Sygn. akt: KIO 334/18
KIO 336/18
WYROK
z dnia 9 marca 2018 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Anna Osiecka
Aneta Mlącka
Marzena Ordysińska
Protokolant:
Adam Skowroński
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 marca 2018
r., w Warszawie, odwołań wniesionych
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej:
A.
w dniu 23 lutego 2018 r. przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia Rubau Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie oraz Construcciones
RUBAU S.A. z
siedzibą we Flace (Gironie) w Hiszpanii,
B.
w dniu 23 lutego 2018 r. przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia PORR S.A. z siedzibą w Warszawie oraz Porr Bau GmbH z siedzibą
w Wiedniu w Austrii
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego
Skarb Państwa - Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą
w Warszawie
przy udziale:
A. wykonawcy
Budimex S.A. z siedzibą w Warszawie, zgłaszającego przystąpienie
do postępowania odwoławczego o sygn. akt KIO 334/18 i KIO 336/18 po stronie
zamawiającego,
B.
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia PORR S.A. z siedzibą
w Warszawie oraz Porr Bau GmbH z siedzibą w Wiedniu w Austrii, zgłaszających
przystąpienie do postępowania odwoławczego o sygn. akt KIO 334/18 po stronie
zamawiającego
orzeka:
Oddala odwołanie wniesione przez wykonawców wspólnie ubiegających się
o udzielenie zamówienia Rubau Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
oraz Construcciones RUBAU S.A. z siedzibą we Flace (Gironie) w Hiszpanii.
Uwzględnia odwołanie wniesione przez wykonawców wspólnie ubiegających
się o udzielenie zamówienia PORR S.A. z siedzibą w Warszawie oraz Porr Bau
GmbH z siedzibą w Wiedniu w Austrii i nakazuje zamawiającemu unieważnienie
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej i unieważnienie odrzucenia oferty
odwołującego oraz nakazuje ponowne badanie i ocenę ofert.
Kosztami postępowania odwoławczego w sprawie o sygn. akt KIO 334/18 obciąża
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia Rubau
Polska Sp. z o.o. z
siedzibą w Warszawie oraz Construcciones RUBAU S.A.
z siedzibą we Flace (Gironie) w Hiszpanii i zalicza w poczet kosztów postępowania
odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero
groszy)
uiszczoną przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia Rubau Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
oraz Construcciones RUBAU S.A. z siedzibą we Flace (Gironie) w Hiszpanii
tytułem wpisu od odwołania.
4. K
osztami postępowania odwoławczego w sprawie o sygn. akt KIO 336/18 obciąża
Skarb Państwa - Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą
w Warszawie i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców
w
spólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia PORR S.A. z siedzibą
w
Warszawie oraz Porr Bau GmbH z siedzibą w Wiedniu w Austrii tytułem wpisu
od odwołania,
zasądza od Skarbu Państwa - Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i
Autostrad z siedzibą w Warszawie na rzecz wykonawców wspólnie ubiegających
się o udzielenie zamówienia PORR S.A. z siedzibą w Warszawie oraz Porr Bau
GmbH z siedzibą w Wiedniu w Austrii kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie:
dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz.
1579 z późn. zm.) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni
od dnia jego dor
ęczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
O
dwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………………
………………………….
…………………………..
Sygn. akt: KIO 334/18
KIO 336/18
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Skarb Państwa - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą
w Warszawie
, w imieniu którego postępowanie prowadzi Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych i Autostrad Oddział w Olsztynie, prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia
publicznego w trybie przetargu ograniczonego pn. Projekt i budowa drogi ekspresowej S61
Szczuczyn -
Budzisko (gr. państwa) z podziałem na zadania, w tym Zadanie nr 3: odc. węzeł
Wysokie - m. Raczki
na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2164)
, dalej: „ustawa Pzp” lub „Pzp”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane 20 kwietnia 2016 r. w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej pod numerem 2016/S 077-135643
. Wartość zamówienia jest większa niż
kwoty określone na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych.
I.
Zarzuty i żądania odwołania – odwołanie o sygn. KIO 334/18
Odwołujący – wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia Rubau Polska
Sp.
z o.o. z siedzibą w Warszawie oraz Construcciones RUBAU S.A. z siedzibą we Flace
(Gironie) w Hiszpanii, zwany dalej „Konsorcjum Rubau” wniósł odwołanie, zarzucając
Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp
poprzez ich niewłaściwe
zastosowanie oraz błędną wykładnię i w konsekwencji odrzucenie oferty
Odwołującego, jako zawierającej rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia, pomimo tego że Odwołujący udzielił pełnych wyjaśnień na pytania
zadane przez Zamawiającego w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, które nie dały
podstawy do przyjęcia oceny, że oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w
stosunku do przedmiotu zamówienia oraz, że za zaoferowaną przez Odwołującego
cenę nie jest możliwe wykonanie przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami
określonymi przez Zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów;
2. art. 90 ust. 1 ustawy Pzp oraz art. 55 ust. 1 i 2 dyrektywy klasycznej poprzez ich
niewłaściwe zastosowanie oraz błędną wykładnię i w konsekwencji zaniechanie
czynności wyczerpującego wyjaśnienia i przeprowadzenia konsultacji wyjaśnień
Odwołującego oraz treści jego oferty w zakresie wątpliwości Zamawiającego, co do
zaoferowanej przez Odwołującego ceny, pomimo tego, że Odwołujący udzielił
pełnych odpowiedzi na pytania zadane przez Zamawiającego oraz wskazał
dodatkowe informacje, które dawały podstawy do przyjęcia, że Odwołujący rzetelnie
skalkulował zaoferowaną przez siebie cenę, co uzasadniało - w przypadku dalszych
wątpliwości - przeprowadzenie przez Zamawiającego dalszych wyjaśnień i konsultacji
z Odwołującym w zakresie możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi przez Zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych
przepisów za zaoferowaną przez Odwołującego cenę;
3. art. 92 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 7 ust. 1 i 8 ust. 1 ustawy Pzp poprzez jego
niezastosowa
nie i zaniechanie czynności podania Odwołującemu pełnych podstaw
faktycznych odrzucenia oferty Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z
art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, pomimo tego, że Zamawiający był zobowiązany do
wskazania, na jakich podstawach uznał, że zaoferowane przez Odwołującego
elementy ceny nie dają gwarancji wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi przez Zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych
przepisów.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia czynności wyboru oferty Budimex S.A., jako najkorzystniejszej;
unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1
pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp;
ewentualnie wyjaśnienia i przeprowadzenia konsultacji - na podstawie art. 90 ust. 1
ustawy Pzp oraz art. 55 ust. 1 i 2 dyrektywy klasycznej - w
yjaśnień Odwołującego
oraz treści jego oferty w zakresie wątpliwości Zamawiającego, co do zaoferowanej
przez Odwołującego ceny;
powtórzenia czynności badania i oceny ofert oraz wyboru oferty Odwołującego, jako
najkorzystniejszej.
W uzasadnieniu odwołania Odwołujący wskazał, że przedmiotem zamówienia jest
zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych przez wykonawcę w oparciu o
dokumentację postępowania, w tym w szczególności Program Funkcjonalno-Użytkowy (dalej
„PFU") w zamian za cenę ryczałtową. Podnosił, że cena zaoferowana przez Odwołującego
stanowi
65,47% wartości szacunkowej zamówienia powiększonej o podatek VAT oraz
średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, a także 91,96% średniej
arytmetycznej cen złożonych ofert, nie uwzględniając przeszacowanej jego zdaniem oferty
Strabag.
O
dwołujący podkreślał, że w swoich wyjaśnieniach wyczerpująco odpowiedział na wszystkie
pytania Zamawiającego i szczegółowo podał okoliczności umożliwiające mu zaoferowanie
podanej w jego ofercie ceny.
Zamawiający nie wskazał zaś w rozstrzygnięciu, że wyjaśnienia
Odwołującego nie były wyczerpujące w zakresie zadanych pytań lub że Odwołujący nie
wyjaśnił okoliczności umożliwiających zaoferowanie mu tak niskiej ceny.
Wskazywał, że Zamawiający zarzuca Odwołującemu rażąco niską cenę z uwagi na - jego
zdaniem -
zaniżone ceny wskazane przez Odwołującego w wyjaśnieniach w odniesieniu do
poz. 1, o co najwyżej 20%, poz. 2 - Zamawiający nie wskazał rzekomej ceny rynkowej i nie
można wskazać różnicy w stosunku do ceny Odwołującego, poz. 3 - Zamawiający nie
wskazał rzekomej ceny rynkowej i nie można wskazać różnicy w stosunku do ceny
Odwołującego, poz. 4. - Zamawiający nie wskazał rzekomej ceny rynkowej i nie można
wskazać różnicy w stosunku do ceny Odwołującego.
Jednocześnie Odwołujący wskazywał, iż Zamawiający błędnie odwołuje się do cen
materiałów wskazanych w Grupie 16 kwartalnika Sekocenbud IV kwartał 2017 r. Dla kontroli
poziomu cen Odwołującego Zamawiający mógł wziąć ewentualnie pod uwagę wyłącznie
cenę kruszywa łamanego 0-31,5mm loco kopalnia, a transport doliczyć na podstawie
rzeczywistej odległości. Założył, że dla średniej odległości źródeł tego materiału do budowy
np. ok. 37 km,
transport wynosi 37km*0,24zł/tkm= 8,88zł/t, więc średnia cena loco budowa
kruszywa łamanego 0-31,5mm wyliczona w oparciu o Sekocenbud dla robót drogowych
wynosi:
19,20zł/t+8,88zł/t (rzeczywisty transport) =28,08zł/tonę. Natomiast cena maksymalna
loco budowa kruszywa łamanego 0-31,5mm wyliczona w oparciu o Sekocenbud dla robót
drogowych wynosi:
35,00zł/t+8,88zł/t (rzeczywisty transport) =43,88zł/tonę. Następnie
wskazywał na różnice między cenami materiałów zastosowanymi w ofercie a cenami według
Sekocenbud.
Odnosząc się do zarzutu braku wyceny kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej,
Odwołujący wskazywał, iż został przez niego przyjęty spadek podłużny dla drogi głównej
zgodny z PFU,
wynoszący 3,5%, a na etapie odpowiedzi na pytania przedstawił porównanie
przekroju zgodnego z koncepcją i przekroju zoptymalizowanego. Ponadto, Odwołujący
przedstawił porównanie zasadniczych robót ziemnych, czyli wykopów i nasypów dla obu
rozwiązań niwelety: z etapu koncepcji oraz po optymalizacji. Z uwagi na fakt, iż Zamawiający
nie wskazał, jakie konkretnie roboty powinny znaleźć się w kalkulacji porównawczej,
Odwołujący przygotował kalkulację porównawczą na podstawie najbardziej kosztotwórczego
asortymentu robót, czyli wykopów i nasypów. Natomiast w roboczym przedmiarze robót,
który został przygotowany do oszacowania kosztów inwestycji dla wariantu
optymalizacyjnego, Odwołujący uwzględnił także koszty związane z: wykonaniem nasypów z
gruntu pozyskanego z dokopu, wzmocnionych geosiatką i geowłókniną; ułożeniem geosiatki
na gruncie słabonośnym; wykonaniem nasypów przeciążających; wykonaniem kolumn
żwirowych; wymianą gruntów słabonośnych; wykonaniem kolumn żwirowych wraz z
materacami geosyntetycznymi z kruszywa naturalnego; wykonaniem umocnienia skarp
wykopów drenażem powierzchniowym typu „Y”; wykonaniem drenażu podłużnego pod
rowami drogowymi;
wykonaniem wzmocnienia podłoża pod warstwami konstrukcyjnymi
nawierzch
ni w wykopie, poprzez stabilizację gruntu rodzimego cementem.
Odwołujący podnosił, że uwzględnił w swoich obliczeniach nie tylko niesprzyjające warunki
gruntowo -
wodne, ale także występowanie gruntów słabonośnych i organicznych, które
wymagają wzmocnienia, w celu właściwego posadowienia nasypów oraz konstrukcji
nawierzchni. Koszt ww.
całego zakresu został oszacowany w ofercie na łączną kwotę
31.162.506,40 zł i został wskazany w następujący sposób: wymiana gruntu (z transportem i
kosztem materiału z dokopu) 20.837.469 zł oraz pozostałe wzmocnienia podłoża 4.569.431
zł oraz wykonanie nasypów z gruntu pozyskanego z dokopu, wzmocnionego geosiatką i
geowłókniną (z dowozem gruntu) 5.755.606,40 zł.
Odwołujący skalkulował w swojej ofercie dodatkowe odwonienie w sposób umożliwiający
jego prawidłowe wykonanie. Natomiast na poziomie jednego metra poniżej spodu konstrukcji
jedynie dw
a odwierty pokazały, iż sytuacja gruntowo-wodna odbiega od przyjętej w
Koncepcji Programowej. J
ednocześnie Odwołujący wskazuje, iż w samej KP przekazanej
przez Zamawiającego niweleta drogi na odcinkach przebiega pod poziomem wód
gruntowych, gdzie przewidziano odwodnienie korpusu drogowego, jak i jego zabezpieczenie.
Odwołujący opracowując optymalizację niwelety zwiększył zakres wymaganego
odw
odnienia, co nie oznacza, że nie zostały one przewidziane. Z uwagi na fakt, iż
zamówienie jest realizowane w formule „zaprojektuj i buduj", na etapie projektowania może
się okazać, iż Odwołujący podejmie decyzję o zmianie rozwiązań projektowych niwelety, a
dodatkowe odwodnienie nie będzie w ogóle konieczne.
W ocenie Odwołującego Zamawiający nie miał podstaw do odrzucenia oferty Odwołującego
na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp i tym samym naruszył
wskazane przepisy prawa, bowi
em cena zaoferowana przez Odwołującego nie jest rażąco
niska, nie odbiega od cen rynkowych, nie jest zaniżona ogółem, jak i w zakresie istotnych jej
części składowych, Odwołujący złożył wyczerpujące, poparte dowodami i niebudzące
wątpliwości Wyjaśnienia skalkulowania przez niego zaoferowanej ceny, a wskazane przez
Zamawiającego dopiero w rozstrzygnięciu wątpliwości - o które nie pytał wcześniej
Odwołującego - stanowią marginalną część ceny ofertowej.
Ponadto, zdaniem Odwołującego w uzasadnieniu odrzucenia jego oferty Zamawiający nie
stwierdził, że którakolwiek z odpowiedzi nie wyjaśniła wątpliwości wskazanych w pytaniach.
Zauważał, iż wskazał na okoliczności i czynniki pozwalające mu na obniżenie ceny, w
szczególności dotyczące oferty podwykonawców. Nie mógł także antycypować, że
Zamawiający będzie potrzebował informacji na temat sposobu ustalania składu jednostek
cenowych. Gdyby Zamawiający wskazał, że oczekuje rozbicia kosztów wykonania danych
pozycji na ich elementy składowe oraz podania szczegółów dotyczących kosztów, które
wchodzą w dane elementy wykonania pozycji, Odwołujący mógłby udzielić takich wyjaśnień.
Zamawiający nie wskazał także, że oczekuje podania elementów składowych wyceny pozycji
kosztowych. Gdyby tak zrobił, Odwołujący przedstawiłby Zamawiającemu ofertę swojego
podwykonawcy, która potwierdza możliwość wykonania tych pozycji po zaoferowanych
cenach. Zamawiający nie wskazał jednak tych wątpliwości w wezwaniu.
Jednocześnie Odwołujący sygnalizuje, że wskazane przez niego ceny za poszczególne
po
zycje określone w rozstrzygnięciu są cenami rynkowymi i zostały rzetelnie skalkulowane
oraz zapewniają należyte wykonanie zamówienia. Ceny te oparte są na ofertach
podwykonawców i nie ma podstaw do ich kwestionowania oraz zostały rzetelnie obliczone,
co Od
wołujący jest w stanie udowodnić i zastrzega sobie możliwość wykazania tej
okoliczności na rozprawie w Krajowej Izbie Odwoławczej, a z uwagi na to, że Zamawiający
zaniechał wyjaśnienia tej okoliczność na etapie wyjaśniania ceny Odwołującego, twierdzenia
Od
wołującego z pewnością nie mogą zostać uznane za spóźnione.
Następnie, Odwołujący wskazywał, że Zamawiający nie podał powodów odrzucenia jego
oferty
, ponieważ nie wskazał cen kruszywa przedstawionych przez innych wykonawców czy
też cen dostępnych na lokalnym rynku.
W jego ocenie, j
eżeli Zamawiający twierdzi, że posiada określone informacje wskazujące, że
pozostali wykonawcy zaoferowali wykonanie danych pozycji p
o cenach znacznie wyższych
niż wykonawca, to winien wskazać, jakie to są ceny, tak, aby Odwołujący mógł powziąć
informacje i odnieść się do nich - w szczególności w zakresie skali rzekomych różnic w
cenach. Brak podaniach tych informacji, czyni uzasadnienie odrzucenia oferty Odwołującego
bezpodstawnym i błędnym, w szczególności mając na uwadze, że Odwołujący wykazał
zasadność zaoferowanej przez siebie ceny globalnej i wszystkich istotnych wartościowo
pozycji oraz udowodnił, że jest w stanie należycie wykonać zamówienie za zaoferowaną
cenę.
II.
Zarzuty i żądania odwołania – odwołanie o sygn. KIO 336/18
Odw
ołujący – wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia PORR S.A. z
siedzibą w Warszawie oraz Porr Bau GmbH z siedzibą w Wiedniu w Austrii, zwani dalej:
„Konsorcjum Porr”, wniósł odwołanie, zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
art. 89 ust. 1 pk
t 2 Pzp poprzez błędne uznanie, że oferta Odwołującego nie
odpowiada treści SIWZ i odrzucenie oferty Odwołującego, podczas gdy rozwiązania
konstrukcyjne kwestionowane przez Zamawiającego (niweleta drogi oraz obiekt PZDsz-61.0)
są zgodne z wymaganiami określonymi w PFU, a w konsekwencji oferta Odwołującego
odpowiada SIWZ oraz obejmuje cały przedmiot zamówienia określony w SIWZ przez
Zamawiającego;
art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp w zw. z art. 90 ust. 3 Pzp poprzez błędne uznanie, że oferta
Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia i
odrzucenie oferty Odwołującego mimo, że oferta Odwołującego nie zawiera ceny rażąco
niskiej oraz obejmuje koszty wykonania całego przedmiotu zamówienia określonego w SIWZ
przez Zamawiającego;
art. 89 ust.
1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 2 Pzp poprzez błędną ocenę wyjaśnień
Odwołującego z dnia 11.01.2018 r. i dowodów przedłożonych wraz z tymi wyjaśnieniami;
art. 87 ust. 1
Pzp poprzez zaniechanie zwrócenia się do Odwołującego z wnioskiem
o złożenie wyjaśnień dotyczących treści oferty, podczas gdy wyjaśnienia te pozwoliłyby
Zamawiającemu na jednoznaczne ustalenie, że oferta Odwołującego jest zgodna z treścią
SIWZ,
również co do rozwiązań konstrukcyjnych dotyczących niwelety drogi oraz obiektu
PZDsz-61.0;
art. 90 ust. 1
Pzp poprzez zaniechanie zwrócenia się do Odwołującego z wnioskiem
o złożenie wyjaśnień dotyczących ceny oferty, podczas gdy dodatkowe wyjaśnienia w
sposób jednoznaczny potwierdziłby, że zaoferowana cena umożliwia wykonanie przedmiotu
zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez Zamawiającego w SIWZ oraz
wynikającymi z odpowiednich przepisów;
art. 91 ust. 1 Pzp poprzez wybór oferty Budimex S.A. jako oferty najkorzystniejszej,
podczas gdy za ofertę najkorzystniejszą spośród ofert złożonych w postępowaniu należało
uznać ofertę złożoną przez Odwołującego;
art. 7 ust. 1 i ust. 3 Pzp poprzez prowadzenia p
ostępowania z naruszeniem zasady
równego traktowania wykonawców i uczciwej konkurencji, co może spowodować udzielenie
niniejszego zamówienia wykonawcy wybranemu niezgodnie z przepisami Pzp (Budimex
S.A.), ponieważ w przypadku przeprowadzenia przez Zamawiającego postępowania zgodnie
z przepisami Pzp oraz zasadami udzielania zamówień publicznych za najkorzystniejszą
ofertę należało uznać ofertę Odwołującego.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i:
nakazanie Zamawiającemu: unieważnienia czynności badania i oceny ofert;
unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego; unieważnienia czynności
wyboru oferty Budimex S.A.;
powtórzenia czynności badania i oceny ofert z
uwzględnieniem oferty Odwołującego; wystąpienia do Odwołującego z wnioskiem o
złożenie wyjaśnień dotyczących treści i ceny oferty;
przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do odwołania na okoliczności
w nim powołane;
zasądzenie od Zamawiającego na rzecz Odwołującego zwrotu poniesionych kosztów
związanych z wniesieniem odwołania.
Niweleta drogi -
dowiązanie początku odcinka węzeł Wysokie - m. Raczki (Zadanie 3) do
sąsiedniego odcinka drogi (Zadanie nr 2)
Zamawiający zarzucił Odwołującemu (na podstawie treści rysunku przedłożonego wraz z
wyjaśnieniami z dnia 11.01.2018 r. - załącznik nr 5, arkusz 1 z 7), że początek odcinka
węzeł Wysokie - m. Raczki (Zadanie 3) nie jest zgodny z rzędną z Koncepcji programowej,
lecz znajduje się ok. 2,5 m niżej. Zdaniem Zamawiającego niweleta na styku końca Zadania
nr 2 i początku Zadania nr 3 musi być zgodna z Koncepcją programową, która w ocenie
Odwołującego nie jest dokumentem wiążącym. Ponadto, Zamawiający ani w treści SIWZ, ani
w odpowiedziach
na pytania wykonawców nie zamieścił zastrzeżenia wskazującego na
konieczność traktowania jako parametru wiążącego rzędnych styku końca Zadania nr 2 i
początku Zadania nr 3 zawartych w Koncepcji programowej. Zdaniem Odwołującego zgodnie
z treścią PFU oraz odpowiedziami na pytania, optymalizując przebieg niwelety Zadania nr 3,
można było założyć obniżenie styku na połączeniu Zadania nr 2 i Zadania nr 3.
Ponadto, Odwołujący wskazywał, że w dokumentacji dotyczącej sąsiedniego odcinka
(Zadanie nr 2; odcinek Ełk Południe - węzeł Wysokie) znajdują się analogiczne
postanowienia
i odpowiedzi na pytania Wykonawców dotyczące niwelety, powiązania
odcinków drogi realizowanych w ramach Zadania nr 2 i Zadania nr 3 oraz obowiązku
koordynacji prac na styku odcinków. Wykonawca sąsiedniego odcinka może zatem również
zmodyfikować przebieg niwelety i rzędne styku odcinków (Zadania nr 2 i Zadania nr 3).
Obniżenie niwelety na styku będzie we wspólnym interesie obu Wykonawców (bilansowanie
robót ziemnych - mniej nasypów). Zatem, zarzut dotyczący niezgodności treści oferty jest
bezzasadny.
Obiekt i
nżynierski PZDsz-61.0
Obiekt inżynierski PZDsz-61.0 pełni funkcję przejścia dolnego dla zwierząt pod drogą
ekspresową o parametrach H = min. 3,O m, B = min. 2x5m zgodnie z Decyzją o
Środowiskowych Uwarunkowaniach. Odwołujący zachował ww. wiążące parametry tego
obiektu (Tabela 1.1. PFU). Z
arzut Zamawiającego dotyczy rzekomo nieprawidłowego
usytuowania tego obiektu w stosunku do proponowanej niwelety. Zdaniem Zamawiającego
niweleta przebiega p
oniżej wymaganej skrajni obiektu, czyli przejście dolne znajduje się nad
drogą. Zamawiający oparł swoje twierdzenia na rysunku przedłożonym przez Odwołującego
wraz z wyjaśnieniami z dnia 11.01.2018r., tj. załącznik nr 5, arkusz 7 z 7. Ww. rysunek nie
zosta
ł przedłożony w celu przedstawienia usytuowania jakiegokolwiek obiektu
inżynierskiego. Został przedłożony w odpowiedzi na pytanie Zamawiającego nr 3 zawarte w
wezwaniu z dnia 8.12.2017
r., które dotyczyło wyłącznie przyjętego przez Odwołującego
maksymalneg
o spadku podłużnego drogi głównej i przebiegu zoptymalizowanej niwelety.
Rysunek obrazuje jedynie przebieg zoptymalizowanej niwelety w stosunku do niwelety
zawartej w Koncepcji programowej. Rysunek został wykonany w oparciu o rysunek
zamieszczony w Koncepc
ji programowej z uwagi na sposób sformułowania pytania przez
Zamawiającego. Zgodnie z jego opisem na ww. rysunku kolorem niebieskim oznaczono
niweletę z Koncepcji programowej (niewiążącej). Ww. rysunek nie przedstawia usytuowania
żadnego obiektu inżynierskiego (w tym obiektu PZDsz-61.0) w stosunku do niwelety
zaproponowanej przez Odwołującego.
Rażąco niska cena
Odwołujący podnosił, że cena jego oferty stanowi 70,01% szacunkowej wartości przedmiotu
zamówienia oraz 91,67% średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert i jest ceną
rynkową. Podkreślał, że większość zarzutów Zamawiającego dotyczących zaoferowania
rażąco niskiej ceny, tj. nieuwzględniania lub zaniżenia w ofercie poszczególnych kosztów
wynika z nieuzasadnionego i błędnego założenia Zamawiającego dotyczącego sposobu
przeprowadzen
ia niwelety przez Odwołującego. W konsekwencji rzekome niedoszacowania
oferty są w rzeczywistości kosztami korekty przebiegu niwelety do rzędnych z Koncepcji
programowej (np. ilości robót ziemnych) albo efektem niewłaściwej interpretacji rysunku
obrazującego przebieg zoptymalizowanej niwelety przekazanego wraz z wyjaśnieniami z
dnia 11.01.2018
r., np. wysokość kosztów polepszenia parametrów podłoża czy kosztów
posadowienia obiektów.
O
dwołujący podnosił, że cena oferty oraz przyjęte w niej parametry i rozwiązania
technologiczne zostały dokonane w oparciu o przebieg niwelety przekazany wraz z
wyjaśnieniami z dnia 11.01.2018r. (załącznik nr 5, arkusz 1 z 7). Natomiast z uwagi na fakt,
że niweleta została zaprojektowana zgodnie z postanowieniami SIWZ, kalkulacja ceny oferty
oparta na tych parametrach nie może być kwestionowana poprzez odniesienie do
niewiążących parametrów i rozwiązań technologicznych zawartych w Koncepcji
programowej.
Ilości robót ziemnych
Zarzut Zamawiającego dotyczący zaniżenia ilości i wartości robót ziemnych oparty jest o
założenie konieczności korekty niwelety do rzędnych wskazanych w Koncepcji programowej.
Z uwagi na fakt, że poprowadzenie niwelety w sposób zaproponowany przez Odwołującego
nie narusza postan
owień SIWZ, brak podstaw do korekty ceny oferty z uwzględnieniem tych
parametrów. W konsekwencji Zamawiający nie ma również podstaw do kwestionowania
rachunkowych korzyści osiągniętych z tego tytułu przy obliczaniu robót ziemnych oraz
formułowania na tej podstawie zarzutu rażąco niskiej ceny.
Ponadto,
nawet w przypadku konieczności korekty przebiegu niwelety w celu dostosowania
styku Zadania nr 2 i Zadania nr 3 do rzędnych wskazanych w Koncepcji programowej,
należałoby ewentualnie dokonać korekty niwelety na odcinku jedynie 468,3m (od km
42+765,73 do km 43+234,03) (co obrazuje Załącznik nr 1 do odwołania), a nie jak twierdzi
Z
amawiający na odcinku ok. 1 km. Natomiast potencjalna korekta wartości robót ziemnych
(nasypu i wykopu) w takim przypadku wynosiłaby 235.126.80 zł. Wykonawca skalkulował i
uwzględnił wartość tego typu ryzyk związanych z robotami ziemnymi w cenie ofertowej, w
kwocie 600.000 zł.
W z
wiązku z tym Odwołujący wskazywał przykładowe dalsze zmniejszenia ilości i kosztów
robót ziemnych możliwe do osiągnięcia w przypadku realizacji inwestycji zgodnie ze
zoptymalizowanym przebiegiem niwelety, np. w rejonie obiektu PZDsz-
61 występuje nadal
zapas skrajni około ~1m. Wykorzystując ten zapas można poprowadzić niweletę niżej, co
zmniejszy ilości nasypów o dodatkowe -17.627 m
oraz zwiększy o 8.000 m
wykopu. Koszt
(-17.627x24,80 + 8.000x10,97) = -
349.389,60 zł. Oznacza to, że w ogólnym bilansie po
ewentualnej korekcie niwelety koszt robót ziemnych może się zmniejszyć o - 114.262,80 zł.
Zaniżony koszt wykonania warstw nasypowych oraz górnej warstwy nasypu (GWN)
Odwołujący podnosił, że skalkulował w ofercie realne koszty wykonania warstw nasypowych
oraz GWN. Bezpodstawne jest
więc twierdzenie Zamawiającego, że pominięcie tych kosztów
spo
wodowało zaniżenie ceny oferty. Odwołujący wskazywał, że Zamawiający niezgodnie z
wyjaśnieniami Odwołującego z dnia 11.01.2018 r. przypisał mu zamiar „uzyskania z
wykopów całego materiału do wykonania nasypów” oraz przyjęcia „konieczności ulepszenia
tylko ok. 17% z tych gr
untów w celu spełnienia wymagań WWiORB.
Odwołujący kalkulując ofertę na podstawie zoptymalizowanej niwelety przyjął bowiem, że z
ogólnej ilości wykopów wnoszącej 1.096.103 m
, ok. 31% nie kwalifikuje się do
bezpośredniego wbudowania w nasyp, co stanowi około 1/3 wykopów. Ponadto z ww. kwoty
(31%) wyodrębnił około 17% jako przeznaczone na odkład, a 14% zakwalifikował do
ulepszenia. Natomiast zgodnie z przedmiarem zamieszczonym w Koncepcji programowej
grunty niekwalifikujące się bezpośrednio do wbudowania w nasyp stanowią jedynie 10%.
Oznacza to, że Odwołujący opierając się na tej samej Dokumentacji geologiczno-
inżynierskiej („DGI”), co autor Koncepcji programowej, znacząco zwiększył w ofercie ilość
gruntów niekwalifikujących się do bezpośredniego wbudowania w nasyp.
O
dwołujący uwzględnił w kalkulacji trasy głównej łącznie 186.525 m
m
ateriału na GWN, co
jest większą ilością niż wyliczenia Zamawiającego – 180.000 m
Jednocześnie z uwagi na
wymagania materiałowe określone przez Zamawiającego w WWiORB D.02.03.01,
Odwołujący przyjął koszt jednostkowy znacznie wyższy niż dla zwykłego nasypu, tj. 41,41 zł
/1m
Koszt wykonania GWN dla trasy głównej w ofercie Odwołującego wynosi zatem:
186.525 m
x 41,41 zł = 7.724.000,25 zł, a więc jest wyższy niż wskazany przez
Zam
awiający w piśmie z dnia 13.01.2018 r. (6.438.600,00 zł).
Koszt wykonania GWN został ujęty w ofercie Odwołującego w grupie kosztów „podłoża pod
konstrukcję” z uwagi na przyjętą wewnętrzną technikę przygotowania oferty oraz na
rygorystyczne parametry materi
ałowe określone przez Zamawiającego w WWiORB
D.02.03.01. Z uwagi na powyższe w załączniku nr 3 do wyjaśnień z dnia 11.01.2018 r.,
będącym odpowiedzią na pytanie nr 9 dotyczące całkowitego kosztu robót ziemnych, nie
wykazano kosztów wykonania górnej warstwy nasypu. Należy jednocześnie dodać, że
Zamawiający nie wskazał wprost, w treści pytania nr 9, że w koszcie robót ziemnych należy
wskazać również koszt GWN.
Zaniżony koszt polepszenia parametrów podłoża za pomocą geomateraca/geosyntetyku +
nasyp przeciążający
Odwołujący w odpowiedzi na pytanie nr 8 (wezwanie z dnia 8.12.2017 r.) oraz w tabeli
wskazał miejsca (wraz podaniem pikietażu drogi głównej), w których założył polepszenie
parametrów podłoża przez konsolidację za pomocą geomateraca/geosyntetyku i nasypu
przeciążającego. Zdaniem Zamawiającego obniżenie niwelety przez Odwołującego
spowodowało, że zastosowanie ww. technologii „nie pozwoli na osiągnięcie wymaganych
parametrów podłoża na niektórych odcinkach”. Zamawiający w celu potwierdzenia swoich
twierdzeń odwoływał się do odcinka od km 48+415 - do km48+587 wymienionego w tabeli nr
3 (załącznika nr 4 do wyjaśnień z dnia 11.01.2018 r.) oraz posłużył się ogólnym określeniem
„niektóre odcinki”. Natomiast nie odniósł się do pozostałych czterech odcinków wskazanych
w ww. tabeli, na których miałaby zostać zastosowana ww. technologia wzmocnienia podłoża.
W
związku z tym Odwołujący na przykładzie odcinka od km 48+415 - do km 48+587
przywołanego w piśmie z dnia 13.02.2018 r. wskazywał, że twierdzenia Zamawiającego
do
tyczące zaniżenia kosztów polepszenia parametrów podłoża są nieprawidłowe.
Odwołujący, wbrew twierdzeniom Zamawiającego, na ww. odcinku nie założył znacznego
obniżenia niwelety oraz w miejscu torfów o największej miąższości utrzymał wysokości
nasypów z Koncepcji programowej (załącznik nr 5, arkusz 2 z 7, przekazany wraz z
wyjaśnieniami z dnia 11.01.2018 r.). Zauważał, że zgodnie z DGI miąższości gruntów
organicznych w przypadku ww. odcinka wahają się między 1,8m - 9,5m, a nie jak twierdzi
Zamawiający 5,0m - 9,5m. Ponadto wartość 9,5m ma charakter punktowy, a pozostałe
otwory pokazują zdecydowanie mniejsze miąższości gruntów organicznych. Natomiast
punktowe występowanie gruntów o niższej jakości automatycznie nie powoduje konieczności
zastosowania droższych technologii oraz nie generuje wyższych kosztów.
Ponadto, jak wskazano
w tabeli nr 3 (załącznik nr 4), przedstawionej w wyjaśnieniach z dnia
r., założono dodatkowy nadnasyp przeciążający o wysokości 2,5m nad rzędne
niwelety. Według Odwołującego są to rozwiązania zgodne z warunkami kontraktu i
wystarczające do polepszenia parametrów podłoża odcinka od km 48+415 - do km 48+587 i
zapewnią uzyskanie wymaganych nośności podłoża gruntowego. Zmiana przebiegu niwelety
przyjęta przez Odwołującego nie spowodowała automatycznie konieczności zastosowania
innych i droższych technologii polepszenia parametrów podłoża. Brak zatem takich kosztów
w ofercie nie może być powodem jej odrzucenia pod zarzutem rażąco niskiej ceny.
Wskazywał też, że w odpowiedzi na pytanie nr 8 (wyjaśnienia z dnia 11.01.2018 r.)
przedstawił m.in. takie technologie jak wzmocnienia wgłębne podłoża gruntowego
kolumnami żwirowymi i kolumnami żwirowo-betonowym i zwieńczonymi półmateracami
geosyntetycznymi.
Ponadto, na etapie kalkulacji oferty za
łożył również inne ryzyka niż wymienione w
odpowiedzi na pytanie 13 (wyjaśnienia z 11.01.2018 r.), która dotyczyła wyłącznie rezerw na
konkretne ryzyka wyspecyfikowane przez Zamawiającego w zapytaniu. Z zakresu
związanego z robotami ziemnymi zostały ujęte w ofercie ryzyka na kwotę 600.000 zł,
natomiast na ryzyko ewentualnego dodatkowego wzmocnienia i ulepszenia podłoża i skarp
(wynikającego ze szczegółowego projektu, który powstanie w trakcie realizacji kontraktu)
ujęto kwotę 1.200.000 zł.
Zaniżony koszt polepszenia parametrów podłoża poprzez ulepszenia podłoża gruntowego
spoiwem hydraulicznym
Odwołujący w odpowiedzi na pytanie nr 8 (wezwanie z dnia 8.12.2017 r.) w tabeli nr 4
(załącznik nr 4 do wyjaśnień z dnia 11.01.2018 r.) wskazał miejsca (wraz podaniem pikietaża
drogi głównej), w których założył polepszenie parametrów podłoża spoiwem hydraulicznym
(razem 3.548m).
Zamawiający zarzucił Odwołującemu zaniżenie liczby lokalizacji, w których
należałoby zastosować technologię wzmocnienia podłoża gruntowego spoiwem
hydraulicznym, a w konsekwencji ceny oferty o koszt
zaniechanych ulepszeń podłoża.
Zamawiający skalę niedoszacowania określił jako „spora liczba lokalizacji” doprecyzowując
za pomocą wyrażenia „liczne odcinki wykopów z podłożem G4” (wskazanie trzech
pr
zykładowych odcinków) oraz „odcinki wykopów z gruntami w stanie plastycznym błędne
określone jako podłoże grupy G3, G4” (wskazanie pięciu przykładowych odcinków).
O
dnosząc się do zarzutu nieujęcia w tabeli nr 4 (Załącznik nr 4 do wyjaśnień z dnia
11.01.2018 r.)
„licznych odcinków wykopów z podłożem G4", Odwołujący wskazywał, że na
przykładowych odcinkach wymienionych w piśmie Zamawiającego z dnia 13.02.2018 r.
występują głównie grunty spoiste Gz3 w stanie twardoplastycznym i półzwartym oraz lokalnie
Gz2. W
związku z tym w założeniach do oferty z uwagi na roboty związane z korytowaniem
pod konstrukcję przyjęto, że grunty Gz2 występujące lokalnie zostaną prawie w całości
usunięte przy głębokości korytowania około 1 m poniżej poziomu niwelety. Ewentualna
koniec
zność stabilizowania pozostałości po soczewkach z gruntu Gz2 nie ma wpływu na
kalkulację oferty. Natomiast na odcinkach dla gruntów podłoża Gz3 przy zastosowaniu
warstwy mrozoochronnej oraz osiągnięciu parametru nośności na podłożu nie ma potrzeby
stabilizowania spoiwem hydraulicznym.
Wskazywał, że Zamawiający formułując zarzut zaniżenia kosztów polepszenia podłoża
spoiwem hydraulicznym pominął przebieg niwelety zoptymalizowanej przez Odwołującego
(załącznik nr 5 do wyjaśnień z dnia 11.01.2018 r.). Niweleta przyjęta przez Odwołującego
jest położona niżej niż niweleta zamieszczona w Koncepcji programowej, a więc również
poniżej ww. gruntów plastycznych. W konsekwencji zmniejszyło to obszar, na którym należy
zastosować ulepszenie podłoża gruntowego spoiwem hydraulicznym.
Natomiast odnosząc się do „odcinków wykopów z gruntami w stanie plastycznym błędnie
określonych jako podłoże grupy G3, G4" w tabeli nr 4 (Załącznik do wyjaśnień z dnia
r.) wymienionych w piśmie Zamawiającego z dnia 13.02.2018r., Odwołujący
wskazywał, że na wymienionych odcinkach występują głównie grunty spoiste Gz3 w stanie
twardoplastycznym i półzwartym oraz lokalnie Gz2. W związku z tym przy kalkulacji oferty z
uwagi na roboty związane z korytowaniem pod konstrukcję przyjęto, że grunty Gz2
występujące lokalnie zostaną prawie w całości usunięte przy głębokości korytowania
(wykopu) około 1m poniżej poziomu niwelety, pozostające grunty Gz3 nie wymagają
indywidualnego projektowania. Natomiast w innych przypadkach niweleta została
poprowadzona w nasypie tak, aby grunty zakwalifikowane do grupy litologicznej Gz2 nie
wpływały na konstrukcję nawierzchni. Ponadto, zgodnie z katalogiem typowych konstrukcji
nawierzchni sztywnych grunty kwalifikujące się do indywidualnego projektowania muszą
spełniać określone kryteria, tzn. być w stanie plastycznym i miękkoplastycznym oraz
wykazywać wskaźnik CBR < 2%. Natomiast w przypadku następujących odcinków
wskazanych przykładowo przez Zamawiającego w piśmie z dnia 13.02.2018 r.:
•
44+100 - 44+225 - niweleta p
rzyjęta do oferty na przedmiotowym odcinku została
poprowadzona w nasypie około 2,5 m przechodząca w km 44+160 w 1 m wykop;
grunty Gz2 występujące w podłożu pod nasypem na głębokości 3,7 m nie mają zatem
wpływu na konstrukcję nawierzchni; w miejscu przejścia niwelety w wykop gruntu Gz2
zanikają, spód konstrukcji zlokalizowano na warstwie gruntów Pw2 (grunty
niewysadzinowe -
piaski drobne i średnie);
•
poziom niwelety przyjętej do oferty pozwoli na całkowite usunięcie
gruntów zakwalifikowanych do grupy litologicznej Gz2;
•
poziom niwelety przyjętej do oferty pozwoli na całkowite usunięcie
gruntów zakwalifikowanych do grupy litologicznej Gz2;
•
poziom niwelety przyjętej do oferty pozwoli na całkowite usunięcie
gr
untów zakwalifikowanych do grupy litologicznej Gz2;
•
poziom niwelety przyjętej do oferty pozwoli na całkowite usunięcie
gruntów zakwalifikowanych do grupy litologicznej Gz2.
Ponadto,
Odwołujący podkreślał, że na etapie kalkulowania oferty założył dodatkowe ryzyka
inne niż wymienione w odpowiedzi na pytanie 13 (wyjaśnienia z dnia 11.01.2018r.), która
dotyczyła jedynie ryzyk wprost wymienionych przez Zamawiającego pytaniu. Z zakresu
związanego z robotami ziemnymi zostały ujęte w ofercie ryzyka na kwotę 600.000zt,
natomiast na ryzyko ewentualnego dodatkowego wzmocnienia i ulepszenia podłoża i skarp
(wynikającego ze szczegółowego projektu, który powstanie w trakcie realizacji kontraktu)
ujęto kwotę 1.200.000 zł.
Zaniżony koszt wzmocnienia skarp wykopów
W ocenie Zamawiającego założone przez Odwołującego sposoby wzmocnienia skarp
wykopów są niewystarczające, w związku z tym konieczne będzie zastosowanie w trakcie
r
ealizacji droższych technologii, których koszt winien zostać ujęty w ofercie Odwołującego.
O
dwołujący przykładowo wskazywał wpływ zmiany przebiegu niwelety na koszty
wzmocnienia skarp wykopów, np. wody gruntowe w przekroju 44+560L/3 czy na odcinku
60+250 występują w soczewkach piaskowych, które są obecnie zamknięte
gruntami nieprzepuszczalnymi Gz3 i Gz2. W momencie wykonania wykopu zgodnie ze
z
optymalizowaną niweletą, wody występujące w tych soczewkach zostaną zdrenowane. Z
uwagi na fakt, że warstwy te znajdują się bezpośrednio pod warstwą humusu, będą
okresowo zasilane z deszczówki. Ponadto, nie występuje napięte zwierciadło wody. W
związku z tym ewentualne wysięki powinny być powolne, a więc nie spowodują wypłukiwania
szkieletu gruntowego i w konsekwencji utraty stateczności skarp.
Twierdzenia Zamawiającego dotyczące konieczności zastosowania innych, droższych metod
zabezpieczenia skarp są zdaniem Odwołującego nieuzasadnione, bowiem optymalizacja
przebiegu niwelety
spowodowała, że założenia wzmocnienia skarp wykopów przyjęte do
oferty są wystarczające.
Zaniżony koszt wykonania posadowienia obiektów
Odwołujący w wyjaśnieniach z dnia 11.01.2018 r. (odpowiedź na pytanie nr 10) przedstawił
tabelę obiektów inżynierskich wraz z kosztem ich wykonania, z rozbiciem na koszt samego
obiektu i koszt posadowienia (19 obiektów). Zamawiający w piśmie z dnia 13.02.2018 r.
zakwestionował sposób posadowienia „kilku obiektów” oraz wskazał dwa przykłady
nieprawidłowego posadowienia (obiekt PZM 50.0 oraz PZM 60.5). Zmiana sposobu
posadowienia spowodowałaby wzrost kosztów wykonania tych obiektów. W ocenie
Zamawiającego nie przewidziano w ofercie kosztów zastosowania droższych metod
wykonania posadowienia obiektów inżynierskich, co zaniżyło cenę.
W przypadku obiektu PZM-
50.0 przewidziano obniżenie niwelety, zmianę schematu
statycznego na ramę zamkniętą oraz posadowienie obiektu bezpośrednio na wzmocnieniu
zgodnie z treścią tabeli nr 3 (załącznik nr 4 do wyjaśnień z dnia 11.01.2018 r.). W przypadku
obiektu PZM-
60.5 przewidziano obniżenie niwelety, zmianę schematu statycznego na ramę
zamkniętą oraz obniżenie poziomu posadowienia obiektu poniżej gruntów nienośnych.
Załączniki nr 4 i nr 5 do odwołania zawierały obliczenia dotyczące dwóch omawianych
obiektów potwierdzające, że sposób posadowienia ww. obiektów założony w ofercie jest
prawidłowy (czyli bezpośrednio).
Ponadto,
Odwołujący zwracał uwagę na ujęcie w ofercie ryzyka na przekroczenie kosztu
obiektów inżynierskich w kwocie 2.000.000 zł, co zostało wskazane w wyjaśnieniach z dnia
11.01.2018 r.
w odpowiedzi na pytanie nr 13. Natomiast łączny koszt obiektów PZM 50.0
oraz PZM 60.5
w ofercie Odwołującego to ok. 1.600.000 zł, co wskazuje, że ujęta rezerwa
wystarczy na pokrycie kosztów ewentualnych posadowień pośrednich tych obiektów.
Brak wyceny kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej
Zamawiający w piśmie z dnia 13.02.2018 r. zarzucił Odwołującemu brak w wyjaśnieniach z
dnia 11.01.2018
r. informacji na temat ujęcia w wycenie oferty kosztów obniżenia poziomu
wody gruntowej.
Zamawiający w wezwaniu z dnia 8.12.2017 r. nie zgłosił wątpliwości
dotyczących sposobu kalkulacji tych kosztów.
Kalkulacja oferty Odwołującego uwzględnia obniżenie zwierciadła wody gruntowej na
odcinkach, na których będzie to konieczne, za pomocą przegłębionych rowów drogowych.
Jednocześnie odnosząc się do odcinków wskazanych przez Zamawiającego w piśmie z dnia
r. Odwołujący wskazywał, że:
•
na wskazanym odcinku wodę gruntową w osi projektowanej drogi
udokumentowano jedynie w otworze 44+4200/3 na głębokości 3,3 m; spód konstrukcji
będzie zlokalizowany 1,30 m niżej w gruncie półzwartym, w którym nie występują wody
gruntowe na poziomie posadowienia konstrukcji, jak również do spodu wykonanego
badania. Woda gruntowa po wykonaniu wykopu będzie odprowadzana przeciwskarpą
do rowu drogowego. Konstrukcja nawierzchni na tym odcink
u będzie posiadała
warstwę mrozoochronną/odsączającą z wyprowadzeniem do rowu. Nie ma potrzeby
obniżania poziomu wody gruntowej. Udokumentowane występowanie wody gruntowej
w otworach bocznych związane jest z występowaniem soczewek z gruntu Pw2, które
zosta
ną zdrenowane przeciwskarpą wykopu i odprowadzone do rowu drogowego,
wody te nie stanowią zagrożenia dla konstrukcji nawierzchni;
•
spód konstrukcji będzie zlokalizowany w gruncie półzwartym, w
którym nie występują wody gruntowe na poziomie posadowienia konstrukcji, jak
również do spodu wykonanego badania. Udokumentowana woda gruntowa w
otworach 46+3100/3 i 46+310L/3 po wykonaniu wykopu będzie odprowadzana
przeciwskarpą do rowu drogowego. Konstrukcja nawierzchni na tym odcinku będzie
posiada
ła warstwę mrozoochronną/odsączającą z wyprowadzeniem do rowu. Nie ma
potrzeby obniżania poziomu wody gruntowej;
•
spód konstrukcji będzie zlokalizowany w gruncie półzwartym, w
którym nie występują wody gruntowe na poziomie posadowienia konstrukcji, jak
również do spodu wykonanego badania. Udokumentowana woda gruntowa w
przekroju nr 48+760 występuje wyłącznie w warstwie gruntu Gz1. Po wykonaniu
wykopu warstwa gruntu Gz1 będzie ograniczona z obu stron wykopem. Woda z
przedmiotowej warstwy będzie odprowadzana przeciwskarpą do rowu drogowego.
Konstrukcja
nawierzchni
na
tym
odcinku
będzie
posiadała
warstwę
mrozoochronną/odsączającą z wyprowadzeniem do rowu. Nie ma potrzeby obniżania
poziomu wody gruntowej;
•
50+760 - 50+870 - na wskazanym odcinku z
akłada się obniżenie zwierciadła wody
gr
untowej poprzez wykonanie przegłębionych rowów drogowych;
•
na wskazanym odcinku zakłada się obniżenie zwierciadła wody
gr
untowej poprzez wykonanie przegłębionych rowów drogowych;
•
59+820 - na wskazany
m odcinku niweleta została podniesiona w związku z
możliwością wykonania przegłębionych rowów drogowych, zakładając obniżenie
zwierciadła wody gruntowej i możliwość odprowadzenia wody;
•
na wskazanym odcinku niweleta została podniesiona w związku z
możliwością wykonania przegłębionych rowów drogowych, zakładając obniżenie
zwierciadła wody gruntowej i możliwość odprowadzenia wody.
Jednocześnie Odwołujący wskazywał, że w kalkulacji ceny oferty uwzględnił dodatkowe
umocnienie rowów na łączną kwotę: 1.602.396 zł, tj.:
umocnienie dna i skarp rowów darniną (gr. 15 cm - dno wraz ze skarpą na wys. 75 cm)
w ilości 4.050 m o wartości 72.900 zł;
umocnienie r
owów elementami betonowymi (dyble betonowe na dnie rowu wraz z
płytami betonowymi 50x50x7 na skarpach na podsypce cementowo-piaskowej 1:4 gr.
5cm oraz warstwie piasku gr. 10 cm) w ilości 9.879 m o wartości 1.422.576 zł;
umocnienie rowów kamieniem łamanym zatopionym w betonie 06/20 na skarpach na
podsypce cementowo-piaskowej 1:4 gr. 5cm oraz warstwie piasku gr. 10cm
w ilości
891m o wartości 106.920 zł.
Zaniechanie wezwania Odwołującego do złożenia wyjaśnień
W ocenie Odwołującego Zamawiający nieprawidłowo ocenił jego wyjaśnienia, a ofertę
odrzucił na podstawie domniemań i nieuzasadnionych wniosków, chociaż przedłożone
wyjaśnienia jednoznacznie potwierdzały zgodność oferty z SIWZ oraz prawidłową kalkulację
ceny. Ponadto Zamawiający odrzucił ofertę Odwołującego z uwagi na brak kalkulacji w
ofercie elementów, które nie były przedmiotem badania na podstawie wezwania.
Zamawiający większość swoich zarzutów oparł na dokumentach przedłożonych w celu
zobrazowania innych kwestii, np. błędne wnioski co do usytuowania obiektu inżynierskiego
na podstawie rysunku (Załącznik nr 5, arkusz 7 z 7). Ponadto Zamawiający poddał ocenie
kwestie, które nie byty przedmiotem wyjaśnień z dnia 11.01.2018 r., np. koszty obniżenia
poziomu wody gruntowej.
Zamawiający w sytuacji, gdy dotychczasowe wyjaśnienia Odwołującego spowodowały
powstanie dodatkowych wątpliwości co do treści lub ceny oferty, powinien ponownie wezwać
Odwołującego do złożenia dodatkowych informacji i wyjaśnień dotyczących tych kwestii.
III.
Odpowiedź Zamawiającego na odwołanie KIO 334/18
Zamawiający nie zgodził się z zarzutami odwołania i wniósł o jego oddalenie w całości oraz
obciążenie Odwołującego kosztami postępowania odwoławczego. Wskazywał, że oferta
Konsorcjum Rubau jest o
34,53% niższa od kwoty jaką przeznaczył na realizację
zamówienia, zatem powstał obowiązek wszczęcia procedury wyjaśnienia rażąco niskiej ceny.
Wskazywał, że Konsorcjum Rubau nie przedstawiło żadnych dowodów potwierdzających
możliwość wykonania wymienionych warstw za ceny przyjęte do oferty. Przedstawienie
wyłącznie cen jednostkowych bez poparcia tego dowodami chociażby w postaci ofert
podwykonawc
ów nie może być uznane za złożenie wyczerpujących wyjaśnień w zakresie
ceny oferty.
Tym samym brak było podstaw do tego, aby uznać, że Odwołujący obalił
domniemanie zaoferowania rażąco niskiej ceny w powyższym zakresie.
Z wyliczeń Zamawiającego przedstawionych w uzasadnieniu odrzucenia oferty wynika, że
zaproponowana stawka za 1 rn
wykonania warstwy nie pokrywa nawet kosztów zakupu
samego kruszywa. Do ceny materiału, oprócz kosztów transportu, należy doliczyć jeszcze
przykładowo w przypadku podbudowy zasadniczej z kruszywa łamanego stabilizowanego
mechanicznie C90/3 gr. 30 cm pod drogą główną - koszt jego ułożenia (praca układarek i
pracowników fizycznych) w dwóch warstwach (co generuje podwójny koszt robocizny i pracy
sprzętu) zgodnie z wymaganiami Wytycznych Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych
(dalej „WWiORB"), stanowiących załącznik do PFU; dodatkowo wymagania WWiORB
nakazują konieczność poszerzenia wykonywanej warstwy podbudowy zasadniczej o
szerokość niezbędną do poruszania się gąsienic maszyny układającej nawierzchnię
betonową (przyjęto 1 m poszerzenia warstwy podbudowy na każdej jezdni), co będzie
generowało kolejne koszty. W przypadku podbudowy pomocniczej z kruszywa łamanego
stabilizowanego mechanicznie (250/10 gr. 17 cm pod drogą główną - koszt jego wbudowania
(praca maszyn i pracowników fizycznych) zgodnie z wymaganiami WWiORB; w przypadku
warstwy mrozoodpornej z mi
eszanki niezwiązanej o CBR≥35 (funkcja warstwy odsączającej)
gr. 25 cm pod drogą główną - koszt „ulepszenia" kruszywa (materiał pozyskiwany ze żwirowni
bezpośrednio ze ściany skalnej nie spełni wymagań WWiORB) oraz koszt jego ułożenia
(praca maszyn i pracowników fizycznych) w dwóch warstwach (co generuje podwójny koszt
robocizny i pracy sprzętu) zgodnie z wymaganiami WWiORB; w przypadku warstwy
podbudowy pomocniczej na drogach kategorii od KR3 do KR5 z mieszanki związanej
cementem C3/4 grubości 15 cm - koszt jego wbudowania (praca maszyn i pracowników
fizycznych) zgodnie z wymaganiami WWiORB.
Podnosił, że ceny zaproponowane przez Konsorcjum Rubau odbiegają od stawek rynkowych
przyjętych przez innych wykonawców w tym postępowaniu. Wskazywał, że koszt samego
materiału (kruszywa łamanego 00/3) jest zaniżony w stosunku do cen rynkowych o ponad 2
mln zł oraz że do ułożenia warstwy z tego kruszywa należy jeszcze doliczyć koszt pracy
maszyn i ludzi. Zwraca
ł uwagę, że powyższe wyliczenie dotyczy wyłącznie kosztu kruszywa
potrzebnego na wykonanie
jednej spośród czterech warstw, które zostały wycenione poniżej
realnego (rynkowego) poziomu.
Odnosząc się do przedstawionych w odwołaniu stawek
Sekocenbud
zauważał, że wydawnictwo to nie przesądza jednoznacznie, które stawki należy
stosować do konkretnych rodzajów prac. Odwołujący wybiórczo cytuje informacje zawarte we
wprowadzeniu do Sekocenbud. Z odwołania nie wynika również na jakiej podstawie przyjęto,
że stawka za tonokilometr (tkm) będzie wynosiła 0,24 zł. Podkreślał, że obowiązkiem
Odwołującego, co wprost wynikało z treści wezwania, było oprócz wskazania kosztów
wykonania poszczególnych warstw konstrukcji nawierzchni również przedłożenie dowodów
na poparcie przedstawionych wyliczeń. Konsorcjum Rubau poprzestało jedynie na wskazaniu
kosztów bez jakiegokolwiek potwierdzenia ich rynkowego charakteru. Takie działanie
Odwołującego jest równoznaczne z brakiem obalenia domniemania rażąco niskiej ceny.
W ocenie Zamawiającego, Konsorcjum Rubau przeanalizowało warunki gruntowo-wodne w
sposób powierzchowny. Odwołujący zamieścił w odwołaniu tabelę „z komentarzem, co do
braku zasad
ności zarzutów Zamawiającego”. Zawiera ona wskazane w odrzuceniu oferty
odcinki, dla których nie zostały wycenione koszty obniżenia poziomu wody gruntowej.
Zamawiający w treści odpowiedzi na odwołanie polemizował z przedstawioną przez
Odwołującego lokalizacją wód gruntowych. Na podstawie treści wyjaśnień oraz odwołania
uznał, że analizę warunków gruntowo-wodnych dla celów sporządzenia oferty Odwołujący
oparł na przekroju geologicznym podłużnym w osi drogi. Przekrój ten zawiera jedynie 1/3
wszystkich wykonanych badań. Oznacza to, że Konsorcjum Rubau nie przeprowadziło
szczegółowej analizy załączonych do dokumentacji przetargowej wyników badań
geologicznych w zakresie warunków, jakie występują na obszarze znajdującym się po obu
stronach osi drogi.
Odwołujący na potrzeby kalkulacji ceny oferty powinien uwzględnić wyniki
przekazanych mu badań geologicznych, gdyż zgodnie z pkt 1.2. ppkt 2 lit. a PFU
Wykonawcy
byli zobowiązani do zrealizowania przedmiotu zamówienia zgodnie z tym dokumentem.
W zakresie naruszenia art. 90 ust. 1 ustawy Pzp oraz art. 55 ust. 1 i 2 dyrektywy klasycznej
zwr
acał uwagę, że Zamawiający może prowadzić konsultacje wyłącznie w przypadku, gdy
w
ykonawca udziela rzetelnych wyjaśnień popartych dowodami, a niektóre z elementów tych
wy
jaśnień wymagają doprecyzowania, a ponadto prowadzenie konsultacji nie może naruszać
zasady równego traktowania wykonawców i służyć do „wyciągania” od wykonawców
informacji, które powinni byli podać już przy pierwszym wezwaniu.
W zakresie naruszenia art. 92 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy Pzp,
Zamawiający w uzasadnieniu odrzucenia oferty precyzyjnie podał powody, jakimi kierował się
podejmując tę decyzję. Zawierało wskazanie podstawy prawnej oraz wyjaśnienie faktycznych
okoliczności, które Zamawiający wziął pod uwagę podejmując swoją decyzję.
IV.
Odpowiedź Zamawiającego na odwołanie KIO 336/18
Zamawiający nie zgodził się z zarzutami odwołania i wniósł o jego oddalenie w całości oraz
zasądzenie na rzecz Zamawiającego kosztów postępowania.
Naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp
Za
mawiający w odpowiedzi na pytania 361, 362, 624 dotyczące „skoordynowania styków”
wskazał na Subklauzulę 4.6 Warunków Szczególnych Kontraktu zobowiązującą wykonawców
sąsiednich odcinków do współpracy przy realizacji prac projektowych, robót budowlanych,
pr
zekazywaniu wiążących danych technicznych. Odpowiedzi jakich udzielił Zamawiający, nie
upoważniały oferentów do jednostronnej, nieuzgodnionej z wykonawcą sąsiedniego odcinka
zmiany rzędnych niwelety na styku odcinków, a określały jedynie zasady obowiązujące
wykonawców sąsiednich odcinków w trakcie realizacji prac projektowych, robót budowlanych
oraz sposobu przekazywania wiążących danych technicznych (zgodnie z treścią zadanych
przez oferentów pytań).
Wszyscy Wykonawcy, których zoptymalizowane niwelety Zamawiający analizował, odczytali
sens odpowiedzi Zamawiającego właściwie, pozostawiając rzędne niwelety na styku
odcinków niezmienione (zgodne z Koncepcją Programową). Jedynie Odwołujący przyjął do
wyceny ofertowej rzędną styku około 2,5 m niżej w stosunku do koncepcji programowej i w
ten sposób zmienił jednostronnie zakres przedmiotu oferty, doprowadzając do stworzenia
różnych warunków udziału dla uczestniczących w postepowaniu oferentów. Odwołujący w
załączniku 1 do odwołania przedstawił rozwiązanie zamienne do przyjętego w ofercie,
polegające na połączeniu niwelety optymalizowanej z niweletą z Koncepcji Programowej,
czyli rozwiązanie jakie winien przyjąć pierwotnie w ofercie.
Zamawiający zaznaczył, że wezwanie do Odwołującego było w trybie art. 90 ust. 1 ustawy
Pzp, jak również art. 87 ust. 1 ustawy Pzp. W wyniku tego otrzymane wyjaśnienia powinny
być zweryfikowane również pod względem zgodności przyjętych przez Odwołującego
założeń projektowych z SIWZ. Z rysunku niwelety załączonego do wyjaśnień wynika, że
niweleta przebiega poniżej wymaganej skrajni obiektu, czyli przejście dolne znajduje się nad
drogą. Zdaniem Zamawiającego zaistniała niezgodność z SIWZ jest oczywista.
Rażąco niska cena
Ilości robót ziemnych i zaniżony koszt wykonania warstw nasypowych
Zamawiający w WWiORB D.02.03.01 określił wymagania materiałowe dla górnej warstwy
nasypu (GWN), dotyczące współczynnika filtracji i nośności CBR. Wynika z nich, że na tę
warstwę musza zostać zastosowane grunty niespoiste o odpowiednim uziarnieniu.
Wykona
nie GWN wchodzi w zakres robót ziemnych, a zatem materiały te powinny być
wyspecyfikowane w tabeli zamieszczonej przez Odwołującego w załączniku do wyjaśnień
(Załącznik nr 3 Koszty robót ziemnych). Tabela takich kosztów nie przewiduje.
Zgodnie z tabelą w Załączniku nr 3 Konsorcjum Porr bilansuje roboty ziemne, nie
przewidując dowozu gruntów z dokopów. Zamawiający oszacował w oparciu o DG ilości
gruntów niespoistych (95% piaski) jako możliwe do pozyskania z wykopów – w ilości 61.500
m
. Tylko część z tych gruntów spełni bez doziarnienia wymagania WWiORB D.02.03.01.
Odwołujący wskazał w odwołaniu, że w kalkulacji trasy głównej przewiduje 186.525 m
materiału na GWN. W takiej sytuacji jedyną możliwością prawidłowego zrealizowania robót
ziemnych jest dowiezieni
e z dokopów brakujących 125.000 m
materiału. Odwołujący
wskazał zaś, że nie przewiduje żadnego dowiezienia materiału do wykonania robót
ziemnych. Założenie takie, w ocenie Zamawiającego jest nierealne. Rzeczywisty koszt
pozyskania brakującego materiału do wykonania GWN to 3.100.000 zł (125.000 m3 x 24,80
zł/m
Zaniżony koszt polepszenia parametrów podłoża za pomocą geomateraca/geosyntetyku +
nasyp przeciążający
Zdaniem Zamawiającego przyjęty w ofercie sposób wzmocnienia podłoża na 5 odcinakach o
łącznej długości 918 m jest niedostateczny i nieakceptowalny dla drogi ekspresowej.
Założone wzmocnienie słabonośnych gruntów organicznych za pomocą konsolidacji,
wymuszonej nadnasypem nie zapewni redukcji
osiadań do wartości ≤ 10 cm w
projektowanym okresie eksplo
atacji drogi (przez 30 lat). Przyjęcie przez Odwołującego
technologii wzmocnienia podłoża za pomocą geomateraca/geosyntetyku + nasyp
przeciążający jest również w ocenie Zamawiającego niezasadne ze względu na jej
czasochłonność. Podane w odwołaniu okresy konsolidacji podłoża mogą ulec wydłużeniu.
Zamawiający
porównał
koszty
polepszenia
parametrów
podłoża
za
pomocą
geomateraca/geosyntetyku + nasyp przeciążający oraz koszty zastosowania technologii
polegającej na wzmocnieniu podłoża poprzez wymianę gruntów (druga najtańsza metoda po
zaproponowanej przez Odwołującego). Różnica to 3.016.344,52 zł, co oznacza że
konieczność zmiany technologii na etapie realizacji robót przekroczy 2,5 razy kwotę ryzyka
założonego przez Odwołującego (1.200.000 zł).
Zaniżony koszt polepszenia parametrów podłoża poprzez ulepszenia podłoża gruntowego
spoiwem hydraulicznym
Zdaniem Zamawiającego koszty zostały niedoszacowane, bowiem Odwołujący korzystniej
określił grupy nośności podłoża, niezgodnie z obowiązującym Katalogiem typowych
kon
strukcji nawierzchni, w sposób nieuprawniony określił podłoża z gruntów spoistych w
stanie plastycznym i miękkoplastycznym jako grupy nośności G3, G4, pominął zawarty w pkt
2.1.1.2 PFU wymóg nakazujący na odcinkach podłoży grup nośności G3,G4 zastosowanie
pod warstwą mrozoochronną ulepszonego podłoża spoiwem hydraulicznym o grubości
odpowiednio 20 cm albo 25 cm.
Wskazywał także, że Odwołujący nie wyspecyfikował podłoży słabszych od G4, które według
DGI występują na długości 2.615 m i wymagają również wzmocnienia, w jeszcze większym
zakresie niż podłoże G4. Niedoszacowanie ilości koniecznego wzmocnienia podłoża nie
dotyczy tylko długości odcinków, ale także grubości warstwy stabilizowanej. PFU w pkt
2.1.1.2 wymaga warstwy grubości 25 cm dla podłoży grupy nośności G4 i grubości 20 cm dla
podłoży grupy nośności G3. Odwołujący zakładając przewagę podłoża G3 (3198 m stanowi
90%) kalkulował grubość 20 cm zamiast 25 cm.
Konsorcjum Porr w od
wołaniu zawarło szereg rysunków
dowodząc, że w omawianych
przypadkach nie ma
potrzeby stabilizowania podłoża spoiwem hydraulicznym, ponieważ
podłoże jest zbudowane z nośnych, twardoplastycznych glin piaszczystych warstwy Gz3.
Stanowisko takie jest błędne i świadczy o braku rzetelnej analizy dokumentacji geologicznej,
a wręcz nawet braku wiedzy w zakresie geotechniki drogowej. W każdym z zamieszczonych
przypadków mamy do czynienia z podłożem grupy nośności G4, które zgodnie z PFU i
zgodnie z Katalogiem typowych konstrukcji wymaga uleps
zenia warstwą o grubości 25 cm.
Odwołujący przyjął w ofercie, że ulepszenie podłoża gruntowego spoiwem hydraulicznym
będzie wykonana na odcinku 3.548 m. Stanowi to zaledwie 44,35% powierzchni, która
zgodnie z dokumentacją geologiczną, będzie faktycznie wymagała takiego wzmocnienia.
Odwołujący, w wyjaśnieniach
zawarł koszt wykonania warstwy ulepszonego podłoża drogi
S61 (KR7) z gruntu stabilizowanego spoiwem hydraulic
znym w następującej wysokości 10,52
zł/m
dla warstwy 20 cm oraz 13,15 zł/m
dla warstwy 25 cm.
Są to, zdaniem Zamawiającego,
ceny zaniżone, nierynkowe. Według Sekocenbud poz. 277 średnia cena wykonania warstwy
grubości 10 cm wynosi 25,94 zł. Biorąc pod uwagę skalę niedoszacowania (55,65%
powierzchni wymagającej ulepszenia) wątpliwe jest w ocenie Zamawiającego, aby rezerwa w
wysokości 1.200.000 zł pokryła te koszty.
Zaniżony koszt wzmocnienia skarp wykopów
Przyjęte wzmocnienie skarp wykopów poprzez humusowanie i darniowanie na niektórych
odcinkach jest
zdaniem Zamawiającego niedostateczne, bowiem obniżenie niwelety
powiększa wysokości skarp w wykopach, a im wyższe skarpy tym większe wymagania
dotyczące zapewnienia ich stateczności. Na odcinkach występowania gruntów spoistych w
stanie plastycznym w połączeniu z obecnością wody gruntowej, konieczne są dodatkowe,
poza humusowaniem, wzmocnienia, k
tórych Odwołujący nie przewidział w kosztach.
Przyjmowanie założenia, że po wykonaniu wykopu wody spłyną i nie będą oddziaływać na
stateczność skarp jest nadmiernie optymistyczne i nieuzasadnione. Doświadczenia
Z
amawiającego na terenach o porównywalnej budowie geologicznej są odmienne.
Wykonana dokumentacja geologiczna już w chwili obecnej przedstawia odcinki możliwe do
oceny i skalkulowania koniecznych wzmocnień skarp.
Zaniżony koszt wykonania posadowienia obiektów
Mimo zamieszczonych w załączniku nr 4 obliczeń posadowienia obiektu PZM-50,0
Zamawiający nadal nie jest przekonany, czy bezpośrednie posadowienie tego przejścia dla
zwierząt, w sytuacji gdy grunty nienośne z jednej strony mają niewielkie miąższości, a z
drugiej duże, nie doprowadzi do przechylenia konstrukcji. Ponadto parametry geotechniczne
namułów nienośnych przyjęte w obliczeniach są zbyt optymistyczne (np. Y-20 kN/m
Brak wyceny kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej
Zamawiający zwracał uwagę na zasady projektowania konstrukcji nawierzchni, które,
zgodnie z pkt
2.1.11 PFU wymagają obniżenia poziomu wody gruntowej do 1 m poniżej
spodu konstrukcji nawierzchni. Z odpowiedzi na odwołanie wynika, że Odwołujący przyjął, że
warstwa mrozoochronna będzie jednocześnie warstwą odsączającą, która odwodni podłoże
nawierzchni. Założenie takie jest niezgodne z ww. punktem PFU. Zastosowanie rozwiązania
zgodnego z PFU będzie skutkowało zwiększeniem kosztów inwestycji, co nie zostało ujęte w
ofercie.
Naruszenie art. 87 ust. 1 ustawy Pzp
Z treści złożonych wyjaśnień wynika, że przyjęte przez Odwołującego założenia projektowe w
zakresie początku niwelety (obniżenie o ok. 2,5 m niwelety na styku Zadania nr 2 i nr 3) oraz
w zakresie obiektu PZDsz-
61,O są niezgodne z SIWZ. Zamawiający nie miał podstaw, aby
wezw
ać Konsorcjum Porr do dodatkowych wyjaśnień.
Naruszenie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp
Konsorcjum Porr w swoich wyjaśnieniach przedstawia jedynie kalkulację robót ziemnych. W
zakresie tych prac Odwołujący wykazuje oszczędność. Nie pokazuje jednak żadnych prac
generujących wzrost kosztów oferty na skutek optymalizacji przebiegu niwelety. Brak w
kalkulacji chociażby kosztów związanych z obniżeniem i odprowadzeniem wód gruntowych,
które przed zmianą niwelety nie stanowiły problemu, zabezpieczeniem wyższych niż w
p
ierwotnym przebiegu niwelety skarp wykopów, czy też wykonaniem dodatkowego
rozpoznania geologicznego.
Odwołujący miał prawo uwzględnić w wycenie oferty inny
przebieg niwelety, według własnej koncepcji, ale jednocześnie w cenie oferty miał obowiązek
ująć zarówno korzyści (redukcję ceny ofertowej) jak i obciążenia (zwiększenie wyceny
ofertowej) wynikające z zmienionego przebiegu niwelety. Przedstawiona przez Konsorcjum
Porr kalkulacja porównawcza jest w ocenie Zamawiającego niekompletna, ujmuje jedynie
koszty
robót ziemnych, pomijając koszty innych robót koniecznych do wykonania ze względu
na zmianę przebiegu niwelety. Zatem ponowne wezwanie do złożenia wyjaśnień byłoby
bezzasadne.
Naruszenie art. 91 ust. 1 ustawy Pzp
Oferta Odwołującego podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp oraz
na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp w związku z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.
Prawidłowość przesłanek odrzucenia została wykazana zarówno w uzasadnieniu odrzucenie
oferty, jak i w
odpowiedzi na odwołanie. Oferta Budimex S.A. uzyskała maksymalną liczbę
punktów spośród wszystkich ofert niepodlegających odrzuceniu. W takiej sytuacji wybór jej,
jako najkorzystniejszej, był działaniem prawidłowym.
Naruszenie art. 7 ust. 1 i ust. 3 ustawy Pzp
P
ostępowanie było prowadzone w sposób prawidłowy, a ogólne zasady wyrażone w art. 7
ust. 1 i ust.
3 ustawy Pzp zostały zachowane.
V. Ustalenia Izby
Na wstępie Izba stwierdziła, że nie zachodzi żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
któregokolwiek z odwołań, opisanych w art. 189 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych,
a Odwołujący mają interes we wniesieniu odwołań.
Izba ustaliła też, iż stan faktyczny postępowania nie jest sporny między Stronami.
Izba dopuściła w niniejszej sprawie dowody z dokumentacji postępowania,
w szczególności z: protokołu postępowania o udzielenie zamówienia, ogłoszenia
o zamówieniu, pytań i odpowiedzi udzielanych przez Zamawiającego w trybie art. 38 ustawy
Pzp,
postanowień specyfikacji istotnych warunków zamówienia, ofert złożonych przez
Odw
ołujących, wezwań i wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, informacji
Zamawiającego o odrzuceniu ofert Odwołujących. Izba wzięła również pod uwagę
stanowiska wyrażone w odwołaniach, odpowiedzi Zamawiającego na odwołania, piśmie
procesowym złożonym przez Przystępującego Budimex S.A., a także oświadczenia i
stanowiska stron i uczestników postępowania odwoławczego wyrażone ustnie do protokołu
posiedzenia i rozprawy w dniu 7 marca 2018 r.
Izba nie dopuściła i nie przeprowadziła wnioskowanego przez Odwołującego Konsorcjum
Rubau w postępowaniu odwoławczym o sygn. akt KIO 334/18 dowodu z zestawienia cen
ofert w innych postępowaniach wskazującego, iż ceny najkorzystniejsze były zdecydowanie
niższe od wartości szacunkowej przewidzianej przez Zamawiającego. Izba uznała, że dowód
ten nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż dotyczy danych, które nie są
przedmiotem oceny w toku
niniejszego postępowania odwoławczego.
Izba nie dopuściła i nie przeprowadziła wnioskowanego przez Przystępującego po stronie
Zamawi
ającego Konsorcjum Porr w postępowaniu odwoławczym o sygn. akt KIO 334/18
dowodu z porównania cen konstrukcji trasy głównej S61 wraz z dwoma informacjami
handlowymi o cenach poszczególnych asortymentów z dnia 18 sierpnia 2017 r. oraz 3
listopada 2017 r. Pr
zedłożony na rozprawie dokument nie został podpisany. Dokument
prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba,
która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W przypadku dokumentu
prywatnego nie zost
ał ograniczony przedmiot jego osnowy, ani forma sporządzenia. Jedyną
istotną cechą formalną tego typu dokumentów pozostaje ich podpisanie przez wystawcę
(vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2008 r., sygn. akt III CSK 299/07).
Ponadto,
złożone
informacje
handlowe
nie
zostały
potwierdzone
za zgodność z oryginałem. Przedłożone niepoświadczone kserokopie nie są dokumentem.
Kserokopia, jako mająca cechy dowodu wtórnego, wymaga potwierdzenia jej zgodności
z oryginałem.
Izba nie dopuściła i nie przeprowadziła wnioskowanych przez Odwołującego Konsorcjum
Porr w postępowaniu odwoławczym o sygn. akt KIO 336/18 dowodów z: przykładów
stosowanych
przez Odwołującego technologii - nasyp przeciążający wraz z krótkim opisem i
założeniami materiałowymi; przekrojów poprzecznych oraz zestawienia tabelarycznego
wprowadzonych wartości parametrów fizyczno-mechanicznych; sposobu kalkulacji
stabilizacji
; dowodu potwierdzającego, że Zamawiający sprawdził stateczność najgłębszych
wykopów; fragmentu dokumentacji geologiczno-inżynierskiej ze wskazaniem przebiegu
niwelety określonej przez Zamawiającego oraz przebiegu niwelety zaoferowanej przez
Odwołującego, wraz z dwoma przekrojami - przedłożone na rozprawie dokumenty nie
zostały podpisane ani potwierdzone za zgodność z oryginałem, tam gdzie to konieczne.
Z tej samej przyczyny Izba nie dopuściła i nie przeprowadziła wnioskowanego przez
Przystępującego po stronie Zamawiającego Budimex S.A. w postępowaniu odwoławczym o
sygn. akt KIO 336/18 dowodu z arkuszy (przekroj
ów).
Izba nie
przychyliła się do wniosku Odwołującego Konsorcjum Rubau w postępowaniu
odwoławczym o sygn. akt KIO 334/18 o nieudostępnienie ofert podwykonawców (dowodu
oznaczonego przez Izbę jako nr 2 Odwołującego), ze względu na fakt, iż w wyniku
udostępnienia treści ww. dokumentów mogą zostać ujawnione informacje stanowiące
tajemnicę ustawowo chronioną, tj. tajemnicę przedsiębiorstwa Odwołującego. Odwołujący
Konsorcjum Rubau wskazywał, że §8 ust. 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w
sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań (Dz.U. z 2014 r., poz. 964)
nie wymaga w przeciwieństwie do art. 8 ust. 3 ustawy Pzp wykazania zaistnienia przesłanek
objęcia informacji tajemnicą przedsiębiorstwa. Z uwagi na fakt, że niniejsze postępowanie o
udzielnie zamówienia zostało wszczęte w dacie, w której obowiązywał §23 ww.
rozporządzenia Izba podjęła decyzję o dopuszczalności udostępnienia uczestnikom
postępowania (Przystępującym) treści dowodu nr 2 Odwołującego. W ocenie Izby jedną z
podstawowych zasad obowiązujących w systemie zamówień publicznych jest zasada
jawności postępowania, a wykonawcy zastrzegając informacje czynią to często ze skutkiem
naruszaj
ącym zasady uczciwej konkurencji, tj. wyłącznie w celu uniemożliwienia weryfikacji
przez konkurentów wypełniania przez nich wymagań zamawiającego.
Uwzględniając dokumentację z przedmiotowego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska
stron, oraz uczestników postępowania odwoławczego, złożone w pismach
proceso
wych, jak też podczas rozprawy, Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
odwołanie o sygn. akt KIO 334/18 zasługuje na oddalenie, natomiast odwołanie o sygn.
akt KIO 336/18 zasługuje na uwzględnienie.
Odwołanie o sygn. KIO 334/18
Odwołujący – Konsorcjum Rubau postawił w odwołaniu główny zarzut naruszenia art. 89 ust.
1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez bezzasadne
odrzucenie oferty Odwołującego jako zawierającej rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, pomimo że wyjaśnienia złożone przez Odwołującego nie dawały
podstaw do przyjęcia, że zaoferowana cena jest nierealna, nierynkowa czy też niemożliwe
będzie zrealizowanie inwestycji za zaoferowane wynagrodzenie.
Zamawiający odrzucił ofertę Konsorcjum Rubau uzasadniając swoją decyzję następująco.
Zamawiający stwierdził, że wykonawca nie obalił domniemania zaoferowania rażąco niskiej
ceny,
wskazując na nierynkową cenę za wykonanie podbudowy zasadniczej z kruszywa
łamanego stabilizowanego mechanicznie C90/3 gr. 30 cm pod drogą główną. Cena
wskazana przez w
ykonawcę to 37,25 zł/m
(załącznik nr 3, wiersz 1). Zamawiający podnosił,
że jest ona nierealnie niska. Wykonawca nie przedstawił żadnych dowodów na to, iż jest w
stanie zaproponować wykonanie tej warstwy znacznie poniżej cen rynkowych.
Zaproponowana cena obejmuje tylko koszt zakupu materiału: 37,25 zł/m
(0,3 m) x 3,33 =
124,04 zł/m
, co w przeliczeniu na tony (ciężar właściwy wbudowanej i zagęszczonej
mieszanki, to minimum 2,2 t/m3) daje 56,38 zł/Mg. Kwota ta odpowiada minimalnym cenom
rynkowym mieszanki spełniającej wymagania WWiORB dostępnej na lokalnym rynku.
Potwierdzają to oferty dostaw materiału przedstawiane przez innych oferentów dołączone do
wyjaśnień na etapie badania oferty. Średnia cena mieszanki według wydawnictwa
S
ekocenbud za IV kwartał 2017 r. wynosi 63,61 zł/Mg. Zamawiający posiada wiedzę na
temat cen kruszyw, zarówno tych dostępnych na lokalnym rynku jak i dostarczanych przez
kopalnie z południa kraju. Cena nie obejmuje zatem w ogóle czynności związanych z
wbudowaniem warstwy kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie.
Zama
wiający stwierdził również, że Odwołujący zaoferował nierynkową cenę za wykonanie
podbudowy pomocniczej z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie C50/10 gr. 17
cm pod d
rogą główną. Wskazana cena to 17,02 zł/m
(załącznik nr 3, wiersz 2).
Zamawiający uznał także za nierynkową cenę za wykonanie warstwy mrozoodpornej z
mieszanki niezwiązanej o CBR≥35% (funkcja warstwy odsączającej) gr. 25 cm pod drogą
główną. Cena wskazana przez wykonawcę to 12,01 zł/m
(załącznik nr 3, wiersz 2).
Zamawiający wskazał także nierynkową cenę za wykonanie warstwy podbudowy
pomocniczej na drogach kategorii od KR3 do KR5 z mieszanki związanej cementem C3/4
grubości 15 cm. Cena wskazana przez wykonawcę to 11,35 zł/m
załącznik nr 3, wiersz 3 –
W ocenie Zamawiającego ww. ceny są nierealnie niskie, a wykonawca nie przedstawił
żadnych dowodów na to, iż jest w stanie zaproponować wykonanie ww. warstw znacznie
poniżej cen rynkowych. Nie przedstawił również żadnych dowodów na to, iż jest w stanie
zaproponować cenę materiału znacznie niższą od cen rynkowych. Zaproponowane ceny nie
pokrywa
ją kosztu samego materiału, nie mówiąc już o czynnościach związanych z
wbudowaniem warstwy mrozoochronnej, czy wars
twy kruszywa łamanego stabilizowanego
mechanicznie,
szczegółowo opisanymi we WWiORB.
Nadto, Zamawiający zauważał, że w wyjaśnieniach brak informacji, że konieczność
odwodnienia podłoża nawierzchni w celu obniżenia poziomu wody gruntowej do zalecanego
1 m
poniżej spodu konstrukcji nawierzchni została ujęte w cenie oferty. W odpowiedzi na
pytanie 3
Odwołujący wskazał, że: „nie widział konieczności szczegółowego porównania
wszystkich zakresów i kosztów dla wariantu według Koncepcji Programowej i wariantu po
o
ptymalizacji niwelety trasy głównej. Wykonawca wykonał analizę porównawczą kosztów
robót ziemnych i oszacował różnice pomiędzy wersją optymalną a wersją wg KP”. Wynika z
tego, że skoncentrował się wyłącznie na wyliczeniu kosztów robót ziemnych, a pominął –
będące również konsekwencją obniżenia niwelety – koszty obniżenia poziomu wody
gruntowej na wskazanych wyżej odcinkach. W związku z obniżeniem niwelety, odwodnienia
powierzchniowego oraz wzmocnienia będą wymagały na tych odcinkach skarpy wykopu
(przeciwskarpy).
W wyjaśnieniach brak informacji, że koszty takich prac zostały ujęte w cenie
oferty. Wykonawca przyjmuje w swojej wycenie wyłącznie rozwiązania zgodne z koncepcją
programową, w której niweleta poprowadzona była wyżej, a skarpy wykopów były niższe.
B
rak wskazania w wyjaśnianiach kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej oraz kosztów
odwodnienia powierzchniowego i wzmocnienia skarp wykopu (przeciwskarpy) powoduje, że
Zamawiający nie ma możliwości zweryfikowania, czy cena oferty jest realna (rynkowa).
Iz
ba ustaliła, że art. 90 ust. 1 ustawy Pzp obowiązujący w dniu wszczęcia niniejszego
postępowania stanowił, że jeżeli cena oferty wydaje się rażąco niska w stosunku do
przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania
przedm
iotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub
wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności jest niższa o 30% od wartości
zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca
się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących elementów oferty
mających wpływ na wysokość ceny, w szczególności w zakresie: 1) oszczędności metody
wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających
warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy, oryginalności projektu
wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa
od minimalnego wynagrodzenia z
a pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z
dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz.
, z późn. zm.); 2) pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów.
Oznacza to, że zamawiający był uprawniony do żądania wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej
ceny nie tylko w sytuacjach
określonych w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp (tj. gdy cena oferty jest
niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych
ofert),
ale w każdej sytuacji, w której cena wydaje mu się rażąco niska i budzi wątpliwości co
do
możliwości wykonania zamówienia zgodnie z jego wymaganiami lub z wymaganiami
wynikającymi z przepisów odrębnych, na co wskazuje użyty zwrot „w szczególności”.
Zamawiający może powziąć wątpliwości w oparciu o szereg czynników, w tym
doświadczenie nabyte przy udzielaniu tego rodzaju zamówień, znajomość cen
obowiązujących na rynku, cen innych ofert złożonych w postępowaniu itp. Zatem,
wskazywane w odwołaniu procentowe wartości mają charakter drugorzędny, bowiem
zamawiający ma prawo do wezwania w zakresie rażąco niskiej ceny zawsze, gdy wzbudzi
ona jego wątpliwości, niezależnie czy został spełniony którykolwiek z ww. progów. Ponadto,
przedstawienie
przez Odwołującego obliczeń bez uwzględnienia oferty najdroższej pozostaje
bez znaczenia, gdyż art. 90 ust. 1 ustawy Pzp nie przewiduje możliwości wyłączenia z
matematycznego wyznacznika
najwyższej ceny zaoferowanej przez wykonawcę.
Odnosząc się do dalszej argumentacji Odwołującego nakierowanej na fakt przewidzenia
wynagrodzenia ryczałtowego należy podnieść, że stwierdzenie rażąco niskiej ceny w ofercie
pozostaje co do zasady
bez związku z charakterem wynagrodzenia. Tym bardziej że sam
przepis odnosi się do badania ceny, a nie wynagrodzenia, więc zarówno w przypadku
wynagrodzenia kosztorysowego, jak i ryczałtowego, cena oferty może być rażąco niska.
Niezależnie od przewidzianego modelu badaniu podlegają elementy oferty mające wpływ na
wysokość ceny, co również wynika wprost z treści przepisu. Zaniżona wycena określonych
elementów może stanowić podstawę odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4
ustawy Pzp. Argumenty
więc Konsorcjum Rubau, że kwestionowane elementy stanowią
jedynie 9% ceny nie mogą się ostać.
Wydaj
e się oczywiste, że także w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego można
oczekiwać, że wykonawca, jako profesjonalny uczestnik obrotu gospodarczego, będzie
dysponować założeniami i kalkulacjami oferowanej ceny jeszcze przed przystąpieniem do
ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego. W razie powzięcia przez zamawiającego
wątpliwości co do jej wysokości będą one następnie wykorzystane w procedurze
przewidzianej art. 90 ustawy
Pzp i powinny przekładać się na czytelność, spójność i
rzetelność składanych wyjaśnień. Wykonawca, który takimi kalkulacjami nie dysponuje, bądź
którego kalkulacje nie posiadają wymienionych wcześniej cech, naraża się na odrzucenie
złożonej zamawiającemu oferty na podstawie przepisu art. 90 ust. 3 ustawy Pzp (vide: wyrok
KIO z dnia 14 marca 2017 r., sygn. akt KIO 373/17).
Ponadto, niezależnie od przyjętej formuły, w jakiej realizowane będzie zamówienie (np. w
formule „zaprojektuj i wybuduj”) Zamawiający ma prawo badać rażąco niską cenę, a
wykonawca składając wyjaśnienia dotyczące elementów oferty mających wpływ na
wysokość ceny, nie może się powoływać przykładowo na okoliczność, że na etapie
projektowania może się okazać, iż Odwołujący podejmie decyzję o zmianie rozwiązań
projektowych niwelety, a dodatkowe odwodnienie nie będzie w ogóle konieczne
(argumentacja z odwołania). Podmiot ubiegający się o zamówienie w formule „zaprojektuj i
wybuduj” dysponuje informacjami niezbędnymi do przygotowania oferty w postaci chociażby
PFU, za pomocą którego, zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy Pzp, opisuje się przedmiot
zamówienia na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych. To na ich podstawie
wykonawca winien
przygotować merytoryczną treść oferty, zawierającą również jej wycenę.
Ewentualne późniejsze zmiany sposobu realizacji umowy ze względu na przyjęte
rozwiązania projektowe i ich wpływ na wysokość wynagrodzenia wykonawcy nie mogą
stanowić argumentu na etapie składania wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny (vide:
wyrok KIO z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt KIO 2062/16).
W zakresie ceny k
osztów materiałów należy wskazać, że profesjonalista jakim niewątpliwie
jest Konsorcjum Rubau
, ubiegający się i uzyskujący zamówienia publiczne zgodnie z
procedurami
określonymi w ustawie Pzp, co zresztą sam wykazywał w ramach
postępowania dowodowego w niniejszym postępowaniu odwoławczym, powinien mieć
świadomość, iż kierowane do niego wezwanie w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp oznacza
konieczność wyjaśnienia w jak najszerszy sposób podstaw wyceny i kalkulacji całej ceny
ofertowej i wykazania, że cena ta będzie pokrywała co najmniej wszystkie koszty związane z
realizacją zamówienia. To na wykonawcy, do którego jest kierowane takie wezwanie
spoczywa
ciężar
wykazania
powyższego
Zamawiającemu.
Zatem
zarzucanie
Zamawiającemu braku przedstawienia cen rynkowych należy uznać za co najmniej wątpliwe.
To
także na wykonawcy spoczywa obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco
niskiej ceny i to
wykonawca ma najlepszą wiedzę, w jaki sposób kalkulował ofertę i z jakich
ofert podwykonawców korzystał, co wpłynęło bezpośrednio na wyceną poszczególnych cen
materiałów, a co w konsekwencji miało wpływ na ostateczną cenę ofertową.
W niniejszym stanie faktycznym Konsorcjum Rubau już po otwarcia ofert mogło stwierdzić,
że jego cena jest niższa o 30% od wartości zamówienia, a co za tym idzie przewidzieć, że
Zamawiający wystosuje wezwanie w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Potwierdza to również
niejako sam Odwołujący wskazując, że dane historyczne Oddziału GDDKiA w Olsztynie
pokazują, że Zamawiający przyjmuje automatycznie, że ceny niższe o 30% od wartości
zamówienia – bez względu na składane przez wykonawców wyjaśnienia, są rażąco niskie
(argumentacja z odwołania).
Izba u
staliła, że wezwanie Zamawiającego zawierało prośbę o przedstawienie wyliczeń,
kalkulacji cenowych wyjaśniających sposób obliczenia ceny ofertowej wraz z przedłożeniem
dowodów na ich poparcie. Następnie, zawierało doprecyzowanie kwestii, które należało
przedstawić, odpowiadając na konkretne pytania. Fakt, że na etapie składania ofert
Zamawiający nie wymagał szczegółowego kosztorysu nie oznacza, że nie mógł żądać takiej
kalkulacji na etapie wyjaśnień dotyczących poszczególnych elementów przedmiotu
zamówienia. Wykonawca więc będąc świadomym charakteru wynagrodzenia, zakresu i
rodzaju przedmiotu
zamówienia, zastosowanej przez siebie metody kalkulacji ceny, a przede
wszystkim
znając obowiązujące przepisy ustawy Pzp, a także jako profesjonalista na tym
rynku
– dysponując wiedzą co do orzecznictwa kształtującego interpretacje wskazanych
przepisów ustawy Pzp, powinien dochować należytej staranności przy formułowaniu swoich
wyjaśnień, uwzględniając także okoliczność, iż wskazanie kosztów materiałów niepopartych
dowodami
– ofertami podwykonawców może istotnie wpłynąć na uznanie jego ceny
ofertowej za nier
ynkową.
Istotne
jest również, że zgodnie z art. 190 ust. 1a pkt 1 Pzp ciężar dowodu, że oferta nie
zawiera rażąco niskiej ceny spoczywa na wykonawcy, który ją złożył, jeżeli jest stroną
postępowania odwoławczego. W konsekwencji należy przyjąć, że rolą odwołującego się
wyk
onawcy,
który
kwestionuje
prawidłowość
oceny
złożonych
przez
niego
wyjaśnień, jest udowodnienie przed Izbą, że były one prawidłowe, a tym samym – że decyzja
zamawiającego o odrzuceniu oferty była błędna. Odwołujący nie powinien jednak
przedstawia
ć
nowych
d
owodów
na
potwierdzenie
prawidłowości
przedłożonej
zamawiającemu kalkulacji, zwłaszcza jeżeli zawierałyby one nieznane zamawiającemu w
dacie rozstrzygnięcia postępowania informacje.
Zatem, przedłożone na rozprawie oferty dostawców kruszywa winny zostać załączone do
wyjaśnień. Tym bardziej, że biorąc pod uwagę, że wezwanie kierowane jest do
profesjonalnego uczestnika obrotu gospodarczego, wobec które stosowany jest miernik
podwyższonej staranności (art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego) Konsorcjum Rubau winno
zdawa
ć sobie sprawę, że na potwierdzenie realności poszczególnych cen zobowiązany jest
dołączyć dowody. Idąc tokiem rozumowania Odwołującego można dojść do wniosku, że
jakiekolwiek przekładanie dowodów jest zbędne, bowiem skoro wykonawca uznaje, że cena
jest rynkowa,
to nie musi załączać żadnych dowodów. Słusznie także zauważył
Zamawiający, że skoro do odpowiedzi na pytanie nr 21 w zakresie wyjaśnień załączono
wstępne oferty na dostawy betonu, nic nie stało na przeszkodzie, aby załączyć także oferty
podwykonawców kruszywa. Tym bardziej, że z treści samego pytania nr 21 także nie wynika
wprost obowiązek przedłożenia jakichkolwiek dowodów dotyczących kosztów 1 m
betonu
cementowego
, na co wskazywał Odwołujący przytaczając treść pytania nr 6, w oderwaniu od
części wstępnej, znajdującej się bezpośrednio przed szczegółowymi pytaniami.
Abstrahując od uznania przedłożonych dowodów za spóźnione należy podnieść, że w trakcie
niniejszego
postępowania odwoławczego Odwołujący skupił się na wskazaniu kosztu
samego materiału, pomijając odniesienie do uwzględnienia w cenie kosztów transportu
(jeżeli są to ceny kopalni) czy robocizny. Ponadto, w zakresie przedstawionych cen
niemożliwe było zweryfikowanie odpowiedniego poziomu uziarnienia poszczególnego
kruszywa
, które było ściśle określone przez Zamawiającego w dokumentacji (tabela 2 pkt D
04.04.02. WWiORB).
Na uwagę zasługuje również fakt, że w ilości wymaganej przez
Zamawiającego kruszywo C 90/3 nie jest powszechnie dostępne, na co wskazuje oferta nr 4
(PPUH Józef Gajek), nie oferując w ogóle tego rodzaju kruszywa. Dodatkowo, Odwołujący
podnosił, że koszt transportu za jeden tkm wyniesie 0,24 zł/tkm, podczas gdy przykładowo w
ofercie nr 3 (złoże Zielone Kamedulskie) jest to 0,25 zł/km. Zdaniem Izby, wartość kruszywa
stanowi zasadn
iczy element mający wpływ na zaoferowaną cenę, bowiem dotyczy
materiałów stanowiących podbudowę zasadniczą oraz pomocniczą pod drogą główną.
Kolejną podstawą odrzucenia oferty Konsorcjum Rubau był brak wskazania w wyjaśnianiach
Odwołującego kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej oraz kosztów odwodnienia
powierzchniowego i wzmocnienia skarp wykopu (przeciwskarpy), co w ocenie
Zamawiającego uniemożliwiło mu zweryfikowanie, czy cena oferty jest realna.
Izba ustaliła, że wezwanie z dnia 8 grudnia 2017 r. do wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej
ceny nie zawierało żądania wskazania kosztów obniżenia poziomu wód gruntowych, zatem
stawianie Odwołującemu braku wyceny ww. kosztów należy uznać za nieuprawnione.
Powoływanie się Zamawiającego na prośbę z wezwania o wyczerpującej i szczegółowej
informacji dotyczącej sposobu uwzględnienia elementów mających wpływ na sposób
realizacji zamówienia, w szczególności w kwestiach wskazanych, ale również innych, które
wykonawca uważa za istotne, mając na uwadze m.in. zaangażowanie osobowe, rzeczowe,
sprzętowe i finansowe i związane z tym niezbędne do poniesienia koszty należy uznać za
bezprzedmiotowe. Z
amawiający nie sformułował w wezwaniu swoich wątpliwości w zakresie
kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej. Wykonawca w odpowiedzi na wezwanie
(zawierające prośbę o wskazanie innych kwestii, które sam wykonawca uzna za istotne)
m
ógł przyjąć za wystarczające wyjaśnienia w takiej formie i w taki sposób, który w jego
ocenie był wystarczający dla wykazania realności zaoferowanej ceny. Wobec dalszych
wątpliwości wynikających z treści złożonych wyjaśnień, zamawiający jest obowiązany do
ponownego wezwania wykonawcy do wyjaśnienia najistotniejszych i budzących jego
wątpliwości kwestii. Sprecyzowanie wątpliwości i oczekiwań ze strony zamawiającego,
umożliwiłoby wykonawcy odniesienie się do nich na odpowiednim poziomie szczegółowości.
Niemniej, wezwanie w powyższym zakresie do wyjaśnień, nie ma i nie może mieć wpływu na
wynik postępowania, zważywszy na fakt, że oferta Odwołującego podlega odrzuceniu.
Ponadto, zgodnie z oświadczeniem Odwołującego, czemu Zamawiający nie zaprzeczył,
wzrost koszt
ów odwodnienia wyniesie 40-60 tyś zł, co stanowi nieistotny element niemający
wpływu na cenę oferty (ponad 417 mln zł).
W zakresie naruszenia art. 90 ust. 1 ustawy Pzp oraz art. 55 ust. 1 i 2 dyrektywy klasycznej,
Izba podziela pogląd, że ustawodawca nie określił, ile razy zamawiający może ponawiać
wezwania
do wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny. Wezwanie do złożenia wyjaśnień
może być skierowane do wykonawcy nawet kilkakrotnie w sytuacji, gdy na podstawie
złożonych wyjaśnień powstają dalsze kwestie i nowe wątpliwości wymagające wyjaśnienia.
Niemniej, nie oznacza to, że zamawiający powinien przejmować za wykonawcę inicjatywę w
dążeniu do udowodnienia realności elementów mających wpływ na wysokość zaoferowanej
ceny
. Zamawiający, będąc gospodarzem postępowania, winien przestrzegać podstawowych
zasad, takich jak chociażby zasady bezstronności, uczciwej konkurencji oraz równego
traktowania wykonawców. Ponowne wezwania do wyjaśnienia w rzeczywistości tego
samego zakresu informacji
(ceny materiałów), przy zaniechaniu rzetelnego i starannego
działania wykonawcy podczas złożenia wyjaśnień niepopartych dowodami, należałoby uznać
za naruszenie nie tylko art. 90
ust. 1, ale również art. 7 ust. 1 ustawy Pzp.
W odniesieniu do naruszenia art. 92 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 7 ust. 1
ustawy Pzp należy
uznać zarzut za niezasadny. Konsorcjum Rubau skorzystało ze środków ochrony prawnej,
wniosło odwołanie, sformułowało konkretne zarzuty oraz szeroko polemizowało w
uzasadnieniu ze stanowiskiem Zamawiającego. Odwołujący na podstawie uzasadnienia
faktycznego zawiadomienia o odrzuceniu oferty ustosunkował się do decyzji Zamawiającego.
Wymaganie od Zamawiającego przedłożenia konkretnych wyliczeń czy też wartości jest
zaprzeczeniem inicjatywy dowodowej w zakresie rażąco niskiej ceny, która leży po stronie
Odwołującego. Zarzut zaś naruszenia art. 8 ust. 1 ustawy Pzp jest niezrozumiały, biorąc pod
uwagę chociażby fakt, że to Odwołujący w trakcie postępowania odwoławczego złożył
wniosek o
nieudostępnienie ofert podwykonawców, nie wykazując przy tym, iż zastrzeżone
informacje
stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa oraz dążąc do uniemożliwienia zapoznania
się z dowodami uczestnikom postępowania odwoławczego.
Odwołanie o sygn. akt KIO 336/18
Odwołujący – Konsorcjum Porr postawił w odwołaniu główny zarzut naruszenia art. 89 ust. 1
pkt 2 oraz ust. 4
ustawy Prawo zamówień publicznych poprzez bezzasadne odrzucenie jego
oferty jako niezgodnej z t
reścią specyfikacji istotnych warunków zamówienia, dalej: „SIWZ”,
oraz
zawierającej rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Zamawiający odrzucił ofertę Konsorcjum Porr wskazując, że z analizy rysunku niwelety
przedstawionego przez w
ykonawcę wynika, że początek odcinka węzeł Wysokie - m. Raczki
(Zadanie 3) nie jest zgodny z rzędną z koncepcji programowej, lecz znajduje się ok. 2,5 m
niżej - rozwiązanie takie jest niezgodne z SIWZ. Ponadto, z rysunku załączonego do
wyjaśnień (załącznik 5, arkusz 7 z 7) - usytuowanie obiektu w stosunku do zaproponowanej
przez siebie niwelety - w
ynika, że niweleta przebiega poniżej wymaganej skrajni obiektu,
czyli przejście dolne znajduje się nad drogą, rozwiązanie takie jest także niezgodne z SIWZ.
W zakresie ra
żąco niskiej ceny Zamawiający stwierdził, że z bilansu robót ziemnych
(załącznik nr 3) nie wynika, że jest założona jakakolwiek rezerwa na zwiększenie ilości robót
ziemnych, co byłoby konieczne po skorygowaniu przebiegu niwelety do poziomu
wymaganego przez SIWZ.
Podkreślał również brak uwzględnienia realnych kosztów
wykonania warstw nasypowych, co
skutkuje zaniżeniem ceny oferty Konsorcjum Porr.
Wskazywał, że z wyjaśnień, a w szczególności odpowiedzi na pytanie nr 8, nie wynika, że są
przewidziane w ofercie
koszty zastosowania innej (droższej) metody w celu polepszanie
parametrów podłoża, koszty rozszerzenia powierzchni, na której będzie wykonywane
ulepszenie podłoża gruntowego spoiwem hydraulicznym oraz koszty zastosowania innych
(droższych) metod wzmocnienia powierzchni skarp wykopów. Podnosił, że z wyjaśnień, a w
szczególności odpowiedzi na pytanie nr 10, nie wynika, że są przewidziane w ofercie
Odwołującego koszty zastosowania innych (droższych) metod wykonania posadowienia
obiektów inżynierskich. Zamawiający zwracał też uwagę na brak wskazania w wyjaśnianiach
kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej, co powoduje, że nie ma możliwości
zweryfikowania, czy cena oferty jest realna.
Niezgodność oferty Odwołującego z SIWZ
W zakresie odrzucenia oferty Konsorcjum Porr jako niezgodnej z postanowieniami
specyfikacji istotnych warunków zamówienia, należy wskazać, co następuje. Zgodnie z art.
82 ust. 3 ustawy Pzp
treść oferty musi odpowiadać treści specyfikacji istotnych warunków
zamówienia. Art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp zawiera sankcję niedochowania ww. wymogu, z
której wynika obowiązek zamawiającego odrzucenia oferty, której treść nie odpowiada treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia, z zastrzeżeniem art. 87 ust. 2 pkt 3 tej ustawy,
tj. możliwości dokonania jej korekty. Powyższe przepisy odnoszą się do zasady związania
wykonawcy oświadczeniami zawartymi w ofercie oraz do zasady niezmienności oferty.
Z
asady te odnoszą się do elementów, które treścią oferty zostały objęte i w niej wyrażone.
Izba ustaliła, że zgodnie z Tomem I SIWZ – Instrukcja dla wykonawców (IDW) pkt 7.5 i 7.6
ofertę stanowił wypełniony Formularz „Oferta” oraz Wykaz Płatności (Formularz załączony w
Tomie IV SIWZ). Wraz z ofertą powinny być złożone: pełnomocnictwo do reprezentowania
wszystkich
wykonawców
wspólnie
ubiegających
się
o udzielenie
zamówienia,
pełnomocnictwo do podpisania oferty, oraz w przypadku, gdy wadium wnoszone jest w innej
formie niż pieniądz, oryginał gwarancji lub poręczenia w osobnej kopercie. Formularz
„Oferta” zawierał zaś ogólne zobowiązania do zawarcia umowy zgodnej z ofertą, na
warunkach określonych w SIWZ. Zamawiający nie wymagał załączenia żadnych innych
m
erytorycznych dokumentów, odnoszących się do przedmiotu zamówienia. Wykonawcy nie
byli zobowiązani do przedstawienia nawet ogólnej koncepcji, w jaki sposób poszczególne
wymagania
związane z wykonaniem umowy zostaną zrealizowane.
Oczywiście nic nie stało na przeszkodzie, aby Zamawiający w ten sposób sformułował
założenia oferty. Niemniej, zawierzając wykonawcom, weryfikowanym na wcześniejszych
etapach postępowania, że spełnią oni jego wymogi, w przypadku przewidzenia takiej formy
oferty,
nie mógł dokładnie skontrolować ich oświadczeń w zakresie sposobu wykonania
zamówienia. Taki sposób przygotowania oferty rzeczywiście jest nieskomplikowany, jednak
uniemożliwia weryfikację na podstawie treści, w przypadku gdy zamawiający poweźmie
wątpliwości w zakresie faktycznych założeń wykonawcy przy jej sporządzaniu.
Izba nie odstępuje od prezentowanego w orzecznictwie poglądu, że zamawiający zawsze
może skorzystać z instytucji wyjaśnień treści oferty, które mogą, przy spełnieniu pewnych
warunków, stanowić podstawę do odrzucenia na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp.
Jednak wyjaśnieniom treści oferty nie nadano rygoru niezmienności, tak jak uczyniono to w
stosunku do samej oferty (art. 87 ust. 1 ustawy Pzp). W niniejszym stanie faktycznym
wykonawcy nie mieli obowiązku przedstawienia w ofercie koncepcji wykonania przedmiotu
zamówienia, czy też załączania jakichkolwiek rysunków. Dlatego Zamawiający nie może
odrzucać oferty na podstawie rysunku niewymaganego do oferty, a będącego jedynie
podstawą do wykazania okoliczności wskazanych w wezwaniu do wyjaśnień. Oczywiście,
powyższego nie należy interpretować w ten sposób, że Zamawiający powinien przyjąć ofertę
niezgodną z wymaganiami specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Niemniej taka
niezgodność musi mieć podstawy zarówno merytoryczne jak i formalne. Skoro rzekomo
oczywista niezgodność z SIWZ istniała, należało wskazać konkretne postanowienie SIWZ, z
którym oferta Odwołującego nie jest zgodna, czego Zamawiający nawet na etapie
postępowania odwoławczego nie uczynił. Ogólnikowe stwierdzenia o „oczywistej
niezgodności z SIWZ” to za mało.
Izba ustaliła, że podstawą odrzucenia oferty Konsorcjum Porr były m.in. dwa rysunki
przedłożone wraz z wyjaśnieniami z dnia 11 stycznia 2018 r., tj. w przypadku niwelety -
załącznik nr 5, arkusz 1 z 7 oraz w przypadku obiektu PZDsz-61.0 - załącznik nr 5, arkusz 7
z 7. W
w. rysunki zostały przestawione w celu wykazania okoliczności objętych pytaniami
Zamawiającego z dnia 8 grudnia 2017 r., tj. maksymalnych spadków podłużnych dla drogi
głównej, miejsc zmiany niwelety w stosunku do Koncepcji programowej (pytanie nr 3).
Izba ustaliła także, że Zamawiający odpowiadając twierdząco na pytanie nr 23 potwierdził, że
zgodnie z postanowieniami PFU niweleta oraz bilans robót ziemnych ujęty w Koncepcji
programowej jest materiałem informacyjnym, niewiążącym wykonawcę. Ponadto, zgodnie z
odpowiedzią na pytanie nr 347 Zamawiający dopuścił zmianę niwelety dla trasy głównej oraz
pozostałych dróg przy zachowaniu wymagań określonych w Warunkach Technicznych oraz
PFU. Dalej, zgodnie z udzielonymi odpowiedziami (na pytanie nr 361, 362 i 624)
Zamawiający określił jedynie jako wiążące rzędne końca odcinka węzła, nie uczynił tego w
odniesieniu do rzędnych początku odcinka węzła, pomimo że pytania wykonawców dotyczyły
skoordynowania prac na stykach odcinków sąsiednich.
Z uwagi na powyższe nie sposób uznać, że rzędna styku początku odcinka była wiążąca. W
konsekwencji brak było podstaw do stwierdzenia, że założenia obniżenia styku początku
odcinka stanowią podstawę do oceny zgodności oferty z postanowieniami SIWZ.
W odniesieniu do projektu inżynierskiego PZDsz-61.0. Izba wskazuje, że ww. rozważania
dotyczące treści oferty oraz podstaw do jej odrzucenia pozostają aktualne. Dodatkowo,
podziela stanowisko Konsorcjum Porr,
że z uwagi na sposób sformułowania pytania przez
Zamawiającego („przedstawienie rozwiązań różnicowych w formie graficznej”) rysunek
załączony do wyjaśnień z dnia 11 stycznia 2018 r. obrazuje przebieg zoptymalizowanej
niwelety w stosunku do niwelety z Koncepcji programowej. Wbrew twierdzeniom
Przystępującego Budimex S.A., Konsorcjum Porr nie wskazywało, że przedłożony rysunek
nie przedstawia usytuowania
żadnego obiektu inżynierskiego, a jedynie podnosiło, że nie
przedstawia usytuowania
żadnego obiektu inżynierskiego w stosunku do niwelety
zaproponowanej przez Odwołującego.
Rażąco niska cena Odwołującego
Ilość robót zamiennych
Zamawiający w informacji o wyborze wskazywał, że zmiana niwelety przez Odwołującego
jest korzystna przy obliczeniu robót ziemnych, niemniej niezgodna z treścią SIWZ. Podnosił,
że modyfikacja prowadząca do osiągniecia zgodności z koncepcją programową
doprowadziłaby do zmiany niwelety na odcinku ok. 1 km, co spowodowałoby zwiększenie
ilości robót ziemnych, a to automatycznie przełożyłoby się na wzrost wynagrodzenia.
Ponadto, Zamawiający założył, że z załącznika nr 3 do wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej
ceny nie wynika, aby Odwołujący przewidział rezerwę na zwiększenie ilości robót ziemnych,
co w jego ocenie byłoby konieczne po skorygowaniu przebiegu niwelety do poziomu
wymaganego przez SIWZ.
Powyższa argumentacja wydaje się ze sobą sprzeczna, bowiem skoro Zamawiający zarzuca
brak dodatkowych środków przeznaczonych na roboty ziemne, oznacza to że dopuszcza
możliwość modyfikacji przebiegu niwelety do poziomu określonego w SIWZ. Zatem zakłada,
że możliwa jest korekta niwelety, nawet takiej rzekomo niezgodnej z postanowieniami SIWZ.
Skoro możliwa była zmiana rzędnej początkowej odcinka węzła, co wykazano powyżej, to
korekta niwelety
do rzędnych określonych w Koncepcji programowej jest zbędna. W
konsekwencji nie ma potrzeby przewidzenia rezerwy na dodatkowe środki, z uwagi na brak
obowiązku skorygowania przebiegu niwelety.
Zaniżony koszt wykonania warstw nasypowych oraz górnej warstwy nasypu (GWN)
Zamawiający w informacji o wyborze wskazał, że z załączonego do wyjaśnień w zakresie
rażąco niskiej ceny bilansu robót ziemnych wynika, że Odwołujący założył uzyskanie z
wykopów całego materiału do wykonania nasypów oraz przyjął konieczność ulepszenia tylko
ok. 17% z tych gruntów w celu spełnienia wymagań WWiORB, co jest nierealne (w
zdecydowanej większości przeważają grunty spoiste wymagające uszlachetnienia). W
ocenie Zamawiającego oznacza to, że koszt doprowadzenia gruntu z wykopu do wymagań
WWiORB n
a warstwy nasypowe będzie znacznie wyższy od założonego. Zamawiający
podnosił również, że wykonanie górnych warstw nasypu będzie wymagało dowozu materiału
z kopalni, co w konsekwencji oznacza nie
uwzględnienie realnych kosztów wykonania warstw
nasypowych.
I
zba podziela stanowisko Odwołującego, że Zamawiający niezgodnie z wyjaśnieniami
Konsorcjum Porr z dnia 11 stycznia 2018 r. przypisał mu zamiar uzyskania z wykopów
całego materiału do wykonania nasypów oraz konieczność ulepszenia ok. 17% z tych
gruntów celem spełnienia wymagań WWiORB, z czym nawet nie polemizuje w odpowiedzi
na odwołanie.
Następnie, nawet jeśli wykonanie górnej warstwy nasypu, dalej: „GWN”, wchodzi w zakres
robót ziemnych, to nie sposób czynić zarzutu Odwołującemu, że nie zawarł kosztów GWN w
Z
ałączniku nr 3 do wyjaśnień z dnia 11 stycznia 2018 r., skoro Zamawiający nie sprecyzował
w tym zakresie pytania.
Zamawiający w pytaniu nr 9 precyzyjnie wskazał, jakich cen
jednostkowych żąda. Należało podać ceny jednostkowe wykonania robót ziemnych: wykop z
odwozem na odkład, wykop z przemieszczeniem gruntu w nasyp, nasyp wykonywany z
gruntu z dokopu (uwzględnieniem kosztu transportu i wskazaniem miejsca pozyskania
materiału), nasyp z gruntu uzyskanego z wykopu. Wskazany w pytaniu nr 9 katalog
wymaganyc
h cen jednostkowych należy uznać za zamknięty, a nie przykładowy. Abstrahując
od powyższego być może łatwiej i szybciej można byłoby ocenić oferty złożone w
postępowaniu, gdyby Zamawiający przewidział w ramach przedkładanego do oferty Wykazu
Płatności rozbicie wartości robót, chociażby na kilka newralgicznych pozycji.
Ponadto, skoro Zamawiający nie żądał do oferty załączenia nawet uproszczonej kalkulacji
dotyczącej robót, dywagacje Przystępującego Budimex S.A., dotyczące systematyki przyjętej
przez Odwołującego w Załączniku nr 10 do wyjaśnień z dnia 11 stycznia 2018 r., pozostają
bez znaczenia. Tym bardziej, że wbrew jego twierdzeniom, zgodnie z oświadczeniem
Konsorcjum Porr koszt wykonania GWN został ujęty w grupie kosztów „podłoża pod
konstrukcję”, a nie pod pozycją „ryzyka”.
Izba pominęła argumentację Zamawiającego oraz Przystępującego Budimex S.A. w zakresie
obowiązkowego dowozu materiałów z dokopów (kopalń). Zgodnie z Załącznikiem nr 3 do
wyjaśnień z dnia 11 stycznia 2018 r. Odwołujący w wierszu dotyczącym „nasypu z gruntu
uzyskanego z dokopu” wskazał ilość: 0. Jeżeli założenie to byłoby niezgodne z treścią SIWZ,
Zamawiający odrzuciłby ofertę Konsorcjum Porr na podstawie art. 89 ust. 1 pkt ustawy Pzp,
czego nie uczynił.
Zaniżony koszt polepszenia parametrów podłoża za pomocą geomateraca/geosyntetyku +
nasyp przeciążający
Zamawiający w informacji o wyborze wskazał, że do wyjaśnień z dnia 11 stycznia 2018 r.
Odwołujący załączył tabelę zawierającą przyjęte technologie wzmocnienia podłoża i
umocnienia skarp
(załącznik nr 4), z której wynika, że na niektórych odcinkach założył
polepszenie parametrów podłoża pod drogę S61 poprzez konsolidację za pomocą
geomateraca/geosyntetyku + nasyp przeciążający (tabela 3). Wskazywał, że w wyniku
obniżenia niwelety, zastosowanie tej technologii nie pozwoli na osiągnięcie wymaganych
parametrów podłoża na niektórych odcinkach, gdyż grunty organiczne na tych odcinkach
mają znaczne miąższości, np. na odc. km 48+415 – 48+587 jest to 5,0÷9,5 m. W
konsekwencji Odwołujący, na etapie realizacji prac musiałby zastosować inną, droższą
metodę (zaproponowana technologia jest najtańsza ze wszystkich dopuszczonych)
polepszania parametrów podłoża. Z wyjaśnień zaś, a w szczególności z odpowiedzi na
pytanie nr 8, nie wynika, że są przewidziane w ofercie koszty zastosowania innej (droższej)
metody w celu polepszanie parametrów podłoża.
Wpierw, Izba stwierd
ziła, że uzasadnienie faktyczne informacji o wyborze jest nieprecyzyjne.
W sposób niewyczerpujący obrazuje, jakie powody legły u podstaw decyzji Zamawiającego.
Odwołujący ustosunkował się w zasadzie jedynie do argumentacji związanej z odcinkiem km
– 48+587, bowiem tylko w tym zakresie Zamawiający podał uzasadnienie. To przez
pryzmat tego uzasadnienia i przedstawionych w nim okoliczności faktycznych oraz
przywołanej argumentacji, Izba dokonuje oceny prawidłowości czynności odrzucenia oferty,
a ocenie Izby mogą podlegać tylko okoliczności wyartykułowane wykonawcy. Nie mogą
natomiast wpłynąć na rozstrzygnięcie sprawy okoliczności, które Zamawiający, czy też
Przystępujący, sygnalizuje dopiero w postępowaniu odwoławczym. Z tego też względu Izba
pominęła argumenty Przystępującego Budimex S.A. w zakresie niedoszacowanego czasu i
kosztu konsolidacji podłoża, niejednoznaczności co do wycenionych elementów technologii
wzmocnienia podłoża, niedoszacowania ilość i kosztów wymiany gruntów słabonośnych,
braku założenia (i kalkulacji) konieczności wymian gruntów poniżej 3,5 m, nieprawidłowej
metody konsolidacji
— drenaż pionowy. Art. 192 ust. 7 ustawy Pzp wyznacza zakres
rozpoznania odwołania przez Izbę, podając że Izba nie może orzekać co do zarzutów, które
nie były zawarte w odwołaniu. W rozpatrywanej sprawie podnoszone przez Przystępującego
Budimex S.A.
na rozprawie okoliczności dotyczące oferty Odwołującego, nie mieszczą się
we wskazanej w odwołaniu podstawie faktycznej odrzucenia jego oferty, winny więc być
traktowane jako okoliczności, który nie mogą być przez Izbę rozpoznane.
Odnosząc się zaś do argumentacji Zamawiającego przedstawionej w odpowiedzi na
odwołanie, Izba uznała ją za nieprzekonującą, po pierwsze z uwagi na fakt, że
sformułowania o niedostatecznym czy niemożliwym do zaakceptowania dla potrzeb drogi
ekspresowej sposobie wzmocnienia podłoża na pięciu odcinkach są gołosłowne. Skoro jakaś
tec
hnologia zdaniem Zamawiającego jest nieskuteczna lub czasochłonna (co potwierdzają
dotychczasowe doświadczenia Zamawiającego) należało ją wprost wykluczyć z możliwości
zastosowania przez wykonawców w niniejszym postępowaniu. Po drugie, polemika
Zamawiającego z wybiórczym odwoływaniem się do stwierdzeń zaprezentowanych w
odwołaniu nie może być akceptowana (koszty dotyczące polepszenia parametrów podłoża
zostały, zgodnie z oświadczeniem Odwołującego, przyjęte na podstawie DGI, a nie, jak
sugeruje Zamawiający, jedynie na podstawie własnych analiz Konsorcjum Porr). Nadto,
niezrozumiałe są odniesienia do kosztów zastosowania technologii polegającej na
wzmocnieniu podłoża poprzez wymianę gruntów (jako drugiej najtańszej technologii po
zaproponowanej przez Odwołującego), skoro zgodnie z odpowiedzią na pytanie nr 8 do
wyjaśnień z dnia 11 stycznia 2018 r. Odwołujący, prócz nasypu przeciążającego, wskazał
także takie wzmocnienia podłoża i umocnienia skarp jak: wymiana gruntów, materace
geosyntetyczne, kolumny żwirowe i żwirowo-betonowe.
Zaniżony koszt polepszenia parametrów podłoża poprzez ulepszenia podłoża gruntowego
spoiwem hydraulicznym
Zamawiający w informacji o wyborze wskazał, że do wyjaśnień z dnia 11 stycznia 2018 r.
Odwołujący załączył tabelę zawierającą przyjęte technologie wzmocnienia podłoża i
umoc
nienia skarp (załącznik nr 4), z której wynika, że na niektórych odcinkach założono
polepszenie parametrów podłoża pod drogę S61 poprzez ulepszenia podłoża gruntowego
spoiwem hydraulicznym (tabela 4). Bazując na podstawie danych geotechnicznych
przekazanych wraz z SIWZ ulepszeniem objęto te fragmenty podłoża, na których grunty
spoiste występują w stanie plastycznym. Zdaniem Zamawiającego zaproponowane
rozwiązanie techniczne dla sporej liczby lokalizacji jest zdecydowanie niewystarczające:
l
iczne odcinki wykopów z podłożem G4, na których powinny być wykonane warstwy
stabilizowane spoiwem hydraulicznym, w sporządzonym wykazie zostały pominięte,
np. km 42+918
– 43+070, 44+480 – 44+680, 60+000 – 60+370;
odcinki wykop
ów z gruntami spoistymi w stanie plastycznym błędnie określono jako
podłoże grupy G3, G4. Według pkt. 7.18 i 7.19 katalogu typowych konstrukcji
nawierzchni sztywnych są to podłoża słabsze od G4 i wymagają indywidualnego
projektowania. Przykłady: km 44+100 – 44+225, 44+390 – 44+480, 57+860 –
– 60+435, 61+825 – 61+935.
Przyjęta sumaryczna powierzchnia warstwy stabilizowanej spoiwem hydraulicznym jest
znacznie niedoszacowana w ocenie Zamawiającego, co powoduje że Konsorcjum Porr, na
etapie real
izacji prac musiałoby zastosować zaproponowaną przez siebie metodę również na
innych, nieujętych w tabeli 4 (załącznik 4) odcinkach dróg. Ponadto, z wyjaśnień, a w
szczególności odpowiedzi na pytanie nr 8, nie wynika, że są przewidziane w ofercie koszty
ro
zszerzenia powierzchni, na której będzie wykonywane ulepszenie podłoża gruntowego
spoiwem hydraulicznym.
Nie sposób uznać, że wskazanie w informacji o wyborze takich sformułowań, jak „dla sporej
liczby lokalizacji”, „liczne odcinki” zostało zaprezentowane precyzyjnie, konkretnie i czytelnie
oraz dało wykonawcy realną szansę za zapoznanie się w pełni z przyczyną takiej, a nie innej
oceny jego oferty.
Powoływanie się zaś Zamawiającego na grupy nośności podłoża określone w dokumentacji
geologiczno-
inżynierskiej dla niwelety według Koncepcji Programowej jest drugorzędne,
skoro Odwołujący zoptymalizował jej przebieg.
Izba pominęła nadto stanowisko Zamawiającego dotyczącą grubości warstwy stabilizowanej
oraz kosztu wykonania warstwy ulepszonego podłoża z gruntu stabilizowanego spoiwem
hydraulicznym,
z uwagi na fakt, że informacja o odrzuceniu oferty Konsorcjum Porr nie
zawierała ani argumentacji dotyczącej grubości warstwy podłoża dla grupy nośności G3 i G4
ani wskazania, że zaoferowane ceny wykonania warstw są zaniżone.
Zaniżony koszt wzmocnienia skarp wykopów
Zamawiający w informacji o wyborze wskazał, że z zawartej w wyjaśnieniach z dnia 11
stycznia 2018 r.
odpowiedzi na pytanie nr 8 wynika, że Odwołujący przyjął do oferty
wzmocnienie powierzchni skarp wykopów poprzez humusowanie i darniowanie. Nie
przewidziano innych metod. Zaproponowana technologia będzie według Zamawiającego
niewystarczająca tam, gdzie stateczność jest zagrożona występowaniem gruntów spoistych
w stanie plastycznym w połączeniu z obecnością wody gruntowej, szczególnie w obliczu
faktu znacznego zaniżenia niwelety w stosunku do koncepcji programowej na wielu
odcinkach, co skutkuje zwiększeniem głębokości wykopów na trasie drogi głównej. W
konsekwencji Konsorcjum Porr, na etapie realizacji prac mu
siałby zastosować inne, droższe
metody (zaproponowana technologia jest najtańsza we wszystkich dopuszczonych przez
Zamawiającego) wzmocnienia powierzchni skarp wykopów. Z wyjaśnień, a w szczególności
odpowiedzi na pytanie nr 8, nie wynika, że są przewidziane w ofercie koszty zastosowania
innych (droższych) metod wzmocnienia powierzchni skarp wykopów.
Konsorcjum Porr w odwołaniu podnosił, że Zamawiający pominął fakt optymalizacji
przebiegu niwelety i wynikające z tego konsekwencje. Przykładowo wskazywał na przekrój
44+560L/3 czy odcinek 60+050 -60+250,
uzasadniając wpływ zmiany przebiegu niwelety na
koszty wzmocnienia skarp wykopów. Zamawiający zaś w odpowiedzi na odwołanie
stwierdził, że przyjęte przez Odwołującego wzmocnienia skarp wykopów poprzez
humusowan
ie i darniowanie na niektórych odcinkach jest niedostateczne, a poczynione
założenia, że po wykonaniu wykopu wody spłyną i nie będą oddziaływać na stateczność
skarp jest nadmiernie optymistyczne i nieuzasadnione, bowiem jego doświadczenia na
terenach o por
ównywalnej budowie geologicznej są odmienne.
W
ocenie Izby ważnym jest, aby istnienie niewystarczającego sposobu wzmocnienia skarp
wykopów było oczywiste i wynikało z obiektywnych, niebudzących wątpliwości faktów, nie
zaś z subiektywnego przekonania zamawiającego. Nie jest wystarczającym samo
przekonanie zamawiającego, że przykładowo pewne przyjmowane założenia są nadmiernie
optymistyczne,
czy też że na niektórych odcinkach (nie wiadomo jakich) wzmocnienie skarp
jest niedostateczne.
Nawet jeżeli grunty przepuszczalne występują na całej szerokości drogi, jak podnosił
Przystępujący Budimex S.A., to nie sposób zarzucić Odwołującemu, że podał tylko km
44+560L/3 jako
przykład, skoro informacja o wyborze nie zawierała wskazania konkretnych
odcinków, gdzie wzmocnienie skarp jest niedostateczne. Iza uzasadnienie prezentowane
przez Odwołującego uznała za przekonujące.
Zaniżony koszt wykonania posadowienia obiektów
Zamawiający w informacji o wyborze wskazał, że w zawartej w wyjaśnieniach z dnia 11
stycznia 2018 r. odp
owiedzi na pytanie nr 10 Odwołujący przedstawił tabelę obiektów
inżynierskich wraz z kosztem ich wykonania, z rozbiciem na koszt samego obiektu i koszt
posadowienia. W ocenie Zamawiającego w kilku przypadkach przyjęty sposób posadowienia
obiektów inżynierskich jest niedostosowany do warunków podłoża. Przykładem może być
bezpośrednie posadowienie obiektów PZM 50.0 i PZM 60.5 na kilkumetrowej grubości
warstwie torfu. Wykonanie obiektów zgodnie z zasadami wiedzy technicznej skutkowałoby
koniecznością wyboru technologii posadowienia pośredniego, bądź też przeprowadzeniem
operacji wymiany gruntu. Zastosowanie którejkolwiek z tych dwóch metod wiąże się ze
znacznym wzrostem kosztów. Z wyjaśnień, a w szczególności odpowiedzi na pytanie nr 10,
nie wynika, że są przewidziane w ofercie koszty zastosowania innych (droższych) metod
wykonania posadowienia obiektów inżynierskich.
Wpierw, Izba wskazuje
, że jeśli rzeczywiście, jak podnosił Zamawiający, sposób
posadowienia obiektów inżynierskich jest niedostosowany do warunków podłoża w kilku
przypadkach, należało wyszczególnić wszystkie obiekty, a nie podać tylko dwa tytułem
przykładu. Przywołanie jedynie twierdzeń Zamawiającego o niedostosowaniu do warunków
podłoża, przy braku odesłania do konkretnych postanowień SIWZ (pomijając już ogólnikowe
stwierdzenia o braku przekonania)
nie wypełniają dyspozycji art. 92 ust 1 pkt 3 ustawy Pzp.
Uzasadnienie
faktyczne i prawne winno być jasne i jednoznaczne tak, aby umożliwić
zainteresowanym wykonawcom poznanie podstaw
podjętego przez niego środka oraz
ewentualne ustosunkowanie się do niego w odwołaniu.
W zakresie zaś samego zakwestionowania sposobu posadowienia faktycznie dwóch
obiektów należy wskazać, że Izba nie miała podstaw do kwestionowania obliczeń
Odwołującego (które nota bene nie były wymagane ani do oferty, ani do wyjaśnień w
zakresie rażąco niskiej ceny), znajdujących się w załączniku nr 4 i 5 do odwołania, tym
bardziej,
że argumentacja Zamawiającego sprowadzała się jedynie do stwierdzenia o
przyjęciu nierealnych parametrów, natomiast argumentacja Przystępującego Budimex S.A.
dotyczyła w tym zakresie jedynie braku określenia szczegółów i konsekwencji związanych z
osiadaniem obiektów.
Niezależnie od powyższego należy podnieść, że odpowiedź na pytanie nr 10 w
wyjaśnieniach z dnia 11 stycznia 2018 r. faktycznie nie zawierała informacji o przewidzianych
w ofercie kosztach
zastosowania innych (droższych) metod wykonania posadowienia
obiektów inżynierskich. Takiej odpowiedzi zawierać jednak nie musiała, bowiem pytanie
sprowadzało się jedynie do podania dwóch elementów kosztotwórczych: całkowitego kosztu
budowy oraz kosztu posadowienia. Jak słusznie zwrócił uwagę Odwołujący, zgodnie z
odpowiedzią na pytanie nr 13 w wyjaśnieniach z dnia 11 stycznia 2018 r. kalkulując ryzyka
przyjął rezerwę na przekroczenie zakładanych kosztów budowy obiektów na kwotę
2.000.000 zł
Brak wyceny kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej
Zamawiający w informacji o wyborze wskazał, że z przekazanej wykonawcom dokumentacji
geologicznej wynika, że w wielu odwiertach geologicznych zarejestrowano obecność wody
gruntowej lub stwierdzono sączenia wód gruntowych w obrębie warstw gliniastych. Wraz z
wyjaśnieniami Odwołujący przedstawił graficzne porównanie przebiegu niwelety drogi
zgodnego z dokumentacją Zamawiającego i zaproponowanego przez Odwołującego. W
związku z tym, że przyjęty przebieg niwelety jest niższy, niż w koncepcji programowej, to na
wymienionych odcinkach (km): 44+400
– 44+600; 46+200 – 46+340; 48+650 – 48+800;
– 50+870; 53+800 – 54+100; 59+820; 59+900 – 60+270 zajdzie konieczność
odwodnienia podłoża nawierzchni w celu obniżenia poziomu wody gruntowej do zalecanego
1 m poniżej spodu konstrukcji nawierzchni. W wyjaśnieniach Odwołującego brak informacji,
że takie rozwiązanie zostało ujęte w wycenie ofertowej. Brak wskazania w wyjaśnianiach
kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej, powoduje, że Zamawiający nie ma możliwości
zweryfikowania, czy cena oferty jest realna.
Dodatkowo, Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie podnosił, że założenie Odwołującego,
że warstwa mrozochronna będzie jednocześnie warstwą odsączającą, która odwodni
podłoże nawierzchni jest niezgodne z pkt 2.1.11 PFU.
Izba ustaliła, że wezwanie z dnia 8 grudnia 2017 r. do wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej
ceny nie zawierało żądania wskazania kosztów obniżenia poziomu wód gruntowych, zatem
stawianie Odwołującemu braku wyceny ww. kosztów jest nieuzasadnione. Przedstawiona w
odwołaniu argumentacja stanowi w efekcie wyjaśnienie elementów składających się na cenę
oferty i winna
być przedłożona i ocenione przez samego Zamawiającego w toku
postępowania wyjaśniającego w trybie art. 90 ust. 1 Pzp, skoro takie wątpliwości pojawiły się
u Zamawiającego. Stąd zasadnym byłoby nakazanie dokonania wezwania w trybie art. 90
ust. 1 Pzp w zakresie wyceny obniżenia poziomu wody gruntowej, gdyby stanowiło istotny
element ceny mający wpływ na cenę oferty. Skoro Przystępujący Budimex S.A. wskazywał
przyk
ładowo, że wycena kosztów obniżenia poziomu wody gruntowej oznaczałaby
zwiększenie kosztów oferty o ok. 350.000 zł nie sposób uznać, aby taki koszt miał wpływ na
cenę oferty (ponad 446 mln zł).
Ponadto,
wymaga podkreślenia, że jeżeli jakieś założenie wykonawcy jest niezgodne z
postanowieniami PFU,
winno być rozpatrywane w kategorii niezgodności treści oferty z
treścią SIWZ. Jednocześnie Izba wskazuje, że w piśmie procesowym Przystępującego
Budimex S.A.
, będącym argumentacją zgłaszającego przystąpienie do postępowania
odwoławczego, nie formułuje się jakichkolwiek zarzutów względem czynności lub zaniechań
zamawiającego, które mogłyby być przedmiotem rozstrzygnięcia Izby (dotyczy wyceny
kosztów ekranów akustycznych). Decyzje Zamawiającego, niezaskarżone przez
przystępującego, nie upoważniają Izby do ich rozpoznawania.
Zaniechanie wezwania Odwołującego do złożenia wyjaśnień
Izba
stwierdziła, że wezwanie Odwołującego w trybie art. 87 ust. 1 ustawy Pzp do złożenia
wyjaśnień w zakresie rzędnych niwelety drogi oraz obiektu PZDsz-61.0 byłoby bezcelowe,
gdyż, jak zostało wskazane powyżej, brak podstaw do uznania, że oferta Odwołującego w
tym zakresie jest niezgodna z treścią SIWZ.
Natomiast w odniesieniu do złożenia dodatkowych wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny,
z uwagi na przedstawioną w uzasadnieniu orzeczenia argumentację, kolejne wyjaśnienia
dotyczące elementów stanowiących podstawę wniesienia odwołania należy uznać za
bezprzedmiotowe. Jakk
olwiek Izba rozważyła stanowiska zarówno Zamawiającego, jak i
Przystępującego Budimex S.A., to jednak podstawą rozstrzygnięcia była treść uzasadnienia
odrzucenia oferty
Odwołującego, do którego Konsorcjum Porr odnosiło zarzuty wniesionego
odwołania, Izba bowiem nie może orzekać co do zarzutów, które nie były zawarte w
odwołaniu, co wynika z art. 192 ust. 7 ustawy Pzp.
Naruszenie art. 91 ust. 1, art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Pzp
Uwzględniając powyższe w ocenie Izby doszło do naruszenia zasad prawa zamówień
publicznych opisanych w art. 7 ust. 1 ustawy Pzp. Zamawiający nieprawidłowo dokonał
oceny i odrzucenia oferty Konsorcjum Porr, a tym samym wyboru oferty Budimex S.A., czym
potwierdził, że nierówno traktuje wykonawców w postępowaniu. W zakresie zaś naruszenia
przez Zamawiającego zasady udzielenia zamówienia wykonawcy wybranemu zgodnie z art.
7 ust. 3, uwzględniając znaczenie zasad określonych w art. 7 ust. 1 ustawy Pzp oraz
racjonalność przepisów, zasada ta dotyczy zakazu dokonywania cesji praw lub przejęcia
długów na rzecz podmiotów lub przez podmioty nieuczestniczące w postępowaniu o
zamówienie publiczne. Tym samym Zamawiający zobowiązany jest do udzielenia
zamówienia wykonawcy, który uczestniczył w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego oraz został wybrany zgodnie z przepisami ustawy, a więc w niniejszym stanie
faktycznym doszło do naruszenia przez Zamawiającego wskazanej zasady.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 3 i § 5
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 z późn. zm.).
Przewodniczący: ……………………..………….
……………………..………….
……………………..…………..
Otrzymuj raz w tygodniu aktualne informacje
o zmianach w prawie oraz komentarzach ekspertów
Otrzymasz darmowy e-book w prezencie!
„6 pytań o znowelizowane przepisy Pzp"