Sygn. akt KIO 2019/20
WYROK
z dnia
18 września 2020 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Magdalena Grabarczyk
Protokolant:
Aldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1
6 września 2020 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 19 sierpnia 2020 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia A. S. prowadzącą
działalność gospodarczą pod nazwą Usługowe Prowadzenie Ewidencji Do Celów
Podatkowych A. S. w Torzymie, R. P.
prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą
Biuro Usług Geodezyjnych R. P. w Kożuchowie, Biuro Usług Geodezyjnych S.C. R. P. i K. S.
w Kożuchowie w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Generalną Dyrekcję
Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie działającą przez Generalną Dyrekcję Dróg
Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze
orzeka:
1. oddala
odwołanie;
2. kosztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia A. S. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Usługowe Prowadzenie
Ewidencji Do Celów Podatkowych A. S. w Torzymie, R. P. prowadzącego działalność
gospodarczą pod nazwą Biuro Usług Geodezyjnych R. P. w Kożuchowie, Biuro Usług
Geodezyjnych S.C. R. P. i K. S.
w Kożuchowie i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7.500 zł 00 gr (słownie:
siedem
tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia A. S. prowadzącą działalność gospodarczą pod
nazwą Usługowe Prowadzenie Ewidencji Do Celów Podatkowych A. S. w Torzymie, R. P.
prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Biuro Usług Geodezyjnych R. P. w
Kożuchowie, Biuro Usług Geodezyjnych S.C. R. P. i K. S. w Kożuchowie tytułem wpisu od
odwołania;
2.2. zasądza od wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia A. S.
prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Usługowe Prowadzenie Ewidencji Do
Celów Podatkowych A. S. w Torzymie, R. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod
nazwą Biuro Usług Geodezyjnych R. P. w Kożuchowie, Biuro Usług Geodezyjnych S.C. R. P.
i K. S.
w Kożuchowie na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie
działającej przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze
kwotę 3.600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiące
uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Sygn. akt KIO 2019/20
Uzasadnienie
Zamawiający – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie
działając przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze –
prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004
roku -
Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.), dalej jako: „ustawa”
lub „Pzp”, postępowanie o udzielenie zamówienia, którego przedmiotem jest regulacja stanów
prawnych nieruchomości zarządzanych przez GDDKiA Zielona Góra. Ogłoszenie o
zamówieniu opublikowane zostało w Biuletynie Zamówień Publicznych 4 maja 2020 r. pod
pozycją 535482. Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwota wskazana w przepisach wydanych
na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.
Zamawiający wykluczył z postępowania wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: A. S. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Usługowe
Prowadzenie Ewidencji do Celów Podatkowych A. S. w Torzymie, R. P. prowadzącego
działalność gospodarczą pod nazwą Biuro Usług Geodezyjnych R. P. w Kożuchowie, Biuro
Usług Geodezyjnych S.C. R. P. i K. S. w Kożuchowie, dalej jako „Konsorcjum” albo
„odwołujący”, którzy wnieśli odwołanie wobec tej czynności. Zachowany został termin
ustawowy i obowiązek przekazania zamawiającemu kopii odwołania.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu:
„1) niewłaściwe rozstrzygnięcie poprzez nie uwzględnienie zapisów pkt 9.7.1) a)
SIWZ w odniesieniu do złożenia oświadczenia przez Wykonawcę - Partner konsorcjum
numer 1 -
Biuro Usług Geodezyjnych R. P. o należytym wykonaniu usług zamiast referencji
wystawionych przez podmiot, na rzecz którego zostały wykonane prace okresowe lub ciągłe.
Zamawiający w ogłoszonym SIWZ dopuścił możliwość składanie oświadczeń. Zamawiający
nie uwzględnił stanu epidemii jaki został wprowadzony ustawami;
2) niewłaściwe rozstrzygnięcie poprzez nie uwzględnienie zapisów pkt 9.7.1) a) SIWZ
w odniesieniu do złożenia oświadczenia przez Wykonawcę - zasoby podmiotu
współpracującego Biuro Obrotu i Wyceny Nieruchomości FILAR o należytym wykonaniu
usług zamiast referencji wystawionych przez podmiot, na rzecz którego zostały wykonane
prace okresowe lub ciągłe. Zamawiający w ogłoszonym SIWZ dopuścił możliwość składanie
oświadczeń. Zamawiający nie uwzględnił stanu epidemii jaki został wprowadzony ustawami;
3) w ciągu okresu rozstrzygania przetargu Zamawiający nie zwrócił się zgodnie z
punktem 9.9 SIWZ do właściwych organów (w przypadku partnera nr 1 konsorcjum Biuro
Usług GEODEZYJNYCH R. P. do Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, Krajowego Ośrodka
Wsparcia Rolnictwa OT Gorzów Wlkp. oraz D. W. (ATC Development sp. z o.o. Wrocław) o
potwierdzenie lub rozwianie wątpliwości, co do treści dokumentów lub ich wiarygodności tj.
złożonych przez Wykonawcę oświadczeń;
4) w ciągu okresu rozstrzygania przetargu Zamawiający nie zwrócił się zgodnie z
punktem 9.9 SIWZ do właściwych organów (w przypadku usług dotyczących wyceny do
Starosty Sulęcińskiego o potwierdzenie lub rozwianie wątpliwości co do treści dokumentów
lub ich wiarygodności tj. złożonych oświadczeń.
Odwołujący wniósł o nie wykluczanie Konsorcjum z postępowania, uwzględnienie
odwołania i dokonania wyboru oferty Konsorcjum firm jako najkorzystniejszej oraz o
zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.
W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że złożona niego oferta jest najkorzystniejszą
ofertą na wykonanie prac w ramach tego postępowania. Wywiódł, że zamawiający nie
uwzględnił szczególnej sytuacji, jaka panowała w kraju, która została wprowadzona
ustawami:
a)
z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach
związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19,
innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz
nie
których innych ustaw;
b)
z dnia 3 kwietnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację
programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 w 2020 r. zakresie
działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2;
c) z
14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w
związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.
Odwołujący podniósł, że obowiązywanie na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu
epidemii, a wcześniej stanu zagrożenia epidemicznego z powodu rozprzestrzeniania się
choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2 („COVID-19") powoduje, że z mocy
prawa bieg terminów w postępowaniu administracyjnym nie rozpoczyna się, zaś bieg
terminów rozpoczętych ulega zawieszeniu. Przez terminy w postępowaniu administracyjnym
należy rozumieć terminy procesowe, a także terminy prawa materialnego. Dopiero w
przypadku odwołania stanu epidemii lub ewentualnie wprowadzonego w jego miejsce stanu
zagrożenia epidemicznego, terminy, które nie uległy rozpoczęciu rozpoczynają swój bieg,
natomiast terminy, które uległy zawieszeniu, biegną dalej. Rozpoczęcie biegu terminów, jak i
kontynuowanie terminów zawieszonych następuje z mocy prawa.
Zauważył, że sam zamawiający dostrzegł skalę istniejącego zagrożenia
epi
demicznego poprzez fakt, że otwarcie ofert odbyło się bez udziału uczestników
postępowania przetargowego, o czym pełnomocnik został poinformowany w biurze
podawczym w momencie składania przetargowej. Zagrożenie epidemiczne okazało się na
tyle duże, że zamawiający potrzebował ponad 12 tygodni zamiast 4 na ogłoszenie wyboru
oferty.
Sytuacja stanu zagrożenia epidemicznego w okresie od zamieszczenia ogłoszenia o
przetargu 4 maja 2020 r. do 19 maja 2020 r., w którym upływał termin składania ofert,
spowodowała utrudniony dostęp do organów administracji oraz innych instytucji,
uniemożliwiając wykonawcy w terminie dwóch tygodni zgromadzenie zaświadczeń, dlatego
zostały złożone oświadczenia. Odwołujący wskazał, że poczynił starania mające na celu
pozyskanie referenc
ji składając w 5 maja 2020 r. stosowne wnioski do Sądu Okręgowego w
Zielonej Górze, Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa OT Gorzów Wlkp., D. W. (ATC
Development sp. z o.o. we Wrocławiu) oraz do starosty Sulęcińskiego. W tym czasie brak
było możliwości uzyskania potwierdzenia złożenia wniosku w sekretariacie, ponieważ wnioski
zostały wrzucone do skrzynek lub pudełek wystawianych przez te instytucje, a następnie
przechodziły kilkudniową kwarantannę. Organy administracji, sądy we wskazanym okresie
nie potwierdzały wpływu składanych podań i wniosków. Sytuacja tak przyczyniała się do
zaginięć składanych wniosków, co też miało miejsce w tym przypadku.
Zdaniem odwołującego ze względu na to, że zamawiający w pkt 9.7.1) a) SIWZ
dopuścił składanie z uzasadnionej przyczyny oświadczeń jako formy równorzędnej do
referencji, zwłaszcza w przypadku usług ciągłych, odwołujący złożył oświadczenia. Opisana
sytuacja zasługuje na uznanie za szczególnie uzasadnioną z przyczyn obiektywnych.
Nie zgłoszono przystąpienia do postępowania odwoławczego.
Zamawiający w pisemnej odpowiedzi na odwołanie z 15 września 2020 r. wniósł o
oddalenie odwołania. Podniósł, że odwołujący nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 179
ust. 1 Pzp, gdyż w dniu wniesienia odwołania nie był związany złożoną przez siebie ofertą.
Powołał zarządzenie Nr 25/2020 Prezesa Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z 21 maja
2020 r. oraz ogłoszenie nr 3/2020 Starosty Sulęcińskiego z 22 maja 2020 r. na okoliczność
możliwości uzyskania przez odwołującego niezbędnych dokumentów i obiegu dokumentów
w warunkach epidemii.
Odwołujący w pisemnej replice na odpowiedź na odwołanie podtrzymał żądania
odwołania. Wskazał, że odwołanie wniósł w terminie ustawowym. Podniósł, że droga
postępowania administracyjnego została wprowadzona przez Starostę Sulęcińskiego od 25
maja 2020 r. -
po 6 dniach od daty otwarcia ofert, zaś zmiana organizacji pracy Sądu
Rejonowego w Zielonej Górze obowiązywała od 21 maja 2020 r. - po 3 dniach od daty
otwarcia ofert. Potwierdził, że termin związania ofertą minął, po ustawowym terminie 30 dni i
dobrowolnych dwóch kolejnych okresach 30 dniowych. Zauważył, że w tym czasie ze
względu na panujące zagrożenie epidemiologiczne nie odbyły się wybory Prezydenta RP.
Izba ustaliła, że odwołanie nie podlega odrzuceniu i przeprowadziła rozprawę, podczas
której zamawiający podtrzymał dotychczasowe stanowisko. Nie stawił się odwołujący prawidłowo
powiadomiony o terminie posiedzenia.
Izba ustaliła, co następuje:
Zgodnie z pkt 7.2.3) lit. a) Specyfikacji Istotnych Wa
runków Zamówienia, dalej jako
„SIWZ”, o udzielenie zamówienia mogli ubiegać się wykonawcy spełniający warunek posiadania
doświadczenia w należytym wykonaniu w okresie ostatnich 3 lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie:
dwóch usług, których przedmiotem były prace geodezyjne o wartości co najmniej 50.000 zł
brutto;
jednej usługi, której przedmiotem była wycena nieruchomości o wartości co najmniej 10.000 zł.
Zamawiający ustalił, że jeżeli kilku wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie
będzie wykonywało część zamówienia, do której zamawiający opisał warunek, każdy z nich musi
wykazać, że posiada wymaganą wiedzę i doświadczenie w zakresie części zamówienia
przewidzianego do wykonania przez niego.
W związku z tym opisany warunek zostanie uznany za wykazany, gdy:
spełniony będzie w całości przez jednego z wykonawców, który będzie realizował niniejsze
zamówienie;
spełniony będzie przez dwóch wykonawców, z których każdy będzie realizował dany element
zamówienia, przy czym każdy z elementów musi być spełniony w całości przez tego wykonawcę,
który będzie ten element realizował.
Zamawiający w pkt 9.6. SIWZ przewidział, że najpierw dokona oceny ofert, a następnie
zbada, czy wykonawc
a, którego oferta została oceniona jako najkorzystniejsza, nie podlega
wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu. Jest to tzw. procedura odwrócona, o
której mowa w art. 24aa Pzp.
Zgodnie z pkt 9.7.1) lit. a) SIWZ wykonawca w celu potwierdzeni
a spełniania warunków
udziału w postępowaniu, zobowiązany był do złożenia na wezwanie zamawiającego: wykazu
usług wykonanych, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych również wykonywanych,
w okresie ostatnich 3 lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia
działalności jest krótszy - w tym okresie, wraz z podaniem ich wartości, przedmiotu, dat
wykonania i podmiotów, na rzecz których usługi zostały wykonane, oraz załączeniem dowodów
określających, czy te usługi zostały wykonane lub są wykonywane należycie, przy czym
dowodami, o których mowa, są referencje bądź inne dokumenty wystawione przez podmiot, na
rzecz którego usługi były wykonywane, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych są
wykonywane, a jeżeli z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze wykonawca nie jest
w stanie uzyskać tych dokumentów - oświadczenie wykonawcy, w przypadku świadczeń
okresowych lub ciągłych nadal wykonywanych referencje bądź inne dokumenty potwierdzające
ich należyte wykonywanie powinny być wydane nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem
terminu składania ofert.
19 maja 2020 r. zamawiający otworzył oferty. W postępowaniu złożono trzy oferty:
1. Konsorcjum G4 GEODEZJA Sp. z o.o. w Krakowie, G4 GEODEZJA M. J. w Krakowie z
ceną 852.144 zł;
„GIK" Przedsiębiorstwo Geodezyjne i Kartograficzne P. D. w Starym Mieście z ceną
588.247 zł 50 gr ;
Odwołujący z ceną 572.442 zł
Cena miała 60% udział w ocenie ofert, okres gwarancji jakości i rękojmi 40%.
Wszyscy wykonawcy jako okre
s gwarancji jakości i rękojmi wskazali 48 miesięcy.
Zamawiający jako najkorzystniejszą ocenił ofertę odwołującego i pismem z 30 czerwca
2020 r. wezwał go w trybie art. 26 ust. 2 Pzp do złożenia oświadczeń i dokumentów
potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu.
W odpowiedzi odwołujący złożył wykaz wykonanych usług. W celu wykazania warunku
dotyczącego doświadczenia w zakresie usługi, której przedmiotem była wycena nieruchomości,
odwołujący powołał się na zasoby podmiotu trzeciego – J. R. prowadzącej działalność
gospodarczą pod nazwą Biuro Obrotu i Wyceny Nieruchomości FILAR J. R., jednak nie
przedstawił dowodów potwierdzających należyte wykonanie umowy. W wykazie zostały
wskazane prace geodezyjne wykonane przez R. P.
prowadzącego działalność gospodarczą
pod nazwą Biuro Usług Geodezyjnych R. P. również bez dowodów potwierdzających należyte
wykonanie usług. R. P. złożył własne oświadczenia o należytym wykonaniu umów, co odwołujący
uzasadniał sytuacją związaną z pandemią COVID-19, która uniemożliwiła mu pozyskanie
niezbędnych dowodów mających potwierdzić należyte wykonanie usług. W wykazie została
wskazana również usługa wykonana przez R. P. na rzecz zamawiającego, potwierdzona
protokołem odbioru końcowego, oraz dwie usługi wykonane przez A. S. prowadzącą
działalność gospodarczą pod nazwą Usługowe Prowadzenie Ewidencji Do Celów
Podatkowych A. S. w Torzymie na rzecz R. P. .
Pis
mem z 9 lipca 2020 r. zamawiający działając w trybie art. 26 ust. 3 Pzp wezwał
odwołującego do uzupełnienia dokumentów potwierdzających należyte wykonanie usług.
Zamawiający wskazał w uzasadnieniu wezwania, że złożenie przez wykonawcę
oświadczenia własnego dopuszczalne jest jedynie w sytuacjach szczególnych odpowiednio
uzasadnionych niemożliwością uzyskania poświadczenia od odbiorcy usług.
W odpowiedzi odwołujący złożył dwie referencje wystawione przez R. P. A. S.
prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Usługowe Prowadzenie Ewidencji Do
Celów Podatkowych A. S. w Torzymie oraz wskazał, że „w tym okresie zachodził brak
możliwości przepływu informacji w organach administracji oraz utrudniony ich obieg
spowodowany odbywaniem kwarantanny epidemiologicznej".
Pismem z 14 sierpnia 2020 r. zamawiający wykluczył odwołującego z udziału w
postępowaniu na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 12 Pzp uzasadniając to brakiem złożenia
dokumen
tów potwierdzających należyte wykonanie usług wskazanych celem wykazania
warunku w zakresie doświadczenia.
W tym stanie rzeczy odwołujący wniósł odwołanie o treści przywołanej we wstępnej
części uzasadnienia.
Pismem z 21 sierpnia 2020 r. Prezes Izby wezw
ał odwołującego do uzupełnienia braków
formalnych odwołania: dowodu uiszczenia wpisu w terminie przewidzianym na wniesienie
odwołania, pełnomocnictwa, dokumentów potwierdzających umocowanie osoby podpisującej
odwołanie do reprezentowania odwołującego, dowodu przesłania kopii odwołania
zamawiającemu, pisma zawierającego uzupełnienie braków formalnych odwołania poprzez
wskazanie czynności, którym zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy, wskazanie
zaniechania, któremu zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy, przedstawienie
zarzutów, określenie żądania, co do rozstrzygnięcia odwołania, wskazanie okoliczności
faktycznych, uzasadniających wniesienie odwołania, wskazanie okoliczności prawnych,
uzasadniających wniesienie odwołania, wskazanie dowodów na poparcie przytoczonych
okoliczności. Prezes Izby pouczył w wezwaniu, że w przypadku nieusunięcia braków
formalnych odwołania lub niedołączenia dowodu uiszczenia wpisu w terminie 3 dni od
doręczenia wezwania, odwołanie zostanie zwrócone. Odwołanie zwrócone nie wywołuje
żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem odwołania do Prezesa Izby.
W odpowiedzi odwołujący uzupełnił pełnomocnictwo.
Prezes Izby nie dokonał zwrotu odwołania, lecz wyznaczył skład orzekający i
skierował je na posiedzenie niejawne.
Przeds
tawione ustalenia zostały dokonane na podstawie dokumentów znajdujących
się w aktach sprawy.
Izba zważyła, co następuje:
W pierwszej kolejności Izba poddała ocenie odpowiedź odwołującego na wezwanie
Prezesa Izby do uzupełnienie braków formalnych odwołania. Odwołujący uzupełnił
pełnomocnictwo przez złożenie umowy konsorcjum zawartej przed dniem składania ofert –
15 maja 2020 r. § 1 ust. 2 umowy ustanawia Pana B. S., który podpisał odwołanie, do
działania w charakterze pełnomocnika lidera Konsorcjum. Wpis był załączony do odwołania.
Odwołujący nie odniósł się do pozostałych elementów wezwania, w którym Prezes Izby
powielił regulacje art. 180 ust. 3 Pzp.
Izba uznała, że odwołanie nie podlega zwrotowi.
Zgodnie z art. 187 ust. 7 Pzp kompetencje Prezesa
Izby w związku ze stwierdzeniem
braków formalnych przysługują składowi orzekającemu. W ocenie Izby przepis ten nie tylko
upoważnia skład orzekający do wezwania wykonawcy do uzupełnienia braków formalnych,
do uzupełnienia których nie wezwał Prezes Izby, ale przede wszystkim stanowi podstawę do
oceny przez skład orzekający, czy odwołanie zostało dotknięte brakami i istnieje podstawa
do wezwania lub uzupełnienia braków odwołania.
W okolicznościach sprawy z lektury uzasadnienia odwołania jasno wynika, że
odwo
łujący nie zgadza się z czynnością wykluczenia go z postępowania oraz, że powodem
czynności wykluczenia było złożenie własnych oświadczeń odwołującego zamiast
dokumentów potwierdzających należyte wykonanie usług wystawionych przez podmioty, na
rzecz których usługi te były wykonane. Podane przez odwołującego okoliczności faktyczne i
prawne uzasadniające wniesienie odwołania dostatecznie identyfikują zarzuty i pozwalają na
rozpoznanie odwołania. Podstawą do wezwania do uzupełnienia braków odwołania zgodnie
z art. 187 ust. 3 in fine
Pzp jest brak możliwości nadania odwołaniu prawidłowego biegu i
rozpoznania go przez Izbę, zatem w sytuacji, gdy wiadomo jaką czynności i z jakiego
powodu kontestuje wykonawca, odwołanie może być rozpoznane. W tej sytuacji odwołanie
nie podlega zwrotowi pomimo braku odpowiedzi wykonawcy na wezwanie do uzupełnienia
braków odwołania.
Izba nie podzieliła poglądu zamawiającego i uznała, że odwołujący jest uprawniony
do wniesienia odwołania zgodnie z art. 179 ust. 1 Pzp. Ustanie stanu związania
odwołującego złożoną ofertą budziło daleko idące rozbieżności w orzecznictwie. Trybunał
Sprawiedliwości UE w sprawie C-35/17 Saferoad Grawil i Saferoad Kabex sprzeciwił się
nakładaniu na wykonawców sankcji, która wyraźnie nie wynika z dokumentacji przetargowej,
a jej źródłem jest wyłącznie wykładnia niejasnego przepisu prawa krajowego. Uznając to
stanowisko wyrażone w odniesieniu do instytucji terminu związania ofertą i konsekwencji
upływu tego terminu, Izba uznała, że odwołujący ma interes w uzyskaniu danego
zamówienia, a skoro złożył ofertę, która może być uznana za najkorzystniejszą, może
również ponieść szkodę w postaci utraty możliwości uzyskania zamówienia.
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Pkt 9.7.1) lit. a) SIWZ
powiela § 2 ust. 4 pkt 2) rozporządzenia Ministra Rozwoju w
sprawie rodzajów dokumentów, jakich zamawiający może żądać od wykonawcy w
postępowaniu o udzielenie zamówienia (Dz.U. z 2020 r. poz. 1282), dalej jako
„rozporządzenie w sprawie dokumentów”. Przepis ten stanowi, że w celu potwierdzenia
spełniania przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji
dotyczących zdolności technicznej lub zawodowej zamawiający może żądać następujących
dokumentów: wykazu dostaw lub usług wykonanych, a w przypadku świadczeń okresowych
lub ciągłych również wykonywanych, w okresie ostatnich 3 lat przed upływem terminu
składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres
prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie, wraz z podaniem ich wartości,
przedmiotu, dat wykonania i podmiotów, na rzecz których dostawy lub usługi zostały
wykonane, oraz załączeniem dowodów określających czy te dostawy lub usługi zostały
wykonane lub są wykonywane należycie, przy czym dowodami, o których mowa, są
re
ferencje bądź inne dokumenty wystawione przez podmiot, na rzecz którego dostawy lub
usługi były wykonywane, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych są
wykonywane, a jeżeli z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze wykonawca nie
jest w stan
ie uzyskać tych dokumentów - oświadczenie wykonawcy; w przypadku świadczeń
okresowych lub ciągłych nadal wykonywanych referencje bądź inne dokumenty
potwierdzające ich należyte wykonywanie powinny być wydane nie wcześniej niż 3 miesiące
przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w
postępowaniu.
Skomplikowana redakcja przepisu nastręcza trudności w jego prawidłowym
odczytaniu zwłaszcza dla osób i podmiotów, które nie są stałymi uczestnikami rynku
zamówień publicznych. Dla rozstrzygnięcia zarzutów odwołania znaczenie mają wymagania
dotyczące dowodów potwierdzających należyte wykonanie usług. W tym zakresie § 2 ust. 4
pkt 2) rozporządzenia w sprawie dokumentów stanowi, że po pierwsze: dowody te mają
określać, czy dostawy lub usługi zostały wykonane lub są wykonywane należycie. Po drugie:
dowodami potwierdzającymi należyte wykonanie dostaw lub usług mogą być referencje bądź
inne dokumenty wystawione przez podmiot, na rzecz którego dostawy lub usługi były
wykonywane, a w przypad
ku świadczeń okresowych lub ciągłych są wykonywane. Po
trzecie, oświadczenie wykonawcy może stanowić dowód potwierdzający należyte wykonanie
lub wykonywanie usług, jeżeli z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze
wykonawca nie jest w stanie uzyska
ć tych dokumentów.
Omówione elementy przepisu wskazują błędne poglądy zaprezentowane przez
odwołującego w uzasadnieniu odwołania. Przede wszystkim własne oświadczenie
wykonawcy nie jest dopuszczone w szczególności w przypadku świadczeń o charakterze
ciągłym. Ustawodawca bowiem w odniesieniu do nich pozwala na powołanie się na usługi,
które jeszcze są wykonywane przez wykonawcę, czyli pozwala na powołanie się na
doświadczenie wynikające z umów będących w trakcie realizacji, jeszcze nie zakończonych.
Dla porz
ądku jedynie należy w tym miejscu zauważyć, że usługi geodezyjne i kartograficzne
nie przewidują świadczenia wykonawcy o charakterze ciągłym. Świadczenie wykonawcy
polega bowiem co do zasady na osiągnięciu konkretnego rezultatu, a rozmiarów tego
świadczenia nie określa czas (por. wyrok z 26 czerwca 2020 r. KIO 866/20). Na gruncie
przepisów prawa cywilnego umowy na usługi geodezyjne i kartograficzne mogą być zbliżone
w swoim charakterze prawnym do umowy o dzieło (art. 627-646 k.c.) albo zawierać elementy
umo
wy o świadczenie usług, o których mowa w art. 750 k.c. i umów o dzieło. Natomiast na
gruncie przepisów ustawy umowy na usługi geodezyjne i kartograficzne zgodnie z definicją
zawartą w art. 2 pkt 10 Pzp są usługami.
§ 2 ust. 4 pkt 2) rozporządzenia w sprawie dokumentów nie ogranicza katalogu
dowodów, które mogą zostać złożone przez wykonawcę. Przepis wskazuje referencje jako
dokument podstawowy, jednak na równych zasadach traktuje każdy inny dokument, z
którego będzie wynikać należyte wykonanie usług. Ten element przepisu odwołujący
odczytał prawidłowo na etapie postępowania, gdyż wezwany w trybie art. 26 ust. 3 Pzp złożył
zamawiającemu protokół odbioru końcowego potwierdzający prawidłowe wykonanie umowy.
Natomiast nie zasługuje na uwzględnienie wynikająca z uzasadnienia odwołania teza, że do
wydawania referencji potwierdzających należyte wykonanie usług znajdują zastosowanie
przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z
2020 r. poz. 256 ze zm.). Udzielanie zamówień publicznych regulują przepisy ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień publicznych oraz wydanych na jej podstawie aktów
wykonawczych m.in. rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów. Zgodnie z art. 14 Pzp
do czynności podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o
udzielenie zamówienia stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks
cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.), jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
Kodeks postępowania administracyjnego nie ma zatem zastosowania w procedurze
udzielania zamówień publicznych, w tym również w odniesieniu do uzyskania referencji lub
innych dokumentów potwierdzających należyte wykonanie usług.
Dla rozstrzygnięcia odwołania najbardziej istotna jest przesłanka zaistnienia
uzasadnionych przyczyn o obiektywnym charakterze, która pozwala wykonawcy na
zastąpienie referencji oświadczeniem własnym. Obiektywny charakter przyczyn, dla których
wykonawca nie może uzyskać dokumentu potwierdzającego należyte wykonanie usług
o
znacza, że są to przyczyny zrozumiałe, dotyczące okoliczności niezależnych od wykonawcy
uzasadniających brak możliwości uzyskania referencji lub dokumentu potwierdzającego
należyte wykonanie zamówienia. Fakt zaistnienia przyczyn uniemożliwiających uzyskanie
dokumentów przez wykonawcę powinien być możliwy do oceny i weryfikacji w konkretnych
okolicznościach faktycznych. Nie może wynikać wyłącznie z subiektywnego przekonania
wykonawcy i opierać się wyłącznie nie jego twierdzeniu.
Należy zatem przyznać rację zamawiającemu, że odwołujący, który złożył
oświadczenie własne, powinien był zwrócić się do odbiorcy usług o wydanie stosownego
dokumentu oraz wykazać zamawiającemu, że podjął starania zmierzające do uzyskania
takiego dokumentu. Zdaniem odwołującego uzyskanie dokumentu potwierdzającego
należyte wykonanie usług było możliwe jedynie w okresie od dnia ogłoszenia o zamówieniu
do dnia otwarcia ofert. Tymczasem z brzmienia art. 26 ust. 2 Pzp wynika, że dokumenty
składane zamawiającemu mają być aktualne na dzień ich złożenia. Aktualność w myśl tego
przepisu oznacza potwierdzenie stanu należytego wykonania usługi i w odniesieniu do
świadczeń okresowych lub ciągłych najwcześniejszą datę ich wystawienia. Przepis w § 2 ust.
4 pkt 2) rozporządzenia w sprawie dokumentów dopuszcza zatem złożenie przez
wykonawcę referencji lub innego dokumentu potwierdzającego należyte wykonanie usług o
dacie wystawienia późniejszej niż data składania ofert.
Najbardziej istotne jest jednak, że odwołujący nie wykazał braku możliwości złożenia
zamawiającemu dokumentów potwierdzających należyte wykonanie usług. Jeżeli odwołujący
nie mógł uzyskać referencji, chociaż na ich uzyskanie miał co najmniej 58 dni od
zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu, mógł i powinien był posłużyć się innym
dokument
em, przykładowo protokołem odbioru lub fakturą. Twierdzenie odwołującego o
zaginięciu złożonych wniosków o wydanie referencji nie uzasadnia zatem posłużenia się
oświadczeniem własnym. Nawet jeśli rzeczywiście wnioski zostały zagubione, co Izba uznaje
za ma
ło prawdopodobne, odwołujący miał czas na ich ponowne złożenie, przy czym mógł
wykorzystać również faks lub mail. Z informacji z otwarcia ofert odwołujący powinien był
powziąć wiedzę, że jego oferta może być uznana za najkorzystniejszą, co powinno skłonić
go już na tym etapie do przygotowania wymaganych oświadczeń i dokumentów. Jak wyjaśnił
zamawiający, wykonawcy mogli uczestniczyć w czynności otwarcia ofert oddzieleni szklaną
szybą od osób, które dokonywały otwarcia ofert.
W ocenie Izby stan sprawy był jednak taki, że odwołujący co najwyżej raz wystąpił z
pisemnym wnioskiem o wydanie referencji. Odwołujący nie przedstawił żadnego dowodu
wskazującego na jakąkolwiek próbę uzyskania referencji.
Nie można wykluczyć, że takie zachowanie odwołującego wynika z nieznajomości
procedury udzielania zamówień publicznych oraz trudnościami ze zrozumieniem przepisów.
Nieznajomość prawa nie może jednak przemawiać na korzyść wykonawcy, który ubiega się o
zamówienie publiczne w zakresie swojej działalności gospodarczej.
W oce
nie Izby zamawiający nie był zobowiązany do wystąpienia w trybie § 2 ust. 6
rozporządzenia w sprawie dokumentów do podmiotów, na rzecz których odwołujący
wykonywał usługi. Przepis ten stanowi, że jeżeli wykaz, oświadczenia lub inne złożone przez
wykonawcę dokumenty budzą wątpliwości zamawiającego, może on zwrócić się
bezpośrednio do właściwego podmiotu, na rzecz którego roboty budowlane, dostawy lub
usługi były wykonane, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych są wykonywane, o
dodatkowe informacje l
ub dokumenty w tym zakresie. Literalne § 2 ust. 6 rozporządzenia w
sprawie dokumentów wskazuje na uprawnienie zamawiającego w przypadku wątpliwości
dotyczących złożonych oświadczeń lub dokumentów. Natomiast odwołujący chciałby, by
zamawiający samodzielnie pozyskał dowody potwierdzające należyte wykonanie przez
odwołującego usług służących wykazaniu warunków udziału w postępowaniu. Do takiego
działania zamawiający nie jest zobowiązany.
Izba uznała, że nawet w sytuacji epidemii i zmienionej w związku z nią organizacji
pracy organów administracji i sądów odwołujący mógł i powinien był podjąć działania
zmierzające do uzyskania dokumentów potwierdzających należyte wykonanie usług. Długi
czas prowadzenia przez zamawiającego postępowania nie przemawia za stanowiskiem
odwołującego. Przeciwnie, skutkiem tego odwołujący uzyskał więcej czasu na złożenie
dokumentów niezbędnych do wyboru jego oferty. Brak wykazania przez odwołującego
podjęcia działań zmierzających do uzyskania tych dokumentów od podmiotów, na rzecz
których wykonał usługi wskazane w wykazie, oznacza, że nie może on posłużyć się
oświadczeniem własnym.
Odwołanie podlega zatem oddaleniu.
W tym stanie rzeczy Izba na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 Pzp orzekła, jak w pkt 1
sentencji.
O kosztach Izba orzekła na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp, uwzględniając koszty
wynagrodzenia pełnomocnika odwołującego w kwocie 3.600 zł, zgodnie z § 3 pkt 2 lit. b
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości oraz
sposobu pobierania wpisu
od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2018 poz. 972).
Przewodniczący:
Przewodniczący: ………………………