KIO 613/17 WYROK dnia 18 kwietnia 2017 r.

Sygn. akt: KIO 613/17 

WYROK 

 z dnia 18 kwietnia 2017 r.    

Krajowa Izba Odwoławcza  -  w składzie: 

Przewodniczący: 

Paweł Trojan 

Protokolant: 

Adam Skowroński   

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  w  dniu  12  kwietnia  2017  r.  w  Warszawie  odwołania 

wniesionego  do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  28  marca  2017  r.  przez 

wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia 

ENERGA Serwis Spółka z 

o.o., ul. Celna 13,07-410 Ostrołęka; EKO Energetyka i Ciepłownictwo Spółka z o.o., ul. 

Goworowska  2B  lok.  4,  07-410  Ostrołęka  oraz  Alu  –  Centrum  W.  S.  Spółka  jawna,  ul. 

Sokołowska  27,  05-806  Sokołów  w  postępowaniu  prowadzonym  przez  Zamawiającego  – 

Zakład  Energetyki  Cieplnej  w  Łowiczu  Spółka  z  o.o.,  ul.  Kaliska  22,  99-400  Łowicz  w 

trybie  przetargu  nieograniczonego  pn.:  „Budowa  sieci  ciepłowniczych  na  terenie  miasta 

Łowicz " –  (postępowanie znak 1/S/2017) 

przy  udziale  wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia 

DOMTOM 

Spółka z o.o., ul. Chocianowska 20a, 93-460 Łódź oraz ZIEM-BUD Spółka z o.o. Spółka 

komandytowa, ul. Korczaka 7, 93-416 Łódź zgłaszających przystąpienie do postępowania 

wszczętego wskutek wniesienia odwołania po stronie Zamawiającego 

orzeka: 

1. oddala odwołanie  

2. kosztami postępowania w wysokości

 13 817 zł 31 gr (słownie: trzynaście tysięcy osiemset 

siedemnaście  złotych  i  trzydzieści  jeden  groszy)  obciąża  Odwołującego  -  wykonawców 

wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia 

ENERGA  Serwis  Spółka  z  o.o.,  ul. 

Celna  13,07-410  Ostrołęka;  EKO  Energetyka  i  Ciepłownictwo  Spółka  z  o.o.,  ul. 

Goworowska  2B  lok.  4,  07-410  Ostrołęka  oraz  Alu  –  Centrum  W.  S.  Spółka  jawna,  ul. 

Sokołowska 27, 05-806 Sokołów i: 

1)  zalicza  w  poczet  kosztów  postępowania  kwotę 

 10  000  zł  00  gr  (słownie:  dziesięć 

tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez  wykonawców  wspólnie  ubiegających 

się o udzielenie zamówienia 

ENERGA Serwis Spółka z o.o., ul. Celna 13,07-410 

Ostrołęka; EKO Energetyka i Ciepłownictwo Spółka z o.o., ul. Goworowska 2B 

lok.  4,  07-410  Ostrołęka  oraz  Alu  –  Centrum  W.  S.  Spółka  jawna,  ul. 

Sokołowska 27, 05-806 Sokołów tytułem wpisu od odwołania, 

2)  zasądza  od  wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia 

ENERGA Serwis Spółka z o.o., ul. Celna 13,07-410 Ostrołęka; EKO Energetyka 

i  Ciepłownictwo  Spółka  z  o.o.,  ul.  Goworowska  2B  lok.  4,  07-410  Ostrołęka 

oraz 

Alu – Centrum W. S. Spółka jawna, ul. Sokołowska 27, 05-806 Sokołów na 

rzecz zamawiającego - 

Zakład Energetyki Cieplnej w Łowiczu Spółka z o.o., ul. 

Kaliska 22, 99-400 Łowicz kwotę w wysokości 3 817 zł 31 gr (słownie: trzy tysiące 

osiemset  siedemnaście  złotych  i  trzydzieści  jeden  groszy)  tytułem  zwrotu  kosztów 

reprezentacji przed Izbą oraz kosztów dojazdu na posiedzenie. 

3.  Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  -  Prawo  zamówień 

publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 22 grudnia 2015 r., poz. 2164 z późn. zm.) na niniejszy 

wyrok  -  w  terminie  7  dni  od  dnia  jego  doręczenia  -  przysługuje  skarga  za  pośrednictwem 

Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do 

Sądu Okręgowego w Łodzi. 

Przewodniczący: 

…………………… 

U z a s a d n i e n i e 

do wyroku z dnia 18 kwietnia 2017 r. w sprawie o sygn. akt KIO 613/17  

Zamawiający  –  Zakład  Energetyki  Cieplnej  w  Łowiczu  Spółka  z  o.o.,  ul.  Kaliska  22,  99-400 

Łowicz prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia 

publicznego pn.: „Budowa sieci ciepłowniczych na terenie miasta Łowicz " –  (postępowanie 

znak 1/S/2017). 

Izba  ustaliła,  iż  postępowanie  prowadzone  w  trybie  przetargu  nieograniczonego  

o  wartości  poniżej  kwot  określonych  w  przepisach  wydanych  na  podstawie  art.  11  ust.  8 

ustawy Pzp. 

W  pierwszej  kolejności  Izba  ustaliła,  iż  prowadzone  przez  Zamawiającego 

postępowanie  zostało  wszczęte  w  dniu  27.01.2017  r.    przez  zamieszczenie  ogłoszenia  w 

Biuletynie Zamówień Publicznych na stronie internetowej www.bzp.uzp.gov.pl pod numerem 

15918  –  2017  (BZP  z  dnia  27.01.2017  r.)  –  a  więc  do  postępowania  mają  zastosowanie 

przepisy  ustawy  Prawo  zamówień  publicznych  zmienionej  z  dniem  28.07.2016  r.  na  mocy 

przepisów  ustawy  z  dnia  22  czerwca  2016  r.  o  zmianie  ustawy  –  Prawo  zamówień 

publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 1020).    

Zamawiający  –  Zakład  Energetyki  Cieplnej  w  Łowiczu  Spółka  z  o.o.,  ul.  Kaliska  22,  99-400 

Łowicz prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia 

publicznego pn.: „Budowa sieci ciepłowniczych na terenie miasta Łowicz " –  (postępowanie 

znak 1/S/2017). 

Postępowanie  prowadzone  w  trybie  przetargu  nieograniczonego  o  wartości  poniżej  kwot 

określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp. 

W dniu 27.01.2017 r. ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Biuletynie Zamówień 

Publicznych pod numerem 15918 – 2017.  

W  dniu 

23.03.2017  r.  Zamawiający  poinformował  wykonawców  o  wyborze  oferty 

najkorzystniejszej oraz o odrzuceniu oferty Odwołującego na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy 

Pzp. 

Na  powyższą  czynność  w  dniu 

28.03.2017  r.  zostało  wniesione  odwołanie  przez 

wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia ENERGA Serwis Spółka z 

o.o.; EKO Energetyka i Ciepłownictwo Spółka z o.o. oraz Alu – Centrum W. S. Spółka jawna. 

Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów: 

art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004r.  prawo  zamówień  publicznych, 

poprzez  bezzasadne  uznanie,  że  oferta  konsorcjum:  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  (Lider 

Konsorcjum),  EKO  Energetyka  i  Ciepłownictwo  Sp.  z  o.o.  (Partner  Konsorcjum)  i  Alu  - 

Centrum W.  S.  Sp.  Jawna  (Partner  Konsorcjum)  zawiera  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do 

przedmiotu zamówienia, 

art. 90 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych, poprzez 

bezzasadne  uznanie,  iż  wyjaśnienia  konsorcjum:  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  (Lider 

Konsorcjum),  EKO  Energetyka  i  Ciepłownictwo  Sp.  z  o.o.  (Partner  Konsorcjum)  i  Alu  - 

Centrum W. S. Sp. Jawna (Partner Konsorcjum) wraz z przedłożonymi dowodami (wykazem 

sprzętu i narzędzi oraz kosztorysami ofertowymi), dokonane pismem z dnia 22.02.2017r., nie 

stanowiły dowodów (w ogólności) oraz nie potwierdzały braku istnienia rażąco niskiej ceny w 

ofercie złożonej przez ww. konsorcjum, 

art.  90  ust.  3  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004r.  prawo  zamówień  publicznych,  przez 

bezzasadne  uznanie,  iż  wyjaśnienia  konsorcjum:  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  (Lider 

Konsorcjum),  EKO  Energetyka  i  Ciepłownictwo  Sp.  z  o.o.  (Partner  Konsorcjum)  i  Alu  - 

Centrum W. S. Sp. Jawna (Partner Konsorcjum) wraz z przedłożonymi dowodami, dokonane 

pismem z dnia 22.02.2017 r., potwierdzają, że złożona oferta ww. konsorcjum zawiera rażąco 

niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia, 

art. 7 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. prawo zamówień publicznych, przez brak 

przeprowadzenia  postępowania  o  udzielenia  zamówienia  w  sposób  zapewniający 

zachowanie  uczciwej  konkurencji  oraz  równe  traktowanie  wykonawców,  a  także,  poprzez 

dokonanie  wyboru  oferty  najkorzystniejszej  niezgodnie  z  przepisami  ustawy  z  dnia  29 

stycznia 2004r. prawo zamówień publicznych, 

art.  91  ust.  1  w  zw.  z  art.  36  Ust.  1  pkt  13  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004r.  prawo 

zamówień publicznych, poprzez wybór oferty, która nie jest ofertą najkorzystniejszą w świetle 

kryteriów oceny ofert. 

W oparciu o powyższe zarzuty Odwołujący wniósł o: 

1.  nakazanie  Zamawiającemu  unieważnienia  czynności  odrzucenia  oferty  odwołującego 

konsorcjum: Energa Serwis Sp. z o.o. (Lider Konsorcjum), EKO Energetyka i Ciepłownictwo 

Sp.  z  o.o.    i  Centrum  W.  S.  Sp.  Jawna  (Partner  Konsorcjum)  i  czynności  wyboru  oferty 

konsorcjum:  Domtom  Sp.  z  o.o.  (Lider  Konsorcjum)  oraz  ZIEM  -  BUD  Sp.  Kom.  (Partner 

Konsorcjum) jako oferty najkorzystniejszej; 

2.  nakazanie  Zamawiającemu  dokonania  ponownej  oceny  ofert  i  wyboru  oferty 

najkorzystniejszej, z uwzględnieniem oferty odwołującego; 

3.  orzeczenie  od  zamawiającego  Zakładu  Energetyki  Cieplnej  w  Łowiczu  Sp.  z  o.o. 

obowiązku zwrotu na rzecz odwołującego kosztów postępowania odwoławczego. 

Jednocześnie Odwołujący wniósł o: 

1.  dopuszczenie  i  przeprowadzenie 

dowodów  z  dokumentów  załączonych  do  niniejszego 

odwołania  (opisanych  i  wskazanych  w  uzasadnieniu  odwołania)  -  na  okoliczności  z  nich 

wynikające,  w  szczególności  na  okoliczności  zasadności  niniejszego  odwołania,  braku 

rażąco niskiej ceny w ofercie złożonej przez odwołującego  a w konsekwencji na okoliczności 

naruszenia  przez  zamawiającego  przepisów  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004r.  prawo 

zamówień  publicznych  poprzez  odrzucenie  oferty  odwołującego  konsorcjum  oraz  wybór 

oferty, która nie jest ofertą najkorzystniejszą w świetle kryteriów oceny ofert, 

2.  zwrócenie  się  do  zamawiającego  o  przedstawienie  pełnej  dokumentacji  postępowania  o 

udzielenie  zamówienia  publicznego  pod  nazwą  "Budowa  sieci  ciepłowniczych  na  terenie 

miasta  Łowicz"  o  nr  sprawy  l/S/2017,  zaś  następnie  wnoszę  o  dopuszczenie  i 

przeprowadzenie  dowodów  z  danej  dokumentacji  -  na  okoliczności  z  niej  wynikające,  w 

szczególności  na  okoliczności  zasadności  niniejszego  odwołania,  braku  rażąco  niskiej  ceny 

w  ofercie  złożonej  przez  odwołującego  a  w  konsekwencji  na  okoliczności  naruszenia  przez 

zamawiającego  przepisów  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  prawo  zamówień  publicznych 

poprzez  odrzucenie  oferty  odwołującego konsorcjum  oraz  wybór  oferty, która  nie  jest  ofertą 

najkorzystniejszą w świetle kryteriów oceny ofert, 

3.  wnoszę  o  dopuszczenie  i  przeprowadzenie  dowodu  z  przesłuchania  stron  (w  imieniu 

odwołującego  konsorcjum  zeznania  złoży  Prezes  Zarządu  Lidera  Konsorcjum  Ł.  C.  - 

wezwanie  na  adres:  ENERGA  Serwis  Sp.  z  o.o.,  ul.  Celna  13,  07-410  Ostrołęka)  -  na 

okoliczności zasadności niniejszego odwołania, braku rażąco niskiej ceny w ofercie złożonej 

przez  odwołującego  a  w  konsekwencji  na  okoliczności  naruszenia  przez  zamawiającego 

przepisów  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  prawo  zamówień  publicznych  poprzez 

odrzucenie  oferty  odwołującego  konsorcjum  oraz  wybór  oferty,  która  nie  jest  ofertą 

najkorzystniejszą w świetle kryteriów oceny ofert. 

Uzasadnienie 

W rozdziale XII Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia zamawiający wskazał, iż przy 

wyborze oferty kierować się będzie kryteriami wysokości ceny oraz czasu trwania gwarancji. 

Wykonawcom  miały  być  przyznane  punkty  dla  każdej  z  ww.  kategorii.  Maksymalna  liczba 

punktów  w  przypadku  kategorii  cena  wynosiła  90.  Za  przedstawioną  cenę  wykonawcy 

otrzymywali punkty według następującego wzoru:  

Najniższa cena spośród wszystkich ważnych i nie odrzuconych ofert x 90 cena danej oferty 

W  przypadku  kategorii  gwarancja  maksymalna  liczba  punktów  do  uzyskania  wynosiła  10 

obliczana według następującego wzoru: 

okres gwarancji podany w miesiącach oferty punkty x 10 

najdłuższy okres gwarancji spośród wszystkich ważnych i nie odrzuconych ofert 

Suma punktów uzyskanych po wyliczeniu każdego z kryteriów, zaokrąglona do dwóch miejsc 

po przecinku była ostateczną oceną punktową przedstawionych ofert. 

Dowód: Specyfikacja istotnych warunków zamówienia nr l/S/2017. 

Odwołujący  w dniu 10.02.2017 r. złożył ofertę na wykonanie ww. zamówienia publicznego - 

budowy sieci ciepłowniczych na terenie miasta Łowicz. 

Dowód: Formularz ofertowy z dnia 10.02.2017r. 

Pismem z dnia 16.02.2017r. zamawiający zwrócił się do Lidera Konsorcjum - spółki Energa 

Serwis Sp.  z o.o. z prośbą o udzielenie  wyjaśnień i przedstawienie  dowodów dotyczących 

cen materiałów, sprzętu i transportu oraz okoliczności mających wpływ na wysokość ceny. 

Lider  Konsorcjum  -  spółka  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  w  piśmie  z  dnia  22.02.2017  r. 

przedstawił  kompleksowe  wyjaśnienia  dotyczące  przedmiotowych  elementów  oferty, 

uwzględniając  przede  wszystkim  wytyczne  określone  w  piśmie  zamawiającego  na  poparcie 

możliwości  wykonania  niniejszego  zamówienia  publicznego  w  przedstawionej  w  ofercie 

cenie. Dodatkowo Lider Konsorcjum przedłożył dowody na poparcie swoich twierdzeń. 

Dowód: Pismo Energa Serwis Sp. z o.o. z dnia 22.02.2017r. (dot. wyjaśnień odnośnie ceny) 

wraz z załącznikami. 

Następnie zamawiający pismem z dnia 21.02.2017 r. zwrócił się o uzupełnienie dokumentów, 

co  Lider  Konsorcjum  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  pismem  z  dnia  22.02.2017r.  uczynił 

przesyłając  niezbędne  dokumenty  potwierdzające  spełnianie  warunków  udziału  w 

przedmiotowym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. 

Dowód: Pismo Energa Serwis Sp. z o.o. z dnia 22.02.2017r. (dot. uzupełnienia dokumentów) 

wraz z załącznikami. 

Pismem  z  dnia  23.03.2017r.  (wpłynęło  do  Lidera  Konsorcjum  w  dniu  23.03.2017  r.) 

zamawiający poinformował spółkę Energa Serwis Sp. z o.o. jako Lidera Konsorcjum m.in. o 

odrzuceniu  na  mocy  art.  90  ust.  3  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  ustawy  Pzp  oferty 

Odwołującego  i  wyborze  oferty  konsorcjum:  Domtom  Sp.  z  o.o.  (Lider  Konsorcjum)  oraz 

ZIEM - BUD Sp. Kom. (Partner Konsorcjum) jako oferty najkorzystniejszej. 

W  uzasadnieniu  ww.  czynności  zamawiający  wskazał,  że  Odwołujący  udzielając  wyjaśnień 

odnośnie  cen  materiałów,  sprzętu  i  transportu  mających  wpływ  na  wysokość  ceny  złożonej 

oferty nie uczynił zadość żądaniu zamawiającego, w szczególności nie przedstawił dowodów 

na  okoliczności,  które  mogły  znaczącą  wpływać  na  obniżenie  ceny  ofertowej.  W  ocenie 

zamawiającego  oferent  wykonawca  "nie  uzasadnił  zamawiającemu  w  sposób  możliwy  do 

zaakceptowania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny" i w konsekwencji ją odrzucił. 

Dowód:  Pismo  zamawiającego  z  dnia  23.03.2017r.  -  zawiadomienie  o  odrzuceniu  oferty  i 

wyborze oferty najkorzystniejszej. 

Zdaniem Odwołującego z przedmiotowym stanowiskiem nie sposób się zgodzić. 

Oferta  złożona  przez  Odwołującego  przedstawiała  najniższą  cenę  wykonania  zamówienia 

publicznego.  Okresy  gwarancji  wszystkich  złożonych  ofert  są  identyczne.  Cena  została 

przedstawiona  w  złożonej  ofercie  i  szczegółowo  skalkulowana  w  załączonych  do  oferty 

kosztorysach. Dodatkowo wykonawca odpowiadając na wezwanie zamawiającego pismem z 

dnia 22.02.2017 r. udzielił szczegółowych wyjaśnień dotyczących elementów złożonej oferty 

mających wpływ na wysokość ceny wskazując m.in. na: 

•  posiadanie  własnego  sprzętu  i  urządzeń  do  realizacji  przedmiotu  zamówienia  co  skutkuje 

niższymi kosztami oraz brakiem konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów związanych 

z wynajmem sprzętu, 

•  wprowadzenie  systemów  zarządzania  jakością,  które  usprawniły  organizację  pracy  w 

sposób pozwalający na obniżenie kosztów pracy pracowników, 

• posiadanie wykwalifikowanej i doświadczonej kadry pracowniczej, wykonującej tego rodzaju 

prace od wielu lat, 

•  korzystanie  z  atrakcyjnych  rabatów  na  zakup  materiałów,  dzięki  współpracy  z 

bezpośrednimi producentami, 

•  obniżenie  kosztów  transportu  materiałów  preizolowanych,  który  zawarty  jest  w  cenie  ich 

zakupu. 

Odwołujący  wskazał,  że przedłożył dowody na poparcie swoich twierdzeń - wykaz sprzętu i 

urządzeń  oraz  kosztorysy  ofertowe,  zawierające  szczegółowe  kalkulacje  poszczególnych 

zadań tak w zakresie cen poszczególnych materiałów wraz z transportem, cen sprzętu oraz 

cen innego transportu. 

Dla  oceny  słuszności  stanowiska  odwołującego  niezwykle  istotne  jest  dokonanie  analizy 

działania  zamawiającego,  oraz  dokumentów  przedstawionych  przez  Lidera  Konsorcjum 

Energa Serwis Sp. z o.o. jako potwierdzenia możliwości  wykonania przedmiotu zamówienia 

publicznego  oraz  uprawdopodobnienia,  że  wybór  oferty  Odwołującego  nie  rodzi  ryzyka 

niewykonania przedmiotowego zamówienia. 

W  pierwszej  kolejności  należy  wskazać,  iż  przedstawienie  najniższej  ceny  wykonania 

zamówienia  publicznego  nie  może  dyskwalifikować  oferenta  w  postępowaniu  o  wybór 

najkorzystniejszej  oferty.  W  świetle  obecnego  orzecznictwa  samo  zestawienie  kwot 

zaproponowanych  przez  wykonawców  jak  i  odniesienie  do  wartości  zamówienia  nie  jest 

dowodem  rażąco  niskiej  ceny.  Należy  podkreślić,  że  Krajowa  Izba  Odwoławcza  wyrokiem 

wydanym w sprawach KIO 2559/11, KIO 2573/11, uznała, że stanowisko zamawiającego, iż 

ceny  poniżej  połowy  wartości  szacunkowej  zamówienia  są  rażąco  niskie  -  za  niezgodne  z 

prawem  Z  kolei  zgodnie  z  wyrokiem  Krajowej  Izby  Odwoławczej  z  dnia  20.10.2011r.,  KIO 

2192/11,  samo  odbieganie  zaoferowanej  ceny  od  wartości  szacunkowej,  czy  od  cen  innych 

wykonawców  (...)  nie  rodzi  obowiązku  odrzucenia  oferty  z  powodu  rażąco  niskiej  ceny.  W 

związku  z  powyższym  w  zaistniałym  stanie    faktycznym  stwierdzić  należy,  że  sam  fakt 

przedstawienia  najniższej  ceny  wykonania  zamówienia,  nie  może  być  podstawą,  do 

postawienia przez zamawiającego zarzutów oferowania rażąco niskiej ceny.  

Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 21 czerwca 2010 r., sygn. XIX 

Ga  175/10,  dysproporcja  cen  zaoferowanych  przez  kilku  wykonawców,  nie  daje  jeszcze 

podstaw  do  założenia,  że  cena  najniższa  podana  przez  jednego  z  wykonawców,  jest  ceną 

rażąco  niską,  gdyż  zależne  jest  to  efektywności  oraz  kosztów  prowadzenia  działalności 

określonego  podmiotu.  Po  drugie,  podstawą  odrzucenia  oferty  jest  zaoferowanie  ceny 

"rażąco  niskiej”,  a  nie  ceny  "niskiej."  Te  dwa  pojęcia  nie  są  tożsame.  W  związku  z 

powyższym  należy  indywidualnie  rozpatrywać  pojęcie  rażąco  niskiej  ceny.  Indywidualizm 

powinien mieć  wyraz także  w porównaniu oferowanych cen do działalności poszczególnych 

podmiotów  w postępowaniu ofertowym na co także  wskazuje Sąd Okręgowy  w Poznaniu  w 

wyroku  z  dnia  17.01.2006r.,  sygn.  II  Ca  2194/05,  każdy  przypadek  ze  względu  na  wartość 

zamówienia  należy  traktować  indywidualnie.  Lider  Konsorcjum  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  (a 

także  partnerzy  konsorcjum)  jako  doświadczony/eni  przedsiębiorca/y  działający  na  rynku, 

biorąc pod uwagę wygenerowane w poprzednich latach zyski, o których zapewniał w piśmie z 

dnia  22.02.2017  r.,  przez  ogólną  sytuację  gospodarczą  panującą  w  danej  branży  i  jej 

otoczeniu  biznesowym,  postęp  technologiczno  -  organizacyjny,  przedstawił  w  ofercie  cenę, 

która  gwarantuje  rentowność  wykonawcy  oraz  zapewnienie  profesjonalnego,  całościowego 

wykonania zamówienia bez groźby niewykonania. 

Odwołujący  wskazał,  iż  zamawiający  w  związku  z  wątpliwościami  w  sprawie  wyceny 

wykonania zamówienia zwrócił się do lidera konsorcjum Energa Serwis Sp. z o.o. w piśmie z 

dnia  16.02.2017  r.  do  przedstawienia  dowodów  dotyczących  cen  materiałów,  sprzętu, 

transportu  oraz  wpływu  innych  okoliczności  na  cenę.  Jak  słusznie  wskazuje  wyrok  Sądu 

Okręgowego  w  Krakowie  z  dnia  z  dnia  13  marca  2012r.,  sygn.  XII  Ga  73/12,  aktualnie  nie 

istnieją  w  obowiązującym  porządku  prawnym  (w  szczególności  w  regulacji  ustawy  -  Prawa 

zamówień  publicznych)  sztywne  kryteria,  jakie  winny  być  spełnione,  aby  wyjaśnienia 

udzielone  przez  wykonawców  na  zapytanie  zamawiającego  uznane  zostały  za 

wystarczające.  Stąd  oczywistym  jest,  że  ich  ocena  dokonywana  będzie  w  każdym 

konkretnym przypadku przez zamawiającego, a treść takich wyjaśnień musi być postrzegana 

przez  pryzmat  treści  zapytania.  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  w  odpowiedzi  na  ww.  stanowisko 

zamawiającego  przedstawiła  w  piśmie  z  dnia  22.02.2017r.  w  sposób  kompleksowy  wycenę 

materiałów, sprzętu oraz innych czynników wpływających na cenę - wszystko to zostało ujęte 

w  przedłożonych  kosztorysach  ofertowych.  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  w  niniejszym  piśmie 

odwołał  się  do  każdego  aspektu  kwestionowanego  przez  zamawiającego.  Odwołujący  w 

załączonych  do  pisma  kosztorysach  wskazał  przedmiot  i  sposób  wyceny.  Szczegółowe 

scharakteryzowanie rodzaju zaplanowanych robót, określenie liczby niezbędnych materiałów 

oraz  dokonywanych  czynności,  wyliczenie  nakładów  na  podstawie  kosztu  jednostkowego  z 

całą 

pewnością 

wyczerpuje 

materię 

postępowania 

wyjaśniającego. 

Wyjaśnienia 

odwołującego  udowodniły  możliwość  wykonania  robót  budowlanych  w  zakresie  cenowym 

określonym  w  ofercie,  a  z  pewnością  niska  cena  na  podstawie  systemów  zarządzania 

jakością, posiadania  wykwalifikowanych  pracowników  a  przede  wszystkim  doświadczenia  w 

wykonywaniu  podobnych  przedsięwzięć  nie  spowoduje,  iż  z  punktu  widzenia  odwołującego 

wykonanie przedmiotu zamówienia stanie się dla wykonawcy nieopłacalne. Przywołać w tym 

miejscu  należy  wyrok  Sądu  Okręgowego  w  Katowicach  z  dnia  30.01.2007r.,  sygn.  XIX  Ga 

3/07, o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu 

reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Rażąco 

niska  cena  jest  to  cena  niewiarygodna*  oderwana  całkowicie  od  realiów  rynkowych. 

Przykładem  może  być  oferowanie  towarów  poniżej  kosztów  zakupu  lub  wytworzenia  albo  o 

ferowanie usług za symboliczna kwotę”. Sam fakt, że cena oferty jest niższa od cen innych 

ofert  złożonych  w  postępowaniu  nie  jest  jeszcze  wystarczający  dla  uznania  danej  ceny  za 

rażąco niska.” 

Zdaniem  Odwołującego  przekładając  powyższe  na  kanwę  niniejszej  sprawy  stwierdzić 

należy,  że  poprzez  udzielenie  wyjaśnień  i  przedłożenie  dowodów  (vide  załączniki  do  pisma 

lidera konsorcjum z dnia 22.02.2017r.) odwołujący wykazał, że złożona przez niego oferta nie 

zawiera  rażąco  niskiej  ceny  a  co  najwyżej  niską  cenę,  że  na  podstawie  złożonej  oferty 

wykonawca  jest  w  stanie  wykonać  zamówienie  publiczne  bez  groźby  jego  niewykonania  z 

jednoczesną  opłacalnością  gospodarczą  wykonania  zamówienia  publicznego  po  stronie 

wykonawcy. 

Dowód: Pismo Energa Serwis Sp. z o.o. z dnia 22.02.2017r. (dot. wyjaśnień odnośnie ceny) 

wraz z załącznikami. 

Niemniej  na  obecnym  etapie  postępowania  odwołujący  przedkłada  dodatkowe 

dowody potwierdzające ww. stanowisko wykonawcy: 

•    ofertę  spółki  ISOPLUS  Polska  Sp.  z  o.o.  na  sprzedaż  materiałów  niezbędnych  do 

wykonania  zamówienia  publicznego  (oferta  zawiera  transport  danych  materiałów  w 

skalkulowanej cenie), 

•  ofertę  spółki  HOTSAN  Sp.  z  o.o.  na  wykonanie  robót  ziemnych  i  odtworzeniowych 

niezbędnych do wykonania zamówienia publicznego, 

• kalkulację uproszczoną na wykonanie zadania publicznego, 

•  zestawienie  kosztów  z  kosztorysów  ofertowych,  stanowiących  załącznik  do  oferty  jak  i 

pisma Lidera Konsorcjum z dnia 22.02.2017r., potwierdzające dodatkowo brak rażąco niskiej 

ceny w ofercie złożonej przez odwołującego. 

Następnie  Odwołujący  wskazał  dalej,  że  co  prawda  wykonawca  podczas  realizacji 

zamówienia  publicznego  nie  zamierza  powierzać  wykonania  zadań/części  zadań 

podwykonawcom  to  w  celu  wykonania  rozeznania  rynku,  uzyskania  potwierdzenia  cen  za 

poszczególne  czynności  związane  z  wykonaniem  zamówienia  publicznego  zwrócił  się  m.in. 

do spółki HOTSAN Sp. z o.o. o przedstawienie stosownej oferty. Także te właśnie czynności 

pozwoliły  wykonawcy  na  skalkulowanie  oferty  opłacalnej  dla  wykonawcy  gospodarczo  a 

jednocześnie zawierającej najniższą cenę spośród wszystkich podmiotów ubiegających się o 

udzielenie przedmiotowego zamówienia publicznego. 

Dowód:  

Oferta spółki ISOPLUS Polska Sp. z o.o. 

Oferta spółki HOTSAN Sp. z o.o. 

Kalkulacja uproszczona na wykonanie zadania publicznego. 

Zestawienie kosztów z kosztorysów ofertowych. 

W  dalszej  części  uzasadnienia  odwołania  wskazano,  że  jak  wskazuje  Krajowa  Izba 

Odwoławcza w wyroku z dnia 13.12.2008 r., KIO/UZP 1443/08, wykonawca powinien złożyć 

wyczerpujące  wyjaśnienia  i  udowodnić  realność  zaoferowanej  ceny.  Mając  powyższe  na 

uwadze  stwierdzić  należy,  że  przedstawione  dokumenty  przez  wykonawcę,  w  tym  w 

szczególności  przedstawione  kosztorysy  i  zawarte  w  nich  metody  wyceny  materiałów, 

czynności,  używanego  sprzętu  do  wykonania  zamówienia  były  pełną  odpowiedzią  na 

wątpliwości zamawiającego oraz udowadniały realność wykonania zamówienia w wysokości 

przedstawionej w ofercie ceny. Nie sposób zgodzić się z zamawiającym, iż wyjaśnienia miały 

charakter lakoniczny i zostały sformułowane w postaci haseł. Szczegółowe wyjaśnienia były 

przedstawione  przez  wykonawcę  sposób  rzetelny  i  skrupulatny  oraz  dowodziły  zasadności 

zapisów  kosztorysowych.  Zamawiający  zarzucił,  iż  twierdzenia  wykonawcy,  że  korzysta  z 

atrakcyjnych rabatów na zakup materiałów, posiada własny sprzęt i urządzenia do realizacji 

przedmiotu  zamówienia,  ma  wprowadzone  systemy  zarządzania  jakością,  co  pozwoliło 

usprawnić  organizację  pracy,  w  cenie  zawarte  są  obniżone  koszty  transportu  materiałów 

preizolowanych,  posiada  wykwalifikowaną  i  doświadczoną  kadrę,  oraz  że  wykonawca 

zrealizował w dwóch poprzednich latach roboty za kwotę 175 min oraz wypracował zysk na 

poziomie  2,3  mln  zł  netto  są  własnymi  deklaracjami  nie  popartymi  żadnymi  dowodami. 

Należy  podkreślić,  iż  ustawodawca  nie  nadał  postępowaniu  wyjaśniającemu  w  przedmiocie 

rażąco  niskiej  ceny  charakteru  postępowania  cywilnego,  stąd  nie  ma  wymogu,  aby 

prawdziwość  oświadczeń  zawartych  w  wyjaśnieniach  była  poparta  "nie  wiadomo  jakimi" 

dowodami. Zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej KIO 896/11 z dnia 21.05.2011 r. 

-  z  ustawy  nie  wynika  prawo  zamawiającego  do  żądania  dowodów  potwierdzających 

wyjaśnienia  wykonawcy,  natomiast  wykonawca  udzielając  wyjaśnień,  może  takie  dowody 

złożyć. 

Reasumując Odwołujący wskazał, że odnośnie kwestii „rażąco niskiej ceny” należy odwołać 

się  do  celu,  jaki  przyświecał  wprowadzeniu  do  prawa  zamówień  publicznych  regulacji 

dotyczącej  ofert  zawierających  taką  cenę.  Celem  tym  było  wyeliminowanie  z  postępowania 

takich  wykonawców,  którzy  chcąc  pozyskać  zamówienie  oferują  nierealistyczne, 

niewiarygodne  ceny,  za  które  nie  będą  w  stanie  zrealizować  przedmiotu  zamówienia  -  tak 

sytuacja w niniejszej sprawie nie zachodzi. Podkreślam, że oferta została skalkulowana przy 

uwzględnieniu  celu  prowadzenia  działalności  gospodarczej  -  osiągniecie  przez  wykonawcę 

zysku. Należy podkreślić, iż kompleksowy sposób wyliczenia ceny za realizację zamówienia 

poprzez  podanie  wyceny  i  ilości  niezbędnych  do  realizacji  zamówienia  materiałów, 

scharakteryzowanie  dokonywanych  czynności  oraz  powołanie  się  na  doświadczenie  w 

ś

wiadczeniu podobnych usług na rynku z całą pewnością  wpływa na uwiarygodnienie ceny, 

gwarantuje  rentowność  przedsięwzięcia  oraz  przede  wszystkim  wykazuje  i  potwierdza 

możliwość  realizacji  przedmiotu  zamówienia.  Zgodnie  z  ugruntowanym  w  orzecznictwie 

poglądem zamawiający powinien brać pod uwagę również inne obiektywne czynniki takie jak 

doświadczenie  oferenta,  jeżeli  zawarte  są  one  w  wyjaśnieniach  przedłożonych  przez 

wykonawców.  Wskazuję  ponadto,  iż  fakt  przedstawienia  najniższej  ceny,  która  umożliwia 

wykonanie zamówienia publicznego w żadnym wypadku nie może prowadzić do zarzucenia 

przez zamawiającego rażąco niskiej ceny. 

Zdaniem  Odwołującego  przedstawione  wyżej  okoliczności  potwierdzają  słuszność  zarzutów 

odwołującego  odnośnie  naruszenia  przez  zamawiającego  przepisów  ustawy  z  dnia  29 

stycznia 2004r. prawo  zamówień publicznych poprzez odrzucenie oferty ubiegającego się o 

udzielenie  zamówienia  konsorcjum:  Energa  Serwis  Sp.  z  o.o.  (Lider  Konsorcjum),  EKO 

Energetyka i Ciepłownictwo Sp. z o.o. (Partner Konsorcjum) i Alu - Centrum W. S. Sp. Jawna 

(Partner Konsorcjum) przez zamawiającego Zakład Energetyki Cieplnej w Łowiczu Sp. z o.o. 

i  wybór  oferty  konsorcjum:  Domtom  Sp.  z  o.o.  (Lider  Konsorcjum)  i  ZIEM  -  BUD  Sp.  kom. 

(Partner Konsorcjum) jako oferty najkorzystniejszej. 

Przystępujący  w  dniu  10.04.2017  r.  pismem  z  dnia  07.04.2017  r.  przedstawił  swoje 

stanowisko wnosząc o: 

1) nieuwzględnienie odwołania, 

2)  zasądzenie  od  odwołującego  na  rzecz  Domtom  sp.  z  o.o.  w  Łodzi  kosztów  zastępstwa 

adwokackiego w postępowaniu przed KIO, 

3) dopuszczenie dowodu z dokumentów: 

- oferty Finpol Rohr z dnia 31.03.2017 

- oferty nr 624 Polskie Rury Preizolowane sp. z o.o. z dnia 02.02.2017 

- oferty Erbud Industry Centrum sp. z o.o. z dnia 07.01.2017 roku 

Na  okoliczność  rynkowych  cen  materiałów  koniecznych  do  wykonania  przedmiotowego 

zamówienia 

Uzasadnienie 

Zamawiający  Zakład  Energetyki  Cieplnej  sp.  z  o.o.  w  Łowiczu  prowadził  postępowanie  w 

przedmiocie  udzielenia  zamówienia  publicznego  w  trybie  przetargu  nieograniczonego, 

którego przedmiotem jest budowa sieci ciepłowniczych na terenie miasta Łowicza Ogłoszenie 

o zamówieniu zostało opublikowane w BZP pod numerem 15918-2017. W toku postępowania 

konsorcjum firm Energa Serwis sp. z o.o., EKO Energetyka i Ciepłownictwo sp. z o. o. oraz 

Alu -Centrum, W. S. sp. j. reprezentowane przez lidera konsorcjum Energa Serwis sp. z o. o. 

złożyło  ofertę  na  wykonanie  przedmiotowego  zamówienia,  którego  cena  w  kwocie 

1.188.664,48  złotych  była  najniższa.  Zamawiający  z  uwagi  na  fakt,  że  cena  w/w  oferty 

wydawał się rażąco niska wezwał  lidera konsorcjum pismem z dnia 16.02.2017 do złożenia 

wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych do złożenia wyjaśnień 

oraz  przedstawienia  dowodów  dotyczących  cen  materiałów,  sprzętu,  i  transportu  oferty 

mających  wpływ  na  wysokość  ceny.  Pismem  z  dnia  22.02.2017  Energa  Serwis  sp.  z  o.o. 

wyjaśniło,  że  cena  oferty  stanowi  bilans  dostępnych  i  sprzyjających  warunków,  na  które 

składają się : 

- posiadanie własnego sprzętu i urządzeń do realizacji zamówienia, 

-  wprowadzenie  systemów  zarządzania  jakością,  które  usprawniły  organizację  pracy  w 

sposób pozwalający na obniżenie kosztów pracy pracowników; 

-  posiadanie  doświadczonej  i  wykwalifikowanej  kadry,  co  gwarantuje  poprawną  kalkulację 

oferty i prawidłowe wykonanie prac 

-  zatrudnianie  tak  dużej  liczby  pracowników  powoduje  możliwość  rotacji  pracowników  na 

danej budowie, co znacząco obniża koszty realizowanego kontaktu 

- korzystanie z atrakcyjnych rabatów na zakup materiałów dzięki współpracy z bezpośrednimi 

producentami  skutkuje  możliwością  zaoferowania  konkurencyjnych  cen  za  wykonanie 

zamówienia 

- obniżenie kosztów transportu materiałów preizolowanych , który zawarty jest w cenie 

-  działanie  na  przestrzenie  wielu  lat  oraz  zrealizowanie  w  dwóch  ostatnich  latach  robót 

budowlanych za kwotę 175 mln zł oraz wypracowanie zysku 2,3 mln zł netto. 

Do w/w pisma lider konsorcjum dołączył wykaz sprzętu narzędzi oraz kosztorys ofertowy. 

Powyższe  wyjaśnienia  po  dokładnej  analizie  zostały  przez  Zamawiającego  uznane  za 

budzące  wątpliwości  i  niewystarczające,  a  w  konsekwencji  pismem  z  dnia  23.03.2017 

zamawiający  odrzucił  ofertę  konsorcjum  Energa  Serwis  sp.  z  o.o.  i  dokonał  wyboru 

najkorzystniejszej oferty w postaci oferty Dom-Tom sp. o.o. W uzasadnieniu tego stanowiska 

Zamawiający  wskazał,  że  „nie  mógł  narzucić  Wykonawcy  sposobu  udzielania  wyjaśnień 

dotyczących  ceny,  ale  w  wezwaniu  wyraźnie  wezwał  do  udzielenia  wyjaśnień  dotyczących 

cen  materiałów,  sprzętu  i  transportu  mających  wpływ  na  wysokość  ceny.  Zamawiający 

wskazał  w  wezwaniu  na  te  elementy  oferty,  które  na  etapie  oceny  budzą  jego  największe 

wątpliwości  i  Zamawiający  oczekiwał,  że  te  elementy  zostaną  mocno  uzasadnione. 

Wykonawca  nie  uczynił  zadość  żądaniu  Zamawiającego,  a  w  szczególności  nie  przedstawił 

dowodów  na  okoliczności,  które  mogły  znacząco  wpłynąć  na  obniżenie  ceny  ofertowej, 

lakoniczne  wskazanie  w  wyjaśnieniu,  że  Wykonawca  korzysta  z  atrakcyjnych  rabatów  na 

zakup  materiałów  (.....)  są  własnymi  deklaracjami  nie  popartymi  żadnymi  dowodami.(....)  . 

Wyjaśnienia  powinny  być  konkretne,  wyczerpujące,  i  rzeczywiście  uzasadniające  podaną 

cenę w ofercie." 

Konsorcjum reprezentowane przez Energa Serwis sp. z o.o. wniosło w dniu 28.03.2017 roku 

odwołanie do KIO zarzucając czynności Zamawiającego naruszenie art. 7 ust. 1 i 3, 89 ust. 1 

i  4,  90  ust.  2  i  3,  art.  91  ust.  1  w  zw.  Z  art.  36  ust.  1  pkt.  13  ustawy  PZP  i  wnosząc  o 

nakazanie Zamawiającemu unieważnienie czynności odrzucenia oferty i dokonanie ponownej 

oceny  ofert  i  wyboru  oferty  najkorzystniejszej  z  uwzględnieniem  oferty  odwołującego.  W 

odwołaniu  podniesiono,  że  konsorcjum  w  piśmie  z  dnia  22.02.2017  przedstawiło  w  sposób 

kompleksowy  wycenę  sprzętu,  materiałów  oraz  innych  czynników  wpływających  na  cenę  - 

wszystko  to  zostało  ujęte  w  przedłożonych  kosztorysach  ofertowych,  a  lider  odwołał  się 

każdego aspektu kwestionowanego przez zamawiającego ( str. 8 odwołania}. Do odwołania 

odwołujący dołączył ofertę spółki ISOPLUS POLSKA sp. z o. o. na sprzedaż materiałów oraz 

ofertę spółki HOTSAN na wykonanie robót ziemnych, kalkulację uproszczoną na wykonanie 

zamówienia oraz zestawienie kosztów z kosztorysu ofertowego. 

Pismem z dnia 30.03.2017 Domtom sp. z o.o. przystąpiła do postępowania odwoławczego po 

stronie  Zamawiającego.  Zdaniem  Przystępującego  argumentacja  odwołującego  się  zawarta 

w odwołaniu jest nietrafna i odwołanie powinno podlegać oddaleniu. 

W  rozpatrywanym  stanie  faktycznym  zamawiający  skorzystał  z  przysługującego  mu 

uprawnienia określonego w art. 90 ust. 1 pzp stanowiącego, że jeżeli zaoferowana cena lub 

koszt,  lub  ich  istotne  części  składowe,  wydają  się  rażąco  niskie  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia  i  budzą  wątpliwości  zamawiającego,  co  do  możliwości  wykonania  przedmiotu 

zamówienia  zgodnie  z  wymaganiami  określonymi  przez  zamawiającego  lub  wynikającymi  z 

odrębnych  przepisów,  zamawiający  zwraca  się  o  udzielenie  wyjaśnień,  w  tym  złożenie 

dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie: 

1)  oszczędności  metody  wykonania  zamówienia,  wybranych  rozwiązań  technicznych, 

wyjątkowo  sprzyjających  warunków  wykonywania  zamówienia  dostępnych  dla  wykonawcy,   

oryginalności      projektu    wykonawcy,      kosztów    pracy,      których    wartość  przyjęta  do 

ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej 

stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. 

o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2015 r. poz. 2008 oraz z 2016 r. poz. 1265): 

2) pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów. 

3)  wynikającym  z  przepisów  prawa  pracy  i  przepisów  o  zabezpieczeniu  społecznym, 

obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie; 

4) wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska; 

5) powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy. 

Zgodnie  z  art.  90  ust.  3  pzp  Zamawiający  odrzuca  ofertę  wykonawcy,  który  nie  udzielił 

wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że 

oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia. 

Zamawiający  skorzystał  z  możliwości  przewidzianej  w  art,  90  ust.  3  pzp  uznając,  że 

wyjaśnienia  oferenta,  które  były  lakoniczne  i  nie  poparte  wystarczającymi  dowodami 

potwierdzają zarzut zaoferowania ceny rażąco niskiej. 

Mając na względzie tak ukształtowany stan faktyczny  w celu rozstrzygnięcia, czy odwołanie 

jest  zasadne  należy  dokonać  analizy  czynności  odrzucenia  oferty  pod  kątem  prawidłowości 

tej czynności. W tym celu należy rozstrzygnąć dwa aspekty: 

1.  Czy  zamawiający  zasadnie  uznał,  że  wyjaśnienia  złożone  przez  lidera  konsorcjum 

potwierdzą fakt zastosowania przez niego rażąco niskiej ceny 

2. Czy   dopuszczalne   było   złożenia   przez   odwołującego   na   etapie   postępowania 

odwoławczego przed KIO nowych dowodów mających uzasadnić złożone wyjaśnienia. 

Ad. 1. Przystępujący wskazał, co następuje. 

Art. 90 par. 1 pzp w swojej literalnej treści wskazuje, że oferent na żądanie zamawiającego 

ma złożyć stosowne wyjaśnienia oraz dowody. Ustawodawca wyraźnie więc wskazał, że nie 

wystarczające jest złożenie „suchych" wyjaśnień, ale powinny być one poparte odpowiednimi 

dowodami. Zważyć należy przy tym, że ustawa nie określa przy tym katalogu tych dowodów 

pozostawiając  swobodę  w  tym  zakresie  wykonawcy.  Istotne  jest  natomiast  to,  aby 

wyjaśnienia  wykonawcy  oraz  uzupełniające  je  dowody  pozwoliły  zamawiającemu  na 

dokonanie  oceny,  iż  złożona  oferta  jest  rzetelnie  przygotowana,  a  cena  prawidłowo 

oszacowana.  Nie  jest  przy  tym  wystarczającym  złożenie  jakichkolwiek  wyjaśnień,  ale 

wyjaśnień  odpowiednio  umotywowanych  i  przekonywujących,  iż  zaproponowana  cena  nie 

jest  ceną  rażąco  niską.  Krajowa  Izba  Odwoławcza  wielokrotnie  w  swoich  orzeczeniach 

zwracała  uwagę  na  należytą  staranność  wykonawców  w  uwiarygodnieniu  swoich  wyjaśnień 

składanych na podstawie art. 90 ust.l p.z.p.. W wyroku z dnia 18-01-2016 sygn. W 2824/15 

KIO  zajęła  stanowisko,  że  to  wykonawca  wszelkimi  niezbędnymi  środkami  dostępnymi  w 

danej  sprawie  i  uzasadnionymi  w  konkretnym  stanie  faktycznym,  powinien  wykazać 

zamawiającemu,  że  jego  cena  nie  jest  rażąco  niska,  pomimo  wypełnienia  się  określonych 

ustawowych  przesłanek  podejrzenia  rażąco  niskiej  ceny  w  jego  ofercie.  Przepisy  nie 

określają  nawet  przykładowego  katalogu  dowodów,  które  wykonawca  zobowiązany  jest 

złożyć  zamawiającemu  w  celu  uzasadnienia  racjonalności  i  rynkowej  wyceny  swojej  oferty. 

Każdy  więc  dowód  adekwatny  do  konkretnej  sytuacji  może  być  przedstawiony  przez 

wykonawcę zamawiającemu, a następnie podlega on ocenie przez samego zamawiającego. 

W niektórych  sytuacjach  -  zwłaszcza  biorąc  pod  uwagę  charakter  przedmiotu  zamówienia  - 

dowody,  które  można  określić  jako  "zewnętrzne"  mogą  okazać  się  niezbędne.  Powyższe 

będzie  mogło  mieć  zastosowanie,  jeżeli  mamy  do  czynienia  z  przedmiotem  zamówienia, 

gdzie  jego  zasadnicza  część  (zakres)  muszą  zostać  zakupione  przez  wykonawcę 

zamówienia  od  innych  podmiotów  (zakup  określonych  materiałów,  produktów  czy  też 

wykonanie  określonych  usług  poza  przedsiębiorstwem  wykonawcy],  W  takiej  sytuacji,  jeżeli 

wykonawca dokonuje wskazanych zakupów po zaniżonych, nierynkowych cenach, powinien 

przedstawić  zamawiającemu  wraz  z  udzielanymi  wyjaśnieniami  właściwe  "zewnętrzne" 

dowodowy  pochodzące  od  podmiotów,  od  których  dokonuje  wskazanego  zakupu  na 

określonych  zasadach,  po  zaniżonych  cenach  (np.  specjalne  oferty  zakupowe,  upusty  itp.), 

pozwalających  mu  obiektywnie  na  taki  zakup.  W  innym  wyroku  z  dnia  6  marca  2013  roku 

sygn.  340/13  KIO  wskazała  na  istnienie  obiektywnej  możliwości  weryfikacji  wyjaśnień 

składanych  przez  wykonawcę:  Wykonawcy  nie  muszą  w  swoich  wyjaśnieniach  wymieniać 

wprost  czynników,  o  których  mowa  w  przywołanym  przepisie.  Wykonawcy  wolno  opisać 

dowolne przyczyny uzasadniające rzetelną kalkulację ceny ofertowej, jednak pod warunkiem, 

ż

e  mają  one  charakter  obiektywny,  dający  się  zweryfikować.  Powoływanie  się  w 

wyjaśnieniach na ogólne sformułowania o posiadanych rabatach czy też statusie partnerskim 

nie  pozwala  zamawiającemu  ocenić,  jaki  obiektywny  wpływ  ma  to  na  wysokość 

zaproponowanej  ceny.  Przy  czym  późniejsze,  po  upływie  wyznaczonego  przez 

zamawiającego  terminu,  uzupełnienie  złożonych  wyjaśnień  jest  niedopuszczalne,  w 

szczególności  na  etapie  rozpoznawania  środków  ochrony  prawnej.  Podobne  stanowisko 

zajęła KIO w wyroku z dnia 4 maja 2015 r. sygn. 779/15 w którym podniesiono, że zgodnie ze 

spoczywającym na wykonawcy ciężarem dowodu wynikającym z art. 90 ust. 2 ustawy z dnia 

29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 907ze zm.) winien 

wykazać  zamawiającemu,  że  jego  cena  za  realizację  przedmiotu  zamówienia  jest  realna. 

Wyjaśnienia  te  nie  mogą  być  lakoniczne  i  ogólne.  Muszą  to  być  wyjaśnienia  wykazujące 

koszty  związane  z  realizacją  zamówienia  jakie  poniesie  obejmujące  kosztorysowe  pozycje 

materiałowe, koszty robocizny i poziomu zakładanego zysku. Złożone przez przystępującego 

dowody muszą potwierdzać realność zaoferowanej ceny, w szczególności co do możliwości 

pozyskania materiałów oraz sprzętu niezbędnych do wykonania przedmiotu zamówienia. 

W rozpatrywanej sprawie lider konsorcjum w piśmie z dnia 22.02.2017 roku w sposób ogólny 

wskazał  kilka  okoliczności,  które  w  jego  ocenie  pozwalają  mu  zaoferować  za  wykonanie 

zamówienia  tak  niskiej  ceny.  Zdaniem  Przystępującego  zważyć  jednak  należy,  że  jedynymi 

dokumentami  na  poparcie  tych  twierdzeń  był  wykaz  sprzętu  i  narzędzi  oraz  kosztorys 

ofertowy.  Wykonawca  w  odwołaniu  broni  poglądu,  że  kosztorys  zawiera  szczegółowe 

scharakteryzowanie  zaplanowanych  robót,  określenie  liczby  niezbędnych  materiałów  oraz 

dokonywanych  czynności,  wyliczenie  nakładów  na  podstawie  kosztu  jednostkowego  (str.  8 

odwołania  wers  5  od  dołu),  co  w  jego  wyczerpuje  obowiązek  złożenia  niezbędnych 

wyjaśnień. 

Pogląd ten, w ocenie Przystępującego, jest całkowicie błędny. Podkreślić przede wszystkim 

należy,  że  kosztorys,  który  załączono  do  pisma  z  dnia  22.02.2017  był  tym  samym 

kosztorysem,  który  oferent  złożył  wraz  ze  swoją  ofertą  zgodnie  z  wymaganiami  SIWZ. 

Powstaje  zatem  pytanie  jak  zamawiający  miał  zweryfikować  oferowaną  cenę,  skoro 

wykonawca  na  jego  wezwanie  przedłożył  ten  sam  dokument,  który  złożył  już  z  ofertą  i  nie 

przedstawił  żadnego  innego  dowodu  na  korzystanie  z  atrakcyjnych  rabatów  na  zakup 

materiałów  oraz  kosztów  transportu.  Teza,  iż  wystarczające  jest  w  ramach  wyjaśnień 

złożenie  kosztorysu  zawierającego  ceny  materiałów,  robót  i  transportu  bez  konieczności 

przedstawienia  dowodów  źródłowych  potwierdzających  fakt  uzyskania  takich  stawek 

prowadziłby  do  licznych  nadużyć,  gdyż  oferent  mógłby  do  kosztorysu  wpisać  każdą 

wymyśloną  kwotę  bez  jakiejkolwiek  możliwości  weryfikacji  ze  strony  zamawiającego.  Tym 

samym uprawnienie zamawiającego przewidziane w art. 90 ust. 1 ustawy PZP było de facto 

niewykonalne. 

Inne  twierdzenie  zawarte  w  piśmie  z  dnia  22.02.2017  dotyczące  zastosowania  tak  niskiej 

ceny  z  uwagi  na  realizację  przez  wykonawcę  w  ciągu  ostatnich  dwóch  lat  na  łączną  kwotę 

175 mln złotych także nie zostało poparte żadnych dowodem, chociażby w postaci referencji 

wystawionych  przez  innych  zamawiających.  Tym  samym  Zamawiający  w  niniejszym 

postępowaniu  pozbawiony  został  jakiekolwiek  możliwości  weryfikacji  prawdziwości  tego 

twierdzenia. 

Przystępujący  odnosząc  się  do  kwestii  posiadania  przez  odwołującego  własnych  środków 

transportu  i  narzędzi  wskazał,  że  poza  załączeniem  listy  sprzętu  i  narzędzi  odwołujący  nie 

uzasadniła,  w  jaki  sposób  okoliczność  ta  mogła  wpłynąć  na  obniżenie  oferowanej  ceny. 

Sprzęt,  którym  dysponuje  wykonawca  musiałby  być  dowieziony  do  Łowicza  w  celu  jego 

użycia.  Tymczasem  w  ofercie  brak jest  pozycji  uwzględniającej koszt  transportu  maszyn  na 

miejsce  realizacji  zamówienia,  W  wyroku  KIO  sygn.  1216/15  z  dnia  24-06-2015  wyraźnie 

wskazała, że nie można podzielić argumentacji, iż posiadanie własnego sprzętu nie generuje 

ż

adnych  dodatkowych  kosztów  związanych  z  jego  eksploatacją.  Sprzęt  jako  środek  trwały 

wytwarza  koszt,  jakim  jest  amortyzacja.  Również  dla  sprzętu  zamortyzowanego  powstają 

koszty dotyczące napraw i remontów, ewentualnie przy całkowitym zużyciu, koszty najmu łub 

dzierżawy ewentualnie zakupu nowego sprzętu, W obydwu przypadkach do ceny wykonania 

prac przygotowawczych oprócz ceny paliw, smarów i kosztów wymiany drobnych elementów 

podlegających  zużyciu,  kosztów  obsługi  maszyny,  kosztów  transportu  na  plac  i  z  placu 

budowy należy doliczyć wyżej wskazane elementy cenotwórcze. 

Tym  samym  uznać  należy,  że  na  etapie  wyjaśnień  przed  zamawiającym  odwołujący  nie 

przedstawił  dowodów  potwierdzających  zastosowanie  tak  niskiej  ceny  materiałów 

wynikających  z  okoliczności,  na  które  powoduje  się  w  piśmie  z  22.02.2017  roku  i 

umożliwiających obiektywną weryfikację jego wyjaśnień. 

Dodatkowo wskazać należy że Domtom sp. z o. o. poczyniła własne ustalenia, dotyczące cen 

obowiązujących  na  rynku  w  zakresie  materiałów,  które  są  niezbędne  do  realizacji 

przedmiotowego zamówienia i pozyskała oferty od innych dostawców. 

dowód: 

- oferta Finpol Rohr z dnia 31.03.2017 

- oferta nr 624 Polskie Rury Preizolowane sp. z o.o. z dnia 02.02.2017 

- oferta Erbud Industry Centrum sp. z o.o. z dnia 07.01.2017 roku. 

Zdaniem  Przystępującego  przedmiotowe  oferty  w  sposób  wyraźny  pokazują,  że  ceny 

materiałów proponowane są nierealne i odbiegają rażąco od cen występujących na rynku, co 

każe powątpiewać w możliwość uzyskania takiej ceny od dostawcy przez Odwołującego. 

Ad. 2. Przystępujący wskazał, co następuje. 

Przechodząc  do  kwestii  złożenia  na  etapie  postępowania  odwoławczego  przed  KIO 

dodatkowych  dokumentów  mających  uzasadniać  wyjaśnienia  odwołującego  w  zakresie 

zastosowania  tak  niskiej  ceny  należy  podnieść  prekluzję  dowodową  w  tym  zakresie.  Oferta 

firmy Isoplus Polska Sp. z o.o. nosi datę 07.02.2017 a Hotsan sp. z o.o. datę 07.02.2017. co 

oznacza,  że  odwołujący  dysponował  tymi  ofertami  przed  dniem  zażądania  od  niego 

wyjaśnień  przed  zamawiającego  i  mógł  złożyć  je  wraz  z  pismem  z  dnia  22.02.2017. 

Negatywne  konsekwencje  zaniechania  złożenia  tych  dowodów  mogą  zatem  obciążać 

wyłącznie oferenta. 

Jak  wskazał  Przystępujący  orzecznictwo  KIO  w  zakresie  takiego  postępowania  w  sposób 

jednoznaczny  wskazuje,  że  dokumenty  przedstawione  na  etapie  postępowania 

odwoławczego nie mogą być brane pod uwagę. W wyroku z dnia 11 marca 2014 r. sygn. KIO 

377/14 Krajowa Izba Odwoławcza stanowczo podkreśliła, że wezwanie w trybie ort 90 ust. I 

ustawy  Prawo  zamówień  publicznych  stwarza  wzruszalne  domniemanie,  że  cena  oferty 

wezwanego wykonawcy jest rażąco niska. W konsekwencji przyjętego domniemania istnienia 

rażąco  niskiej  ceny,  wykonawca  zmuszony  jest  do  jego  obalenia,  poprzez  przedstawienie 

stosownych  dowodów,  potwierdzających,  że  zaoferowana  przez  niego  cena  nie  jest  ceną 

rażąco  zaniżoną  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia,  ale  że  ze  względu  na  obiektywne 

czynniki - opisane przykładowo w art. 90 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych - jest w 

stanie  wykonać  cały  zakres  zamówienia  za  zaoferowana  cenę  z  określonym  zyskiem.  Nie 

jest  wystarczające  w  tym  zakresie  złożenie  jakichkolwiek  wyjaśnień,  lecz  wyjaśnień 

odpowiednio umotywowanych, przekonujących, że zaproponowana oferta nie zawiera rażąco 

niskiej  ceny.  Udzielone  wyjaśnienia  mają,  potwierdzać,  że  złożona  oferta  jest  rzetelnie 

przygotowana,  a  cena  prawidłowo  oszacowana.  Informacje  i  dowody  przedstawione  przez 

wykonawcę  w  odpowiedzi  na  wezwanie  muszą  być  przy  tym  znane  zamawiającemu  na 

konkretnym  etapie  postępowania  przetargowego  -  celem  umożliwienia  mu  podjęcia  decyzji, 

co  do  ewentualnego  przyjęcia  lub  odrzucenia  oferty  -  a  nie  przedstawiane  dopiero  w  toku 

postępowania  odwoławczego.  W  innym  wyroku  z  dnia  z  dnia  3  czerwca  2014  r.  sygn.  KIO 

893/14  wskazano,  że  złożenie  nowych  dokumentów  w  celu  wykazania  prawidłowości 

wyliczenia  ceny  ofertowej  dopiero  na  rozprawie  przed  Krajową  Izbą  Odwoławczą  jest 

spóźnione  i nie może  zostać wzięte pod uwagę przy ocenie, czy oferta danego wykonawcy 

zawiera rażąco niską cenę. 

Mając na uwadze przedstawione powyżej argumenty, w ocenie Przystępującego,  odwołanie  

nie   powinno  zostać uwzględnione. 

W dniu 

11.04.2017 r. Zamawiający pismem z tej samej daty wniósł odpowiedź na odwołanie. 

W ramach zaprezentowanego stanowiska wskazał, że wnosi o: 

1. oddalenie odwołania na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy PZP; 

2.  zasądzenie      od        Odwołującego,        na      rzecz      Zamawiającego,        zwrotu      kosztów 

postępowania; 

3. dopuszczenie dowodów z dokumentów w postaci: 

a. oferty Firmy Cegmar M. K. z dnia 14 marca 2017 roku, 

b.  oferty  Przedsiębiorstwa  Robót  Inżynieryjno-Drogowych  w  Łowiczu  Sp.  z  o.o.  z  dnia  20 

marca 2017 roku, 

c. cennika Polbruk, 

d. opracowań SEKOCENBUD o cenach materiałów budowlanych IMB za I kwartał 2017 r., o 

cenach  materiałów  instalacyjnych  1M1  za  I  kwartał  2017  r.  o  stawkach  robocizny 

kosztorysowej oraz cenach pracy sprzętu budowlanego za I kwartał 2017 r., 

e. oferty handlowej Grudnik Sp. z o.o. z dnia 31 marca 2017 roku, 

f. oferty Z. C. Producenta Rur Preizolowanych „ELZAS" w Osiecznej z  dnia 30 marca 2017 

roku  

-  wszystkich  na  okoliczność  cen  rynkowych  materiałów  budowlanych  i  instalacyjnych, 

rynkowych  stawek  robocizny  oraz  cen  pracy  sprzętu  budowlanego  niezbędnych  do 

wykonania robót stanowiących przedmiot zamówienia publicznego. 

UZASADNIENIE 

Pismem z dnia 28 marca 2017 roku, konsorcjum w skład którego wchodzą ENERGA Serwis 

Sp.  z  o.o.  (Lider  Konsorcjum),  EKO  Energetyka  i  Ciepłownictwo  Sp.  z  o.o.  (Partner 

Konsorcjum)  oraz  Alu  -  Centrum  W.  S.  Spółka  jawna  (Partner  Konsorcjum)  (zwane  dalej 

Konsorcjum  lub  Odwołującym)  wniosło  odwołanie  od  czynności  Zamawiającego  -Zakładu 

Energetyki  Cieplnej  w  Łowiczu  Sp.  z  o.o.  -  polegającej  na  odrzuceniu  jego  oferty  w  toku 

postępowania o udzielenie zamówienia publicznego: Budowa sieci ciepłowniczych na terenie 

miasta Łowicz. 

Podstawą  odwołania,  wskazaną  przez  Odwołującego,  ma  być  naruszenie  przez 

zamawiającego przepisów prawa materialnego, a konkretnie art. 89 ust. 1 pkt 4, art. 90 ust. 2 

i 3, art. 90 ust. 3, art. 7 ust. 1 i 3 oraz art. 91 ust. 1 w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 13 ustawy „Prawo 

zamówień publicznych". 

Mając  powyższe  na  uwadze,  Odwołujący  wniósł  o  nakazanie  Zamawiającemu  dokonania 

unieważnienia  czynności  odrzucenia  oferty  Odwołującej  oraz  nakazanie  mu  dokonania 

ponownej oceny ofert. 

Zdaniem  Zamawiającego  odwołanie  nie  zasługuje  jednak  na  uwzględnienie  i  winno  zostać 

oddalone. 

Zamawiający  po  uprzednim  wezwaniu  Konsorcjum  do  złożenia  wyjaśnień  stosownie  do  art. 

90 ust. 1 ustawy PZP, odrzucił ofertę złożoną przez Konsorcjum na podstawie art. 90 ust 3 

ustawy PZP, gdyż zawiera ona rażąco niską cenę. 

•   Rażąco niska cena oferty - zagadnienia ogólne 

Na wstępie Zamawiający wskazał, że ustawa Pzp nie zawiera definicji "rażąco niskiej ceny". 

Powszechnie  przyjmuje  się,  że  rażąco  niska  cena  to  cena  niewiarygodna  i  znacznie 

odbiegająca od sen rynkowych. 

Jak wskazano w  wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi  z dnia 29 lipca 2016 roku w sprawie o 

sygn. akt III Ca 548/16: „O cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, 

ż

e przy zachowaniu reguł rynkowych  wykonanie umowy przez  wykonawcę byłoby dla niego 

nieopłacalne.  Rażąco  niska  cena  jest  to  cena  niewiarygodna,  znacznie  odbiegającą  od  cen 

rynkowych  innych,  takich  samych  lub  podobnych  rodzajów  zamówień,  wskazującą  na 

możliwość  wykonania  zamówienia  poniżej  kosztów  wytworzenia  usługi,  dostawy  lub  roboty 

budowlanej  lub  ofertę  zawierającą  cenę  nierealną  z  punktu  widzenia  logiki,  doświadczenia 

ż

yciowego  oraz  racjonalnego  gospodarowania.  W  doktrynie  i  orzecznictwie  podnosi  się 

także,  że  cena  rażąco  niska  to  cena  nierealna,  niepozwalająca  na  realizację  zamówienia  z 

należytą  starannością,  wskazująca  na  zamiar  realizacji  zamówienia  poniżej  kosztów 

własnych  wykonawcy,  niepozwalająca  na  wygenerowanie  przez  niego  zysku.  Przykładem 

oferty zawierającej rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia będzie oferta z 

ceną poniżej kosztów zakupu lub wytworzenia albo symboliczna cena. 

Jakkolwiek,    jak      wyżej      wskazano,      brak      definicji      "rażąco      niskiej  ceny",      to      w 

orzecznictwie  przyjęto  koncepcję,  iż  stwierdzenie  tej  okoliczności  jest  możliwe  w  oparciu  o 

porównanie  ceny  spornej  oferty  z  wartością  szacunkową  zamówienia,  która  stanowi  jedyny 

obiektywny  miernik  tego  czy  cena  jest  niska,  ale  także  z  cenami  innych  ofert.  Zatem 

podstawowym  punktem  odniesienia  przy  kwalifikacji  ceny,  jako  rażąco  niskiej  jest  z  jednej 

strony ustalona przez zamawiającego, zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy PZP., czyli w sposób 

należyty, wartość zamówienia powiększona o podatek VAT a z drugiej są ceny zaoferowane 

przez innych wykonawców w danym postępowaniu (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 

29  lipca  2016  roku  w  sprawie  o  sygn.  akt  III  Ca  548/16,  wyrok  Sądu  Okręgowego  w 

Katowicach z dnia 11 kwietnia 2013 r., sygn. akt XIX Ga 179/13, System informacji prawnej 

LEX). Na dopuszczalność porównania oferty Wykonawcy z pozostałymi ofertami złożonymi w 

postępowaniu  wskazano  także  m.in.  w  wyroku  Sądu  Okręgowego  w  Katowicach  z  dnia  28 

kwietnia 2008 roku o sygn. akt XIX Ga 128/08. 

II.  Porównanie  ceny  z  szacunkowa  wartością  zamówienia  i  średnia  arytmetyczna  cen 

wszystkich złożonych ofert 

Zamawiający podniósł, że szacunkowa wartość zamówienia ustalona z należytą starannością 

na  podstawie  kosztorysu  inwestorskiego  została  przez  Zamawiającego  określona  na  kwotę 

1.923.011,19 złotych netto (bez podatku VAT). Nie jest kwestionowane przez Konsorcjum, że 

wycena ta jest zgodna z art. 32 ust. 1 i art. 33 ustawy PZP. Odrzucona oferta zawierała cenę 

1.188.664,48  złotych  netto  (bez  podatku  VAT),  a  zatem  o  38,19  %  niższą  od  wartości 

szacunkowej przedmiotu zamówienia. 

Zaoferowana  cena  była  jednocześnie  niższa  o  33,99%  od  średniej  arytmetycznej  cen 

wszystkich złożonych ofert i aż o 40,77% niższa od średniej arytmetycznej cen pozostałych 

ofert złożonych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. 

lll. Wyjaśnienia Odwołującego 

Zamawiający  zgodnie  z  art.  90  ust.  la  w  zw.  z  art.  90  ust.  1  ustawy  PZP  pismem  z  dnia 

16.02.2017 roku zwrócił się do Konsorcjum z prośbą o udzielenie wyjaśnień i przedstawienia 

dowodów  dotyczących  cen  materiałów,  sprzętu  i  transportu  oferty  mających  wpływ  na 

wysokość ceny. 

Zgodnie  z  powołanym  przepisem  art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp:  jeżeli  zaoferowana  cena  lub 

koszt,  lub  ich  istotne  części  składowe,  wydają  się  rażąco  niskie  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia  i  budzą  wątpliwości  zamawiającego  co  do  możliwości  wykonania  przedmiotu 

zamówienia  zgodnie  z  wymaganiami  określonymi  przez  zamawiającego  łub  wynikającymi  z 

odrębnych  przepisów,  zamawiający  zwraca  się  o  udzielenie  wyjaśnień,  w  tym  złożenie 

dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie: 

1)  oszczędności  metody  wykonania  zamówienia,  wybranych  rozwiązań  technicznych, 

wyjątkowo  sprzyjających  warunków-  wykonywania  zamówienia  dostępnych  dla  wykonawcy, 

oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny 

nie  może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  albo  minimalnej  stawki 

godzinowej,  ustalonych  na  podstawie  przepisów  ustawy  z  dnia  10  października  2002  r.  o 

minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2015 r. poz. 2008 oraz z 2016 r. poz. 1265); 

2) pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów; 

3)  wynikającym,  z  przepisów  prawa  pracy  i  przepisów  o  zabezpieczeniu  społecznym, 

obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie; 

4) wynikającym z przepisem prawa ochrony środowiska; 

5) powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy, 

Jak  wskazał  Zamawiający  Odwołujący  pismem  z  dnia  22.02.2017  roku  w  odpowiedzi  na 

przedmiotowe wezwanie wyjaśnił, że: „cena przedmiotowej oferty stanowi bilans dostępnych i 

sprzyjających warunków, na które składają się (pismo Konsorcjum zawiera tirety, jednak dla 

zapewnienia czytelności odpowiedzi na odwołanie Zamawiający nadał im numery): 

1)  posiadanie  własnego  sprzętu  i  urządzeń  do  realizacji  przedmiotu  zamówienia  to  jest: 

sprzętu  spawalniczego  (kompletnych  zestawów  do  spawania  gazowego  i  elektrycznego),    

agregatów   prądotwórczych,    centrowników,    szlifierek,    koparko-ładowarek co skutkuje  

niższymi kosztami oraz brakiem  konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów związanych 

z wynajmem sprzętu, 

2) wprowadzenie systemów zarządzania jakością PN-EN-ISO 9001:2008; PN-EN ISO 14001 

:2004;BSOHSAS  18001:2007;  EN  ISO  3834-2  i  971231/WE  Moduł  Hi  które  usprawniły 

organizację pracy w sposób pozwalający na obniżenie kosztów pracy pracowników, 

3) posiadanie wykwalifikowanej i doświadczonej, wykonującej tego rodzaju prace od wielu lat, 

kadry. Tylko sam lider konsorcjum EN ERGA SERWIS Sp. z o, o. zatrudnia 350 osób w tym 

m.in. 68 spawaczy z uprawnieniami UDTJ82 monterów, 22 mistrzów i 46 pracowników kadry 

inżynieryjnej  co  gwarantuje  poprawną  kalkulację  oferty  oraz  prawidłowe  wykonanie  prac  na 

najwyższym  poziomie,  zatrudnianie  tak  dużej  liczby  pracowników,  oraz  długoletnia  praktyka 

w  realizacji  robót  o  różnym  stopniu  trudności,  powoduje  możliwość  rotacji  pracowników  na 

danej  budowie  w  zależności  od  aktualnych  potrzeb,  co  w  znaczący  sposób  obniża 

realizowanego kontraktu, 

4)  korzystanie  z  atrakcyjnych  rabatów  na  zakup  materiałom',  dzięki  współpracy  z 

bezpośrednimi  producentami,  skutkuje  możliwością  zaoferowania  Zamawiającemu 

konkurencyjnych cen za wykonanie przedmiotowego zamówienia w technologii ISOPLUS co 

dodatkowo świadczy o wysokiej jakości przedstawionej oferty, 

5) obniżenie kosztów transportu materiałów preizolowanych który zawarty jest w cenie, 

6)  dodatkowym  gwarantem  poprawnej  kalkulacji  jest  fakt  że  Nasze  firmy  działają  na 

przestrzeni  wielu  lat  a  sam  Lider  Konsorcjum  ENERGA  SERWIS  Spółka  z  o.o.  w  dwóch 

poprzednich łatach zrealizowała roboty budowlane za kwotę 175 min zł i wypracował zysk na 

poziomie 2,3 min złotych netto". 

Zgodnie    z    art.      90    ust.      2    ustawy    PZP    w    postępowaniu    wyjaśniającym    to    na 

Wykonawcy    (Konsorcjum)  spoczywał  obowiązek  wykazania,  że  oferta    nie  zawiera  rażąco 

niskiej  ceny  lub  kosztu.  Zgodnie  bowiem  z  wyrokiem  KIO  z  dnia  20  lutego  2012  r.,  KIO  

109/12,  KIO    125/12,  www.uzp.gov.pl,  „wszczęcie  przez  zamawiającego  procedury 

wyjaśniającej (niezakwestionowane   w   terminie   przez   odwołującego   się)   ustanawia 

domniemanie prawne zaoferowania przez wzywanego do złożenia wyjaśnień wykonawcę 

ceny  rażąco  niskiej".  Wykonawca  powinien  wykazać,  że  składowe  ceny  są  racjonalne  i 

umożliwiają prawidłowe wykonanie przedmiotu zamówienia. 

Zamawiający  wskazał,  że  wezwał  Konsorcjum  do  udzielenia  wyjaśnień  dotyczących  cen 

materiałów, sprzętu i transportu mających wpływ na wysokość ceny. Zamawiający wskazał w 

wezwaniu  te  elementy  oferty,  które  na  etapie  oceny  budziły  jego  największe  wątpliwości  i 

oczekiwał,  że  zostaną  one  w  sposób  wyczerpujący  uzasadnione.  Wyjaśnienia  powinny  być 

konkretne, wyczerpujące i rzeczywiście uzasadniające podaną cenę w ofercie. Tymczasem w 

przedmiotowej sprawie wyjaśnienia złożone przez Konsorcjum takiego waloru nie posiadały. 

Dokonując analizy przedstawionych  wyjaśnień należy  w pierwszej kolejności odnieść się do 

poszczególnych okoliczności, na które powołał się Odwołujący. 

Okoliczności  wymienione  w  pkt  1-3  dotyczą  jednak  w  istocie  kwestii  potwierdzających 

spełnienie  warunków  do  udziału  w  postępowaniu  określonych  w  Rozdziale  VI  SIWZ. 

Zamawiający  wymagał  bowiem  aby  Wykonawca  dysponował  potencjałem  technicznym 

umożliwiającym  wykonanie  zamówienia,  a  także  posiadał  wykwalifikowaną  i  doświadczoną 

kadrę i zatrudniał na podstawie umowy o pracę przynajmniej 5 pracowników na stanowisku 

spawacz  oraz  1  pracownika  na  stanowisku  kierownika  budowy,  posiadających  określone 

aktualne  uprawnienia  wskazane  w  SIWZ.  Podobnie  należy  odnieść  się  do  podniesionej 

okoliczności, że wprowadzenie systemów  zarządzania jakością PN-EN-ISO 9001:2008; PN-

EN  ISO  14001  :2004;BS  OHSAS  18001:2007  usprawniło  organizację  pracy  w  sposób 

pozwalający  na  obniżenie  kosztów  pracy  pracowników,  gdyż  zgodnie  z  Rozdziałem  VI  pkt. 

6.4  SIWZ  Zamawiający  wymagał,  żeby  każdy  Wykonawca  posiadał  ważne  zaświadczenia 

niezależnego  podmiotu  o  zgodności  zarządzania  przez  Wykonawcę  jakością  zgodnie  z 

normą  ISO  9001,  zarządzania  środowiskowego  zgodnie  z  normą  ISO  14001,  zarządzania 

bezpieczeństwem i higieną pracy zgodnie z normą ISO 18001 w zakresie robót budowlanych 

dla  ciepłownictwa,  przemysłu  i  energetyki  albo  zaświadczenie  wystawione  przez  podmioty 

mające  siedzibę  w  innym  niż  Polska  państwie  EOG  lub  inne  dokumenty  potwierdzające 

równoważne środki zapewnienia jakości. Reasumując, wszystkie okoliczności wymienione w 

pkt  1-3  (pierwszych  trzech  tiretach)  pisma  Konsorcjum  potwierdzały  spełnienie  wymagań 

koniecznych dla ubieganie się o udzielenie zamówienia, ale w żaden sposób nie uzasadniały 

niskiej ceny oferty. 

Okoliczności  wymienione  w  pkt  4-5  odnoszące  się  do  posiadanych  wysokich  rabatów  na 

materiały oraz obniżenie kosztów transportu są twierdzeniami bardzo ogólnikowymi, które w 

dodatku nie zostały poparte jakimikolwiek dowodami, a przez to Zamawiający nie mógł uznać 

ich za udowodnione ani tym bardziej ocenić ich wpływu na cenę oferty. 

Okoliczność  wymieniona  w  pkt  6,  że  Lider  Konsorcjum  ENERGA  SERWIS  Sp.  z  o.  o. 

zrealizował w dwóch poprzednich latach roboty za kwotę 175 min oraz wypracował zysk na 

poziomie 2,3 min złotych netto również nie może być uznana za okoliczność relewantną dla 

oceny  czy  zaoferowana  cena  jest  ceną  rynkową.  Niezależnie  od  tego  należy  zauważyć,  że 

twierdzenia Konsorcjum w tym zakresie nie zostały poparte żadnymi dowodami. Tym samym 

Zamawiający  nie  miał  żadnej  możliwości  weryfikacji  tych  twierdzeń.  Przedmiotowe 

okoliczności odnoszą się jednak w istocie do warunku udziału w postępowaniu - wykazania, 

ż

e  oferent  jest  w  sytuacji  ekonomicznej  i finansowej  umożliwiającej  wykonanie  zamówienia. 

Ponadto  zabezpieczeniem finansowym  na  realizację  zadania  było  zgodnie  z  Rozdziałem  VI 

pkt. 6.5 i 6.6 posiadanie przez każdego Wykonawcę własnych płynnych środków obrotowych 

lub  potwierdzenie  dostępu  lub  możliwość  uzyskania  środków  pieniężnych  niezbędnych  do 

pokrycia  przepływów  pieniężnych  w  okresie  realizacji  kontraktu  na  kwotę  nie  mniejszą  niż 

2.000.000,00 złotych. 

Ponadto,  wypada  zauważyć,  że  Odwołujący  do  wyjaśnień  dołączył  jedynie  wykaz  sprzętu  i 

narzędzi  oraz  kosztorys  ofertowy  o  treści  tożsamej  z  dokumentem  dołączonym  do  oferty. 

Kosztorys  len  był  znany  Zamawiającemu  w  momencie  wezwania  w  trybie  art.  90  ust.  1 

ustawy  PZP,  a  zatem  jego  ponowne  złożenie  niczego  nie  wniosło  do  sprawy  i  w  żadnej 

mierze  nie  umożliwiło  Zamawiającemu  weryfikacji  zaoferowanej  ceny.  Jeżeli  zaś  chodzi  o 

wykaz  sprzętu  i  narzędzi  to  nie  wynika  z  niego  aby  Odwołujący  dysponował 

ponadprzeciętnym  potencjałem  czy  też  rozwiązaniami  technicznymi  pozwalającymi  na 

obniżenie  kosztów.  Wymienione  w  wykazie  urządzenia  są  typowymi  i  potrzebnymi  dla 

wykonania  robót  będących  przedmiotem  zamówienia,  ale  nie  uzasadniają  stosowania 

ponadprzeciętnie niskich cen świadczonych usług. 

Jak wskazuje się w piśmiennictwie: „Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie złożył 

wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, 

ż

e  oferta  zawiera  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia.  Z  treści 

złożonych  przez  wykonawcę  wyjaśnień  powinno  bezspornie  wynikać,  że  chociażby  cena 

zaoferowana  przez  wykonawcę  jest  ceną  wiarygodną  i  porównywalną  z  cenami 

obowiązującymi      na      rynku    za      realizację    zamówień    publicznych    takich    samych    lub 

zbliżonych,   realizacja   tego  zamówienia   nie   będzie   poniżej   kosztów   przedsiębiorcy. 

Wykonawca może bowiem w wyjaśnieniach podać inne, niż żądał zamawiający, obiektywne 

czynniki oraz złożyć inne, niż żądał zamawiający, dowody mające wpływ na cenę oferty. Do 

zakwalifikowania  oleiły  do  dalszego  postępowania  nie  jest  zatem  wystarczające  złożenie 

jakichkolwiek  wyjaśnień,  lecz  musza  to  być  wyjaśnienia  wskazujące,  że  cena  oleiły  nic  jest 

nierealistyczna. Zaistnienie po stronie wykonawcy obiektywnych czynników wpływających na 

obniżenie  ceny  oferty  powinno  być  udowodnione.  Wykonawca,  który  składa  wyjaśnienia  w 

zakresie rażąco niskiej ceny powinien bowiem wskazać, co spowodowało obniżenie ceny, jak 

również  to,  w  jakim  stopniu  wskazany  czynnik  wpłynął  na  jej  obniżenie  (zob.  wyrok  KIO  z 

dnia  18  grudnia  2012  r.,  KIO  2659/12).  Ocena  złożonych  przez  wykonawcę  wyjaśnień  oraz 

dowodów  stanowi  podstawę  do  uznania  bądź  nie,  że  oferta  zawiera  rażąco  niską  cenę  w 

stosunku do przedmiotu zamówienia'' (tak .1. E. Nowicki, [w:| A. Bazan, J.H. Nowicki, Prawo 

zamówień publicznych. Komentarz. Wyd. U, LEX 2015). 

Przenosząc  powyższe  rozważania  na  grunt  niniejszej  sprawy  Zamawiający  stwierdził,  że 

złożone przez Konsorcjum wyjaśnienia nie były dostateczne aby obalić domniemanie prawne 

zaoferowania  przez  Odwołującego  ceny  rażąco  niskiej.  Złożone  wyjaśnienia  nie  były 

konkretne  ani  precyzyjne,  nie  zawierały  dokładnego  wyjaśnienia  dotyczącego  czynników, 

które miały  wpływ  na  sposób  kalkulacji  ceny,  tym  bardziej  nie  zawierały  wskazania  w  jakim 

stopniu  dany  czynnik  wpłynął  na  jej  obniżenie,  a  w  dodatku  nie  zostały  poparte  praktycznie 

ż

adnymi  dowodami.  Odwołujący  nie  podał  ani  szczególnych  sposobów  wykonania 

zamówienia czy rozwiązań technicznych czy innych danych mających rzeczywisty wpływ na 

wysokość  ceny.  Natomiast  dołączone  do  wyjaśnień  dokumenty,  po  pierwsze  nie  stanowiły 

potwierdzenia  dla  stawianych  przez  Odwołującego  tez,  a  po  drugie  nie  wnosiły  nic  nowego 

do  sprawy.  W  rezultacie,  stwierdzić  należy,  że  Odwołujący  w  żadnej  mierze  nie  wykazał 

okoliczności wskazujących na realność podanej ceny. 

IV.  Analiza  wysokości  zaoferowanej  ceny  do  danych  z  baz  cenowych  SEKOCENBUD, 

przykładowych  cen  ofertowych,  specyfika  robót  budowlanych  będących  przedmiotem 

zamówienia. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że Zamawiający w celu ustalenia 

czy  cena  oferty  Konsorcjum  została  określona  na  rynkowym  poziomie  i  nie  jest  rażąco 

zaniżona przeprowadził własną analizę cenową. 

Na  etapie  badania  oferty  stwierdzono,  iż  w  ofercie  Odwołującego  występują  duże 

rozbieżności  wartościowe  w  poszczególnych  rodzajach  robót  w  stosunku  do  kalkulacji 

szczegółowej  w  kosztorysie  inwestorskim.  Dotyczy  to  w  szczególności  robót  ziemnych  i 

montażowych, gdzie różnica w zadaniu nr 1 Budowa sieci ciepłowniczej z rur preizolowanych 

wzdłuż  ulicy  Sikorskiego  od  ulicy  Powstańców  1863  r.  do  ulicy  Starzyńskiego  w  Łowiczu 

wynosi 39,06 %, Wyłączenie z eksploatacji odcinka sieci w kierunku zakładów AGROS przy 

ulicy Powstańców 1863 r. w Łowiczu 32,88 %, natomiast w zadaniu nr 2 Przebudowa odcinka 

ciepłociągu od istniejącej sieci w ul. Długiej do komory ciepłowniczej w ul. Wąskiej w Łowiczu 

41,56 % na łączna kwotę 567 665,05 złotych netto. 

W ocenie Zamawiającego powyższe różnice  wynikają z bardzo niskich cen poszczególnych 

materiałów  i  sprzętu,  które  są  znacząco  niższe  od  minimalnych  cen  rynkowych.  Duże 

rozbieżności  wartościowe  oferty  w  stosunku  do  kalkulacji  w  kosztorysie  inwestorskim 

występują  również  przy  robotach  odtworzeni  owych  nawierzchni  utwardzonych.  Ze  względu 

na  lokalizację  wszystkich  zadań  w  ścisłym  centrum  miasta,  gdzie  teren  jest 

zagospodarowany, utwardzony  i  występuje ciągły bardzo duży ruch zarówno samochodowy 

jak  i  pieszy  roboty  te  stanowią  ważny  element  inwestycji.  Prowadzenie  prac,  zarówno  na 

etapie  przygotowawczym  (zaplecze  budowy  i  codzienna  konieczność  transportu  materiałów 

na  miejsce  prac),  jak  również  wymagający  sposób  prowadzenia  wykopów  i  montaży  - 

odcinkami,  na  małych  powierzchniach,  konieczność  wykonywania  odtworzeń  terenu  po 

zakończeniu odcinka, a nie po  wykonaniu całego zakresu robót montażowych,  wywózka na 

bieżąco gruntu z wykopu i innych materiałów (brak możliwości składowania wzdłuż wykopu) 

powodują,  że  brak  jest  możliwości  uzyskania  tak  znacznych  oszczędności  w  pracach 

odtworzeń  i  o  wy  eh  i  montażowych,  jak  wynika  z  kosztorysu  Odwołującego.  Lokalizacja 

inwestycji  i  jej  rodzaj  wymagać  będzie  również  ciągłego  zabezpieczenia  budowy,  montażu 

np.  kładek  dla  pieszych,  wdrażania  na  bieżąco  tymczasowej  organizacji  ruchu  na  bardzo 

małych powierzchniach terenu. Różnica w tych robotach wynosi w zadaniu nr 1 Budowa sieci 

ciepłowniczej z rur preizolowanych wzdłuż ulicy Sikorskiego od ulicy Powstańców 1863 r. do 

ulicy Starzyńskiego w Łowiczu 51,32 %, Budowa studni zaworów odcinających na istniejącej 

sieci  preizolowanej  2x323,9/450  mm  przy  skrzyżowaniu  ulic  Powstańców  1863  r.  i  gen. W, 

Sikorskiego w Łowiczu 49,75 %, - natomiast w zadaniu nr 2 Przebudowa odcinka ciepłociągu 

od istniejącej sieci w ul. Długiej do komory ciepłowniczej w ul. Wąskiej w Łowiczu 59,25% na 

łączną  kwotę  109.366,65  zł  netto.  Powyższe  różnice  wynikają  z  bardzo  niskich  cen 

poszczególnych materiałów i sprzętu, które są wielokrotnie cenami poniżej minimalnych cen 

rynkowych. Mając na uwadze powyższe, uwzględniając specyfikę planowanych robót należy 

stwierdzić, że ich wykonanie za cenę zaoferowaną przez Konsorcjum wydaje się niemożliwe. 

Porównanie kosztów przytoczonych powyżej etapów wskazanych w kosztorysie załączonym 

do oferty z kosztami wynikającymi z kosztorysu inwestorskiego przedstawia załącznik nr 1 do 

niniejszego pisma. 

Zamawiający  dokonał  ponadto  analizy  cen  jednostkowych  materiałów  w  ofercie 

Odwołującego  porównując  je  z  cenami  jednostkowymi  opublikowanymi  w  Informacji 

SEKOCENBUD  o  cenach  materiałów  budowlanych  IMB  za  I  kwartał  2017  r.,  Informacji 

SEKOCENBUD  o  cenach  materiałów  instalacyjnych  IMI  za  I  kwartał  2017  r.  oraz  Informacji 

SEKOCENBUD  o  stawkach  robocizny  kosztorysowej  oraz  cenach  pracy  sprzętu 

budowlanego za I kwartał 2017 r., a także dostępnymi cenami z rynku krajowego i lokalnego. 

Zamawiający  w  każdym  przypadku  brał  do  analizy  cenę  najniższą  jaka  występuje  na  rynku 

(lub  wynika  z  informacji  SEKOCENBUD).  Porównanie  cen  poszczególnych  materiałów  i 

sprzętu  zawartych  w  kosztorysie  załączonym  do  oferty  z  cenami  wynikającymi  z  Informacji 

SEKOCENBUD i ofertami otrzymanymi przez Zamawiającego (wymienionych w pkt 3 pisma) 

przedstawia załącznik nr 2 do niniejszego pisma. Z przeprowadzonej analizy wynika, że ceny 

zastosowane  przez  Konsorcjum  są  o  430.651,28  złotych  brutto  niższe  od  najniższych  cen 

występujących  na  rynku.  Powyższe  potwierdza  jedynie,  że  wniosek  Zamawiającego,  że 

oferta Konsorcjum zawiera rażąco niską cenę jest w pełni uzasadniony. 

V. Nowe okoliczności i dowody powołane w odwołaniu 

Odnosząc  się  natomiast  do  nowych  dokumentów  złożonych  przez  Konsorcjum 

dopiero  na  etapie  odwołania  (oferta  Isoplus  Polska  Sp.  z  o.o.,  oferta  Hotsan  Sp.  z  o.o.), 

należy  zwrócić  uwagę,  że  złożenie  dodatkowych  wyjaśnień  i  powołanie  dowodów  w  celu 

wykazania  prawidłowości  wyliczenia  wskazanej  w  ofercie  ceny  dopiero  na  etapie 

postępowania  odwoławczego  należy  uznać  za  spóźnione.  Okoliczności  te  nie  powinny  być 

wzięte pod uwagę przez Krajową Izbę Odwoławczą. Jak bowiem wskazano w wyroku Sądu 

Okręgowego w Warszawie z dnia 9 kwietnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt IV Ca 1299/09 

definicja "określonego terminu" na złożenie wyjaśnień Zamawiającemu (art. 90 ust. 1 ustawy 

Pzp)  oznacza,  że  informacje  i  dowody  przedstawione  przez  wykonawcę  muszą  być  znane 

Zamawiającemu  na  konkretnym  etapie  postępowania  przetargowego  (celem  umożliwienia 

mu  podjęcia  decyzji  co  do  ewentualnego  przyjęcia  oferty  lub  jej  odrzucenia),  a  nie  w  toku 

postępowania odwoławczego lub skargowego. 

Wobec  powyższego,  nowe  okoliczności  i  dowody  powołane  przez  Konsorcjum  nie  powinny 

być brane pod uwagę przez Krajową Izbę Odwoławczą. 

Mając  wszystko  powyższe  na  uwadze,  słusznie  Zamawiający,  kierując  się  wyjaśnieniami 

złożonymi  przez  Konsorcjum,  jak  również  obiektywnymi  przesłankami  odrzucił  ofertę 

Odwołującego na podstawie art. 90 ust 3 ustawy PZP. W konsekwencji, zarzuty naruszenia 

wskazanych  przez  Odwołującego  przepisów  ustawy  „Prawo  Zamówień  Publicznych"  nie 

zasługują na uwzględnienie, a odwołanie winno zostać oddalone. 

Krajowa  Izba  Odwoławcza,  po  przeprowadzeniu  rozprawy  w  przedmiotowej 

sprawie,  na  podstawie  zebranego  materiału  dowodowego,  po  zapoznaniu  

się  z  dokumentacją  postępowania  o  udzielenie  zamówienia  publicznego,  w  tym  

w szczególności z postanowieniami ogłoszenia o zamówieniu, Specyfikacją Istotnych 

Warunków  Zamówienia,  ofertą  złożoną  w  postępowaniu  przez  Odwołującego  oraz 

korespondencją  prowadzoną  w  toku  postępowania  pomiędzy  Zamawiającym  a 

wykonawcami  ubiegającymi  się  o  udzielenie  zamówienia,  jak  również  po  zapoznaniu 

się  z  odwołaniem,  po  wysłuchaniu  oświadczeń,  jak  też  stanowisk  stron  złożonych 

ustnie do protokołu w toku rozprawy ustaliła i zważyła, co następuje.  

W  pierwszej  kolejności  Izba  ustaliła,  że  nie  została  wypełniona  żadna  z  przesłanek,  

o których stanowi art. 189 ust. 2 ustawy Pzp, skutkujących odrzuceniem odwołania. 

Jednocześnie  Izba  stwierdziła,  że  Odwołującemu  przysługiwało  prawo  do 

skorzystania  ze  środka  ochrony  prawnej,  gdyż    wypełniono  materialnoprawną  przesłankę 

interesu  w  uzyskaniu  zamówienia,  określoną  w  art.  179  ust.  1  ustawy  Pzp  kwalifikowaną 

możliwością  poniesienia  szkody  przez  Odwołującego  będącej  konsekwencją  zaskarżonej  w 

odwołaniu  czynności.  Wnoszący  odwołanie  złożył  w  przedmiotowym  postępowaniu 

najkorzystniejszą  ekonomicznie  ofertę,  która  została  odrzucona  przez  Zamawiającego.  W 

przypadku  zaś  uwzględniania  odwołania  ma  on  szansę  na  uzyskanie  przedmiotowego 

zamówienia.  

Izba  dopuściła  w  niniejszej  sprawie  dowody  z  dokumentacji  postępowania  o 

zamówienie  publiczne,  nadesłanej  przez  Zamawiającego  do  akt  sprawy  w  kopii 

potwierdzonej  za  zgodność  z  oryginałem,  w  tym  w  szczególności  z  treści  ogłoszenia  o 

zamówieniu,  treści  SIWZ,  oferty  złożonej  w  postępowaniu  przez  Odwołującego, jak również 

korespondencji  prowadzonej  pomiędzy  Zamawiającym  a  wykonawcami  ubiegającymi  się  o 

udzielenie Zamówienia publicznego, w tym w szczególności wezwania do złożenia wyjaśnień 

w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny  skierowanego  do  Odwołującego  oraz  wyjaśnień 

Odwołującego zawartych w piśmie z dnia 22.02.2017 r. 

Izba  dopuściła  również  oraz  poddała  ocenie  dowody  z  dokumentów  zawnioskowane  i 

przedłożone  przez  Strony  i  uczestnika  postępowania  w  trakcie  rozprawy,  w  pismach 

procesowych oraz jako załączniki do odwołania:  

1.  Dowody  z  dokumentów  zawnioskowane  i  przedłożone  wraz  z  odwołaniem  przez 

Odwołującego w postaci: 

- Specyfikacja istotnych warunków zamówienia nr 1 /S/2017. 

- Formularz ofertowy z dnia 10.02.2017r. wraz z załącznikami. 

- Pismo Energa Serwis Sp. z o.o. z dnia 22.02.2017r. (dot. wyjaśnień odnośnie ceny) wraz z 

załącznikami. 

- Pismo Energa Serwis Sp. z o.o. z dnia 22.02.2017r. (dot. uzupełnienia dokumentów) wraz z 

załącznikami, 

-  Pismo  zamawiającego z  dnia  23.03.2017r.  -  zawiadomienie  o  odrzuceniu  oferty  i  wyborze 

oferty najkorzystniejszej. 

- Oferta spółki ISOPLUS Polska Sp. z o.o. 

- Oferta spółki HOTSAN Sp. z o.o. 

- Kalkulacja uproszczona na wykonanie zadania publicznego. 

- Zestawienie kosztów z kosztorysów ofertowych. 

powołanych  na  okoliczność  uzasadnienia  realności  zaoferowanego  w  ofercie  Odwołującego 

wynagrodzenia. 

2. Dowody z dokumentów zawnioskowane i przedłożone na rozprawie przez Odwołującego w 

postaci: 

-  porównania  cen  kosztorysowych  ENERGA  SERWIS,  ofert  handlowych  ULTRARENT,  cen 

ofertowej DOMTOM; 

-  oferty  zawartej  w  korespondencji  mailowej  z  dnia  15.06.2016  r.  z  adresu  [email protected]  

odnoszącej się do cen badań złączy spawalniczych metoda ultradźwiękową; 

-  oferty  ULTRARENT  z  dnia  21.10.2016  r.  odnoszącej  się  do  cen  badań  złączy 

spawalniczych metoda ultradźwiękową wraz z faktura z dnia 21.10.2016 r.; 

-  zamówienia  z  dnia  06.07.2016  r.  ULTRARENT  dotyczącego  wykonania  badań  UT  złączy 

spawanych rurociągów technologicznych; 

- oferty handlowej z dnia 07.02.2017 r. RADPOL w zakresie materiałów preizolowanych sieci 

cieplnej 

Zawnioskowanych  i  przedłożonych  przez  Odwołującego  na  okoliczność  związaną  z 

zakwestionowaniem  przedstawionych  przez  Zamawiającego  i  Przystępującego  cen 

rynkowych  dotyczących  materiałów  oraz  usług,  jak  również  wskazanych  na  okoliczność 

realności wyceny dokonanej przez Odwołującego w złożonej w postępowaniu ofercie.   

3.  Dowody  z  dokumentu  zawnioskowane  i  przedłożone  przez  Zamawiającego  w  piśmie 

procesowym z dnia 11.04.2017 r. w postaci: 

-  załącznika  nr  1  –  zatytułowanego  „Analiza  szczegółowa  robót  w  poszczególnych 

zadaniach”;  

- załącznika nr 2 zatytułowanego „Analiza cen materiałów i sprzętu Oferty nr 2”; 

-  oferty  Przedsiębiorstwa  Robót  Inżynieryjno  –  Drogowych  w  Łowiczu  Spółka  z  o.o.  z  dnia 

14.03.2017  r.  dotyczącej  cen  mieszanki  mineralno-asfaltowej  KR1,  stawek  kosztów  pracy 

rozkładarki  mas  bitumicznych  4m,  kosztów  pracy  walca  statycznego  samojezdnego 

stalowego, walca statycznego samojezdnego ogumionego oraz równiarki samojezdnej 74kW 

- oferty Cegmar z dnia 20.03.2017 r. w zakresie ceny piasku oraz tłucznia kamiennego, jak 

również cen usług transportowych samochodami samowyładowczymi i skrzyniowymi; 

 - oferty ze strony internetowej Polbruk dotyczącej ceny kostki brukowej; 

-  wydawnictwa  SEKOCENBUD  zatytułowanego  „Informacja  o  cenach  materiałów 

budowlanych  IMB”  I  kwartał  2017  r.  w  zakresie  cen  kruszyw  naturalnych,  kruszyw 

mineralnych, cementu portlandzkiego 32,5, betonowych płyt drogowych, ; 

-  wydawnictwa  SEKOCENBUD  zatytułowanego  „Informacja  o  cenach  materiałów 

instalacyjnych  IMI”  I  kwartał  2017  r.  w  zakresie  rur  preizolowanych  (w  szczególności  Ø 

273,0/400 mm); 

-  wydawnictwa  SEKOCENBUD  zatytułowanego  „Informacja  o  stawach  robocizny 

kosztorysowej oraz pracy sprzętu budowlanego IRS” I kwartał 2017 r. w zakresie cen pracy i 

najmu  sprzętu  koparki  jednonaczyniowej  kołowej,  walca  statycznego  samojezdnego, 

samochodu  dostawczego  i  skrzyniowego  z  zamontowaną  wyciągarką,  jak  również 

samochodu samowyładowczego; 

- oferty Grudnik Spółka z o.o. z dnia 31.03.2017 r. dotyczącej cen rur preizolowanych; 

-  oferty    Producenta  Rur  Preizolowanych  ELZAS  z  dnia  30.03.2017  r.  dotyczącej  cen  rur 

preizolowanych   przedłożonych na okoliczność dokonania przez Zamawiającego analizy cen 

zawartych w ofercie Odwołującego, porównania ww. cen z cenami rynkowymi, jak również z 

cenami  zawartymi  w  specjalistycznych  wydawnictwach  służących  kosztorysowaniu  oraz 

wykazania cen istniejących na rynku lokalnym.  

4. Dowody z dokumentu zawnioskowane i przedłożone przez Przystępującego w postaci: 

-  oferty  handlowej  RADPOL  z  dnia  31.03.2017  r.  dotyczącej  cen  rur  preizolowanych,  muf 

termokurczliwych; 

-  oferty  handlowej  Zakładu  Produkcyjno  -  Usługowego  Międzyrzecz  POLSKIE  RURY 

PREIZOLOWANE  Spółka  z  o.o.  z  dnia  02.02.2017  r.  w  zakresie  cen  materiałów 

instalacyjnych; 

- oferty ERBUD z dnia 07.01.2017 r. w zakresie cen badań spoin rur ciepłowniczych; 

Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz zakres zarzutów 

podniesionych w odwołaniu Izba stwierdziła, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. 

Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje. 

W  pierwszej  kolejności  Izba  ustaliła,  iż  postępowanie  jest  prowadzone  w  trybie 

przetargu  nieograniczonego  o  wartości  poniżej  kwot  wskazanych  w  przepisach 

wykonawczych wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp. 

Izba  ustaliła  również,  w  oparciu  o  dokumentacje  postępowania  (pismo  z  dnia 

16.01.2017  r.),  że  Zamawiający  w  następujący  sposób  ustalił  wartość  szacunkową 

zamówienia: 

1  Budowa  sieci  ciepłowniczej  z  rur  preizolowanych  wzdłuż  ulicy  Sikorskiego  od  ulicy 

Powstańców 1863 r. do ulicy Starzyńskiego w Łowiczu – 1 650 545,59 zł; 

2. Budowy studni zaworów odcinających na istniejącej sieci preizolowanej przy skrzyżowaniu 

ulic Powstańców 1863 r. i gen. W. Sikorskiego w Łowiczu – 60 105,38 zł; 

3.  Wyłączenia  z  eksploatacji  odcinka  sieci  w  kierunku  zakładów  AGROS  przy  ulicy 

Powstańców 1863 r. w Łowiczu – 3 038,27 zł; 

4. Przebudowy odcinka ciepłociągu od istniejącej sieci w ul. Długiej do komory ciepłowniczej 

w ul. Wąskiej w Łowiczu – 209 321,95 zł. 

W  powyższym  piśmie  Zamawiający  wskazał,  że  wartość  szacunkowa  zamówienia  została 

określona  na  podstawie  projektów  budowlanych  oraz  kosztorysów  inwestorskich 

sporządzonych w miesiącu grudniu 2016 r. 

Zgodnie ze znajdującym się w aktach sprawy pismem z dnia 16.01.2017 r. Zamawiający 

wskazał, ze na podstawie art. 86 ust. 3 ustawy Pzp podał kwotę jaką zamierza przeznaczyć 

na sfinansowanie zamówienia w wysokości 1 923 011,19 zł netto + należy podatek VAT.  

Następnie  Izba  ustaliła,  że  przedmiotem  postępowania  jest  budowa  sieci 

ciepłowniczych  na  terenie  miasta  Łowicz  z  podziałem  na  2  zadania.  Zamawiający  w 

Rozdziale IV SIWZ zatytułowanym „Opis przedmiotu zamówienia: wskazał, że: 

Zadanie nr 1 

4.1.1  Budowa  sieci  ciepłowniczej  z  rur  preizolowanych  wzdłuż  ulicy  Sikorskiego  od  ulicy 

Powstańców 1863 r. do ulicy Starzyńskiego. 

4.1.2  Budowy  studni  zaworów  odcinających  na  istniejącej  sieci  preizolowanej  przy 

skrzyżowaniu ulic Powstańców 1863 r. i gen. W. Sikorskiego. 

4.1.3  Wyłączenia  z  eksploatacji  odcinka  sieci  w  kierunku  zakładów  AGROS  przy  ulicy 

Powstańców 1863 r. 

Zadanie nr 2 

4.1.7  Przebudowy  odcinka  ciepłociągu  od  istniejącej  sieci  w  ul.  Długiej  do  komory 

ciepłowniczej w ul. Wąskiej w Łowiczu. 

Izba  ustaliła  również,  że  Zamawiający  w  Rozdziale  X  SIWZ  zatytułowanym:  „Sposób 

kalkulacji ceny oferty” wskazał, że: 

10.1. Wykonawca obowiązany jest przedłożyć ofertę cenową (wg załącznika nr 1 do 

SIWZ). 

10.2. W ofercie cenowej Wykonawca wpisuje cenę netto zadania nr 1 , cenę netto zadania 

nr 2, cenę netto całości zamówienia, cenę brutto całości zamówienia. 

10.3. Ceny w ofercie należy podawać w złotych polskich. 

10.4. Podana cena musi obejmować wszystkie koszty związane z realizacją przedmiotu 

zamówienia, w zakresie obowiązków Wykonawcy, zgodnie ze SIWZ w tym także: 

a) koszty wszystkich robót przygotowawczych, 

b) koszty niezbędnych badań, prób, pomiarów i odbiorów, 

c) koszty organizacji placu budowy i zaplecza, 

d) koszty robót zabezpieczających, 

e) koszty uporządkowania placu budowy, 

g) koszty utylizacji odpadów. 

h) koszt badań metodą ultradźwiękową spoin (100% połączeń) 

i) wszystkie koszty związane z rozpoczęciem, realizacją i zakończeniem przedmiotu 

zamówienia. 

10.5. Zaoferowana cena winna obejmować wszelkie rabaty, upusty, zniżki itp. 

10.6. Rozliczenia między Zamawiającym a Wykonawcą będą prowadzone w walucie PLN. 

10.7. Cena ofertowa nie będzie podlegać waloryzacji. 

Zgodnie z zawartą w piśmie z dnia 14.02.2017 r. informacją z otwarcia ofert w postępowaniu 

zostało złożonych 4 oferty przez następujących wykonawców: 

1.  Oferta  nr  1:  DEDAL  I  Przedsiębiorstwo  Wielobranżowe  K.  J.  Łódź  –  zadanie  nr  1  z 

wartością  1 476 776,02  zł  netto,  zadanie  nr  2  z  wartością  200 473,79  zł  netto  i  z  ceną 

całkowitą wynoszącą 2 063 017,26 zł brutto; 

2.  Oferta  nr  2:  Konsorcjum  Energa  Serwis  Spółka  z  o.o.,  EKO  Energetyka  i  Ciepłownictwo 

Spółka  z  o.o.  oraz  Alu-Centrum  Spółka  jawna  –  zadanie  nr  1  z  wartością  1 068 664,47  zł 

netto,  zadanie  nr  2  z  wartością  120  000,01  zł  netto  i  z  ceną  całkowitą  wynoszącą 

1 462 057,31 zł brutto; 

3. Oferta nr 3: Przedsiębiorstwo Specjalistyczne ENERGOTERM Spółka z o.o. – zadanie nr 1 

z  wartością  2 383 518,98  zł  netto,  zadanie  nr  2  z  wartością  353 397,75  zł  netto  i  z  ceną 

całkowitą wynoszącą 3 366 407,58 zł brutto; 

4.  Oferta  nr  4:  Konsorcjum  DOMTOM  Spółka  z  o.o.  oraz  ZIEM-BUD  Spółka  z  o.o.  Spółka 

komandytowa  –  zadanie  nr  1  z  wartością  1 450 000,00  zł  netto,  zadanie  nr  2  z  wartością 

150 000,00 zł netto i z ceną całkowitą wynoszącą 1 968 000,00 zł brutto. 

Izba  ustaliła,  iż  w  ramach  przedmiotowego  postępowania  Zamawiający  pismem  z  dnia 

16.02.2017  r.  wezwał  Odwołującego  (pismo  skierowane  do  Lidera  Konsorcjum  –  Energa 

Serwis  Spółka  z  o.o.)  na  podstawie  art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp  w  celu  ustalenia,  czy  oferta 

zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia, do udzielenia wyjaśnień i 

przedstawienia  dowodów  dotyczących  cen  materiałów,  sprzętu  i  transportu  oferty  mających 

wpływ na wysokość ceny, ponieważ oferta złożona przez tego wykonawcę wydaj się rażąco 

niska  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia  i  budzi  wątpliwości  Zamawiającego  co  do 

możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z określonymi wymaganiami w SIWZ 

i  wymaganiami  wynikającymi  z  odrębnych  przepisów,  w  szczególności  jest  niższa  o  co 

najmniej 30% od wartości zamówienia oraz średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych 

ofert.    

W  odpowiedzi  na  powyższe  Odwołujący  w  piśmie  z 

dnia  22.02.2017  r.  wskazał,  że 

cena  przedmiotowej  oferty  stanowi  bilans  dostępnych  i  sprzyjających  warunków,  na  które 

składają się: 

•  posiadanie  własnego  sprzętu  i  urządzeń  do  realizacji  przedmiotu  zamówienia  to  jest: 

sprzętu  spawalniczego  (kompletnych  zestawów  do  spawania  gazowego  i  elektrycznego), 

agregatów  prądotwórczych,  centrowników,  szlifierek,  koparko-ładowarek  co  skutkuje 

niższymi kosztami oraz brakiem konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów związanych 

z wynajmem sprzętu, 

•  wprowadzenie  systemów  zarządzania  jakością  PN-EN-ISO  9001:2008;  PN-EN  ISO 

14001:2004;BS OHSAS 18001:2007; EN ISO 3834-2 i 97/23//WE Moduł H1, które usprawniły 

organizację pracy w sposób pozwalający na obniżenie kosztów pracy pracowników, 

• posiadanie wykwalifikowanej i doświadczonej, wykonującej tego rodzaju prace od wielu lat, 

kadry. Tylko sam lider konsorcjum ENERGA SERWIS Sp. z o.o. zatrudnia 350 osób  w tym 

m.in. 68 spawaczy z uprawnieniami UDT,182 monterów, 22 mistrzów i 46 pracowników kadry 

inżynieryjnej  co  gwarantuje  poprawną  kalkulację  oferty  oraz  prawidłowe  wykonanie  prac  na 

najwyższym poziomie, 

•  zatrudnianie  tak  dużej  liczby  pracowników,  oraz  długoletnia  praktyka  w  realizacji  robót  o 

różnym  stopniu  trudności,  powoduje  możliwość  rotacji  pracowników  na  danej  budowie  w 

zależności  od  aktualnych  potrzeb,  co  w  znaczący  sposób  obniża  realizowanego  kontraktu, 

korzystanie z atrakcyjnych rabatów na zakup materiałów, dzięki współpracy z bezpośrednimi 

producentami, skutkuje możliwością  zaoferowania  Zamawiającemu konkurencyjnych  cen  za 

wykonanie  przedmiotowego  zamówienia  w  technologii  ISOPLUS  co  dodatkowo  świadczy  o 

wysokiej  jakości  przedstawionej  oferty,  obniżenie  kosztów  transportu  materiałów 

preizolowanych, który zawarty jest w cenie, dodatkowym gwarantem poprawnej kalkulacji jest 

fakt  że  Nasze  firmy  działają  na  przestrzeni  wielu  lat  a  sam  Lider  Konsorcjum  ENERGA 

SERWIS Spółka z o.o. w dwóch poprzednich latach zrealizował roboty budowlane za kwotę 

175 mln zł i wypracował zysk na poziomie 2,3 mln złotych netto. 

Odwołujący  w  ramach  wyjaśnień  wskazał  ponadto,  że  na  przestrzeni  kilku  lat  Nasze  firmy 

wykonały wiele podobnych zamówień w porównywalnych cenach. Wieloletnie doświadczenie 

naszych firm gwarantuje wykonanie zadania w ustalonym terminie za kwotę przedstawioną w 

przedmiotowej ofercie. 

Na  zakończenie  wyjaśnień  Odwołujący  wskazał,  że  dlatego  pragniemy  zapewnić  w  imieniu 

całego  konsorcjum,  że  jesteśmy  w  stanie  wybudować  sieć  objętą  ofertą  w  wyznaczonym 

terminie zachowując najwyższe standardy techniczne przy oferowanej cenie.  

Do  powyższych  wyjaśnień  Odwołujący  przedłożył  kosztorys  ofertowy  oraz  wykaz 

sprzętu i urządzeń. 

W  dniu 

23.03.2017  r.  Zamawiający  poinformował  wykonawców  o  wyborze  oferty 

najkorzystniejszej oraz o odrzuceniu oferty Odwołującego na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy 

Pzp. 

W  ramach  uzasadnienia  Zamawiający  podniósł,  że  Oferta    nr  2      podlega  odrzuceniu      na  

podstawie  art.  90   ust   3   Ustawy   Prawo  Zamówień Publicznych,  gdzie Zamawiający 

odrzuca ofertę Wykonawcy, który nie  złoży! wyjaśnień łub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień  

wraz  z  dostarczonymi  dowodami    potwierdza,  ze  oferta  zawiera  rażąco  niska  cenę  w 

stosunku do przedmiotu zamówienia. 

Uzasadnienie 

W  toku  badania ofert  Zamawiający  powziął   wątpliwości  co  do  możliwości   wykonania 

przedmiotu  zamówienia  za  ceną  zaoferowaną  w  ofercie  nr  2,  która  wydawała  się  rażąco 

niska  ponieważ  jest  niższa  o  co  najmniej  30%  od  wartości  szacunkowej  przedmiotu 

zamówienia  oraz  średniej  arytmetycznej  cen  wszystkich  złożonych  ofert.  Zamawiający  na 

podstawie  arl.  90  ust.  1  lista  wy  Prawo  zamówień  Publicznych,  w  celu  ustalenia,  czy  oferta 

zawiera  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia,  zwróci!  się  do  Oferenta 

pismem l.dz. 783/2017 z dnia 16.02,2017 r. z prośbą o udzielenie wyjaśnień i przedstawienia 

dowodów  dotyczących  cen  materiałów,  sprzętu  i  transportu  o  forty  mających  wpływ  na 

wysokość  ceny.  Zamawiający  wskazał,  że  Wykonawca  pismem  I..dz.286/2017  z  dnia 

22.02.20J7  złożył  w  terminie  wyjaśnienia,  lecz  bez  przedstawienia  dowodów.  Uznanie 

żą

dania wyjaśnień za domniemanie prawne oznacza przerzucenie ciężaru dowodu w sprawie 

rażąco niskiej ceny oferty na Wykonawcę. W postępowaniu wyjaśniającym zgodnie z art. 90 

ust.  2  Wykonawca  powinien  udowodnić,  nie  budząc  wątpliwości  Zamawiającego,  że 

składowe  ceny  są  racjonalne  i  umożliwiają  prawidłowe  wykonanie  przedmiotu  zamówienia. 

Natomiast  Wykonawca  przedstawiając  wyjaśnienia  na  możliwość  wykonania  zamówienia  w 

zaproponowanej  cenie  posługiwał  się  hasłami.  Takie  postępowanie  obciąża  wykonawcę  w 

(en sposób, że uniemożliwi! on Zamawiającemu obiektywną ocenę, czy w ofercie nie doszło 

do  rażąco  niskiej  eony.  Zamawiający  nie  mógł  narzucić  wykonawcy  sposobu  udzielania 

wyjaśnień  dotyczących  ceny,  ale  w  wezwaniu  wyraźnie  wezwał  do  udzielenia  wyjaśnień 

dotyczących  cen  materiałów,  sprzętu  i  transportu  mających  wpływ  na  wysokość  ceny. 

Zamawiający  wskazał  w  wezwaniu  te  elementy  oferty,  które  na  etapie  oceny  budzą  jego 

największe  wątpliwości  i  Zamawiający  oczekiwał,  że  te  elementy  zostaną  mocno 

uzasadnione.  Wykonawca  nie  uczynił  zadość  żądaniu  Zamawiającego,  a  w  szczególności, 

nie przedstawił dowodów na okoliczności, które mogły znacząco wpłynąć na obniżenie ceny 

ofertowej.  Lakoniczne  wskazanie  w  wyjaśnieniu.  że  Wykonawca  korzysta  z  atrakcyjnych 

rabatów  na  zakup  materiałów,  posiada  własny  sprzęt  i  urządzenia  do  realizacji  przedmiotu 

zamówienia,  ma  wprowadzone  systemy  zarządzania  jakością,  co  pozwoliło  usprawnić 

organizację  pracy,  w  cenie  zawarte  są  obniżone  koszty  transportu  materiałów 

preizolowanych, posiada wykwalifikowaną i doświadczoną kadrę, że Wykonawca zrealizował 

w dwóch poprzednich lalach roboty za kwotę 175 mln oraz wypracował zysk na poziomie 2,3 

mln  zł  netto  są  własnymi  deklaracjami  nie  popartymi  żadnymi  dowodami.  Wykonawca  w 

swoich  wyjaśnieniach  powinien  wykazać,  iż  zaproponowana  cena  nie  jest  rażąco  niska, 

ponieważ  ich  celem  jest  wzruszenie  przyjętego  domniemania.  Wyjaśnienia  powinny  być 

konkretne,  wyczerpujące  i  rzeczywiście  uzasadniające  podaną  cenę  w  ofercie.  W 

przedmiotowym  postępowaniu  stwierdzić  należy,  że  Wykonawca  w  wyjaśnieniach    

przedstawił  jedynie  ogólnikowe  stwierdzenia,  które  uniemożliwiają  pozytywną  weryfikację 

tych  wyjaśnień  i  tego  powodu  nie  można  ich  uznać  za  wystarczające.  Wyjaśnienia 

Wykonawcy  nie  wskazują  na  indywidualne,  dostępne  jedynie  jemu  uwarunkowania 

uzasadniające wysokość zaoferowanej ceny - a informacja o wykonaniu podobnych zadań na 

przestrzeni  kilku  lal  nie  jest  dowodem  przesądzającym  o  sposobie  ich  kalkulacji.  Takie 

stanowisko wyraził SO w Warszawie w wyroku, z dnia 05. 01. 2007 r. (V Ca 2214/06), że nie 

jest  wystarczające  złożenie  jakichkolwiek  wyjaśnień,  tylko  wyjaśnień  odpowiednio 

umotywowanych, przekonujących, że zaproponowana oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny. 

Zdaniem  sądu  „intencją"  ustawodawcy  było  danie  oferentowi  możliwości  uchronienia  się 

przed odrzuceniem oferty z uwagi na podejrzenie zamieszczenia w niej rażąco niskiej ceny. 

Podobne zdanie wyrażała wielokrotnie KIO, podnosząc w wyrokach, iż Wykonawca powinien 

złożyć wyczerpujące wyjaśnienia i udowodnić realność zaoferowanej ceny -- wyrok z dnia 13. 

12. 2008 r. KIO/UZP 1443/08) oraz udowodnić, że jego cena jest wiarygodna, tzn., że z tytułu 

realizacji  zamówienia  i  pozyskanego  za  nie  wynagrodzenia  przy  zachowaniu  należytej 

staranności,  Wykonawca  nie  będzie  ponosił  strat  (wyrok  z  dnia  28.01.2010  r.  KIO/UZP 

1746/09).  Wykazano  również,  że  cena  nawet  znacząco  odbiegająca  od  szacunkowej 

wartości  zamówienia,  czy  nawet  od  cen  innych  Wykonawców,  nic  musi  być  ceną  rażąco 

niską,  o  ile  wezwany  do  wyjaśnień  Wykonawca  jest  w  sianie  udowodnić  prawdziwość 

podanych  w  ofercie  elementów  cenotwórczych.  Wykonawca,  który  składa  wyjaśnienia  w 

zakresie  rażąco  niskiej  ceny,  powinien  wykazać,  co  spowodowało  obniżenie  ceny  oferty. 

Znowelizowany przepis zdyskontował utrwalony już w orzecznictwie pogląd, iż wystosowanie 

wezwania do Wykonawcy rodzi po jego stronie obowiązek obalenia domniemania, iż zawarta 

w  ofercie  cena  nosi  znamiona  rażąco  niskiej  (KIO  1287/14  czy  KIO  918/14).  jednocześnie 

należy zwrócić uwagę, iż Zamawiający nie ma obowiązku podpowiadać wykonawcy dlaczego 

zadeklarowaną  przez  niego  cenę  uważa  za  rażąco  niską  (SO  w  Warszawie  sygn.  IC  Ca 

1299/2009  czy  KIO  2659/12  lub  KIO  1363/13).  Wykonawca,  składając  wyjaśnienia 

odnoszące się do ceny oferty, powinien wskazać, co spowodowało możliwość obniżenia ceny 

oraz  stopień,  w  jakim  cena  została  obniżona  dzięki  wskazanym  czynnikom.  Odpowiedź 

wykonawcy nie może być lakoniczna i powierzchowna aby można ją było potraktować, jako 

wyczerpującą  i  rozwiewająca,  wątpliwości.  Aby  odpowiedź  złożona  na  wezwanie 

wystosowane  na  podstawie  art.  90  ust.  1  Ustawy  Prawo  zamówień  Publicznych  posiadała 

walor wyjaśnień elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny powinna być bardziej 

szczegółowa w zakresie elementów składających się na zaoferowaną   cenę   aniżeli   sama   

oferta,   „Wykonawca   wezwany   do   złożenia   wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny 

powinien  wykazać,  co  spowodowało  obniżenie  ceny  oraz  w  jakim  stopniu  wskazane  przez 

niego  elementy  ceny  wpłynęły  na  jej  obniżenie,  jak  również  przedstawić      dowody      na   

potwierdzenie   zaistnienia   podnoszonych   okoliczności."   (KIO 1287/13). 

W ramach podsumowania Zamawiający wskazał, że Oferent 2 nie uzasadnił Zamawiającemu 

w sposób możliwy do zaakceptowania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny i jego oferta 

podlega odrzuceniu na podstawie art. 90 ust 3 Ustawy Prawo Zamówień Publicznych. 

Na powyższą czynność Odwołujący w dniu 28.03.2017 r. wniósł odwołanie. 

Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje. 

Izba,  uwzględniając  zgromadzony  w  sprawie  materiał  dowodowy,  w  szczególności 

powyższe  ustalenia  oraz  zakres  zarzutów  podniesionych  w  odwołaniu,  doszła  do 

przekonania, iż sformułowane przez Odwołującego zarzuty nie znajdują oparcia w ustalonym 

stanie  faktycznym  i  prawnym,  a  tym  samym  rozpoznawane  odwołanie  nie  zasługuje  na 

uwzględnienie. 

W  pierwszej  kolejności  Izba  wskazuje,  iż  w  ramach  postępowania  odwoławczego, 

mając  na  uwadze  treść  art.  180  ust.  1  ustawy  Pzp,  ocenie  podlegają  czynności  podmiotu 

zamawiającego  przedsiębrane  na  etapie  postępowania  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego. Tym samym Izba oceniając podniesione w ramach rozpoznawanego odwołania 

zarzuty  wzięła  pod  uwagę  przedstawione  przez  Odwołującego  dowody  i  wyjaśnienia,  treść 

złożonej oferty i ocenę tych wyjaśnień oraz dowodów dokonaną przez Zamawiającego. 

Jak wskazuje się w orzecznictwie, na co uwagę zwracał Przystępujący, przywołując w 

piśmie  procesowym  orzeczenie  Izby  o  sygn.  akt  KIO  893/14,  które  to  stanowisko  Izba  w 

niniejszym  składzie  podziela  w  całej  rozciągłości  Informacje  i  dowody  przedstawione  przez 

wykonawcę  w  odpowiedzi  na  wezwanie  muszą  być  przy  tym  znane  zamawiającemu  na 

konkretnym  etapie  postępowania  przetargowego  -  celem  umożliwienia  mu  podjęcia  decyzji, 

co  do  ewentualnego  przyjęcia  lub  odrzucenia  oferty  -  a  nie  przedstawiane  dopiero  w  toku 

postępowania  odwoławczego.  W  innym  wyroku  z  dnia  z  dnia  3  czerwca  2014  r.  sygn.  KIO 

893/14  wskazano,  że  złożenie  nowych  dokumentów  w  celu  wykazania  prawidłowości 

wyliczenia  ceny  ofertowej  dopiero  na  rozprawie  przed  Krajową  Izbą  Odwoławczą  jest 

spóźnione  i nie może  zostać wzięte pod uwagę przy ocenie, czy oferta danego wykonawcy 

zawiera rażąco niską cenę. 

Powyższe,  jak  wskazano  powyżej,  jest  wynikiem  faktu,  że  ocenie  w  ramach 

postępowania  odwoławczego  podlegają  czynności  podmiotu  zamawiającego  przedsiębrane 

przez tego ostatniego na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. 

W  tym  miejscu  Izba  wskazuje,  iż  podzieliła  w  całej  rozciągłości  stanowisko 

Zamawiającego  i  dokonaną  przez  tego  ostatniego  ocenę  wyjaśnień  złożonych  przez 

Odwołującego. Odwołujący bowiem przywołał w ramach wyjaśnień jedynie ogólne argumenty 

nie  mogące  stanowić  niejako  „usprawiedliwienia”  dla  wyliczenia  wynagrodzenia  na  takim 

poziomie. Jak słusznie wskazał Zamawiający wyjaśnienia te, co do zasady były powiązane z 

elementami  wpisującymi  się  w  warunki  udziału  w  postępowaniu,  zaś  przedstawiona  wraz  z 

wyjaśnieniami  kalkulacja  stanowiła  powtórne  złożenie  kosztorysu,  którym  Zamawiający  już 

dysponował od upływu terminu składania ofert. 

Przy  tak  zakreślonym  wezwaniu  obowiązkiem  Odwołującego  było  przedstawienie  dowodów 

uzasadniających  zaproponowaną  przez  tego  wykonawcę  cenę  ofertową.  Powtórne 

przedstawienie  kosztorysu  ofertowego  nie  ma  waloru  dowodowego.  Kosztorys  ten  stanowi 

bowiem  uszczegółowienie  ceny  ofertowej  –  a  więc  złożonego  przez  wykonawcę 

oświadczenia  woli  co  do  proponowanego  przez  niego  wynagrodzenia  za  wykonanie 

przedmiotu  zamówienia.  Taki  walor  mogłyby  posiadać  przedstawione  przez  Odwołującego 

np.  oferty  handlowe  dotyczące  zakupu  materiałów  po  określonych  cenach,  stawki 

wynagrodzenia  ewentualnych  podwykonawców,  zadeklarowane  przez  dostawców  upusty  i 

rabaty  (o  ile  będą  one  zgodne  z  regułami  rynkowymi).  Samo  formalne  przedstawienie 

dokumentów  (w  tym  powtórne  złożenie  zamawiającemu  kosztorysu  ofertowego  złożonego 

wraz  z  ofertą  oraz  wykazu  narzędzi  i  urządzeń,  którymi  dysponuje  wykonawca)  nie  może 

stanowić  podstawy  do  uznania,  że  wykonawca  spełnił  wymagania  ujęte  w  procedurze 

uregulowanej w treści przepisów art. 90 ust. 1 – 3 ustawy Pzp. 

Otóż,  jak  słusznie  wskazał  Zamawiający  oraz  Przystępujący,  obowiązkiem 

wykonawcy jest złożenie wyjaśnień w wyniku wezwania i przedstawienie dowodów na etapie 

procedury  ubiegania  się  o  zamówienie  publiczne.  Izba  zaś,  w  ramach  rozpoznawania 

ś

rodków ochrony prawnej, poddaje w kontekście podniesionych zarzutów, ocenie czynności 

podmiotu  zamawiającego  przedsiębrane  na  etapie  procesu  ubiegania  się  o  zamówienie 

publiczne.  Rolą  postępowania  odwoławczego  nie  jest  badanie  ceny  ofertowej,  nie  jest 

również  powtórzenie  oceny  przedłożonych  przez  wykonawcę  wyjaśnień  i  dokumentów,  lecz 

ocena  prawidłowości  postępowania  podmiotu  zamawiający  w  kontekście  oceny  tych 

wyjaśnień i zgromadzonych w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego dowodów. 

Wszakże  zgodnie  z  art.  180  ust.  1  ustawy  Pzp  odwołanie  wnosi  się  wobec  czynności 

podmiotu zamawiającego i taka ocena pozostaje w ramach kognicji Izby. 

Badając  podjętą  przez  Zamawiającego  czynność  oceny  oraz  odrzucenia  oferty 

Odwołującego  wskazać  należy,  że  Izba  nie  doszukała  się  nieprawidłowości  w  ocenie 

wyjaśnień  oraz  przedłożonych  przez  Odwołującego  dokumentów.  Złożone  przez 

Odwołującego  wyjaśnienia  są  lakoniczne,  nie  odnoszą  się  do  żadnych  specyficznych  dla 

zamówienia  okoliczności,  opierają  się  na  ogólnych  twierdzeniach  nie  popartych  żadną 

analizą, w tym nie referują one choćby do wymagań ujętych przykładowo w treści art. 91 ust. 

1 pkt 1 – 5 ustawy Pzp.       

Zgodzić  się  należy  z  Zamawiającym,  że  przedłożone  przez  Odwołującego  wraz  z 

pismem  z  dnia  22.02.2017  r.  dokumenty,  stanowiły  elementy  oferty  składane  na 

potwierdzenie spełnienia  warunków (wykaz urządzeń  i narzędzi) oraz miały uszczegóławiać 

zaoferowaną w postępowaniu cenę. 

Sam fakt dysponowania doświadczeniem, urządzeniami, czy też narzędziami nie jest 

bowiem  niczym  nowym  i  specyficznych,  gdyż  stanowi  on  w  postaci  warunków  udziału  w 

postępowaniu element sine qua non umożliwiający ubieganie się wykonawcy o zamówienie. 

Bez  jego  spełnienia  nie  istniałaby  możliwość  udzielenia  zamówienia  jakiemukolwiek 

wykonawcy – zatem nie może on stanowić uzasadnienia dla zaoferowania wynagrodzenia na 

poziomie  odbiegającym  o  ponad  30%  od  wartości  szacunkowej  ustalonej  przez 

Zamawiającego oraz  średniej arytmetycznej złożonych w postępowaniu ofert.  

Tym  samym  w  ocenie  Izby  ocena  złożonych  przez  Odwołującego  wyjaśnień  wraz  z 

przedłożonymi dowodami uprawniała Zamawiającego do odrzucenia oferty na podstawie art. 

90  ust.  3  ustawy  Pzp,  gdyż  zostały  spełnione  warunki  wymienione  w  tym  przepisie.  Dodać 

należy  ponadto,  że  Zamawiający  poczynił  samodzielnie  starania  o  zbadanie  rynku  i 

zweryfikowanie  cen  za  poszczególne  elementy  oferty,  które  to  działania  Izba  uznała  za 

wiarygodne  i  przekonujące.  Zamawiający  bowiem  posiłkował  się  branżowymi  i  aktualnymi 

wydawnictwami  (np.  SEKOCENBU)  oraz  zwrócił  się  o  złożenie  ofert  przez  lokalnych 

dostawców  materiałów  budowlanych  w  zakresie  tych  materiałów,  których  ceny  odbiegały  w 

znaczny sposób od cen rynkowych. 

Co  do  prawidłowości  złożenia  wyjaśnień  i  zrealizowanego  przez  Odwołującego 

procesu  dowodzenia  w  zakresie  art.  90  ust.  2  ustawy  Pzp  Izba  wskazuje,  że  samo 

przedstawienie  przez  Odwołującego  w  późniejszym  terminie  dowodów  na  potwierdzenie 

zaoferowanych cen poszczególnych materiałów (korespondencja mailowa z dnia 15.06.2016 

r. z adresu mailowego [email protected]), jak również kolejna oferta dotycząca badań spawów 

metodą ultradźwiękową  (oferta Zakładu Badań  Nieniszczących   Ultrarent z dnia 21.10.2016 

r.) nie może stanowić podstawy do uwzględnienia odwołania. W zasadzie przedłożone przez 

Odwołującego dowody działają na jego niekorzyść, gdyż wskazują na obiektywną możliwość 

podjęcia  kroków  do  złożenia  Zamawiającemu  pełnych  i  wiarygodnych  wyjaśnień.  Jeżeli 

Odwołujący,  choć  co  prawda  w  ograniczonym  zakresie,  miał  możliwość  zgromadzenia 

materiału  dowodowego  to  składając  te  dowody  dopiero  na  etapie  postępowania 

odwoławczego  potwierdził  prawidłowość  działań  Zamawiającego.    Wszakże  uzyskana  na 

potrzeby  porównania  w  postępowaniu  odwoławczym  oferta  RADPOL  (oferta  dotycząca  rur 

preizolowanych  z  dnia  07.02.2017  r.)  mogła  stanowić  podstawę  uwiarygodnienia 

zaoferowanej ceny – nawet jeżeli Odwołujący w tym zakresie skorzystał z innej bardziej dla 

niego korzystnej oferty.  

Wskazać  bowiem  należy,  iż  sformalizowanie  postępowania  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego  należy  uznać  za  jego  specyfikę,  która  odnosi  się  również  do  kwestii  wyjaśnień 

związanych  z  rażąco  niską  ceną.  Otóż  wykonawca  nie  może  zakładać,  że  podmiot 

zamawiający pozyska samodzielnie informacje wskazujące na podstawy takiego a nie innego 

skalkulowania  wynagrodzenia,  nie  może  również  odstąpić  od  szczegółowego  wyjaśnienia 

oraz  udowodnienia  przesłanek  jakie  stały  za  skalkulowaniem  wynagrodzenia  na  poziomie 

odbiegającym o ponad 30% od szacunkowej wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej 

złożonych  ofert.    Jeżeli  bowiem  powyższe  przesłanki  zaistnieją,  jak  miało  to  miejsce  w 

ramach  prowadzonego  postępowania,  obowiązkiem  podmiotu  zamawiającego  jest  wystąpić 

do  wykonawcy  o  złożenie  w  tym  zakresie  wyjaśnień,  zaś  obowiązkiem  wykonawcy  jest 

złożenie wyjaśnień i przedłożenie dowodów w tym zakresie. 

Odwołujący  zaś  w  tym  przypadku  przeniósł  postępowanie  dowodowe  na  etap 

postępowania  odwoławczego,  czego  skutkiem  jest  oddalenie  zarzutu  naruszenia  przez 

Zamawiającego art. 89 ust. 1 pkt 4, art. 90 ust. 2 i 3 , art. 7 ust. 1 i 3 oraz art. 91 ust. 1 w zw. 

z art. 36 ust. 1 pkt 13 ustawy Pzp. 

W  kontekście  podjętych  przez  Zamawiającego  czynności  zmierzających  do 

samodzielnej  weryfikacji  poszczególnych  cen  zawartych  w  ofercie  wskazać  należy,  iż 

Zamawiający  słusznie  uznał  wynagrodzenie  za  zaniżone,  zaś  zgromadzone  przez  niego 

dowody  i  materiały  pomocnicze  wskazują  jednoznacznie,  że  ceny  odnoszące  się  do  rur 

preizolowanych,  kosztów  transportu  (pracy  sprzętu)  są  znacznie  zaniżone,  zaś  sama  cena 

betonu,  kostki  brukowej  i  cena  materiałów  służących  do  odtworzenia  nawierzchni  jezdnych 

znajduje się na poziomie niemożliwym do uzyskania na rynku. 

Zamawiający  wskazywał również na trudne warunki realizacji zamówienia (realizacja 

robót na czynnej arterii komunikacyjnej i związana z nią konieczność realizacji robót małymi 

etapami,  jak  również  brak  miejsca  na  składowanie  urobku,  odpadów  i  materiałów),  które  to 

warunki raczej wskazują na konieczność wyceny dodatkowych ryzyk – nie zaś na możliwość 

uzyskania oszczędności podczas realizacji robót.   

Izba  oceniając  zgromadzony  w  sprawie  materiał  dowodowy,  w  tym  w  szczególności 

przedstawione  przez  Zamawiającego  oraz  Przystępującego  oferty  handlowe,  jak  również 

wskaźniki  kosztorysowe  z  publikacji  branżowych  uznała,  że  ocena  zgromadzonego  przez 

Zamawiającego  w  toku  postępowania  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  materiału  była 

prawidłowa i winna skutkować wykluczeniem Odwołującego z postępowania.    

Izba  bowiem  ustaliła,  że  w  kontekście  czynności  mających  miejsce  w  toku 

postępowania  o  udzielenie  zamówienia  publicznego,  postępowanie  Zamawiającego  było 

prawidłowe i oparte o obowiązujące przepisy. 

W związku z powyższym, na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy Pzp, orzeczono jak w 

sentencji.   

Zgodnie  bowiem  z  treścią  art.  192  ust.  2  ustawy  Pzp  Izba  uwzględnia  odwołanie, 

jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ 

na wynik postępowania o udzielenie zamówienia. Brak potwierdzenia  zarzutów  wskazanych 

w  odwołaniu  powoduje,  iż  w  przedmiotowym  stanie  faktycznym  nie  została  wypełniona 

hipoteza normy prawnej wyrażonej w art. 192 ust. 2 ustawy Pzp.  

Izba nie uwzględniła  wniosku kosztowego o zasądzenie kosztów reprezentacji przed 

Izbą zgłoszonego na rozprawie przez Przystępującego wskazując, iż w przypadku oddalenia 

odwołania,  jeżeli  nie  doszło  do  uwzględnienia  przez  zamawiającego  w  całości  zarzutów 

zawartych w odwołaniu i złożenia sprzeciwu przez przystępującego, przepisy nie przewidują 

możliwości zasądzenia na rzecz przystępującego kosztów reprezentacji. 

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 

ustawy  Pzp,  tj.  stosownie  do  wyniku  postępowania,  z  uwzględnieniem  postanowień 

rozporządzenia  Prezesa  Rady  Ministrów  z  dnia  15  marca  2010  r.  w  sprawie  wysokości  i 

sposobu  pobierania  wpisu  od  odwołania  oraz  rodzajów  kosztów  w  postępowaniu 

odwoławczym  i  sposobu  ich  rozliczania  (Dz.  U.  z  2010  r.,  Nr  41,  poz.  238)  zmienionego 

rozporządzeniem  Prezesa  Rady  Ministrów  z  dnia  9  stycznia  2017  r.  zmieniającego 

rozporządzenie  w  sprawie  wysokości  i  sposobu  pobierania  wpisu  od  odwołania  oraz 

rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2017 r., 

poz. 47),  w tym w szczególności  §  5 ust. 4. 

Przewodniczący: 

…………………