Sygn. akt: KIO 109/18
WYROK
z dnia 31 stycznia 2018 r.
Krajowa Izba Odwoławcza
w składzie:
Przewodniczący: Anna Chudzik
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 stycznia 2018 r. w Warszawie
odwołania
wniesionego d
o Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 18 stycznia 2018 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: Polska Grupa
Zbrojeniowa S.A. z siedzibą w Radomiu, Rosomak S.A. z siedzibą w Siemianowicach
Śląskich, Toyota Motor Poland Company Limited Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie,
w
postępowaniu prowadzonym przez Inspektorat Uzbrojenia w Warszawie,
orzeka:
Oddala odwołanie;
Kosztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia: Polska Grupa Zbrojeniowa S.A., Rosomak S.A., Toyota Motor Poland
Company Limited Sp. z o.o. i zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego
kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez
Odwołującego tytułem wpisu od odwołania;
S
tosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. Dz. U. z 2017 r., poz. 1579
z późn. zm.) na niniejszy wyrok –
w terminie 7
dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Kraj
owej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ……………….
Sygn. akt: KIO 109/18
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający
Inspektorat Uzbrojenia
prowadzi w trybie
negocjacji z ogłoszeniem
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn. Dostawa Pojazdów Wojsk
Aeromobilnych o wysokiej mobilności przeznaczonych do desantowania techniką
spadochronową oraz Przyczep Specjalnych do Pojazdu Wojsk Aeromobilnych o wysokiej
mobilności.
W dniu 18 stycznia 2018 r. Konsorcjum: Polska Grupa Zbrojeniowa S.A., Rosomak
S.A., Toyota Motor Poland Company Limited Sp. z o.o. wniosło odwołanie wobec czynności
wykluczenia tego Konsorcjum z postępowania, zarzucając Zamawiającemu naruszenie
przepisów: art. 7 ust. 1, art. 131e ust. 1 pkt 1 i ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 pkt 12, art. 26 ust.
3 ustawy Pzp oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 26 lipca 2016 r.
w
sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy
w
postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Odwołujący wskazał, że we wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
zawarł m.in. informacje z Krajowego Rejestru Karnego dla członków zarządu
poszczególnych konsorcjantów, w tym informacje z KRK dla dwóch członków zarządu
Toyota Motor Poland Company Limited Sp. z
o.o. oraz oświadczenie Prezydenta Toyota
Motor Poland Company Limited Sp. z o.o. dotyczące niekaralności członków zarządu ww.
spółki nie będących obywatelami polskimi. Zamawiający w dniu 15 listopada 2017 r. wezwał
Odwołującego do wyjaśnień oraz do uzupełnienia dokumentów wymaganych przez
Zamawiającego, wskazując, że Odwołujący nie przedstawił we wniosku informacji z KRK
w
zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt. 13 i 14 ustawy Pzp w odniesieniu do prokurenta
spółki Toyota Motor Poland Company Limited pana C. K., zaś oświadczenie Prezydenta ww.
spółki dotyczące niekaralności członków zarządu niebędących obywatelami polskimi, nie
spełnia wymogów wskazanych w ogłoszeniu. W odpowiedzi na wezwanie Odwołujący
przesłał informację z KRK z dnia 17 listopada 2017 r. o niekaralności prokurenta oraz
informacje o niekaralności z Centralnego Rejestru Karnego Belgii z dnia 14 listopada 2017 r.
dla członków zarządu: M. S., A. P. oraz M. H. W dniu 8 stycznia 2018 r., Zamawiający
poinformował o wykluczeniu Odwołującego z postępowania z uwagi na niewykazanie braku
podstaw do wykluczenia nie później niż na dzień składania wniosków, tj. 4 września 2017 r.
Uzasadniając wykluczenie Zamawiający wskazał, że Odwołujący nie przedstawił we wniosku
informacji z Krajowego Rejestru Karne
go w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt. 13 i 14
ustawy Pzp w
odniesieniu do prokurenta spółki Toyota Motor Poland Company Limited oraz
ww. członków Zarządu spółki. Zdaniem Zamawiającego, z uwagi na art. 131 e ust. 2 ustawy
Pzp, Odwołujący przedstawiając na wezwanie Zamawiającego informacje o niekaralności
ww. osób, nie wykazał braku podstaw do wykluczenia z postępowania na dzień złożenia
wniosku, tj. na dzień 4 września 2017 r.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z sekcją III.2.1 pkt 3 ppkt. 1 oraz pkt. 4 ogłoszenia
o
zamówieniu, w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia wykonawcy z postępowania
udzielenie zamówienia w okolicznościach, o których mowa w art. 131e ust. 1 oraz art. 24 ust.
5 pkt 1 ustawy Pzp, zamawiający żąda złożenia wraz z wnioskiem o dopuszczenie do
udziału w postępowaniu informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym
w
art. 24 ust. 1 pkt 13 i 14 ustawy Pzp, wystawionej nie wcześniej niż 6 miesięcy przed
upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
o
udzielenie zamówienia. Jeżeli wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania poza
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zamiast dokumentów o których mowa w pkt. 3 składa
informacje z odpowiedniego rejestru albo, w przypadku braku takiego rejestru, inny
równoważny dokument wydany przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju,
w
którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub miejsce zamieszkania ma
osoba, której dotyczy informacja albo dokument w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt
13 i 14 ustawy Pzp -
wystawioną nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu
składania wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.
Odwołujący podniósł, że – jak więc wynika z literalnego brzmienia powyższych
postanowień – dokumenty składane na potwierdzenie braku podstaw do wykluczenia
w
powyższym zakresie, winny być wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem
terminu składania wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Termin ważności
tych dokumentów został bowiem określony wstecz, licząc od terminu składania wniosków
o
dopuszczenie eto udziału w postępowaniu. Tym samym, dokumenty te mogą także być
wystawione po dniu upływu terminu do składania wniosków, jak w niniejszej sprawie, skoro
została określona tylko granica dawności dokumentów. Z przedłożonych przez
Odwołującego dokumentów w sposób wyraźny wynika, że w dniu upływu terminu do
składania wniosków, zarówno prokurent jak i członkowie zarządu członka konsorcjum
mający miejsce zamieszkania w Belgii nie byli skazani.
Od
wołujący podkreślił, że Zamawiający w treści ogłoszenia nie wskazał, że
dokumenty przedkładane na potwierdzenie braku podstaw do wykluczenia wykonawcy winny
być aktualne na datę złożenia wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,
a
dopiero takie żądanie zgłosił w wezwaniu z 15 listopada 2017 r., wykraczając tym samym
nie tylko poza ramy sformułowanych przez siebie w ogłoszeniu żądań, ale także poza ramy
przepisów rozporządzenia w sprawie dokumentów. W świetle bowiem art. 25 ust. 2 ustawy
Pzp, zamawia
jący nie może więc żądać niczego poza dokumentami określonymi w tym
akcie, zarówno w kwestii charakteru przedkładanych dokumentów jak i ich zakresu. Jedynym
wyjątkiem od tej zasady są niektóre rodzaje zamówień sektorowych, które jednak nie mają
zastosowani
a w niniejszej sprawie. Odwołujący powołał się na § 5 pkt 1 rozporządzenia
w
sprawie dokumentów, który wskazuje, że zamawiający może żądać informacji z Krajowego
Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13, 14 i 21 ustawy , wystawionej
n
ie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków
o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu. W konsekwencji, żądanie przez Zamawiającego
dokumentów, których zakres nie mieści się w przywołanych wyżej przepisach należy uznać
za niedopuszczalne.
Zdaniem Odwołującego nie sposób uznać, aby art. 131 e ust. 2 ustawy Pzp stanowił
lex specialis
wobec art. 25 ust. 2 i wydanych na jego podstawie przepisów wykonawczych.
Wręcz przeciwnie, to przepisy rozporządzenia w sprawie dokumentów stanowią lex specialis
do ustawy Pzp, a w tym także do przepisu art. 131 e ust. 2 tego aktu. Przepis art. 25 ustawy
Pzp znajduje się w Dziale II tej ustawy, zatytułowanym Postępowanie o udzielenie
zamówienia. Z kolei art. 131e ustawy Pzp znajduje się w Dziale III zatytułowanym: Przepisy
szczególne. Relacja pomiędzy tymi działami jest więc taka, że przepisy działu II znajdują
zastosowanie do postępowań szczególnych w takim zakresie, w jakim nie zostaną przez
przepisy szczególne wyłączone. Z uwagi na fakt, że art. 131 e ust. 2 ustawy Pzp nie wyłącza
stosowania art. 25 ust. 2 ustawy Pzp, niewątpliwie zastosowanie będą miały przepisy
rozporządzenia w sprawie dokumentów, ze wszystkimi opisanymi wyżej konsekwencjami.
Odwołujący wskazał także, że w Dziale III ustawy Pzp Rozdz. 4a – Zamówienia
w
dziedzinach obronności i bezpieczeństwa brak jest jakiegokolwiek przepisu, dającego
Zamawiającemu podstawę do wzywania do uzupełniania czy wyjaśniania dokumentów
złożonych przez wykonawców. W konsekwencji Zamawiający chcąc skorzystać z instytucji
wezwania wykonawcy do uzupełnienia winien stosować odpowiednio przepisy zawarte
w
dziale II Postępowanie o udzielenie zamówienia ustawy Pzp. Powyższe oznacza, iż jedyną
podstawą dla Zamawiającego do wezwania Odwołującego do złożenia dokumentów
uzupełniających do wniosku może być art. ust. 3 ustawy Pzp. Dokonując wykładni
powołanego wyżej przepisu, należy zwrócić szczególną uwagę na zakres nowelizacji art. 26
ustawy Pzp. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem obowiązującym do dnia 27 lipca 2016 r.
przepis art. 26 ust. 3 stanowił, że zamawiający wzywa wykonawców, którzy w określonym
terminie nie złożyli wymaganych przez zamawiającego oświadczeń lub dokumentów,
o
których mowa w art. 25 ust. 1, lub którzy nie złożyli pełnomocnictw, albo którzy złożyli
wymagane przez zamawiającego oświadczenia i dokumenty, o których mowa w art. 25 ust.
1, zawierające błędy lub którzy złożyli wadliwe pełnomocnictwa, do ich złożenia
w
wyznaczonym terminie, chyba że mimo ich złożenia oferta wykonawcy podlega odrzuceniu
albo konieczne byłoby unieważnienie postępowania. Złożone na wezwanie zamawiającego
oświadczenia i dokumenty powinny potwierdzać spełnianie przez wykonawcę warunków
udziału w postępowaniu oraz spełnianie przez oferowane dostawy, usługi lub roboty
budowla
ne wymagań określonych przez zamawiającego, nie później niż w dniu, w którym
upłynął termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo termin
składania ofert. Aktualnie obowiązujący przepis art. 26 ust. 3 nie zawiera już jednak regulacji
o obowiązku składania dokumentów potwierdzających spełniania warunków udziału
w
postępowaniu na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.
Należy więc uznać, że ustawodawca świadomie zrezygnował z określania sztywnego
terminu ak
tualności uzupełnianiach czy poprawianych dokumentów, co w oczywisty sposób
świadczy o zasadniczej zmianie podejścia ustawodawcy w zakresie wykazywania spełniania
warunków udziału w postępowaniu i braku podstaw do wykluczenia i odejściu od obowiązku
przedk
ładania dokumentów aktualnych na datę składania wniosków czy ofert na korzyść
dokumentów aktualnych na datę uzupełnienia w wyniku wezwania w trybie art. 26 ust. 3
ustawy Pzp. Oznacza to więc, że dokumenty składane w odpowiedzi na wezwanie w trybie
art. 26
ust. 3 ustawy Pzp muszą być aktualne na dzień ich składania. Na poparcie swojego
stanowiska Odwołujący powołał wyrok Izby w sprawie o sygn. akt KIO 785/17, w którym
stwierdzono, że uzupełniane na wezwanie z art. 26 ust. 3 Pzp dokumenty w postaci
zaświadczeń z KRK mogą być aktualne na dzień ich złożenia.
Odwołujący podkreślił, że Zamawiający, wzywając Odwołującego na podstawie art.
26 ust. 3 ustawy Pzp do przedłożenia informacji z KRK ,wyraźnie wskazał, że winny być to
dokumenty, o których mowa w cytowanym wyżej zapisie Sekcji III.2.1 pkt 3 ppkt 1
ogłoszenia, a więc dokumenty wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem
terminu składania wniosków. Odwołujący, przedkładając więc informację z KRK z 17
listopada 2017 r. oraz informacje z Centralnego Rejestru Karnego Belgii z dnia 14 listopada
2017 r. zadośćuczynił w pełni wezwaniu Zamawiającego i zrobił to zgodnie z aktualnie
obowiązującymi przepisami prawa, tj. na moment, na który następuje uzupełnienie
dokumentów, po myśli art. 26 ust. 3 ustawy Pzp.
O
dwołujący powołał się na odpowiedź Ministra Rozwoju na interpelację w spr. DDR-
III.054.40.2017.MJ, w której stwierdzono, że: „Jednocześnie regulację art. 26 ust. 1 i 2
uzupełniają przepisy rozporządzenia Ministra Rozwoju z 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów
dokumentów jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie
zamówienia publicznego, które podają granicę ważności dokumentów wskazując, że
dowodem może być dokument wystawiony m.in. nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem
termin
u składania ofert lub wniosków (dotyczy informacji z krajowego rejestru sądowego) lub
nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert lub wniosków (dotyczy
zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego lub właściwej terenowej jednostki
orga
nizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego). Rozporządzenie wskazuje zatem granicę okresu, w którym dany dokument
powinien zostać wystawiony, aby mógł być uznany za dowód wymagany przez
zamawiającego. Okres ten obejmuje czas od dnia wystawienia dokumentu nie
wcześniejszego niż ww. daty do złożenia tego dokumentu na skutek wezwania, o którym
mowa w art. 26 ust. 1 i 2 Pzp. Oznacza to, że wykonawca może przedłożyć również
dokumenty wystawione po upływie terminu składania ofert lub wniosków w postępowaniu.
(...) Za aktualny zatem należy uznać dokument potwierdzający stan faktyczny na dzień
złożenia dokumentów w postępowaniu, wystawiony nie wcześniej niż 3 miesiące przed
upływem terminu składania ofert lub wniosków (zaświadczenie ZUS, KRUS i US) lub
informację z krajowego rejestru sądowego wystawioną nie wcześniej niż 6 miesięcy przed
upływem terminu składania ofert lub wniosków".
Odwołujący podniósł, że wyrazem idei wyrażonej w znowelizowanej ustawie jest
zmienione ws
kazane wyżej brzmienie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, treść art. 26 ust. 1, a także
regulacja zawarta w art. 26 ust. 2f ustawy Pzp, zgodnie z którym jeżeli jest to niezbędne do
zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania o udzielenie zamówienia, zamawiający
może na każdym etapie postępowania wezwać wykonawców do złożenia wszystkich lub
niektórych oświadczeń lub dokumentów potwierdzających, że nie podlegają wykluczeniu,
spełniają warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, a jeżeli zachodzą
uzasad
nione podstawy do uznania, że złożone uprzednio oświadczenia lub dokumenty nie
są już aktualne, do złożenia aktualnych oświadczeń lub dokumentów. Oczywistym jest, że
w
takim przypadku złożone dokumenty winny odzwierciedlać aktualny stan, a więc winny być
d
okumentami aktualnymi na datę ich złożenia w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego.
Odmienna interpretacja jest niewątpliwie sprzeczna z postulatem odformalizowania procedur
udzielania zamówień publicznych, co było nadrzędną ideą uchwalenia dyrektywy
2014/24/UE oraz nowelizacji ustawy Pzp z dnia 22 czerwca 2016 r. Zgodnie bowiem
z
dyrektywą 2014/24/UE zamawiający ma prawo badać sytuację wykonawców w każdym
momencie przed podpisaniem umowy i mieć najbardziej aktualne informacje (motyw 84 oraz
motyw 85 ww. dyr
ektywy). Ze wskazanym wyżej celem koresponduje właśnie wspomniany
art. 26 ust. 2f ustawy Pzp jak i art. 24 ust. 12 ustawy Pzp pozwalający na wykluczenie
wykonawcy z udziału w postępowaniu na każdym etapie postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego. Ponadto, odmienne podejście Zamawiającego pozostaje
w
sprzeczności z brzmieniem sekcji III.2.1 pkt. 3 ppkt. 1 oraz pkt. 4 ogłoszenia
o
zamówieniu.
Zdaniem Odwołującego, Zamawiający dokonał niewłaściwej wykładni przepisu art.
131 e ust. 2 ustawy Pzp, bez uw
zględnienia wykładni art. 26 ust. 3 ustawy Pzp. Po pierwsze,
systematyka ustawy Pzp nie uprawnia do twierdzenia, że przepis art. 131e ust. 2 ustawy Pzp
wyłącza stosowanie Rozporządzenia w sprawie dokumentów\ które to rozporządzenie
określa jakich i w jakim zakresie dokumentów może żądać Zamawiający. Po drugie, nie
sposób także uznać, aby art. 131e ust. 2 ustawy Pzp był przepisem szczególnym wobec art.
26 ust. 3 ustawy Pzp, chociażby z tego względu, że adresatami obu norm są zupełnie inne
podmioty. Ponadto,
przedmiot regulacji art. 131e ust. 2 ustawy Pzp obejmuje złożenie przez
wykonawcę dokumentów potwierdzających określone okoliczności w odpowiedzi na
„pierwotne" żądanie zamawiającego zawarte np. w ogłoszeniu o zamówieniu (analogicznie
jak art. 25a ust. 1 c
zy art. 26 ust. 1 na gruncie przepisów działu II ustawy Pzp). Art. 26 ust. 3
ustawy Pzp reguluje natomiast zasady składania zamawiającemu dokumentów w wykonaniu
„wezwania do uzupełnienia braków" (dokumentów, które nie zostały złożone na „pierwotne"
żądanie zamawiającego). Zakresy regulacji art. 131e ust. 2 ustawy Pzp i art. 26 ust. 3 ustawy
Pzp są zatem rozłączne, co wyklucza ich relację lex specialis - lex generalis. Zarówno art.
25a ust. 1 czy art. 26 ust. 1 ustawy Pzp, jak i art. 131e ust. 2 ustawy Pzp,
określają na jaką
datę powinny być aktualne dokumenty wykazujące wskazane w tych przepisach
okoliczności. Zgodnie z art. 25a ust. 1 ustawy Pzp powinny być one aktualne na dzień
składania ofert lub wniosków, zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy Pzp – aktualne na dzień
złożenia, natomiast według art. 131e ust. 2 ustawy Pzp określone okoliczności należy
wykazać nie później niż na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału
w
postępowaniu lub składania ofert. Zdaniem Odwołującego uznać należy, że w odniesieniu
do zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa zastosowanie znajdzie art. 131e
ust. 2 ustawy Pzp, jako lex specialis
względem art. 25a ust. 1 ustawy Pzp wyłączający
zastosowanie tego ostatniego (a więc nie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp).
Odwołujący stwierdził, z uwagi na fakt, że przepisy szczególne dotyczące zamówień
w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa nie przewidują szczególnej regulacji
w
przedmiocie uzupełniania braków wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,
zastosowanie w tym zakr
esie ma więc ogólny przepis art. 26 ust. 3 ustawy Pzp. Powyższe
oznacza, że podstawą do żądania przez Zamawiającego uzupełnienia dokumentów jest
wyłącznie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, zgodnie z którym, jak wynika z treści powołanego
przepisu i jego wykładni celowościowej, znajdującej potwierdzenie w orzecznictwie KIO (np.
sygn. akt KIO 2056/17, sygn. akt KIO 1216/17) uzupełniane dokumenty winny potwierdzać
stan aktualny na datę ich złożenia. W konsekwencji, w sytuacji gdy w zamówieniach
prowadzonych na podsta
wie Rozdziału 4a - Zamówienia w dziedzinach obronności
i
bezpieczeństwa, Zamawiający wzywa wykonawcę do uzupełnienia dokumentów na
podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, wykonawca zobowiązany jest do uzupełnienia
dokumentów, uwzględniając ww. wykładnię, czyli do złożenia dokumentów aktualnych na
datę ich uzupełnienia. Zmiana treści art. 26 ust. 3 ustawy Pzp dokonana nowelizacją z 22
czerwca 2016 r. odnosi bowiem skutek również w zakresie postępowań dotyczących
zamówień obronnych. Należy więc uznać, że tak samo, jak dokumenty składane
w
uzupełnieniu braków (na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp) dokumentacji złożonej
zamawiającemu na podstawie art. 26 ust. 1 mogą nosić datę późniejszą niż wskazana w art.
26 ust. 1 ustawy Pzp, tak od wykonawcy uzupełniającego braki (na podstawie art. 26 ust. 3
ustawy Pzp) w dokumentacji złożonej na podstawie art. 131e ust. 2 ustawy Pzp zamawiający
nie powinien oczekiwać dostarczenia oświadczenia datowanego na dzień składania wniosku
o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Przyjęcie odmiennego poglądu prowadzi do
całkowicie nieuzasadnionego odmiennego traktowania wykonawców ubiegających się
o
udzielenie zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego czy
zamówień sektorowych od wykonawców biorących udziału w przetargu w dziedzinie
obronności i bezpieczeństwa. Jedynie bowiem wykonawcy biorący udział w postępowaniu
w
dziedzinie obronności i bezpieczeństwa byliby zobligowani do przedkładania w odpowiedzi
na wezwanie Zamawiającego wystosowane na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp,
dokumentów aktualnych na dzień złożenia wniosku lub oferty. O ile oczywiście postępowania
w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa charakteryzują się specyficznymi
odrębnościami, o tyle nie sposób pogodzić owych odrębności z celami i założeniami
nowelizacji), której głównym założeniem było odformalizowanie postępowania i położenie
nacisku na aktualność dokumentów w dacie wyboru oferty najkorzystniej. W uzasadnieniu do
przedmiotowej
nowelizacji brak tego rodzaju postanowień czy nawet sugestii, wobec czego
pozostawanie przy nadmiernym formalizmie przez Zamawiającego nie jest w żaden sposób
usprawiedliwione. Odwołujący powołał się na orzeczenia Izby w sprawach o sygn. akt: KIO
i KIO 2056/17. Wskazał, że taka wykładnia treści przepisów ustawy Pzp, w tym art.
131e ust. 2 w zw. z art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, daje Zamawiającemu większą gwarancję
wykonania zamówienia przez podmiot, który nie podlega wykluczeniu z postępowania czy
spełnia warunki udziału w postępowaniu. Przyjęcie odmiennego, formalistycznego podejścia,
jakie zaprezentował Zamawiający, zmierzałoby do uznania, że Odwołujący wezwany do
przedłożenia dokumentów na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp , winien przedłożyć
dokume
nty wydane przed datą złożenia wniosku, a więc także przed datą otrzymania
wezwania i to w sytuacji gdy w treści ogłoszenia brak było takiego wymogu. Nie sposób jest
oczekiwać od nawet najbardziej racjonalnego i zapobiegliwego wykonawcy, że będzie on
przet
rzymywał dokumentację na wypadek wezwania go przez Zamawiającego do jej
przedłożenia. Gdyby przyjąć, że wykonawca ma jednak taki obowiązek, w rzeczywistości
wezwanie do uzupełnienia dokumentów na bazie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp miałoby charakter
fikcyjny, w
szczególności w zakresie dokumentów urzędowych, takich jak informacje
o
niekaralności z KRK, gdyż data ich pozyskania przez wykonawcę w związku z wezwaniem
Zamawiającego miałaby zawsze datę późniejszą aniżeli data złożenia wniosku
o dopuszczenie czy oferty.
Odwołujący zgodził się ze stanowiskiem Zamawiającego, że wyrok Krajowej Izby
Odwoławczej w sprawie o sygn. akt KIO 785/17 dotyczy innego trybu postępowania,
stwierdził jednak, że nie zmienia to zasad wykładni, jakie winny być stosowane do art. 26 ust.
3 ustawy Pzp. Podkreślił, że składając wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
przedłożył także oświadczenia o braku podstaw do wykluczenia, które to oświadczenia
należałoby uznać za tożsame ze wstępnymi oświadczeniami składanymi przez wykonawców
w JEDZ, którzy biorą udział w postępowaniu w trybie przetargu nieograniczonego,
z
procedurą odwróconą.
Niezależnie od powyższego Odwołujący oświadczył, że od momentu składania
wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, aż do dnia dzisiejszego stan
faktyczny ujęty w KRK dla C. K. oraz w Centralnym Rejestrze Karnym dla M. S., A. P. oraz
M. H.
(czyli) nie uległ zmianie. Wskazał ponadto, że określenie wskazane w informacji z
Centralnego Re
jestru Karnego Belgii „a la date du 14/11/2017" oznacza „do dnia 14
listopada 2017 r.”, co potwierdza, że członkowie zarządu M. S., A. P. oraz M. H. nigdy
wcześniej, tj. przed 14 listopada 2017 r., nie byli notowani w rejestrze karnym.
Odwołujący załączył do odwołania:
informacje z Centralnego Rejestru Sądowego Belgii dla M. S., A. P. oraz M. H., wydane
na podstawie art. 10 belgijskiej ustawy o życiu prywatnym z dnia 8 grudnia 1992 r.,
potwierdzające brak karalności członków zarządu Toyota,
opinię prawną wraz z tłumaczeniem, dot. podstawy wydania przedmiotowych wyciągów,
z
której wynika, że nawet kiedy dane przestępstwo uległoby zatarciu to wydany na
podstawie art. 10 wyciąg musiałby taką informację podać.
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu: unieważnienia czynności
wykluczeniu go z postępowania, uznania, że Odwołujący wykazał brak podstaw do
wykluczenia oraz dokonania ponownej oceny wniosków o dopuszczenie do udziału
w
postępowaniu, w tym wniosku Odwołującego i zaproszenie Odwołującego do złożenia
oferty.
Na podstawie dokument
acji przedmiotowego postępowania oraz biorąc pod
uwagę stanowiska stron i dowody przedstawione na rozprawie, Izba ustaliła i zważyła,
co następuje:
Na wstępie Izba ustaliła, że Odwołujący spełnia określone w art. 179 ust. 1 ustawy
Pzp przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu
zamówienia, a naruszenie przez Zamawiającego przepisów ustawy Pzp może spowodować
poniesienie przez niego szkody polegającej na nieuzyskaniu zamówienia.
Izba nie dopuściła do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
wykonawcy
Zeszuta Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, z uwagi na niezachowanie –
określonego w art. 185 ust. 2 ustawy Pzp – 3-dniowego terminu na zgłoszenie przystąpienia.
Ustalono bowiem, że Zamawiający przekazał kopię odwołania wykonawcom uczestniczącym
w postępowaniu w dniu 19 stycznia 2018 r. (pocztą elektroniczną oraz faksem), co oznacza,
że termin na zgłoszenie przystąpienia upłynął w dniu 22 stycznia 2018 r. Zgłoszenie
przystąpienia w formie pisemnej wpłynęło do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 23
stycznia 2018 r., zatem z uchybieniem terminu. Natomiast w dniu 22 stycznia 2018 r.
wykonawca przekazał zgłoszenie przystąpienia „zwykłą” pocztą elektroniczną, co nie
wywołało skutków prawnych, gdyż zgodnie z art. 185 ust. 2 zd. 2 ustawy Pzp, zgłoszenie
przyst
ąpienia doręcza się Prezesowi Izby w postaci papierowej albo elektronicznej opatrzone
kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Izba ustaliła, że zamówienie jest udzielane na podstawie przepisów działu III rozdz.
4a ustawy Pzp (Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa).
Z
godnie z treścią sekcji III.2.1 pkt 3 ogłoszenia o zamówieniu, w celu wykazania
braku podstaw do wykluczenia w
ykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia
w
okolicznościach, o których mowa w art. 131e ust. 1 oraz art. 24 ust. 5 pkt I ustawy Pzp,
Zamawiający żądał złożenia wraz z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13 i 14
ustawy Pzp,
wystawionej nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania
wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
W dniu 15 listopada 2017 r.
Zamawiający wezwał Odwołującego, na podstawie art.
26 ust. 3 ustawy Pzp, do uzu
pełnienia dokumentów. W wezwaniu Zamawiający wskazał
m.in.:
Do wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie załączono informacji
z
Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13 i 14 ustawy Pzp
dla pana C. K.
— prokurenta w spółce Toyota (…). Zamawiający powołał się również na
postanowienie sekcji
III.2.1 pkt 7, zgodnie z którym wykonawca mający siedzibę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w odniesieniu do osoby mającej miejsce zamieszkania
poza terytorium Rzeczypospol
itej Polskiej, której dotyczy dokument wskazany w pkt 3 ppkt 1
składa dokument, o którym mowa w pkt 4 ppkt 1, w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt
13 i 14 ustawy Pzp.
Jeżeli w kraju, w którym miejsce zamieszkania ma osoba, której
dokument miał dotyczyć, nic wydają się takich dokumentów, zastępuje się go dokumentem
zawierającym oświadczenie tej osoby złożonym przed notariuszem lub przed organem
sądowym, administracyjnym albo organem samorządu zawodowego lub gospodarczego
właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby, wystawiony nie wcześniej niż 6
miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w
postępowaniu. Zamawiający wskazał, że do wniosku dołączone zostało oświadczenie
Prezydenta Toyota Motor Poland Company Limited Company Sp. z o.o.
dotyczące
niekaralności członków zarządu spółki, niebędących obywatelami polskimi, które nie spełnia
powyższych wymogów.
W odpowiedzi na wezwanie Odwołujący przedstawił: w odniesieniu do pana C. K. –
informację z Krajowego Rejestru Karnego z 17 listopada 2017 r., w odniesieniu do pana M.
S., pana A. P. oraz pana M. H.
– informacje z Centralnego Rejestru Karnego Belgii z 14
listopada 2017 r.
Pismem z 8 stycznia 2018 r. Zamawiający poinformował o wykluczeniu Odwołującego
z postępowania. Zamawiający stwierdził, że Odwołujący nie przedstawił we wniosku
informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13 i 14
ustawy Pzp, w odniesieniu do prokurenta Toyota Motor Poland Company Limited Sp. z o.o.
C. K. oraz
członków zarządu spółki: M. S., A. P. oraz M. H.. W związku z powyższym
Zamawiający, zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, wezwał Wykonawcę do uzupełnienia
dokumentów oraz przypomniał, że zgodnie z art. 131e ust. 2 ustawy Pzp, złożone
dokumenty powinny potw
ierdzać spełnienie warunków udziału w postępowaniu nie później
niż w dniu, w którym upłynął termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w
postępowaniu, tj. na dzień 4 września 2017 r. Zamawiający powołał się na art. 131e ust. 2
ustawy Pzp, który stanowi, że wykonawca na żądanie zamawiającego i w zakresie przez
niego wskazanym jest zobowiązany wykazać odpowiednio, nie później niż na dzień
składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub składania ofert,
spełnianie warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1, i brak podstaw do wykluczenia z
powodu niespełniania warunków, o których mowa w ust. 1. Zamawiający wskazał, że w
związku z tym wezwał wykonawcę do uzupełnienia dokumentów na podstawie art. 26 ust. 3
ustawy Pzp. W
ykonawca przedstawił dokumenty, w tym informację z KRK odnoszącą się do
p. C. K.
aktualną na dzień 17.11.2017 r. Zamawiający, w związku z innymi prowadzonymi
postępowaniami o udzielenie zamówienia publicznego, pozyskał informację, że wykonawca
jest w posiadaniu wskazanej powyższej informacji z KRK, aktualnej na dzień 11.09.2017 r.
Nie uprawnia to jednak Zamawiającego do skorzystania z art. 26 ust. 6 ustawy Pzp, gdyż
termin składania wniosków upłynął w dniu 4 września 2017 r. W związku z powyższym
Zamawiający uznał, że wykonawca nie wykazał braku podstaw wykluczenia z postępowania
na dzień złożenia wniosku, tj. na dzień 4 września 2017 r.
Jak wynika z informacji o wykluczeniu (co zostało potwierdzone przez
Zamawiającego podczas rozprawy), podstawą tej czynności było niezłożenie aktualnej na
dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu informacji z KRK
w
zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt. 13 i 14 ustawy Pzp w odniesieniu do prokurenta
spółki Toyota Motor Poland Company Limited.
Zgodnie z art. 131 ust. 2 ustawy Pzp, w
ykonawca na żądanie zamawiającego
i w
zakresie przez niego wskazanym jest zobowiązany wykazać odpowiednio, nie później niż
na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub składania ofert,
spełnianie warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1, i brak podstaw do wykluczenia
z
powodu niespełniania warunków, o których mowa w ust. 1. Art. 131 ust. 2a ustawy Pzp
stanowi, że w postępowaniach o udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności
i
bezpieczeństwa: 1) przepisów ustawy dotyczących jednolitego dokumentu nie stosuje się;
2) zamawiający żąda od wykonawcy oświadczeń lub dokumentów potwierdzających
spełnianie warunków udziału w postępowaniu.
Stosownie do art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, j
eżeli wykonawca nie złożył oświadczenia,
o
którym mowa w art. 25a ust. 1, oświadczeń lub dokumentów potwierdzających
okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1, lub innych dokumentów niezbędnych do
przeprowadzenia postępowania, oświadczenia lub dokumenty są niekompletne, zawierają
błędy lub budzą wskazane przez zamawiającego wątpliwości, zamawiający wzywa do ich
złożenia, uzupełnienia lub poprawienia lub do udzielania wyjaśnień w terminie przez siebie
wskazanym, chyba że mimo ich złożenia, uzupełnienia lub poprawienia lub udzielenia
wyjaśnień oferta wykonawcy podlega odrzuceniu albo konieczne byłoby unieważnienie
postępowania.
Nie ma wątpliwości, i znajduje to potwierdzenie w orzecznictwie Izby, że po wejściu
w
życie ustawy z 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 1020), w przypadku zamówień
niepodlegających przepisom działu III rozdz. IVa ustawy Pzp (a takich właśnie zamówień
dotyczą przywołane w treści odwołania wyroki Izby), dokumenty składane na potwierdzenie
spełniania warunków udziału w postępowaniu mogą potwierdzać stan późniejszym niż na
dzień składania ofert lub wniosków. Wynika to z faktu, że procedura przetargowa została tak
zmieniona, że brak podstaw do wykluczenia wykonawca potwierdza na dzień składania ofert
lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczeniem własnym
zawartym w
dokumencie JEDZ, a na dalszym etapie postępowania wykonawca wybrany
składa dokumenty potwierdzające brak tych podstaw. Stanowią o tym przepisy art. 25a ust. 1
i 2 oraz art. 26 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z art. 25a ust. 1 ustawy, do oferty lub wniosku
o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu wykonawca dołącza aktualne na dzień składania
ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczenie w zakresie
wskazanym przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych
warunków zamówienia. Informacje zawarte w oświadczeniu stanowią wstępne
potwierdzenie, że wykonawca: 1) nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału
w
postępowaniu; 2) spełnia kryteria selekcji, o których mowa w art. 51 ust. 2, art. 57 ust. 3
i art. 60d ust. 3. Stosownie do art. 25a ust. 2 ustawy, j
eżeli wartość zamówienia jest równa
lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,
oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, wykonawca składa w formie jednolitego dokumentu.
Z kolei art
. 26 ust. 1 ustawy Pzp stanowi, że Zamawiający przed udzieleniem zamówienia,
którego wartość jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 11 ust. 8
, wzywa wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do
złożenia w wyznaczonym, nie krótszym niż 10 dni, terminie aktualnych na dzień złożenia
oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1.
Jeśli więc wykonawca oświadczy w JEDZ, że nie podlega wykluczeniu, a następnie zostanie
wezwany na podstawie art. 26 us
t. 1 do złożenia dokumentów, to wówczas dokument z KRK
może być wystawiony po terminie składania ofert lub wniosków, mam być on bowiem
aktualny na dzień jego złożenia. W wyroku o sygn. akt KIO 785/17 Izba analogicznie
potraktowała kwestię daty dokumentów składanych na wezwanie z art. 26 ust. 3 ustawy Pzp,
stwierdzając, że w konsekwencji z okoliczności, że przepis art. 26 ust. 3 Pzp,
w
przeciwieństwie do art. 26 ust. 1 Pzp, nie wskazuje na jaki moment mają być aktualne
dokumenty uzupełniane wynikać może jedynie, że skoro pierwotne dokumenty miały być
aktualne na dzień ich złożenia, to w ten sam sposób należy potraktować kwestię aktualności
uzupełnianych dokumentów i przyjmować, że także one mają być aktualne na dzień ich
złożenia. Wskazane stanowisko Izby jest więc konsekwencją wprowadzonego do ustawy
sposobu wykazywania spełniania warunków udziału w postępowaniu i braku podstaw do
wykluczenia, przyjętego w zamówieniach niepodlegających przepisom działu III rozdz. IVa
ustawy Pzp.
Odmienna sytuacja ma miejsce w
przypadku zamówień obronnych, których nie
dotyczą wskazane wyżej zmiany w procedurze. W postępowaniach tych dokumenty
dotyczące braku podstaw do wykluczenia muszą wykazywać stan nie późniejszy niż na
dzień składania ofert lub wniosków (art. 131e ust. 2) i nie stosuje się przepisów ustawy
o jednolitym dokumencie (art. 131e ust. 2a).
W przypadku zamówień obronnych obowiązujący obecnie stan prawny odpowiada
zatem
zasadom, jakie obowiązywały w odniesieniu do wszystkich zamówień przed
nowelizacją z 2016 r. Pod rządami
tamtych przepisów w orzecznictwie Izby ugruntowane
było stanowisko, że składane dokumenty mogą być wystawione z datą późniejszą, muszą
jednak potwierdzać stan istniejący na dzień składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do
udziału w postępowaniu. W przypadku polskiego zaświadczenia o niekaralności (informacji
z Krajowego Rejestru Karnego)
data ta nie mogła być jednak późniejsza, z uwagi na fakt, że
zaświadczenie to zawsze potwierdza stan na dzień jego wystawienia, nie obejmuje
natomiast
zdarzeń historycznych, takich jak zatarcie skazania. Z zaświadczenia wydanego
w
danym dniu nie wynika, że osoba nie figurowała w rejestrze na określony dzień
przypadający przed wystawieniem tego zaświadczenia.
W związku z tym, że zmiana procedury w zakresie dokumentowania braku podstaw
do wykluczenia nie odnosi się do zamówień obronnych, w przypadku tych zamówień również
po nowelizacji dokumenty potwierdzające brak podstaw do wykluczenia muszą potwierdzać
stan na dzień składania ofert lub wniosków.
Odmiennego stan
owiska nie można wywodzić – jak to zrobił Odwołujący – ze
znowelizowanej treści art. 26 ust. 3 ustawy Pzp. Nie ma wątpliwości, że jest to przepis
obowiązujący także w przypadku zamówień obronnych i został on zastosowany w niniejszej
sprawie przez Zamawiającego jako podstawa wezwania. Nie wynika z niego jednak, że
dokumenty składane w postępowaniach obronnych mogą potwierdzać stan późniejszy niż na
dzień składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Zmiana art.
26 ust. 3 ustawy Pzp,
polegająca na wykreśleniu zdania, że złożone na wezwanie
dokumenty powinny potwierdzać spełnianie warunków nie później niż na dzień składania
ofert, wynika z faktu zmiany w zakresie
niepodlegających przepisom działu III rozdz. IVa
ustawy Pzp
. Wykreślenie tego zdania powoduje, że art. 26 ust. 3 nie stoi w sprzeczności
z
przepisami regulującymi sposób wykazywania warunków i braku podstaw do wykluczenia
w przypadku tych
zamówień. Jednocześnie stosowanie tego przepisu do zamówień
obr
onnych musi uwzględniać przepis art. 131e ust. 2 ustawy Pzp, a stanowiący wprost, że
wykonawcy muszą potwierdzić brak podstaw do wykluczenia już na dzień składania ofert lub
wniosków. Innymi słowy, przepis art. 26 ust. 3 po nowelizacji nie reguluje kwestii daty, na
jaką złożone dokumenty mają potwierdzać określone okoliczności, a datę tę w odniesieniu
do zamówień obronnych określa art. 131e ust. 2 ustawy Pzp. W związku z tym nie zasługuje
na uwzględnienie stanowisko Odwołującego, że wobec brzmienia postanowienia sekcji III.2.1
pkt 3 o
głoszenia o zamówieniu, złożenie informacji z Krajowego Rejestru Karnego
wystawionej po upływie terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału
w
postępowaniu było prawidłowe, gdyż określona została tylko granica dawności dokumentu.
Wskazać bowiem należy, że kwestię aktualności dokumentów regulują wprost przepisy
ustawy, a interpretacja prezentowana przez Odwołującego jest sprzeczna z brzmieniem art.
131e ust. 2 ustawy Pzp.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że złożenie zaświadczenia o niekaralności
prokurenta jednego z członków konsorcjum, wystawionego po upływie terminu składania
wniosków, nie potwierdza brak podstaw do wykluczenia w dacie określonej przepisami
dotyczącymi zamówień obronnych. W związku z tym czynności wykluczenia Odwołującego
z post
ępowania była zasadna.
W związku z niestwierdzeniem naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy
odwołanie podlegało oddaleniu.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Pzp oraz
w oparciu o przepisy § 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz
rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41,
z późn. zm.).
Przewodniczący: ……………….