Sygn. akt: KIO 864/18
WYROK
z dnia 21 maja 2018 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący:
Paweł Trojan
Protokolant:
Zuzanna Idźkowska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2018 r. w Warszawie
odwołania wniesionego
do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 02.05.2018 r. przez wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia Drogowa Inżynieria Spółka z o.o. Spółka
komandytowa, ul. J. Matejki 7, 22-
100 Chełm oraz M. D. prowadzący działalność
gospodarczą pod firmą Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii
Komunikacyjnej LISPUS M. D., ul. J. Matejki 7, 20-
100 Chełm w postępowaniu o
udzielenie zamówienia publicznego prowadzonym przez Zamawiającego - Skarb Państwa,
Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i
Autostrad, ul. Wronia 53, 00-874 Warszawa
– prowadzący postępowanie Generalna
Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Łodzi, ul. Irysowa 2, 91-857 Łódź w trybie
przetargu nieograniczonego pn.: „Wykonanie dokumentacji projektowej dla przedsięwzięcia
„Rozbudowa drogi krajowej nr 48 na odcinku od skrzyżowania z DP4349E w km 1+222 do
skrzyżowania z DG116649E w km 3+608”” (nr referencyjny O/Ł.D3.2413.3.2018.dpw)
orzeka:
uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art.
90 ust. 3 oraz w zakresie zarzutu
art. 8 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych i
nakazuje Zamawiającemu unieważnienie czynności odrzucenia oferty Odwołującego,
nakazuje uwzględnienie ww. oferty w ramach oceny i badania ofert, jak również
nakazuje Zamawiającemu respektowanie zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa w
zakresie minimalnych cen jednostkowych
oraz danych wyjściowych kalkulacji
wynagrodzenia
ujętych w wyjaśnieniach z dnia 12.04.2018 r. W pozostałym zakresie
oddala zarzuty zawarte w odwołaniu.
2. kosztami postępowania w wysokości 11 714 zł 58 gr (słownie: jedenaście tysięcy
siedemset czternaście złotych i pięćdziesiąt osiem groszy) obciąża Zamawiającego - Skarb
Państwa, Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych i Autostrad, ul. Wronia 53, 00-874 Warszawa i:
zalicza w poczet kosztów postępowania kwotę 7 500 zł 00 gr (słownie: siedem
tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców wspólnie
ubieg
ających się o udzielenie zamówienia Drogowa Inżynieria Spółka z o.o.
Spółka komandytowa, ul. J. Matejki 7, 22-100 Chełm oraz M. D. prowadzący
działalność gospodarczą pod firmą Biuro Opracowywania Programów i
Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS M. D., ul. J. Matejki 7, 20-100
Chełm tytułem wpisu od odwołania,
zasądza od Zamawiającego - Skarb Państwa, Generalny Dyrektor Dróg
Krajowych i Autostrad, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, ul.
Wronia 53, 00-874 Warszawa na rzecz wykonawc
ów wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia Drogowa Inżynieria Spółka z o.o. Spółka komandytowa,
ul. J. Matejki 7, 22-
100 Chełm oraz M. D. prowadzący działalność gospodarczą
pod firmą Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii
Komunikacyjnej LISPUS M. D., ul. J. Matejki 7, 20-
100 Chełm kwotę w
wysokości 11 714 zł 58 gr (słownie: jedenaście tysięcy siedemset czternaście
złotych i pięćdziesiąt osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów wpisu od odwołania,
zastępstwa przed Izba oraz kosztów dojazdu na posiedzenie z udziałem Stron.
3. Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 22 grudnia
2015 r., poz. 2164 z późn. zm.) na niniejszy
wyrok -
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
……………………
U z a s a d n i e n i e
do wyroku z dnia 21 maja 2018 r. w sprawie o sygn. akt KIO 864/18
Zamawiający – Skarb Państwa, Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, Generalna
Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, ul. Wronia 53, 00-874 Warszawa – prowadzący
postępowanie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Łodzi, ul. Irysowa
857 Łódź prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego pn.: „Wykonanie dokumentacji projektowej dla przedsięwzięcia
„Rozbudowa drogi krajowej nr 48 na odcinku od skrzyżowania z DP4349E w km 1+222 do
skrzyżowania z DG116649E w km 3+608”” (nr referencyjny O/Ł.D3.2413.3.2018.dpw)
Postępowanie prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego o wartości poniżej kwot
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp.
W dniu 15.02.2018
r. ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone przez Zamawiającego
w Biuletynie Zamówień Publicznych pod numerem 518255-N z dnia 15.02.2018 r.
W dniu 27.04.2018 r. Zamawi
ający poinformował Odwołującego o odrzuceniu jego oferty na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
Odwołanie zostało wniesione do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 02.05.2018 r.
od czynności Zamawiającego w prowadzonym postępowaniu polegającej na odrzuceniu w
dniu 27 kwietnia 2018 r. złożonej przez Konsorcjum Oferty na wykonanie przedmiotu
zamówienia.
1. Odwołujący zarzucił Zamawiającemu:
błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na:
uznaniu, iż oferta złożona przez Konsorcjum zawiera rażąco niską cenę w sytuacji, w
której:
podane przez Wykonawcę kwoty pozwalają na rzetelne i poprawne wykonanie przedmiotu
zamówienia,
a wątpliwości Zamawiającego nie dotyczyły globalnej ceny oferty, a jedynie ceny
jednostkowej wskazanej dla dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz ROŚ, które to
ceny nie wpływały w sposób istotny na wartość oferty ogółem.
stwierdzeniu, iż wykonawca "nie podał szczegółowego uzasadnienia i nie wskazał
wpływu czynników umożliwiających obniżenie ceny oferty", w sytuacji, w której podane przez
Wykonawcę w treści wyjaśnień informacje były szczegółowe i rzetelne;
przyjęciu, iż złożone przez Konsorcjum pismo "nie może być uznane jako złożenie
wyjaśnień potwierdzających, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do
przedmiotu zamówienia" w sytuacji, w której na 21 stronach Konsorcjum w sposób
szczegółowy wyjaśniło wszystkie istotne elementy cenotwórcze;
uznaniu, iż oferta Wykonawcy zawiera rażąco niską cenę, gdyż "jest niższa od
średniej arytmetycznej cen złożonych ofert o 67,18 %" (przy średniej cenie brutto wyliczonej z
ofert złożonych w postępowaniu oszacowanej przez Zamawiającego na kwotę 1 284 017,50
zł), w sytuacji, w której poprawnie przeprowadzone działania arytmetyczne nakazują przyjąć,
iż średnia arytmetyczna wszystkich złożonych ofert wynosi 767212,50 zł (45,07% różnicy), a
średnia arytmetyczna wszystkich złożonych ofert niezawierających błędu w obliczeniu ceny –
87.786,25 zł tj. 28.31 % różnicy
uznaniu, iż oferta Wykonawcy zawiera rażąco niską cenę, gdyż "jest niższa od ceny
ustalonej przez Zamawiającego wartości zamówienia, powiększonej o należny podatek od
towarów i usług, o 40,32 %", w sytuacji, w której Zamawiający dla ww. obliczeń nie porównał
ceny z oferty Konsorcjum z oszacowaną wartością zamówienia, lecz z kwotą, jaką zamierzał
przeznaczyć na jego realizację. Są to natomiast dwie różne wartości.
polegający na bezpodstawnym uznaniu, iż nie jest możliwe wykonanie Raportu
Oddziaływania na Środowisko za wynagrodzenie w kwocie 1000 zł, pomimo, iż treść ww.
dokumentu powiela znaczną część informacji opracowaną uprzednio na potrzeby Karty
Informacyjnej Przedsięwzięcia.
1.2. R
ażące naruszenie:
1.2.1. art. 89 ust. 1 pkt. 4 w zw. z art. 90 ust. 3 Ustawy pzp: poprzez Odrzucenie Oferty
Wykonawcy pomimo, iż nie zawierała ona rażąco niskiej ceny w rozumieniu ww. przepisu, a
nadto, poprzez uznanie iż oferta zawiera "globalnie" rażąco niską cenę w sytuacji, w której
zakwestionowane zostało jedynie kilka cen jednostkowych, nie rzutujących w sposób istotny
na globalną wartość oferowanej usługi
1.2.2. art. 90 ust. 1 Ustawy Pzp w zw. z art. art. 90 ust la Ustawy Pzp poprzez
bezpodstawne założenie "domniemania rażąco niskiej ceny" obligującego Wykonawcę do
jego obalenia, w sytuacji, w której:
Zamawiający nie zakwestionował ogólnej wartości prac projektowych, a jedynie dwie
ceny jednostkowe nie rzutujące w sposób istotny na kwotę oferty ogółem
do porównania wartości ofert Zamawiający przyjął błędne kwoty
oferta złożona przez innego Wykonawcę, tj. przez YOUR INVESTMENT Sp. z o.o,
opiewała na kwotę podobną, co potwierdza możliwość wykonania zadania w ww. cenie;
1.2.3. art. 90 ust. 1a Ustawy Pzp poprzez:
uznanie, iż cena Oferty Konsorcjum jest niższa o co najmniej 30% od średniej
arytmetycznej cen wszystkich złożonych Ofert, pomimo iż ww. rozbieżność wynikała z
okoliczności oczywistych, które nie wymagały wyjaśnienia. Jako jedyna - Spółka Highway Sp.
z o. o.
złożyła ofertę ponad dwukrotnie wyższą od pozostałych ofert złożonych w
postępowaniu (oraz od kwoty, jaką Zamawiający zamierzał przeznaczyć na realizację
zamówienia), popełniając liczne błędy w obliczeniu ceny, co w sposób istotny i oczywisty
zawyżyło średnią wszystkich ofert,
instrumentalne wykorzystanie ww. instytucji wezwania do wyjaśnień celem odrzucenia
Oferty Wykonawcy -
pomimo, iż globalna cena oferty nie powinna budzić żadnych
wątpliwości Zamawiającego;
art. 90 ust la Pzp poprzez obliczenie średniej arytmetycznej wszystkich Ofert
złożonych w toku postępowania z uwzględnieniem wartości ofert odrzuconych z uwagi na
błąd w obliczeniu ceny. Jakkolwiek treść ww. przepisu nakazuje obliczenie średniej
"wszystkich" złożonych ofert (także odrzuconych), jednak porównywanie zaproponowanej
przez Wykonawcę ceny z ceną obliczoną w sposób oczywiście wadliwy i niezgodny z SIWZ
stoi w oczywistej sprzeczności z funkcją i celem powyższej normy; Nie można bowiem
zestawiać ze sobą wartości ofert rzetelnych z tymi, które w sposób istotny nie odpowiadają
treści SIWZ;
1.2.5. art. 7 Ustawy pzp poprzez stronnicze i subiektywne odrzucenie wszystkich Ofert
złożonych w postępowaniu za wyjątkiem jednej oferty złożonej przez firmę lokalną.
a z ostrożności, także naruszenie:
1.3. art. 90 ust. la pkt. 1 oraz art. 87 ust. 1 w zw. z art. 7 Ustawy pzp poprzez nieprecyzyjne i
niejasne opisanie wymagań Zamawiającego co do treści oczekiwanych wyjaśnień w
przedmiocie rażąco niskiej ceny w piśmie z dnia 27 kwietnia 2018 r. oraz poprzez
zaniechanie wezwania Wykonawcy do złożenia wyjaśnień w przedmiocie kosztów podziału
działek (pozycja 3.3.1) oraz dokumentacji geodezyjnej, jeżeli złożone wyjaśnienia
Z
amawiający uznał za niepełne;
1.4. art. 7 ust. 1 i 2 w zw. z art. 8 ust. 1 Ustawy pzp poprzez przekazanie Konsorcjum
informacji o odrzuceniu oferty w dniu 27 kwietnia 2018 r. (w piątek) o godz. 15.44 po
południu, co - z uwagi na długi majowy weekend, daje Konsorcjum zaledwie jeden dzień
roboczy (30 kwietnia b.r.
) na opracowanie i wniesienie niniejszego Odwołania. 5 dniowy
termin na zaskarżenie czynności Zamawiającego upływa bowiem w dniu 2 maja 2018 r., w
którym to dniu Odwołanie musi zostać dostarczone do siedziby KIO;
art. 8 ust.3 Ustawy pzp poprzez odmowę objęcia ochroną jak dla tajemnicy
przedsiębiorstwa informacji przekazanych Zamawiającemu wraz z pismem z dnia 12 kwietnia
2018 r.
2. Wskazując na powyższe Odwołujący wniósł:
- o przeprowadzenie do
wodów wskazanych w treści niniejszego odwołania - w tym dowodu z
opinii biegłego celem ustalenia faktycznej liczby roboczogodzin niezbędnych dla
przeprowadzenia podziału nieruchomości gruntowych;
o uwzględnienie niniejszego odwołania, a w konsekwencji, o nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia czynności odrzucenia w dniu 27 kwietnia 2018 r. złożonej przez Konsorcjum
Oferty,
dokonania ponownej oceny złożonych Ofert, z uwzględnieniem zastrzeżeń zgłoszonych w
niniejszym piśmie, z zachowaniem zasad równego traktowania wykonawców oraz uczciwej
konkurencji,
objęcie ochroną przewidzianą dla tajemnicy przedsiębiorstwa informacji przekazanych
Zamawiającemu wraz z pismem z dnia 12 kwietnia 2018 r.
Ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia przez Krajową Izbę Odwoławczą wszystkich
zarzutów przedstawionych poniżej, wnoszę o zobowiązanie Zamawiającego do wezwania
Konsorcjum do złożenia dodatkowych wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny, z
precyzyjnym wskazaniem przez Zamawiającego elementów, które budzą jego wątpliwości co
do rażąco niskiej ceny.
Mając na uwadze powyższe, Odwołujący wniósł o uwzględnienie niniejszego odwołania w
całości oraz o obciążenie Zamawiającego kosztami postępowania, zgodnie z wykazem
kosztów przedstawionych podczas rozprawy, a nadto, o przeprowadzenie dowodów z
dokumentów wskazanych w treści niniejszego odwołania, na okoliczność ich treści.
Kopia niniejszego odwołania została przekazana Zamawiającemu w dniu 2 maja 2018 r.
na dowód czego w załączeniu przedkładam otrzymane od Zamawiającego w ww. dacie
potwierdzenie nadania korespondencji e-mail;
4. Termin dla wniesienia odwołania
Odwołujący wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę złożenia odwołania
powziął w dniu 27 kwietnia 2018 r., w którym to dniu Zamawiający przesłał do Konsorcjum
drogą elektroniczną Informację o Odrzuceniu Oferty.
Uwzględniając powyższe, termin na wniesienie niniejszego odwołania, o którym mowa w art.
182 ust 1 w. zw. z art. 14 ust. 2 Ustawy Pzp został dochowany.
5. Interes we wniesieniu niniejszego
odwołania
Konsorcjum posiada interes we wniesieniu niniejszego odwołania, albowiem w przypadku
uwzględnienia wniosków wskazanych powyżej, Oferta Konsorcjum zostanie poddana dalszej
ocenie, zgodnie z przedstawionym w treści SIWZ kryterium oceny ofert, w wyniku której
może - a w ocenie Wykonawcy zostanie na pewno - uznana za najkorzystniejszą z ofert
złożonych w przedmiotowym postępowaniu.
Zaproponowana przez Konsorcjum cena wykonania zamówienia była bowiem najniższą z
wartości przedstawionych przez innych Oferentów. Okres rękojmi (76 miesięcy) był natomiast
identyczny jak u pozostałych wykonawców.
Odwołujący podkreślił, iż do odrzucenia Oferty Wykonawcy doszło przed dokonaniem wyboru
oferty najkorzystniejszej
tj. przed przyznaniem punktów w ramach wyszczególnionych w
treści SIWZ kryteriów). Odrzucenie Oferty Konsorcjum na tym etapie postępowania pozbawia
zatem Konsorcjum prawa do poddania Ocenie jego Oferty i zestawieniu należnych mu pkt z
drugą ofertą pozostawioną w postępowaniu, a w konsekwencji, pozbawia go prawa
możliwości uzyskania zamówienia.
Powyższe w sposób bezsporny dowodzi interesu Odwołującego i w myśl art. 179 ust. 1
Ustawy Pzp legitymuje do wniesienia odwołania.
Uzasadnienie
W niniejszym postępowaniu, zgodnie z treścią opublikowanej w dniu 23 lutego 2018 r.
Informacji z Otwarcia Ofert, o udzielenie Zamówienia ubiegało się sześć podmiotów:
) Odwołujący się, z proponowaną ceną realizacji zamówienia 421 398,00 zł
2.) HIGHWAY Sp. z o.o. 80-
297 Banino, ul. Złota 20 z ceną ofertową 1 553 244,00 zł
) YOUR INVESTMENT Sp. z o.o. z ceną ofertową 428 778,00 zł
4.) Konsorcjum Firm Lider konsorcjum: URBAN MEDIA, E. U.
z ceną ofertową 698 886,00 zł
5.) ARKAS - PROJEKT Sp. z o.o. sp.k -
z ceną ofertową 769 980,00 zł
6.) oraz BUDOVIA Sp. z o.o. sp.k., of
erująca wykonanie przedmiotu zamówienia za kwotę
730 989,00 zł.
Zamawiający oświadczył, iż na realizację przedmiotu zamówienia zamierza przeznaczyć 706
096,05 zł brutto.
Oferta firmy HIGHWAY Sp. z o o pismem z dnia 27 kwietnia 2018 r. została odrzucona z
uwagi na niezgodność z treścią SIWZ W treści informacji o odrzuceniu Oferty Zamawiający
wskazał, iż została ona sporządzona w sposób wadliwy gdyż przekracza ona limity określone
przez Zamawiającego w treści SIWZ (pkt. 15 Instrukcji dla Wykonawców). Z tej samej
przyczyny odrzucono także ofertę złożoną przez URBAN MEDIA.
ARKAS -
PROJEKT Sp. z o.o. sp.k nie wyraził zgody na wydłużenie terminu związania
ofertą, a ofertę złożoną przez firmę YOUR INVESTMENT Sp. z o.o. odrzucono z uwagi na
(rzekomo) rażące zaniżenie ceny. W konsekwencji - po odrzuceniu oferty Odwołującego się,
w postępowaniu "została" jedynie lokalna firma BUDOVIA Sp. z o.o. sp.k. z siedzibą w Łodzi,
z ceną ofertową 730 989,00 zł.
Z uwagi jednak na dość niespójną argumentację przedstawioną w treści ww. pisma z dnia 27
kwietnia 2018 r., wniesienie niniejszego odwołania jest konieczne i uzasadnione.
Wykluczenie wszystkich Oferentów zaangażowanych w niniejsze postępowanie wskazuje
bowiem na stronniczość i brak obiektywizmu Zamawiającego, który - w odniesieniu do
Konsorcjum -
instrumentalnie wykorzystując instytucję badania "rażąco niskiej ceny", w
spos
ób naruszający wskazane w petitum odwołania przepisy Ustawy pzp pozbawił
Odwołującego się możliwości ubiegania się o udzielenie przedmiotowego zamówienia.
I. STAN FAKTYCZNY SPRAWY
Pismem z dnia 5 kwietnia 2018 r. Zamawiający wezwał Wykonawcę do udzielenia wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1a pkt. 1 oraz art. 87 ust. 1 Ustawy pzp, w celu ustalenia, czy oferta
"zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia oraz czy oferta
uwzględnia wszystkie wymagania zawarte w SIWZ”.
W treści ww. pisma Zamawiający wezwał Wykonawcę m.in. do wyjaśnień, czy oferta
uwzględnia wszystkie wymagania zawarte w Opisie Przedmiotu Zamówienia, a cena
ofertowa zawiera
wszystkie związane z tym niezbędne do poniesienia koszty. W
szczególności Zamawiający zwrócił uwagę na konieczność podania:
oszczędności metody wykonania zamówienia
wybranych rozwiązań technicznych
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonania zamówienia
oryginalności projektu wykonawcy
) kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od
minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na
podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za
pracę
pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów.
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
Zamawiający zwrócił się nadto o wyjaśnienie szczegółów dotyczących kosztów wskazanych
etapów i opracowań projektowych, wyszczególnionych pod pozycją 3.2, 3.2.1, 3.3.2 i 3.6.
Podkreślić przy tym należy, iż ww. wezwanie zostało skierowane do Wykonawcy z uwagi na
fakt, iż cena brutto oferty Wykonawcy w porównaniu ze średnią arytmetyczną cen wszystkich
złożonych ofert była rzekomo niższa od średniej arytmetycznej o 67,18 % (przy średniej
cenie brutto wyliczonej z ofert złożonych w postępowaniu oszacowanej przez Zamawiającego
na kwotę 1 284 017,50 zł). Zamawiający jednak - obok oczywistych błędów rachunkowych w
obliczeniu ww. wartości, która prawidłowo powinna wynieść 45,07% (średnia arytmetyczna
wszystkich złożonych ofert wynosi 767 212,50 zł), nie dostrzegł, że najwyższa z Ofert
złożonych w postępowaniu na kwotę 1 553 244,00 zł została odrzucona z uwagi na
niezgodność treści oferty z założeniami wskazanymi w SIWZ. Przy uwzględnieniu zaś
wyłącznie ofert, których cena została obliczona w sposób prawidłowy, Zamawiający powinien
przyjąć, iż wartość oferty Konsorcjum niższa była o 28 %. Z uwagi na powyższe, brak było
podstaw do przyjęcia domniemania, iż oferta zawiera cenę rażąco niską.
Powyższe wskazuje wyraźnie, iż Zamawiający podejmował decyzje w przekonaniu, iż Oferta
złożona przez Konsorcjum odbiega od średniej o ponad 67 %. co mogło stworzyć błędne
wrażenie jej wadliwości. W rzeczywistości jednak różnica pomiędzy poszczególnymi ofertami,
które zostały sporządzone poprawnie, zgodnie z treścią SIWZ. nie jest znaczna. Zwłaszcza
bio
rąc pod uwagę charakter usługi na której cenę w znacznej mierze składają się koszty
osobowe) oraz ogólnokrajowy charakter zamówienia - w przetargu wzięły udział firmy z kilku
województw pomorskie, małopolskie, łódzkie, warmińsko-mazurski, lubelskie. Oczywistym
j
est zatem, iż przyjmowane stawki za roboczogodziny w poszczególnych regionach będą się
od siebie różnić. Wątpliwości Zamawiającego co do realności ceny oferty były zatem
nieuzasadnione.
Pomimo powyższego, pismem z dnia 12 kwietnia r. Wykonawca w odpowiedzi na ww.
wezwanie przesłał do Zamawiającego obszerne, 21-stronicowe wyjaśnienia, i ustosunkował
się do wszystkich wątpliwości Zamawiającego. Wykonawca podkreślił przy tym w treści ww.
pisma, iż zaproponowana przez niego cena uwzględnia wszystkie elementy opisane w SIWZ
oraz że nie jest rażąco niska. Wraz z ww. oświadczeniem, Konsorcjum przedstawiło bardzo
szczegółowe wyliczenia, podając ceny jednostkowe kosztów składających się na globalną
wartość oferty.
W dniu 27 kwietnia 2018 r. Odwołujący się otrzymał od Zamawiającego informację
wskazującą, iż jego oferta Wykonawcy została odrzucona na podstawie art. 90 ust. 3 Ustawy
pzp.
W treści ww. Informacji wskazano, iż Wykonawca nie złożył szczegółowych wyliczeń
kosztowych, pomimo, iż Zamawiający takich wyjaśnień wymagał. Nie podzielając dość
niespójnej i nielogicznej argumentacji przedstawionej w ww. piśmie oraz dostrzegając szereg
uchybień proceduralnych, wskazanych w petitum niniejszego pisma, Konsorcjum nie zgadza
się z wynikami dokonanej oceny i podnosi, co następuje:
II.
ZARZUT BŁĘDU W USTALENIACH FAKTYCZNYCH, POLEGAJĄCY NA UZNANIU, IŻ
OFERTA WYKONAWCY ZAWIERA RAŻĄCO NISKĄ CENĘ.
W pierwszej kolejności Odwołujący się wskazuje, iż zgodnie z przyjmowaną w doktrynie
definicją, ceną rażąco niską jest cena nierealistyczna, za którą nie jest możliwe wykonanie
zamówienia w należyty sposób i która wskazuje na zamiar realizacji zamówienia poniżej
kosztów własnych wykonawcy, niepozwalająca na wygenerowanie przez niego zysku. W
orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, że o cenie rażąco niskiej można mówić jedynie
wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez
wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna,
oderwana całkowicie od realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów
poniżej kosztów zakupu lub wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę. (Tak
przykładowo: Prawo zamówień publicznych red. Marzena Jaworska, Dorota Grześkowiak-
Stojek, Julia Jarnicka, Agnieszka Matusiak).
Cena ofertowa zaproponowana przez Odwołującego się nie jest nierealistyczna, nierynkowa
czy też oderwana od realiów, gdyż odpowiada wartościom przyjmowanym w innych,
podobnych przetargach, po wygraniu których Wykonawca realizował prace podobne.
W treści wyjaśnień Konsorcjum wskazało, iż m.in. lecz nie wyłącznie, brało udział w realizacji
zamówienia na wykonanie prac projektowych dla dróg oznaczonych numerem:
DW 671 -
zadanie polegało na rozbudowie drogi wojewódzkiej o długości 5km (sieci
kanalizacja deszczowa, elektryczna, oświetlenie, podziały działek - 9szt) - kwota 162 360,00
brutto
DW 992 -
zadanie polegało na budowie nowego odcinka drogi wojewódzkiej o dł. ~2,1 km,
(sieci: kanalizacja deszczowa, wodociągowa, , teletechniczna, elektryczna (średniego
napięcia, niskiego), oświetlenie, podziały działek 102szt. - kwota 293 355,00 brutto
DW 309 -
zadanie polegało na rozbudowie drogi wojewódzkiej o długości ~1.5km (sieci:
kanalizacja deszczowa, sanitarna , wodociągowa, , teletechniczna, elektryczna (średniego
napięcia, niskiego), podziały działek 64szt - kwota 270 600,00 brutto
Zakres zadań realizowanych w ramach ww. postępowań był podobny do czynności
koniecznych do podjęcia w ramach postępowania objętego niniejszym sporem. W oparciu o
zdobyte doświadczenie Wykonawca potrafi zatem oszacować faktyczny koszt wykonania
podziału nieruchomości czy opracowania ROŚ. Niezaprzeczalnym i mającym
odzwierciedlenie w treści dokumentacji przetargowej jest zatem fakt, że Wykonawca wykonał
uprzednio podobne prace projektowe, co świadczy o doświadczeniu w projektowaniu
podobnych inwestycji, a zatem i doświadczeniu w kalkulacji ich wartości.
Z daleko idącej ostrożności Wykonawca w tym miejscu podkreśla, iż w treści złożonych przez
siebie wyjaśnień wskazał, że w toku wyceny oferty posiłkował się wartościami podanymi w
„Środowiskowych Zasadach Wycen Prac Projektowych”, które nie są co prawda oficjalnym
cennikiem tego typu usług, niemniej jednak bez wątpienia, jako pochodzące od
renomowanej, funkcjonującej na rynku od wielu lat instytucji, winny być rzeczowym punktem
odniesienia przy ocenie realności podanych przez Wykonawcę kosztów. Zamawiający nie
zakwestionował w treści przesłanego do Wykonawcy pisma możliwości oparcia obliczeń o
elementy cenotwórcze wskazane w ww. opracowaniu (różnicującym ceny w zależności od
długości drogi oraz parametru trudności/klasy drogi), a zatem nie można uznać, by
oszacowana na tej podstawie kalkulacja kosztów pracy była zaniżona. Wątpliwości
Zamawiającego sprowadzały się raczej do ilości przyjętych godzin pracy.
Zamawiający nie wskazał jednak, dlaczego podaną przez Wykonawcę liczbę godzin uznał za
nierealną. Lapidarnie jedynie uznał, iż "zaniżony jest również czas pracy zespołu
przeznaczony na prace kameralne w biurze" Szacowana przez Wykonawcę liczba
roboczogodzin poświęconych na wykonanie, jakby nie patrzeć, powtarzalnych i rutynowych
czynności określonych w pozycji nr 3.3.1 podana została w sposób rzetelny i poprawny.
Z uwagi na powyższe Wykonawca w tym miejscu z daleko idącej ostrożności wnosi o
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenia rzeczywistej liczby godzin
koniecznych dla wykonania rob
ot określonych w pkt. 3.3.1.
Nie można zgodzić się także z argumentacją Zamawiającego, jako "nie podano kosztów
stałych, materiałowych, amortyzacji sprzętu i zakładanego zysku”. Wyjaśnienia w tym
zakresie zostały złożone bowiem na karcie 8 - 12 pisma z dnia 12 kwietnia 2018 r.
Zamawiający nie wziął także pod uwagę "nadwyżek" z innych pozycji kosztorysowych, które
wynikały z minimalnego poziomu procentowego poszczególnych pozycji oferty. Jedynie
przykładowo wskazać należy, iż szacując czas pracy na udzielenie odpowiedzi na etapie
procedury przetargowej na wykonawcę robót na 40 rbg, Wykonawca przyjął koszty na
poziomie niespełna 2 000 zł netto. W kwocie oferty uwzględniono jednak wartość 20 000 zł
netto -
pomimo, iż konsultacje na etapie realizacji robót z całą pewnością nie będą tyle
kosztować.
Zamawiający całkowicie zbagatelizował także fakt, iż obok wyjaśnienia poszczególnych
pozycji składających się na globalną cenę brutto Wykonawca wskazał na wiele okoliczności
towarzyszących, które rzutują na wysokość wynagrodzenia, a to m.in.:
liczne dotacje z urzędem pracy, które obniżają w sposób istotny koszty pracy -
specjalistyczne oprogramowanie przyśpieszające i usprawniające pracę projektantów na
etapie realizacji zadania, m.in. Civil 3D (specjalistyczne programowanie do projektowania
obiektów inżynierii wodnej i lądowej oraz tworzenia dokumentacji budowy] oraz NormaPro
- posiadanie autorskiego programu do projektowania organizacji ruchu, inwentaryzacji zieleni,
analiz ruchu, badań geotechnicznych itd. (szerszy opis części programu dostępny na stronie
internetowej Wykonawcy http://www.lispus.pl/znaki_drogowe.php]
W konsekwencji, uzasadniony jest zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. 89 ust. 1 pkt.
4 w zw. z art. 90 ust. 3 Ustawy pzp polegający na nieuprawnionym odrzuceniu Oferty
Wykonawcy pomimo, iż nie zawierała ona rażąco niskiej ceny w rozumieniu ww. przepisu,
gdyż po pierwsze, odpowiadała ona wartościom rynkowym, pod drugie - gdyż Wykonawca
wykazał, że cenę oszacował należycie.
III.
ZARZUT BŁĘDU W USTALENIACH FAKTYCZNYCH POLEGAJĄCY NA PRZYJĘCU, IŻ
ZŁOŻONE PRZEZ KONSORCJUM PISMO "NIE MOŻE BYĆ UZNANE JAKO ZŁOŻENIE
WYJAŚNIEŃ POTWIERDZAJĄCYCH, ŻE OFERTA NIE ZAWIERA RAŻĄCO NISKIEJ CENY
W STOSUNKU DO PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA’*
Odwołujący nie może nadto zgodzić się z twierdzeniem Zamawiającego, iż w odpowiedzi na
otrzymane zapytanie nie udzielił szczegółowych informacji, pozwalających na rozwianie
wątpliwości Zamawiającego co do rażąco niskiej ceny.
Przede wszystkim nie można zgodzić się z twierdzeniem Zamawiającego zamieszczonym na
k. 6 ww. Informacji z dnia 27 kwietnia 2014 r., iż wyjaśnienia Wykonawcy nie były
dostatecznie umotywowane i przekonujące. Stopień szczegółowości podanych na 21
stronach wyjaśnień uznać należy bowiem za co najmniej wystarczający.
Ni
e można zatem uznać, by podane przez Wykonawcę w treści wyjaśnień informacje nie
pozwały na stwierdzenie, iż cena oferty została skalkulowana w sposób należyty.
IV.
ZARZUT BŁĘDU W USTALENIACH FAKTYCZNYNCY POLEGAJĄCY NA UZNANIU, IŻ
OFERTA WYKONAWCY ZAWIERA
RAŻĄCO NISKĄ CENĘ, GDYŻ "JEST NIŻSZA OD
ŚREDNIEJ ARYTMETYCZNEJ CEN ZŁOŻONYCH OFERT O 67,18 %"
Niezależnie od powyższego Konsorcjum dodatkowo podnosi zarzut błędu w ustaleniach
faktycznych polegający na uznaniu, iż oferta wykonawcy zawiera rażąco niską cenę, gdyż
"jest niższa od średniej arytmetycznej cen złożonych ofert o 67,18%".
Przypomnieć należy, iż zamawiający dokonał powyższych ustaleń, przyjmując że średnia
cena brutto wyliczonej z ofert złożonych w postępowaniu oszacowanej przez Zamawiającego
wyno
si 1 284 017,50 zł. Poprawnie przeprowadzone działania arytmetyczne nakazują
natomiast przyjąć, iż średnia arytmetyczna wszystkich złożonych ofert wynosi 767212.50 zł
(45,07% różnicy), a średnia arytmetyczna wszystkich złożonych ofert niezawierających błędu
w obliczeniu ceny - 587786.25zl tj.
28.31 % różnicy.
Powyższe błędy świadczą bądź to o pośpiechu/niechlujności Zamawiającego, co z kolei
rzutuje na rzetelność dokonanej oceny ofert ogółem, bądź to o intencjonalnym działu
mającym na celu stworzenie wrażenia znacznej różnicy cenowej, uzasadniającej odrzucenie
oferty. Poprawnie przeprowadzone obliczenia wskazują bowiem, iż różnica pomiędzy
poszczególnymi ofertami nie była znaczna.
V.
ZARZUT BŁĘDU W USTALENIACH FAKTYCZNYNCY POLEGAJĄCY NA UZNANIU, IŻ
OFERTA
WYKONAWCY ZAWIERA RAŻĄCO NISKĄ CENĘ, GDYŻ "JEST NIŻSZA OD
CENY
USTALONE)
PRZEZ
ZAMAWIAJĄCEGO
WARTOŚCI
ZAMÓWIENIA,
POWIĘKSZONEJ O NALEŻNY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG, O 40,32 %"
Zamawiający błędnie przyjął, że oferta wykonawcy zawiera rażąco niską cenę, gdyż "jest
niższa od ceny ustalonej przez zamawiającego wartości zamówienia, powiększonej o
należny podatek od towarów i usług, o 40,32 %"
Podnieść należy, że Zamawiający dla ww. obliczeń nie porównał ceny z oferty Konsorcjum z
oszacowaną wartością zamówienia, lecz z kwotą, jaką zamierzał przeznaczyć na jego
realizację. Są to natomiast dwie różne wartości.
VI.
ZARZUT BŁĘDU W USTALENIACH FAKTYCZNYNCY POLEGAJĄCY NA
bezpodstawnym uznaniu, iż nie jest możliwe wykonanie Raportu Oddziaływania na
Środowisko za wynagrodzenie w kwocie 1000 zł.
Zamawiający ponadto bezpodstawnie uznał iż nie jest możliwe wykonanie Raportu
Oddziaływania na Środowisko za wynagrodzenie w kwocie 1000 zł. Konsorcjum ponownie
jednak wskazuje i podkreśla, że treść ww. dokumentu powiela znaczną część informacji
opracowaną uprzednio na potrzeby Karty Informacyjnej Przedsięwzięcia.
Nie można w tym zakresie zgodzić się z twierdzeniem Zamawiającego, iż ”ROS porusza kilka
nowych zagadnień, nie poddanych analizie na etapie KIP-u
- kompensacje przyrodnicze
analiza oddziaływania na zabytki
odniesienie do strategicznych dokumentów
- analiza korytarzy ekologicznych itd.",
Żaden element dokumentacji przetargowej nie wskazuje, by w okolicy znajdowały się zabytki,
, w stosunku do których należałoby ocenić oddziaływanie prowadzonej inwestycji. Przez
teren inwestycji nie przebiegają także żadne korytarze ekologiczne, które wymagałyby
analizy. Zarzuty Zamawiającego co do nie uwzględnienia w kosztach wyceny ceny
opracowania ww. elementów są zatem bezpodstawne.
Z ostrożności Wykonawca w tym miejscu wskazuje, iż opracowania KIP w praktyce
zawodowej realizuje w zakresie szerszym niż jest wskazany w rozporządzeniu, które zawiera
jedynie informacje o minimalnej treści ww. dokumentu. Wykonawca w ramach ww. analizy
przeprowadza inwentaryzację przyrodniczą z której czerpie wnioski do KIP, na podstawie
którego składany jest wniosek o wydanie decyzji środowiskowej. Szeroki zakres opracowania
KIP wielokrotnie pozwolił Wykonawcy na przekonanie organu do odstąpienia od
sp
orządzania ROŚ, dlatego też taka praktyka jest stosowana niemalże przy każdej
inwestycji. Z uwagi na powyższe, całkowicie uprawnione i usprawiedliwione jest twierdzenie
Wykonawcy, iż koszt uzupełnienia KIP o niezbędne dane celem wytworzenia ROŚ (o ile
będzie wymagane) nie powinien przekroczyć 1 000 zł.
VII. ZARZUT NARUSZENIA ART. 90 UST. 1A USTAWY PZP POPRZEZ OBLICZENIE
ŚREDNIEI
ARYTMETYCZNEI WSZYSTKICH
OFERT
ZŁOŻONYCH W TOKU
POSTĘPOWANIA Z UWZGLĘDNIENIEM WARTOŚCI OFERT ODRZUCONYCH Z UWAGI
NA BŁĄD W OBLICZENIU CENY.
Z daleko idącej ostrożności Wykonawca w tym miejscu dodatkowo wskazuje, iż jakkolwiek w
treści art. 90 ust. 1 pkt. 1 zd. 2 jest mowa o konieczności obliczenia średniej arytmetycznej
cen "wszystkich złożonych ofert", to jednak zakładając racjonalność ustawodawcy nie można
uznać, by oczekiwał on porównywania cen ofert poszczególnych wykonawców z ofertami
odrzuconymi z uwagi na błędy w obliczeniu ceny. Oferta, która została w sposób oczywisty
skalkulowana w sposób sprzeczny z oczekiwaniami Zamawiającego co do dopuszczalnych
limitów poszczególnych pozycji kosztorysowych nie może w tym przypadku stanowić punktu
odniesienia dla innych Wykonawców. Literalna wykładnia ww. przepisu w niniejszym
kontekście sytuacyjnym prowadzi do absurdalnych i nielogicznych wniosków, stąd też w
oparciu o wykładnię celowościową (teleologiczna), skupiającą się na celu, jaki ma realizować
przepis, uznać należy, iż przepis dotyczy średniej arytmetycznej wszystkich Ofert złożonych
w postępowaniu (bez względu na ich merytoryczną czy formalną poprawność), jeżeli tylko ich
cena została skalkulowana zgodnie ze SIWZ.
W ocenie Wykonawcy, przy obliczaniu średniej arytmetycznej, jako wymiernej wartość/miary
położenia rozkładu i miary tendencji centralnej, dla uzyskania poprawnego wyniku, wszystkie
podane w liczniku dane powinny być poprawne. Podanie przy obliczeniu średniej ceny ofert
złożonych w postępowaniu (w celu obliczenia średniej wartości ceny usługi) powinno zatem
uwzględniać, z przyczyn oczywistych, jedynie ceny usług obliczone w sposób poprawny.
Tylko bowiem takie ceny powinny są wymiernym punktem odniesienia dla oceny realności
podanych w treści ofert wartości. Ceny oczywiście wadliwe - m.in. z uwagi na wskazywane
przez Zamawiającego w treści pisma z dnia 27 kwietnia 2018 r. niezgodności (m.in. oferta
HIGHWAY Sp. z o o), nie powinny być liczone.
Nie bez powodu nowelizacją Ustawy Pzp z 2016 r. ustawodawca do wyżej wymienionej
obligatoryjnej przesłanki skutkującej koniecznością wezwania wykonawcy do złożenia
wyjaśnień, dodał zastrzeżenie, że rozbieżności wynikające z okoliczności oczywistych nie
będą wymagały wyjaśnienia.
Powyższe potwierdza nadto zasadność postawienia Zamawiającemu zarzutu naruszenia art.
90 ust la Ustawy Pzp poprzez uznanie, iż cena Oferty Konsorcjum jest niższa o co najmniej
30% od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych Ofert, pomimo iż ww. rozbieżność
wynikała z okoliczności oczywistych, które nie wymagały wyjaśnienia.
Jako jedyna -
Spółka Highway Sp. z o o złożyła ofertę ponad dwukrotnie wyższą od
poz
ostałych ofert złożonych w postępowaniu (oraz od kwoty, jaką Zamawiający zamierzał
przeznaczyć na realizację zamówienia), co w sposób istotny i oczywisty zawyżyło średnią
wszystkich ofert. Okoliczność ta powinna być wzięta pod uwagę przez Zamawiającego.
VIII.
ZARZUT BŁĘDU W USTALENIACH FAKTYCZNYCH, POLEGAJĄCY NA
STWIERDZENIU, IŻ WYKONAWCA PRZYJĘCIU, ŻE WYKONAWCA "NIE OBALIŁ
DOMNIEMANIA, ŻE OFERTA ZAWIERA RAŻĄCO NISKĄ CENĘ W STOSUNKU DO
PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA ",
W ocenie Odwołującego, w niniejszej sprawie, na skutek nieuprawnionego i zbyt
formalistycznego zastosowania art. 90 ust. la pkt. 1 zd. 2 Ustawy pzp, wadliwie przyjęto, iż
cena jest rażąco niska, a w konsekwencji, że istnieje domniemanie "rażąco niskiej ceny”.
W treści wezwania do udzielania wyjaśnień Zamawiający wskazał, iż powziął podejrzenie
rażącego zaniżenia ceny w oparciu o kryterium, dla którego punktem odniesienia jest średnia
arytmetyczna cen wszystkich złożonych ofert. Zamawiający nie wskazał jednak, by uważał
globalną cenę oferty za rażąco niską w rozumieniu art. 90 ust. 1 Ustawy pzp, a jedynie że
cena Oferenta odbiega od średniej arytmetycznej obliczonej nota bene z uwzględnieniem
wartości oferty odrzuconej z uwagi na błędy w obliczeniu ceny. Zakwestionowano natomiast
jedynie część cen jednostkowych, które - jakkolwiek obliczone poprawnie - nie były istotne
dla całej wartości zadania.
W ocenie Wykonawcy, o rażąco niskiej cenie (i domniemaniu rażąco niskiej ceny) można
mówić jedynie w sytuacji, w której zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części
składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą
wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów.
Powyższe wynika wprost z treści art. 90 ust. 1 Ustawy Pzp. Sama różnica wartości ofert, przy
uwzględnieniu średniej arytmetycznej, obliguje jedynie Zamawiającego do wyjaśnienia ww.
kwestii, jednak nie stwarza ex lege domniemania, o którym mowa powyżej. Zwłaszcza, jeżeli
zakwestionowane części składowe nie były istotne.
W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, iż obowiązek złożenia wyjaśnień przez
wykonawcę wynika ze zmiany rozkładu ciężaru dowodu, związanym ze wzruszalnymi
domniemaniami dotyczącymi ceny lub kosztu oferty: "Co do zasady istnieje domniemanie
poprawności kalkulacji ceny zawartej w złożonej ofercie jak i domniemanie co do tego, że nie
ma ona charakteru rażąco niskiej. To domniemanie zakłada, że oferty wskazują ceny za
wykonanie zamówienia skalkulowane w sposób rynkowy, obejmujące wszystkie koszty
wykonania zamówienia ponoszone przez wykonawcę a także pewien zysk. Jednakże, z
momentem powzięcia przez zamawiającego wątpliwości co do tego, czy w konkretnej
sytuacji cena nie ma charakteru rażąco niskiej, i wyrażenia tej wątpliwości w formie wezwania
na podstawie art. 90 ust. 1 PrZamPubl. powyższe domniemanie zostaje obalone i to na
wykonawcy spoczywa ciężar wykazania, że cenę skalkulowano w sposób rynkowy. Rzeczą
wykonawcy jest - w odpowiedzi na
wezwanie wystosowane przez zamawiającego na
podstawie art. 90 ust. 1 PrZamPubl -
udzielenie wyjaśnień dotyczących okoliczności, które
wpłynęły na wysokość zaoferowanej ceny, a brak tych wyjaśnień czy też złożenie wyjaśnień
nieprzekonujących, że cena w danej sytuacji nie ma charakteru rażąco niskiej, skutkować
winny odrzuceniem oferty na podstawie art 90 ust 3 PrZamPubl" (wyr. KIO z 1.7.2013 r., KIO
Również w uzasadnieniu orzeczenia KIO z dnia 14.5.2013 r. (KIO 960/13) wskazano, iż
"Wszczęcie procedury określonej w art. 90 ust. 1 Ustawy Pzp ustanawia domniemanie
zaoferowania przez wykonawcę ceny rażąco niskiej", jednak dla wszczęcia ww. procedury
niezbędne jest powzięcie tychże wątpliwości co do realności ceny. Samo wypełnienie
obowiązku z art. 90 ust. la nie stwarza w ocenie Wykonawcy ww, domniemania, a w
konsekwencji, nie nakłada na wykonawcę obowiązku jego obalenia. Domniemanie powstaje
bowiem jedynie w przypadku powzięcia wątpliwości co do realności ceny, a takie wątpliwości
w toku niniejszego p
ostępowania nie powstały. Zamawiający nie wskazał bowiem na żadne
okoliczności by bądź to globalna cena oferty, bądź to istotne części składowe. były za niskie.
Powyższe świadczy nadto o naruszeniu przez Zamawiającego art. art. 89 ust. 1 pkt. 4 w zw.
z art
. 90 ust 3 ustawy pzp poprzez jego wadliwą wykładnię skutkującą bezpodstawnym
uznaniem, iż treść ww. przepisu uprawnia czy też wręcz obliguje Zamawiającego do przyjęcia
a priori domniemania rażąco niskiej ceny z uwagi na ponad 30 % różnicę w średniej
arytm
etycznej ofert, w sytuacji, w której ww. przepis nakazuje jedynie Zamawiającemu
uzyskanie wyjaśnień (przyjrzenie się sprawie).
Z uwagi na powyższe, nie można obciążyć Wykonawcy konsekwencjami "nieobalenia" ww.
domniemania.
W konsekwencji, w sytuacji, w której w ocenie Zamawiającego Wykonawca
powinien uzupełnić złożone wyjaśnienia o poszczególne kwestie, powinien go do tego
dodatkowo wezwać (o czym dalej).
IX. ZARZUT NARUSZENIA ART. 90 UST. XA PKT. 1 ORAZ ART. 87 UST. 1 W ZW. Z ART.
7 USTAWY PZP ORAZ ART. 92 UST. 1 PKT. 3 W ZW. ART .89 UST. 1 PKT. 2 I 4 USTAWY
PZP POPRZEZ NIEPRECYZYJNE I NIEJASNE OPISANIE WYMAGAŃ ZAMAWIAJĄCEGO
CO DO TREŚCI OCZEKIWANYCH WYJAŚNIEŃ W PRZEDMIOCIE RAŻĄCO NISKIEJ
CENY
Z daleko idącej ostrożności Odwołujący się podnosi, iż Zamawiający wymagał od niego
jedynie, by wskazał elementy kalkulacji ceny odnoszące się do:
geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych
dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej związanej z przejęciem na rzecz SP
nieruchomości (poz. 3.3.1, 3.3.2)
Raportu Oddziaływania na środowisko
Wykonawca udzielił odpowiedzi na ww. pytania oraz dodatkowo wyjaśnił wszystkie istotne
elementy cenotwórcze. Pomimo powyższego, Zamawiający zarzucił Wykonawcy, że
przedstawione przez niego informacje są niekompletne lub wadliwe. Zamawiający nie
wymagał przy tym - przykładowo - by Wykonawca podał "koszty stałe, materiałowe,
amortyzacji sprzętu", stąd też nie może czynić z ww. tytułu Wykonawcy zarzutu.
Jeżeli Zamawiający wymagałby wyjaśnienia poszczególnych cen aż w takim stopniu
szczegółowości, to w ocenie Odwołującego się, powyższe powinno precyzyjnie zostać
opisane w treści otrzymanego zawiadomienia. Wykonawcy nie mogą się bowiem domyślać
się podstaw decyzji zamawiającego ani domniemywać zakresu stwierdzonych przez niego
nieprawidłowości w złożonych dokumentach. (Tak też: Wyrok KIO z dnia 20 lipca 2015 r„ KIO
1429/15]. Uzasadnienie, a także podstawa prawna dokonanej przez zamawiającego
czynności, które pozostawiają daleko idący niedosyt informacyjny, co do tego uzasadnienia,
czyni zasadnym zarzut naruszenia art. 92 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 907]. (Por. Wyrok KIO z dnia 17
czerwca 2015, KIO 1117/15].
Powyższe uzasadnia wniosek - w przypadku niepodzielenia przez KIO argumentacji
wskazanej na wstępie pisma, o zobowiązanie Zamawiającego do ponownego wezwania
Wykonawcy do wyjaśnienia treści złożonej przez niego Kalkulacji Kosztów, jeżeli w ocenie
Zamawiającego w jakimś zakresie nie spełniła ona jego dość niejasno opisanych oczekiwań.
Wszak w treści wyroku KIO z dnia 12 maja 2014 r. (KIO 785/14] wskazano wprost, iż
wyjaśnienia nie muszą być jednoetapowe, gdyż w miarę uzyskiwania wyjaśnień mogą
powstać kolejne pytania." Podobnie, w wyroku z dnia 7 kwietnia 2014 r. (KIO 572/14]
wskazano, iż w sytuacji, w której "wezwanie zamawiającego było niejasne lub miało charakter
ogólny, skutkiem czego wyjaśnienia wykonawcy nie są dostateczne, Zamawiający może
zadać dodatkowe pytanie". W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Okręgowy w Olsztynie
w Wyroku z dnia 9 grudnia 2010 r. (V Ga 122/10], podnosząc, iż dopuszczalne jest badanie
poszczególnych elementów złożonych w ww. trybie wyjaśnień. Zaniechanie Zamawiającego
"dopytania" Wykonawcy o ewentualne kwestie, kt
óre w jego ocenie czyniły złożone
wyjaśnienia "niepełnymi" czy "niejasnymi", także stanowi istotne uchybienie proceduralne.
X. ZARZUT NARUSZENIA ART. 90 UST. 1A PKT. 1 ORAZ ART. 87 UST. 1 W ZW. Z ART. 7
USTAWY PZP POPRZEZ ZANIECHANIE WYKONAWCY DO ZŁOŻENIA WYJAŚNIEŃ W
PRZEDMIOCIE KOSZTÓW PODZIAŁU DZIAŁEK (POZYCJA 3.3.1) ORAZ DOKUMENTACJI
GEODEZYJNEJ, JEŻELI ZŁOŻONE WYJAŚNIENIA ZAMAWIAJĄCY UZNAŁ ZA NIEPEŁNE
Z uwagi na powyższe, Wykonawca podnosi, iż nie został wezwany do złożenia dodatkowych
wyjaśnień w przedmiocie kosztów podziału działek oraz dokumentacji geodezyjnej, pomimo
że Zamawiający uznał wcześniej złożone wyjaśnienia za niepełne.
W orzecznictwie podkreśla się, że „w sytuacji, gdy wezwanie zamawiającego było niejasne
lub miało charakter ogólny, skutkiem czego wyjaśnienia wykonawcy nie są dostateczne,
zamawiający może zadać dodatkowe pytanie. W podobnym tonie wypowiedział się także Sąd
Okręgowy w Olsztynie w cytowanym już wyroku z dnia 9 grudnia 2010 r. (V Ga 122/10).
Zdaniem Izby dopuszczalne jest
również dodatkowe badanie poszczególnych elementów
wyjaśnień, lecz nie uzupełnianie wyjaśnień". Wyrok KIO z 7 kwietnia 2014 r. (KIO 572/14)
(por. Wyrok KIO z 12 maja 2014 r. (KIO 785/14)
W sprawie niniejszej, Zamawiający zaniechał wezwania do uzupełnienia wyjaśnień i nie zadał
wykonawcy dodatkowych pytań, pomimo iż uznał, iż wyjaśnienia w ww. zakresie były
niepełne.
XI. ZARZUT NARUSZENIA ART. 7 UST. 1 I 2 W ZW. Z ART. 8 UST. 1 USTAWY PZP
POPRZEZ PRZEKAZANIE KONSORCJUM INFORMACJI O ODRZUCENIU OFERTY W
DNIU
27 KWIETNIA 2018 R. (W PIĄTEK) O GODZ. 15.44 PO POŁUDNIU, CO - Z UWAGI
NA DŁUGI MAJOWY WEEKEND, DAJE KONSORCJUM ZALEDWIE JEDEN DZIEŃ
ROBOCZY (30 KWIETNIA BR) NA OPRACOWANIE I WNIESIENIE NINIEJSZEGO
ODWOŁANIA. 5 DNIOWY TERMIN NA ZASKARŻENIE CZYNNOŚCI ZAMAWIAJĄCEGO
UPŁYWA BOWIEM W DNIU 2 MAJA 2018 R.
Przesłanie zawiadomienia w ww. terminie w ocenie Konsorcjum działa na szkodę wszystkich
wykluczanych z postępowania wykonawców, którzy od ww. decyzji chcieliby się odwołać.
Termin dla należytego opracowania zarzutów i analizy akt sprawy - w tym w szczególności
innych ofert i sposobu obliczenia przez innych wykonawców poszczególnych pozycji
kosztorysowych, w kontekście poniesionych przez Zamawiającego wątpliwości, był zbyt
krótki.
Potwierdza to chociażby fakt, iż do dnia dzisiejszego Wykonawca nie otrzymał od
Zamawiającego kserokopii zażądanych do wzglądu w piśmie z dnia 30 kwietnia 2018 r.
dokumentów, które pozwoliłyby dodatkowo podeprzeć argumentację wskazaną w treści
niniejszego odwołania.
W ocenie Wykonawcy, na
Zamawiającym ciąży ustawowy Obowiązek nie tylko wyznaczania
re
alnych terminów na wykonanie poszczególnych czynności w toku postępowania, tj.
terminów możliwych do dotrzymania przez wykonawcę działającego z należytą starannością,
lecz także podejmowania innych działań mających na celu umożliwienie Wykonawcom
dochowania terminów ustawowych - m.in. poprzez zaniechanie wysyłania zawiadomień w
piątki po godzinie 15.00. Wynika z art. 7 ust. 1 p.z.p., który nakazuje zamawiającemu
przeprowadzenie postępowania w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i
równe traktowanie wykonawców.
XII.
ZARZUT NARUSZENIA ART. 8 UST.3 USTAWY PZP POPRZEZ ODMOWĘ
OBJĘCIA OCHRONĄ JAK DLA TAJEMNICY PRZEDSIĘBIORSTWA INFORMACJI
PRZEKAZANYCH ZAMAWIAJĄCEMU WRAZ Z PISMEM Z DNIA 12 KWIETNIA 2018 R.
Niezależnie od powyższego Konsorcjum wskazuje, iż pismem z dnia 27 kwietnia 2018 r.
Zamawiający w sposób nieuprawniony oświadczył, iż ujawni zastrzeżone przez Konsorcjum
Informacje jako tajemnica przedsiębiorstwa. Jakkolwiek ww. czynność nie podlega
odrębnemu zaskarżeniu, to jednak z całą stanowczością należy wskazać, iż w toku
niniejszego postępowania wskazane w treści wyjaśnień dane nie powinny być ujawnione
osobom trzecim.
Wszelkie bowiem wyjaśnienia wykonawcy zawierające kalkulację składników ceny oferty oraz
szczegółowy opis w tym zakresie, a ponadto opis czynników wpływających na cenę oferty co
do metody wykonania zamówienia, warunków wykonania zamówienia itp, które nie są
powszechnie dostępne, mają charakter handlowy, a przez to posiadają istotną wartość
gospodarczą dla przedsiębiorcy (tak przykładowo, zamiast wielu: uzasadnienie Wyroku
Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 25 lutego 2013 r. KIO 293/1, Wyrok KIO: z dnia 1 czerwca
2012 r., sygn. akt KIO 995/12, Wyrok KIO z dnia 20 lipca 2012 r., sygn. akt KIO 1432/12J.W
sytuacji zatem, w której zostały zastrzeżone przez Wykonawcę jako tajemnica
przedsiębiorstwa, nie powinny być ujawniane innym Oferentem.
Wobec powyższego, Konsorcjum dodatkowo w tym miejscu wnosi o zobowiązanie
Zamawiającego do zapewnienia stosownej ochrony przekazanych w treści ww. pisma
danych.
W związku z powyższym, zdaniem Odwołującego, odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej
jest zasadne i za
sługuje na pełne uwzględnienie.
Krajowa Izba Odwoławcza, po przeprowadzeniu rozprawy w przedmiotowej
sprawie,
na
podstawie
zebra
nego materiału dowodowego, po zapoznaniu
się z dokumentacją postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym
w szcz
ególności z postanowieniami ogłoszenia o zamówieniu, Specyfikacją Istotnych
Warun
ków Zamówienia, ofertą złożoną w postępowaniu przez Odwołującego oraz
korespondencją prowadzoną w toku postępowania pomiędzy Zamawiającym a
wykonawcami
ubiegającymi się o udzielenie zamówienia, jak również po zapoznaniu
się z odwołaniem, po wysłuchaniu oświadczeń, jak też stanowisk stron złożonych
ustnie do protokołu w toku rozprawy ustaliła i zważyła, co następuje.
W pierwszej kolejności Izba ustaliła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek,
o których stanowi art. 189 ust. 2 ustawy Pzp, skutkujących odrzuceniem odwołania.
Jednocześnie Izba stwierdziła, że Odwołującemu przysługiwało prawo do
skorzystania ze środka ochrony prawnej, gdyż wypełniono materialnoprawną przesłankę
interesu w uzyskaniu zamówienia, określoną w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp kwalifikowaną
możliwością poniesienia szkody przez Odwołującego będącej konsekwencją zaskarżonej w
odwołaniu czynności. Wnoszący odwołanie złożył w przedmiotowym postępowaniu
najkorzystniejszą ekonomicznie ofertę, która została odrzucona przez Zamawiającego. W
ramach środka ochrony prawnej Odwołujący podniósł zarzuty zmierzające do
zakwestionowania czynności podjętej przez Zamawiającego. W przypadku zaś
uwzględniania odwołania ma on szansę na uzyskanie przedmiotowego zamówienia.
Izba dopuściła w niniejszej sprawie dowody z dokumentacji postępowania o
zamówienie
publiczne,
nadesłanej
przez
Zamawiającego
do
akt
sprawy
w kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem, w tym w szczególności z treści ogłoszenia o
zamówieniu, treści SIWZ, oferty złożonej w postępowaniu przez Odwołującego, jak również
korespondencji prowadzonej pomiędzy Zamawiającym a wykonawcami ubiegającymi się o
udzielenie Zamówienia publicznego.
Izba dopuściła również dowody zawnioskowane przez Odwołującego, a także dowody
zawnioskowane i złożone przez Zamawiającego na rozprawie, w tym obejmujące
korespondencję z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Łodzi.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz zakres zarzutów
podniesionych w odwołaniu Izba stwierdziła, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje.
W pierwszej kolejności Izba ustaliła, iż postępowanie jest prowadzone w trybie
przetargu nieo
graniczonego o wartości powyżej kwot wskazanych w przepisach
wykonawczych wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp.
Zamawiający wartość szacunkową zamówienia ustalił na poziomie 574.061,83 zł
(druk ZP-PN).
W treści SWIZ w Rozdziale 15 zatytułowanym „Opis sposobu obliczenia ceny oferty”
w pkt 15.10 Zamawiający wskazał, że: Wynagrodzenie ofertowe za poszczególne etapy
Umowy nie może przekroczyć limitów określonych w Zbiorczym Zestawieniu Wynagrodzenia
(Formularz 2.1.1a). W przypadku przekroczenia limitów określonych w Zbiorczym
Zestawieniu Wynagrodzenia, oferta zostanie odrzucona.
Od
wołujący w niniejszym postępowaniu złożył ofertę z ceną ofertową wynoszącą
421.398,00 zł brutto. Ceny pozostałych wykonawców kształtowały się na poziomie:
1. HIGHWAY Spółka z o.o. – 1.553.244,00 zł brutto;
2. YOUR INWESTMENT Spółka z o.o. – 428.778,00 zł brutto;
3. Konsorcjum URBAN MEDIA i REM PROJEKT 698.886,00 zł brutto (po dokonaniu
poprawienia ceny przez Zamawiającego 3.864.906,00 zł brutto);
4. ARKAS
– PROJEKT Spółka z o.o. Spółka komandytowa – 769.980,00 zł brutto.
5. BUDOVIA Spółka z o.o. Spółka komandytowa – 730.989,00 zł brutto.
Zamawiający w pismem z dnia 05.04.2018 r. zwrócił się do Odwołującego na podstawie art.
90 ust. 1 ustawy Pzp o złożenie wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny. W ramach
uzasadnienia wezwania Zamawiający wskazał, co następuje.
Zamawiający działając na podstawie art. 90 ust. 1 oraz art. 87 ust. 1
ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1579 ), zwanej dalej: ustawą
Pzp”, w celu ustalenia, czy zaoferowana cena zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu
zamówienia oraz czy oferta uwzględnia wszystkie wymagania zawarte w SIWZ,
zwraca się o udzielenie wyjaśnień dotyczących wyliczenia ceny w Państwa ofercie.
Zamawiający powziął podejrzenie rażącego zaniżenia ceny w oparciu o kryterium średniej
arytmetycznej
, dla którego punktem odniesienia jest różnica pomiędzy ceną Państwa oferty,
a średnią arytmetyczną wyliczoną z cen złożonych ofert oraz w oparciu o kryterium, dla
którego punktem odniesienia jest wartość zamówienia ustalona przez Zamawiającego wraz z
podatkiem VAT.
Wątpliwości Zamawiającego wymagające wyjaśnienia budzi niska wartość za wykonanie
całości zamówienia, poniżej wymienione elementy oferty.
Cena oferty wynosi 421 398,00 zł brutto, średnia cena wyliczona z ofert złożonych w
postępowaniu wynosi 1 284 017,50 zł brutto, natomiast wartość zamówienia ustalona przez
Zamawiającego wraz z podatkiem VAT wynosi 706 096,05 zł.
Cena oferty jest niższa od ustalonej prze Zamawiającego wartości zamówienia powiększonej
o należny podatek od towarów i usług 0 40,32% oraz jest niższa od średniej arytmetycznej
cen złożonych ofert 0 67,18%.
W związku z powyższym Zamawiający wniósł o podanie szczegółów dotyczących elementów
mających wpływ na wysokości skalkulowanej ceny za wykonanie dokumentacji projektowej
dla przedsięwzięcia: „Rozbudowa drogi krajowej nr 48 na odcinku od skrzyżowania z
DP4349E w km 1+222 do skrzyżowania z DG116649E w km 3+608” wraz ze wskazaniem
czynników, które zdaniem Wykonawcy mają wpływ na wysokość skalkulowanej ceny oferty
wraz z przedstawieniem do
wodów, że podane ceny są realne i wiarygodne, jak również
wskazania i opisu obiektywnych czynników mających wpływ na wysokość zaoferowanych
cen
, a w szczególności w zakresie: oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych
rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia
dostępnych dla Wykonawcy, oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których
wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za
pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DZ. U. z 2015 r. poz. 2008
oraz z 2016 r. poz. 1265), pomocy publicznej udzielonej na
podstawie odrębnych przepisów,
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie; wynikającym z
przepi
sów prawa ochrony środowiska; powierzenia wykonania części zamówienia
podwykonawcy.
Zamawiający podkreślił, że przekazane wyjaśnienia powinny być jak najbardziej szczegółowe
i powinny zawierać wszystkie aspekty mające wpływ na cenę, a także winny być poparte
stosownymi dowodami, tak, aby nie pozostawiały wątpliwości co do prawidłowości wyliczenia
ceny. W szczególności należy wskazać elementy kalkulacji ceny odnoszące się do
poszczególnych składowych części zamówienia:
Podsumowując, Zamawiający zwrócił się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów,
dotyczących elementów składowych oferty mających wpływ na wysokość wyceny, w
szczególności wskazania argumentów potwierdzających realność, opłacalność i rynkowość
dokonanej wyceny. Prosimy o jednoznaczne wyjaśnienie czy Wykonawca przewiduje
wykonanie zamówienia bez poniesienia strat finansowych oraz bez konieczności
finans
owania zamówienia z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne.
Odwołujący pismem z dnia 12.04.2018 r. (objętym zastrzeżeniem jako tajemnica
przedsiębiorstwa) wskazując, m.in., że wycena została dokonana na podstawie wygranych i
wykonanych zamówień zgodnych programowo z zamówieniem Inwestora – Zamawiającego
oraz Środowiskowych Zasad Wyceny Prac Projektowych (dalej: ŚZWPP). Odwołujący w
wyjaśnieniach zawarł opis przyjętych rozwiązań, wskazał na umowy odnoszące się do
dofinansowania zakupu urządzeń i oprogramowania, wskazał na brak zaległości w opłacaniu
składek i podatku, posiadanie zasobów finansowych, wyliczył średnią cenę opracowania
dokumentacji dla 1 km, uwzględnienie postanowień Zarządu Rady Koordynacyjnej przy
wyliczeniu stawki za jednostkę nakładu pracy, wskazano na zastosowanie specjalistycznego
oprogramowania autorskiego, wskazano na wprowadzenie kosztów rezerwowych dla kilku
pozycji, gdzie istnieją trudności w precyzyjnym szacowaniu nakładów i cen jednostkowych
(wydatki nieprzewidziane wskazano na str. 14
– 19). Jako dowody zostało przedstawionych
17 załączników, w tym m.in. 5 umów z Powiatowym Urzędem Pracy w Chełmie odnoszących
się do dofinansowania oraz referencji dotyczących wskazanych w wyjaśnieniach realizacji.
Zamawiający odrzucił w postępowaniu 5 ofert z wyjątkiem oferty BUDOVIA Spółka z o.o.
spółka komandytowa.
W piśmie z dnia 27.04.2018 r. Zamawiający przedstawił argumentacje w zakresie odrzucenie
oferty Odwołującego. W pkt 5 ww. pisma zostało wskazane, co następuje.
Konsorcjum Firm Lider
konsorcjum: Drogowa Inżynieria Sp. z o.o. sp. k. ul. Matejki 7 Chełm
100 Partner konsorcjum: Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii
Komunikacyjnej „LISPUS” M. D. ul. Matejki 7 Chełm 22 — 100 (Oferta nr 5).
Oferta została odrzucona na podstawie przepisu art. 90 ust. 3 ustawy Pzp. Zamawiający
odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień
wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w
stosunku do przedmiotu
zamówienia.
Po przeprowadzonej analizie i ocenie wstępnej oferty Wykonawcy, Zamawiający powziął
podejrzenie rażącego zaniżenia ceny. Wątpliwości Zamawiającego, wymagające
wyjaśnienia, budziła zarówno cena oferty ogółem, jak również poszczególne, elementy oferty
mające wpływ na wysokość zaoferowanej ceny. Cena oferty Wykonawcy ogółem, wynosi 421
398,00 PLN brutto, średnia cena wyliczona z ofert złożonych w postępowaniu wynosi 1 284
017,50 zł brutto, natomiast wartość zamówienia ustalona przez Zamawiającego wraz z
podatkiem VAT wynosi 706 096,05 zł. Zatem cena oferty jest niższa od ustalonej przez
Zamawiającego wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług 0
40,32% oraz jest niższa od średniej arytmetycznej cen złożonych ofert 0 67,18%.
Zamawiający pismem z dnia 05.04.2018 r. (znak: O/Ł.D3.2413.3.2018.dpw) zwrócił się do
Wykonawcy, na podstawie art. 90 ust. 1 oraz art. 87 ust. 1 ustawy Pzp, o udzielenie
wyjaśnień czy zaoferowana cena zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
za
mówienia oraz czy oferta uwzględnia wszystkie wymagania zawarte w SIWZ, oraz o
udzielenie wyjaśnień dotyczących wyliczenia ceny w ofercie.
W wezwaniu Zamawiający prosił o przedłożenie przez Wykonawcę szczegółów dotyczących
elementów mających wpływ na wysokości skalkulowanej ceny za wykonanie dokumentacji
projektowej dla przedmiotowego przedsięwzięcia wraz ze wskazaniem czynników, które
zdaniem Wykonawcy mają wpływ na wysokość skalkulowanej ceny oferty oraz z
przedstawieniem dowodów, że podane ceny są realne i wiarygodne, jak również wskazania i
opisu obiektywnych czynników mających wpływ na wysokość zaoferowanych cen, a w
szczególności w zakresie: oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych
rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia
dostępnych dla Wykonawcy, oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których
wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za
pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DZ. U. z 2015 r. poz. 2008
oraz z 2016 r. poz. 1265), pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych
przepisów, wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu
społecznym, obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska; powierzenia wykonania części
zamówienia podwykonawcy.
Zamawiający poprosił również o wskazanie elementów kalkulacji ceny w odniesieniu clQ
poszczególnych składowych części zamówienia oraz zysku wykonawcy oraz wskazał, że
przekazane wyjaśnienia powinny być jak najbardziej szczegółowe i powinny zawierać
wszystkie aspekty mające wpływ na cenę, a także winny być poparte stosownymi dowodami,
tak aby nie pozostawiały wątpliwości co do prawidłowości wyliczenia ceny, w szczególności
powinny zawierać wskazania argumentów potwierdzających realność, opłacalność i
rynkowość dokonanej wyceny. Wykonawca został zobowiązany do dostarczenia
wystarczającego materiału do sformułowania przez Zamawiającego oceny zaoferowanej w
ofercie kwoty, za którą ma zamiar wykonać przedmiot zamówienia.
W odpowiedzi Wykonawca w dniu 12.04.2018 r. złożył wyjaśnienia dotyczące elementów
oferty
mających wpływ na wysokość ceny oferty.
Wykonawca, na wstępie pisma, przedstawił podstawę skalkulowania wyceny oraz podał
szeroką argumentację (z przywołaniem Wyroków KIO) dotyczącą zasadności uznania, bądź
nie ceny oferty za rażąco niską.
W dalszej części pisma, wykonawca przedstawił szczegółowe wyjaśnienia i dowody
potwierdzające rzetelność dokonanej wyceny.
Jak wskazał Zamawiający wykonawca podaje, że duże oszczędności w wykonaniu
zamówienia będą wiązały się z zastosowaniem nowoczesnych technologii takich jak: GPS
geodezyjny, aparaty cyfrowe z GPS, kamery DVD, dalmierze laserowe, komputery typu
laptop, tablety, oprogramowanie specjalistyczne oraz z zastosowaniem nowoczesnych
technologii projektowania w systemach komputerowych z uwzględnieniem oprogramowania
do projektowania dróg, oprogramowanie do kosztorysowania i inne oprogramowania
autorskie. Skutkuje to obniżeniem realizacji zamówienia o ok. 10%. Ponadto biuro projektowe
nabyło wysokiej jakości i wydajności urządzenia, które znacznie ograniczają koszty
eksploatacyjne oraz znacznie zmniejszają czas poświęcony na wytworzenie dokumentacji
projektowej. Skutkuje to obniżeniem kosztów realizacji zamówienia o ok 10%.( jako dowód
podano umowy z Powiatowym Urzędem Pracy w Chełmie).
Wartość kosztów pracy, którą przyjęto do ustalenia ceny nie jest niższa od minimalnego
wynagrodzenia, a zmniejszenie kosztów prac w stosunku do kwot ogólnie przyjętych za tego
rodzaju zamówienia jest związane z stawkami minimalnego wynagrodzenia jakie obowiązują
w woj. Lubelskim i są znacząco niższe od pozostałej części kraju. Według Wykonawcy
skutkuje to obniżeniem kosztów realizacji zamówienia o ok. 15%. Konsorcjum przestrzega
przepisów wynikających z prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym. ( jako
dowód deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA, ZUS RCA, zaświadczenia z ZUS o niezaleganiu z
płatnością składek, zaświadczenia z Urzędu Skarbowego o niezaleganiu z płatnością
podatków).
Wykonawca podaje, że wykonał już dokumentacje projektowe o podobnym zakresie prac za
kwotę odpowiadającą wyjaśnieniom, dokumentacje były wykonane rzetelnie, profesjonalnie i
w terminie umownym. ( jako dowód referencje dotyczące rozbudowy i budowy drogi
wojewódzkiej)
Wykonawca jest w posiadaniu środków finansowych na koncie bankowym pozwalającym w
całości sfinalizować przedmiot zamówienia ze środków własnych, w związku z tym nie będzie
zmuszony do korzystania z kredytów bankowych, a to skutkuje obniżeniem kosztów realizacji
zamówienia o ok. 10%.(jako dowód opinia bankowa)
Brak zatrudnienia osób tworzących koszty pośrednie tj. sprzątaczek, pracowników
technicznych według Wykonawcy skutkuje obniżeniem kosztów realizacji zamówienia o
ok.5%.
Wykonawca posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej na kwotę 1 000 000,00 zł z
tytułu następstw błędów projektowych oraz wad w dokumentacji, mogących powstać w
toku realizacji zamówienia. (jako dowód polisa ubezpieczeniowa odpowiedzialności cywilnej
zawodowej). Wykonawca podaje również kalkulacje kosztów pracy.
W zakresie poz.3.3.1 Dokumentacja geodezyjna i kartografi
czna związana z przejęciem na
rzecz Skarbu Państwa nieruchomości i ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości
w tym:
projekty podziału nieruchomości ( 123 projektów podziału x 500 PLN/ 1 proj. podziału)
Pozycja 3.3.1. w zakresie projektów podziału nieruchomości nie została wystarczająco
wyjaśniona. Łączny czas pracy przedstawiony przez Wykonawcę w zakresie wykonania prac
polowych, przy podziale 123 działek, nie odzwierciedla faktycznie potrzebnego czasu na
wykonanie w/w prac. Zaniżony jest również czas pracy zespołu przeznaczony na prace
kameralne w biurze. Ponadto w wyjaśnieniu nie podano kosztów stałych, materiałowych,
amortyzacji
sprzętu,
zakładanego
zysku.
Powyższe
dotyczyć
winno
również
podwykonawstwa w przypadku korzystania z niego.
W zakresie
poz.3.3.2 Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna związana z przejęciem na
rzecz Skarbu Państwa nieruchomości i ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości
w tym: -
ograniczeniem korzystania z nieruchomości (30 działek x 200 PLN/ 1 działka)
Propono
wana cena za dokumentację w zakresie ograniczenia sposobu korzystania z
nieruchomości jest niższa o ponad 30% od wyceny Zamawiającego. Wykonawca nie
przedłożył wyjaśnień uzasadniających przyjętą wartość.
W zakresie poz.3.6. Raport oddziaływania na środowisko w ramach ponownej oceny
oddziaływania na środowisko
Stwierdzenie, że wykonawca jest w stanie wykonać ROŚ za 1000 zł nie jest argumentem
wystarczającym do uznania kwoty zaoferowanej w zamówieniu. Materiały niezbędne do
uzyskania DŚU można wykonać za deklarowane 35 000 PLN jednakże kwoty te nie są
rozbite na poszczególne czynności niezbędne do przeprowadzenia inwentaryzacji, obliczeń,
pracy kartograficznej, terenowych i biurowych. Nie można twierdzić, że ROŚ jest
powieleniem materiału opracowanego wcześnie na potrzeby KIP. Raport jest znacznie
obszerniejszy niż KIP. Przerobienie KIP na odpowiednie rozdziały ROŚ wymaga
szczegółowej analizy i dużego nakładu pracy. Z tego powodu cena 1000 zł jest nie
adekwatna do czasu wykonania tego opracowania, ROŚ wymaga opracowania aż 20
rozdziałów, ze szczegółowością znacznie przewyższającą zawarte w KIP informacje.
Dodatkowo ROŚ porusza kilka nowych zagadnień, nie poddanych analizie na etapie KIPu:
kompensacje przyrodnicze,
analiza oddziaływania na zabytki,
odniesie
nie do strategicznych dokumentów,
kartograficzne ujęcie analizowanych zagadnień,
analiza konfliktów społecznych,
monitoring porealizacyjny,
oddziaływanie skumulowane z inwestycjami w rejonie drogi,
analiza korytarzy ekologicznych.
Przekazane wyja
śnienia pozwalają stwierdzić, że oferta Wykonawcy zawiera rażąco niską
cenę. A ponadto:
Wykonawca nie podał szczegółowego uzasadnienia i nie wskazał wpływu czynników
umożliwiających obniżenie ceny oferty. Wykonawca wdał się w polemikę dotyczącą
zasadności uznania, bądź nie ceny oferty za rażąco niską z szeroką argumentację i
przywołaniem Wyroków KIO. Zamawiający stwierdza, że porównania do innych zadań
dokonane przez Wykonawcę, mające uzasadnić niską cenę oferty są chybione z uwagi na to,
że zadania na które powołuje się Wykonawca nie do końca odpowiadają zakresem
przedmiotowi zamówienia. Nie sposób zatem, na podstawie takiego porównania, stwierdzić,
że istnieje możliwość realizacji przedmiotowego zamówienia za cenę zaproponowaną w
ofercie Wykonawcy. Wykonaw
ca w sposób obszerny udziela wyjaśnień do pozycji, których
wyjaśnienia Zamawiający nie wskazywał.
Nie sposób w oparciu o powyższe stwierdzić, iż Wykonawca złożył szczegółowe wyliczenia
kosztowe, pomimo, że Zamawiający takich wymagał.
Przesłane pismo nie może być uznane jako złożenie wyjaśnień potwierdzających, że oferta
nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Wezwanie w trybie art. 90 ust. 1 PZP oznacza dla wykonawcy obowiązek wykazania, że
zaproponowana przez niego cena nie ma
charakteru rażąco niskiej. Na wykonawcy ciąży
wiec obowiązek wskazania elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny i sposobu w
jakich dokonano ich kalkulacji, a wiec udowodnienia, że zaproponowana cena nie jest rażąco
niska. W przypadku nieudowodnieni
a, że cena ustalona z uwzględnieniem okoliczności
wymienionych w art. 90 ust. 1 Pzp, potwierdzonych załączonymi dowodami, nie jest rażąco
niska, zamawiający zobowiązany jest do odrzucenia oferty wykonawcy, jako oferty
zawierającej rażąco niska cenę. Co więcej, Zamawiający zobowiązany jest do odrzucenia
oferty wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana oceną wyjaśnień wraz ze
złożonymi dowodami potwierdza, ze oferta zawiera rażąco niska cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia (art. 90 ust. 3 Pzp).
Dokonując badania złożonych wyjaśnień i oceniając je w zakresie możliwości uznania ich za
dowód, iż cena oferty nie jest rażąco niska Zamawiający przyjął za własne stanowisko Sądu
Okręgowego w Warszawie wyrażone w uzasadnieniu wyroku z 5 stycznia 2007 r. (sygn. akt
V Ca 2214/06), że dla zakwalifikowania oferty do dalszego postępowania nie jest
wystarczające
złożenie
jakichkolwiek
wyjaśnień,
lecz
wyjaśnień
odpowiednio
umotywowanych, przekonujących, że zaproponowana oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny,
podobne stanowi
sko zostało wyrażone przez ten sąd również w wyrokach z: 13 lutego 2014
r. (sygn. akt V ca 3765/13) oraz 17 lutego 2014 r. (sygn. akt V Ca 3547/13). Za własne przyjął
także orzecznictwo KIO stanowiące, że takie wyjaśnienia powinny wskazywać zarówno co
spowodowało obniżenie ceny, jak również w jakim stopniu dany
czynnik wpłynął na jej obniżenie (vide uzasadnienie wyroku z 18 grudnia 2012 r., sygn. akt
KIO 2659/12).
Jak wskazał Zamawiający zdaniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z 13 marca 2015 r. (sygn.
akt: IX Ca 39/15), „celem złożenia wyjaśnień jest umożliwienie zamawiającemu
zweryfikowania poprawności dokonanej przez wykonawcę kalkulacji ceny, a nie złożenie
ogólnego zapewnienia, że wykonawca wykona zamówienie za oszacowaną przez siebie
c
enę. Jak wynika z art. 90 ust. 2 ustawy wyjaśnienia mają być poddane analizie zmierzającej
do ustalenia, czy cena została skalkulowana poprawnie, czy też nosi ona znamiona rażąco
niskiej. Z tego powodu powinny być one wyczerpujące, konkretne i przekonujące,
ujawniające najważniejsze składniki cenotwórcze. W przeciwnym wypadku wyjaśnienia będą
miały charakter jedynie iluzorycznych i nie będą stanowiły wyjaśnienia elementów oferty
mających wpływ na wysokość cen, co może uzasadniać obowiązek zamawiającego
odrz
ucenia oferty, jako zawierającej rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia. Z tego względu dla zakwalifikowania oferty do dalszego postępowania nie jest
wystarczające złożenie jakichkolwiek wyjaśnień, lecz wyjaśnień, które będą odpowiednio
umot
ywowane, przekonujące, że zaproponowana oferta nie zawiera ceny rażąco niskiej. /.../
Oznacza to, że wykonawca podając konkretne przykłady powinien je dokładnie opisać i
wskazać, jak wpływają one na obniżenie ceny. /.../ Wykonawca, składając wyjaśnienia do
ceny oferty, powinien wskazać, co spowodowało możliwość obniżenia ceny, ale również, w
jakim stopniu dzięki wskazanym czynnikom cena została obniżona.”
Zdaniem Zamawiającego, co więcej, jak wskazuje orzecznictwo, jeśli wyjaśnienia wykonawcy
nie wskazują na indywidualne, dostępne wyłącznie temu wykonawcy, uzasadniające
wysokość zaoferowanej ceny, należy uznać, że wyjaśnienia spełniające wymagania
przepisów ustawy, ogóle nie zostały złożone (np. wyrok KIO z 9 lutego 2015 r., sygn.. akt:
KIO 189/15; wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 13 marca 2015 r., sygn. akt: IX Ca
Na zakończenie uzasadnienia odrzucenia oferty Odwołującego Zamawiający wskazał, że w
związku z powyższym przedstawione przez Wykonawcę uzasadnienie rażąco niskiej ceny
ofertowej prowadzi
jednocześnie do wniosku, iż Wykonawca nie wywiązał się należycie z
ciążącego na nim, stosownie do art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, ciężaru dowodu i nie udzielił
wyjaśnień spełniających wymogi przepisów ustawy co skutkuje odrzuceniem oferty. Izba
ustaliła, iż w ramach przedmiotowego postępowania Odwołujący złożył ofertę z.
Na powyższą czynność Odwołujący wniósł odwołanie.
Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje.
Izba, uwzględniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności
powyższe ustalenia oraz zakres zarzutów podniesionych w odwołaniu, doszła do
przekonania, iż sformułowane przez Odwołującego zarzuty znajdują częściowe oparcie w
ustalonym stanie faktycznym i prawnym, a tym
samym rozpoznawane odwołanie zasługuje
na uwzględnienie.
W p
ierwszej kolejności Izba w sposób łączny rozpoznała zarzuty w postaci art. 89
ust. 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp oraz art. 90 ust. 1 i 1a, art. 87 ust. 1 w
związku z art. 7 ustawy Pzp związanych z czynnością wezwania do złożenia wyjaśnień oraz
odrzucenia oferty Odwołującego ze względu na zaoferowanie świadczenia za rażąco niską
cenę.
Odnosząc się do meritum sporu w pierwszej kolejności Izba wskazuje, iż przedmiot
zamówienia obejmuje wykonanie dokumentacji projektowej dla rozbudowy drogi krajowej nr
Tym samym, co istotne w kontekście badania rażąco niskiej ceny, mamy do czynienia z
tzw. usługami miękkimi, tj. z usługami których zasadniczą pozycję kosztową stanowi praca
osób realizujących takie usługi uwzględniająca ich kwalifikacje, wykształcenie oraz pozycję
na rynku. Koszty materiałowe, koszty stałe oraz koszty zewnętrzne dla świadczącego tego
typu usługę oscylują w okolicach kilkunastu procent (niezwykle rzadko przekraczają 20%)
ceny całkowitej. Powyższe oznacza, że wykonawca kalkulując cenę za tego typu usługi
bierze pod uwagę, po pierwsze koszty pracy osób je realizujących, które ze względu na
specyfikę tych kosztów mogą być bardzo różne dla poszczególnych wykonawców. Tego typu
kosztów nie da się bowiem w sposób jednoznaczny „zweryfikować” i poddać analizie – poza
kosztami minimalnego wynagrodzenia za pracę, który to aspekt nie stanowił jednak podstawy
sporu pomiędzy Stronami. Założenie takie jest bowiem wynikiem faktu, iż przy kosztach
osobowych praca lub usługa jest warta tle na ile wycenia ja osoba je świadcząca. To bowiem
ona wie najlepiej, ile jest warta pr
aca którą ma świadczyć – ustawodawca zaś w tym
zakresie, poza jej minimalną wartością, nie narzuca żadnych średnich stawek lub kosztów.
Co do zasady przedmiotem sporu nie była też kwestia pracochłonności poszczególnych
etapów przygotowania dokumentacji projektowej, tj. Zamawiający nie kwestionował założeń
w tym zakresie wynikających z przyjętych przez Odwołującego normatywów, w szczególności
opartych na Środowiskowych Zasadach Wykonania Prac Projektowych (dalej ŚZWPP), czy
tez przyjętych przez Odwołującego (str. 11 wyjaśnień z dnia 12.04.2018 r.) jednostek nakładu
pracy przyjętych przez Zarząd Rady Koordynacyjnej. Stąd tez Izba odmówiła
przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, wnioskowanego w treści odwołania, uznając, że
kwestie nakładów zostały ustalone w oparciu o ww. opracowania i ponadto jako takie nie były
kwestionowane przez Zamawiającego.
Usługi obejmujące prace projektowe cechują się specyfiką właściwą dla wszystkich
usług opartych na pracy intelektualnej wykwalifikowanej kadry – trudnością w przyjęciu
szacunkowej wartości takich usług. Powyższe wynika bowiem z faktu, iż o cenie decydują w
dużej mierze czynniki niezależne całkowicie od okoliczności związanych z przedmiotem
za
mówienia - mogących obejmować takie elementy jak: dogodne dla wykonawcy i osób
świadczących usługę miejsce realizacji świadczenia, zaangażowanie osób realizujących
usługę w inne projekty (efekt skali), doświadczenie wykonawcy, powtarzalność niektórych
opra
cowań, przyjęte metody i techniki pracy, dodatkowe dochody uzyskiwane przez osoby
przewidziane do świadczenia tego typu usług (zatrudnienie w ramach innych stosunków,
świadczenia emerytalne, rentowe itp.), znajomość miejsca świadczenia usług oraz
znajomość innych uczestników procesu budowlanego, w tym znajomość potrzeb i
specyficznych oczekiwań podmiotu zamawiającego oraz dysponowanie, jak w tym
przypadku, sprawdzonymi narzędziami informatycznymi. Czynniki te powodują bowiem
znaczne trudności z oszacowaniu, oraz w późniejszy etapie procesu ubiegania się o
zamówienie publiczne, w weryfikacji ceny zaoferowanej przez poszczególnych wykonawców.
W drugiej
kolejności Izba wskazuje, iż w ramach postępowania odwoławczego, mając
na uwadze treść art. 180 ust. 1 ustawy Pzp, ocenie podlegają czynności podmiotu
zamawiającego przedsiębrane na etapie postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego. Tym samym Izba oceniając podniesione w ramach rozpoznawanego odwołania
zarzuty wzięła pod uwagę przedstawione przez Odwołującego dowody i wyjaśnienia, treść
złożonej oferty i ocenę tych wyjaśnień oraz dowodów dokonaną przez Zamawiającego.
Powyższe, jak wskazano powyżej, jest wynikiem faktu, że ocenie w ramach
postępowania odwoławczego podlegają czynności podmiotu zamawiającego przedsiębrane
przez tego ostatniego na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Nie oznacza to jednak, ze wykonawca wobec którego oferty podniesiono zarzut
rażąco niskiej ceny nie może podjąć kroków do obrony swojego stanowiska, w tym
przedst
awiać w tym zakresie dowodów. Wszakże sam przepis art. 190 ust. 1a pkt 1 ustawy
Pzp nakłada na takiego wykonawcę ciężar udowodnienia w tym zakresie, tj. że jego oferta
nie zawiera rażąco niskiej ceny. Istotą bowiem stanowiska wypracowanego przez
orzecznict
wo jest bowiem to, że wykonawca ten nie może prezentować nowych okoliczności,
nowych założeń w kontekście ustalenia ceny ofertowej, lecz winien dowodzić, że na etapie
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, sprostał ciążącym na nim obowiązkom
wyn
ikającym z wezwania. W ocenie Izby Odwołujący w ramach postępowania dowodowego
nie wyszedł poza wyjaśnienia przekazane Zamawiającemu konsekwentnie trzymając się
zawartych tam informacji. Argumenty Odwołującego mieściły się w ramach kierunków
nakreślonych w wyjaśnieniach z dnia 12.04.2018 r., tj. referowały do wskazanych tam
realizacji podobnych projektów, cen jednostkowych za poszczególne czynności, odnosiły się
do zakreślonych przez Zamawiającego procentowych limitów dla poszczególnych etapów
przedmiotu za
mówienia i wreszcie wskazywały na przyjęte przez Odwołującego w ramach
wynagrodzenia rezerwy (nadwyżki) wpływów nad kosztami.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga również, że pojęcie rażąco niskiej ceny jest
subiektywne, zaś ustawa Prawo zamówień publicznych nie posiada ustawowo określonego
procentowego poziomu, na podstawie którego można uznać automatycznie, kiedy mamy do
czynienia z rażąco niską ceną. Każdy przypadek, ze względu na przedmiot zamówienia,
sposób jego realizacji oraz wartość zamówienia należy rozpatrywać indywidualnie [tak też:
postanowienie Sądu Okręgowego z Poznania z dnia 17.01.2006 r., sygn. akt II Ca 2194/05].
Jak zaś skonstatował Sąd Okręgowy w Katowicach w wyroku z dnia 30 stycznia 2007
r. sygn. akt XIX Ga 3/07,
„o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest,
że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie od realiów
rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu lub
wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę.”. Sam fakt, że cena oferty jest
ni
ższa od cen innych ofert złożonych w postępowaniu nie jest wystarczające do uznania
danej ceny za ra
żąco niską. Tym samym dostrzec należy konieczność indywidualnego
podejścia do każdej sprawy związanej z zarzutem ceny rażąco niskiej.
Następnie, w kontekście uznania przez Zamawiającego, że oferta Odwołującego
zawiera rażąco niską cenę należy odnieść się do działań Zamawiającego podjętych w toku
postępowania wobec wykonawcy Konsorcjum URBAN MEDIA i REM PROJEKT, gdzie
doszło do „poprawienia” omyłki rachunkowej skutkującej zmianą wynagrodzenia tego
wykonawcy z kwoty 698.886 zł na kwotę 3.864.906 zł. Choć kwestia ta pozostaje poza
zakresem
zaskarżenia, to oceniając podniesione w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 90 ust.
1 i 1a
ustawy Pzp należy mieć na względzie okoliczność, że tego typu działania
Zamawiającego mogą budzić uzasadnione wątpliwości, choćby przy uwzględnieniu ustalonej
przez te
go ostatniego wartości szacunkowej zamówienia. Zarówno zasady racjonalnego
rozumowania, jak również samo stanowisko Konsorcjum URBAN MEDIA i REM PROJEKT,
w zakresie braku zgody na tego typu
zmianę wynagrodzenia uniemożliwiają przyjęcie, że
Zamawiający powinien w tym wypadku, kierując się alternatywą ujętą w treści art. 90 ust. 1
ustawy Pzp, odnieść wynagrodzenie Odwołującego do średniej arytmetycznej złożonych w
postępowaniu ofert, z uwzględnieniem ww. wskazanej „korekty” wynagrodzenia
zwiększającej jego wysokość o ponad 550%.
W ramach stosowania instytucji uregulowanej w treści art. 90 ust. 1 – 3 ustawy Pzp
rysuje się bowiem problem natury praktycznej. W przypadku błędnego założenia, że istnieją
podstawy do postawienia wykonawcy zarzutu rażąco niskiej ceny, przy tak zakreślonym w
ustawie ciężarze dowodu (vide art. 90 ust. 2 oraz art. 190 ust. 1a ustawy Pzp) wykazanie
realności ceny będzie niosło za sobą znaczne trudności natury dowodowej. Nie sposób
bowiem przedstawić dowody na okoliczność zastosowania metod pozwalających uzyskanie
znacznych oszczędności, czy też pomocy publicznej lub sprzyjających dla wykonawcy
warunków realizacji zamówienia, jeżeli cena zawarta w ofercie jest zwykłą ceną rynkową
obliczoną przy wykorzystaniu standardowych metod bez wykorzystania jakichkolwiek
nadzwyczajnych okoliczności i technik. Wówczas wykonawca będzie musiał zmierzyć się z
koniecznością niejako „poszukiwania” dowodów na potwierdzenie faktów, które nie stanowiły
podstaw ustalenia i nie przesądzały o wysokości tego wynagrodzenia. Z taką sytuacją
będziemy mieli przede wszystkim do czynienia w przypadku, gdyż jeden z wykonawców
zaoferuje realizację przedmiotu zamówienia za wynagrodzeniem rażąco zawyżonym, co
doprowadzi do uruchomienia mechanizmu wskazanego w drugiej części alternatywy zawartej
w art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp
wobec pozostałych wykonawców przez niejako sztuczne
„wprowadzenie” ich ofert do poziomu kwalifikującego je do zastosowania art. 90 ust. 1 ustawy
Pzp.
Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w niniejszym wypadku, gdzie na skutek ww.
działań Zamawiającego doszło do wywindowania poziomu cen zawartych w ofertach mimo
faktu, i
ż Zamawiający wartość szacunkową zamówienia ustalił na poziomie 574.061,83 zł. W
takim
wypadku Zamawiający dokonując wezwania powinien odnieść ceny ofertowe do
wartości szacunkowej, nie zaś do średniej arytmetycznej złożonych ofert wyliczonej z
uwzględnieniem oferty z ceną nieracjonalnie zawyżoną.
Jednakże, mając na uwadze, że zakres zaskarżenia w postępowaniach poniżej
progów UE został określony w treści art. 180 ust. 2 pkt 1 – 6 ustawy Pzp, to mimo
przeważającego w orzecznictwie sądów powszechnych tzw. szerokiego rozumienia tego
pojęcia w postępowaniach podprogowych możliwość zaskarżenia samego wezwania do
złożenia wyjaśnień i zakresu tego wezwania materializuje się zazwyczaj na takim etapie
postępowania (albo odrzucenia oferty, jak w tym wypadku, albo wyboru oferty
najkorzystniejszej), że zazwyczaj pozostaje on bez wpływu na sytuację podmiotową
wykonawcy.
W tym bowiem wypadku Zamawiający wobec Odwołującego dokonał już
czynności odrzucenia jego oferty, zatem nawet negatywna ocena przez Izbę samej
zasadności wezwania do złożenia wyjaśnień, pozostaje bez wpływu na jego sytuację
podmiotową, gdyż odrzucenie jest czynnością dalej idącą w odniesieniu do interesu
wykonawcy w rozumieniu art. 179 ust. 1 ustawy Pzp. Oznacza to, iż mimo dopatrzenia się w
czynności wezwania pewnych wad, stała się ona już faktem i w następstwie poskutkowała
odrzuceniem oferty, która to czynność w sposób dużo dalej idący przedkłada się na sytuację
Odwołującego. Stąd to właśnie ta ostatnia czynności została przez Izbę poddana ocenie
zarówno w kontekście złożonych przez Odwołującego wyjaśnień, jak również częściowo
przez pryzmat samej zasadności wezwania.
Izba oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności złożone
przez Odwołującego obszerne wyjaśnienia, dołączone do nich dowody oraz złożone przez
Odwołującego w ramach postępowania odwoławczego dowody z dokumentów uznała, że
brak jest podstaw do przyj
ęcia, że wykonawca ten złożył ofertę zawierającą rażąco niską
cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia. Mając na uwadze wypracowane w
orzecznictwie Izby oraz Sądów Okręgowych wytyczne związane z pojęciem rażąco niskiej
ceny uznać można jedynie, że wynagrodzenie zaoferowane przez Odwołującego jest na
niskim poziomie, co nie powoduje konieczności odrzucenia tej oferty. Odwołujący w
składanych wyjaśnieniach odniósł się, co do zasady, do wszystkich kwestii poruszonych
przez Zamawiającego.
Odwołujący wraz z wyjaśnieniami przedłożył wyliczenia oraz potwierdzające je
dowody
pozwalające na szczegółową kontrolę założeń wyliczonego wynagrodzenia. W
dokumencie tym, jak zostało wskazane na rozprawie, Odwołujący przewidział zarówno zysk,
jak również dla każdego etapu odrębnie rezerwę kosztową, i jak wskazał w toku wyjaśnień
oraz potwierdził na rozprawie, mogą one zostać wykorzystane do pokrycia wszelkich
nieprzewidzianych wydatków. Założeniami dla przyjętych stawek były ceny oferowane przez
Odwołującego na innych kontraktach obejmujących podobne prace projektowe, w tym
wyliczone średnie dla poszczególnych etapów i „przeniesione” dla tego zamówienia z
rezerwą. Co do samych cen jednostkowych i sposobu kalkulacji przez Odwołującego
wynagrodzenia należy zwrócić uwagę na fakt, że tego typu działania zostały niejako
„wymuszone” przez Zamawiającego na skutek wprowadzenia limitów procentowych dla
poszczególnych etapów realizacji. Tego typu limitowanie, choć może zapobiegać
manipulacjom cenowym, na co zwracał uwagę Zamawiający i co sugerował sam Odwołujący,
jednocześnie ogranicza swobodę wykonawców w kształtowaniu wysokości wynagrodzenia za
poszczególne czynności i tym samym wymusza nierzadko sztuczne przesuwanie
poszczególnych części wynagrodzenia celem dopasowania wprowadzonych przez
Zamawiającego limitów do wyliczonej przez poszczególnych wykonawców ceny całkowitej. W
tym zakresie Izba podzieliła argumentację Odwołującego uznając ją za spójną i logiczną.
Można mieć również wątpliwości, na co zwracał uwagę Odwołujący w toku rozprawy, czy
limity te odpowiadają rzeczywistym procentowym relacjom wartościowym poszczególnych
etapów.
Dla oceny wyjaśnień złożonych przez Odwołującego w piśmie z dnia 12.04.2018 r.
znaczenie ma również fakt, iż wykonawca ten dysponuje kilkunastoletnim doświadczeniem w
realizacji tego typu pr
ojektów, posiada specjalistyczną kadrę, zaplecze sprzętowe oraz
specjalistyczne narzędzia informatyczne – czego potwierdzeniem jest zdobyte przez
Odwołującego doświadczenie. Wykonawca ten potwierdził również spełnienie warunków
udziału w postępowaniu, czego nie sposób traktować li tylko jako wypełnienie formalnych
wymagań związanych z udziałem w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.
Wszakże prawidłowa realizacja dotychczasowych projektów potwierdzona przez licznych
zamawiających pozwala na przyjęcie założenia, że ceny zaoferowane w tych
postępowaniach mogą stanowić podstawę wyliczenia wynagrodzenia w ramach niniejszego
zamówienia. Nie sposób również przecenić, na co wskazywał Odwołujący, wysokości i
zakresu uzysk
anych przez tego wykonawcę dotacji na zakup i sfinansowanie wyposażenia,
gdyż bez tych środków wykonawca byłby zmuszony albo korzystać z zaplecza technicznego
podmiotów trzecich lub zaciągnąć zobowiązania finansowe w celu ich nabycia Na powyższą
okoliczno
ść Odwołujący na str. 8 i 9 wyjaśnień przedstawił zarówno zestawienie nabytego
oprogramowania i sprzętu, jak również wskazał jako dowody szereg umów z Powiatowym
Urzędem Pracy w Chełmie. Są to zatem dofinansowania pozwalające na znaczne
zredukowanie kosztów działalności i jednocześnie pozwalające na niezależne od
zewnętrznych podwykonawców wykonane przedmiotu zamówienia. Jest bowiem oczywiste,
że zakup i posiadanie, w szczególności specjalistyczne oprogramowania, w tym własnych
ploterów, jak wskazywał Odwołujący, stanowi o przewadze konkurencyjnej wykonawcy.
Izba za racjonale uznała również założenia wskazujące na oszczędności na poziomie
rzędu 10% związane z posiadanym specjalistycznym oprogramowaniem, w tym
oprogramowaniem do projektowania dróg (str. 7 wyjaśnień) oraz oprogramowaniem
autorskim do projektowania organizacji ruchu, analizy ruchu, badań ugięć nawierzchni, badań
geotechnicznych, obliczeń linii napowietrznych, pomiarów ruchu drogowego oraz
inwentaryzacji zieleni (str. 7 wyjaśnień). Wszystkie te dane, w tym potwierdzenia należytego
wykonania dotychczasowych zamówień, dysponowanie specjalistycznym autorskim
oprogramowaniem
, oraz co najważniejsze, uzyskaniem przeszło 100.000 zł dofinansowania
zostały potwierdzone stosownymi dowodami. Już tylko sam ten fakt daje wykonawcy
namacalną i realną przewagę nad podmiotami, które w zakup powyższych środków musiały
zaangażować własne zasoby finansowe lub skorzystać z kredytowania w tym zakresie.
Z
a racjonalne należy też uznać wyjaśnienia w zakresie niższych kosztów pracy, ze
względu na położenie siedziby Odwołującego w województwie lubelskim, gdzie koszty pracy
są niższe, co potwierdza dodatkowo zakres dofinansowania działalności gospodarczej
uzyskany z Urzędu Pracy. Dość ważkim dowodem prawidłowego funkcjonowania obu
przedsiębiorstw (członków Konsorcjum) w zakresie ekonomicznym jest wykazania braku
zaległości podatkowych i w zakresie składek na ubezpieczenie społeczne z ostatnich 5 lat –
co potwierdza prawidłowość założeń ekonomicznych czynionych przez tych przedsiębiorców
dotychczas.
Za uwzględnieniem powyższych wyjaśnień przemawia również fakt, że Odwołujący w
celu kalkulacji wynagrodzenia opierał się na normatywach dla prac projektowych w
środowiskowych zasadach wyceny prac projektowych (ŚZWPP), które są opracowaniem
powszechnie stosowanym przy tego rodzaju wycenie.
Analizując złożone przez Odwołującego wyjaśnienia wskazać należy, że niemal w
każdym wypadku w ramach ukształtowanego wynagrodzenia zostały przewidziane rezerwy
kosztowe stanowiące ekonomiczne zabezpieczenie dla przyjętej kalkulacji.
Tym samym
rezerwy wskazane na str. 13, 14, 15, 16, 17 i 18 wyjaśnień z dnia
12.04.2018 r.
(zastrzeżonych jako tajemnica przedsiębiorstwa) stanowią zabezpieczenie
ekonomiczne dla tego kontraktu pozwalające pokryć ewentualne nieprzewidziane koszty.
Jest to naturalna rola i przeznaczenie tego typu środków. Ich ujęcie w ramach wynagrodzenia
stanowi swego rodzaju zabezpieczenie na wypadek nie ujęcia w ogólnych kosztach
koniecznych do wykonania czynności lub zabezpieczenia na wypadek wzrostu cen towarów i
usług.
Odnosząc się do stanowiska prezentowanego w powyższym zakresie przez
Zamawiającego, w ocenie Izby Odwołujący sprostał ciążącym na nim obowiązkom
dowodowym, zaś argumentacja Zamawiającego nie poważyła realności poczynionych przez
tego wykonawcę założeń. Odnosząc się do złożonych przez Zamawiającego dowodów w
postaci korespondencji z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Łodzi wskazać należy,
za stanowiskiem Odwołującego, że zawarte w tej korespondencji uwagi i zastrzeżenia do
wykonanych opracowań nie kreują żadnej ogólnej reguły. Świadczą one jedynie o jakości
opracowania, do którego odnosi się ta korespondencja.
Tym samym Izba uznała, że brak było w niniejszym stanie faktycznym podstaw do
odrzucenia oferty Odwo
łującego.
W zakresie zarzutu obejmującego art. 8 ust. 1 i 3 ustawy Pzp Izba uznała, że zarzut ten
potwierdził się w części. Jak wskazał w toku rozprawy Zamawiający nie udostępnił jeszcze
pozostałym wykonawcom złożonych przez Odwołujące wyjaśnień jednakże uznał, że nie
zawierają one informacji mogących stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa. Izba jedynie w
części podzieliła argumentację Odwołującego w zakresie tego zarzutu. W ocenie Izby,
zarówno informacje związane z dotychczasowymi kontraktami, realizowanymi w ramach
zamówień publicznych, jak również wysokość, zakres i sam fakt pozyskania dotacji z Urzędu
Pracy są informacjami objętymi zakresem rzeczowym przepisów o dostępie do informacji
publicznej. Stąd też nie mogą one podlegać ochronie jako tajemnica przedsiębiorstwa.
Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku specjalistycznego oprogramowania, którym
posługuje się Odwołujący, gdyż informacje na ten temat znajdują się w powszechnie
dostępnych zasobach internetowych (vide adres internetowy strony zwierającej
charakterystykę autorskiego oprogramowania wskazany jako jeden z dowodów).
Jako wpisujące się w regulacje związane z tajemnicą przedsiębiorstwa Izba uznała jednak,
podzielając w tym zakresie stanowisko Odwołującego prezentowane na rozprawie, średnie
ce
ny i ceny jednostkowe stanowiące odzwierciedlenie dotychczasowych doświadczeń
Odwołującego, w tym w szczególności wartości jednostkowe prezentowane w odniesieniu do
dotychczasowych realizacji, wyliczone średnie ceny za 1 km opracowania, stawki j.n.p.,
kosz
tów jednostkowych prac projektowych, kosztów wydruku, tj. wszystkich danych
wyjściowych (kosztów jednostkowych, danych uśrednionych). W ocenie Izby dane te, ze
względu na fakt, że stanowią one podstawy kalkulacji i są wynikiem dotychczasowych
doświadczeń i potwierdzeniem prawidłowości założeń ekonomicznych Odwołującego oraz
stanowią o jego przewadze konkurencyjnej powinny podlegać ochronie. Uzyskanie tych
informacji przez konkurencyjnych wykonawców pozwalałoby przewidzieć w przyszłości
sposób kalkulacji wynagrodzenia dla innych projektów, co jednocześnie mogłoby
spowodować wymierne szkody po stronie obu członków odwołującego się Konsorcjum. Z
tego też powodu zastrzeżenie jako tajemnica przedsiębiorstwa tych danych powinno być
respektowane przez Zamawiającego. Tym samym powyższy zarzut potwierdził się w
odniesieniu do tych danych.
W zakresie zarzutu z art. 7 ust. 1 ustawy Pzp
, w ramach którego Odwołujący wskazał, że
Zamawiający „intencjonalnie” odrzucił wszystkie oferty poza ofertą „lokalnego” przedsiębiorcy
Izba uznała ten zarzut za nieudowodniony. Odwołujący nie wykazał bowiem i nie podjął się
nawet próby prezentacji argumentacji przemawiającej za oceną czynności dokonanych
wobec
pozostałych wykonawców. Stąd też brak jest możliwości porównania działań
Zamaw
iającego w kontekście zasad ujętych w powyższym przepisie.
W związku z powyższym, na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy Pzp, orzeczono jak w
sentencji.
Zgodnie bowiem
z treścią art. 192 ust. 2 ustawy Pzp Izba uwzględnia odwołanie,
jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ
na wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Potwierdzenie części zarzutów
wskazanych w odwołaniu powoduje, iż w przedmiotowym stanie faktycznym została
wypełniona hipoteza normy prawnej wyrażonej w art. 192 ust. 2 ustawy Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Pzp, tj. stosownie do wyniku postępowania, z uwzględnieniem postanowień
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i
sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2010 r., Nr 41, poz. 238) zmienionego
rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 stycznia 2017 r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz
rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2017 r.,
poz. 47), w tym w szczególności § 5 ust. 4.
Przewodniczący:
……………………
Otrzymuj raz w tygodniu aktualne informacje
o zmianach w prawie oraz komentarzach ekspertów
Otrzymasz darmowy e-book w prezencie!
„6 pytań o znowelizowane przepisy Pzp"