Przegląd przesłanek wykluczenia z przetargu – kiedy wykonawca nie może realizować zamówienia

Istotą instytucji wykluczenia jest eliminacja wykonawcy z postępowania z uwagi na stwierdzenie przez zamawiającego braku po jego stronie pewnych cech podmiotowych. O zamówienie mogą ubiegać się wykonawcy niepodlegający wykluczeniu i spełniający warunki udziału w postępowaniu, zatem nie ma tu mowy o obowiązku spełniania przez wykonawców „warunków negatywnych” – przesłanki wykluczenia mają samoistny charakter.

Przesłanki wykluczenia reguluje art. 24 ustawy Pzp. Ich badanie stanowi jeden z elementów obowiązkowej podmiotowej weryfikacji wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego. Przesłanki wykluczenia dzielą się na:

• obowiązkowe i
• fakultatywne.

Przy czym w tym drugim przypadku zamawiający może je stosować jedynie w sytuacji, gdy przewidzi to w siwz i ogłoszeniu.

Katalog przesłanek wykluczenia z postępowania jest zamknięty, a co za tym idzie, zamawiający nie może tworzyć własnych lub modyfikować wskazanych w ustawie Pzp warunków wykluczenia.

Ogólną zasadę wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zawiera art. 24 ust. 1 pkt 12 ustawy Pzp. Zgodnie z tym przepisem istnieją trzy rodzaje podstaw do wykluczenia, a mianowicie:

1)     niewykazanie spełniania warunków udziału w postępowaniu;

2)     niewykazanie nieistnienia podstaw do wykluczenia;

3)     brak zaproszenia do negocjacji, złożenia ofert wstępnych lub ofert.

Zgodnie z ostatnią ze wskazanych przesłanek wykluczeniu podlegają ci wykonawcy, którzy nie zakwalifikowali się do dalszego etapu w postępowaniach kilkustopniowych. Chodzi o podmioty niezaproszone do:

• złożenia oferty w przetargu ograniczonym,
• złożenia oferty wstępnej w negocjacjach z ogłoszeniem,
• dialogu – w dialogu konkurencyjnym.

Obligatoryjne przesłanki wykluczenia zostały opisane w art. 24 ust. 1 pkt 12–23 ustawy Pzp. Stanowią zamknięty katalog, tj. zbiór ten w wyczerpujący sposób określa przypadki wykluczeń. Instytucja zamawiająca musi każdorazowo poddać każdego wykonawcę weryfikacji pod względem przesłanek wskazanych w ustawie. Ich spełnienie zobowiązuje zmawiającego do wykluczenia danego wykonawcy.