatem należy, że wykonawca wykonuje całość zobowiązań przyjętych na siebie w ofercie,
przedmiotowego art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp oraz stwarzałoby możliwość arbitralnych działań
z
amawiającego, przez co jego działanie byłoby całkowicie nietransparentne.
Postanowienia § 8 wzoru umowy w ocenie składu orzekającego zabezpieczają
zamawiającego przed przekroczeniem swego budżetu w poszczególnych latach obowiązywania
umowy oraz zapobiega
ją wydatkowaniu na sfinansowanie zamówienia kwoty większej niż
przeznaczona w sytuacji, gdyby okazało się, że zakres prac wykonawcy okazał się większy, niż
przewidywano.
W konsekwencji Izba uznała, że zamawiający nie dopuścił się naruszeń przepisów
wskaza
nych przez odwołujących. Jego postępowanie miało oparcie w przepisach ustawy oraz
postanowieniach SIWZ, zatem brak jest podstaw do uznania je za nieprzejrzyste.
Podzielono również pogląd zamawiającego, że odwołujący stawiając zarzut naruszenia
przez zama
wiającego art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp nie odnieśli się do wszystkich przesłanek zawartych
w tym przepisie,
co również skutkuje oddaleniem odwołania.
W tym stanie rzeczy Izba na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 Pzp orzekła, jak w pkt 1 sentencji.
O kosztach Izb
a orzekła na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp, uwzględniając koszty
wynagrodzenia pełnomocnika odwołującego w kwocie 3.600 zł w każdym postępowaniu
odwoławczym, zgodnie z § 3 pkt 2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca
2010 r. w sp
rawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2018 r. poz. 1986).
Przewodniczący: