WYROK
z dnia 23 kwietnia 2018 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Beata Konik
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2018
r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej w dniu 9 kwietnia 2018 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia J. W. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą J. W. Firma Budowlano –
Konserwatorska, B. D.
prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod
firmą B. D. Mazur Kolor Zakład Produkcyjny, S. K. prowadzącego jednoosobową
działalność gospodarczą pod firmą S. K. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD
INWEST”, Ł. Ł. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Ł. Ł.
wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego jednoosobową
działalność gospodarczą pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD
INWEST”, w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Muzeum – Zamek w
Łańcucie, przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia
DeS H. D., A. D.
spółka jawna, AC Konserwacja Zabytków P., K. spółka jawna, W. P.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą W. P. ANTIQUA Konserwacja Dzieł
Sztuki,
zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego,
orzeka:
1. U
względnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu Muzeum – Zamek w Łańcucie:
1.1. Uni
eważnienie czynności odrzucenia oferty Odwołującego - wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia J. W. prowadzącego jednoosobową
działalność gospodarczą pod firmą J. W. Firma Budowlano – Konserwatorska, B. D.
prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą B. D. Mazur Kolor
Zakład Produkcyjny, S. K. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą S. K. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, Ł. Ł. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Ł. Ł. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”.
1.2. Ponowne wezwanie
Odwołującego - wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia J. W. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą J. W. Firma Budowlano – Konserwatorska, B. D. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą B. D. Mazur Kolor Zakład
Produkcyjny, S. K. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą
S. K. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, Ł. Ł. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Ł. Ł. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST” w trybie art. 90 ust. 1
ustawy Pzp do
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny.
1.3. P
onowne badanie i ocenę ofert z uwzględnieniem oferty Odwołującego -
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia J. W.
prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą J. W. Firma
Budowlano
– Konserwatorska, B. D. prowadzącego jednoosobową działalność
gospodarczą pod firmą B. D. Mazur Kolor Zakład Produkcyjny, S. K. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą S. K. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, Ł. Ł. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą Ł. Ł. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”.
2. K
osztami postępowania obciąża zamawiającego Muzeum Zamek w Łańcucie i
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę w wysokości 15 000 zł
00 gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy), uiszczoną przez
O
dwołującego - wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia J.
W. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą J. W. Firma
Budowlano
– Konserwatorska, B. D. prowadzącego jednoosobową działalność
gospodarczą pod firmą B. D. Mazur Kolor Zakład Produkcyjny, S. K. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą S. K. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, Ł. Ł. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą Ł. Ł. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, tytułem wpisu od odwołania.
3. Z
asądza od zamawiającego Muzeum Zamek w Łańcucie kwotę 18 867 zł 29 gr
osiemnaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt siedem złotych dwadzieścia dziewięć
groszy), stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione przez
O
dwołującego - wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia J.
W. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą J. W. Firma
Budowlano
– Konserwatorska, B. D. prowadzącego jednoosobową działalność
gospodarczą pod firmą B. D. Mazur Kolor Zakład Produkcyjny, S. K. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą S. K. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, Ł. Ł. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą Ł. Ł. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, tytułem wpisu od odwołania, koszty poniesione z tytułu
wynagrodzenia pełnomocnika oraz koszty dojazdu.
4. Nakazuje zwrot
z rachunku Urzędu Zamówień Publicznych na rzecz Odwołującego -
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia J. W.
prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą J. W. Firma
Budowlano
– Konserwatorska, B. D. prowadzącego jednoosobową działalność
gospodarczą pod firmą B. D. Mazur Kolor Zakład Produkcyjny, S. K. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą S. K. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST”, Ł. Ł. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą Ł. Ł. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej
„SELL-BUD INWEST” kwoty 5.000 zł 00 gr (pięć tysięcy złotych zero groszy) tytułem
nadpłaconego wpisu.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2017, poz.1579 ze zm.) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Rzeszowie.
Przewodniczący: ……………………..…
UZASADNIENIE
Z
amawiający Muzeum Zamek w Łańcucie, prowadzi w trybie przetargu
nie
ograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn. Prace remontowo
- konserwatorskie elewacji budynku Zamku
w ramach przedsięwzięcia pn. „Ochrona i rozwój
dziedzictwa kulturowego dawnej Ordynacji Łańcuckiej poprzez prace remontowo-
konserwatorskie oraz wykreowanie nowych przestrzeni ekspozycyjnych w budynku Zamku
oraz zabytkowym Parku Muzeum-
Zamku w Łańcucie (OR-KA II, III, IV, VII)”, nr zamówienia
S-ZP-203/1/2018.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej z dnia 18 stycznia 2018 r. pod numerem 2018/S 012-023211.
W dniu 12 marca 2018 r. wykonawcy
wspólnie ubiegający się o udzielenie
zamówienia wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia J. W.
prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą J. W. Firma Budowlano –
Konserwatorska, B. D. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą B.
D. Mazur Kolor Zakład Produkcyjny, S. K. prowadzącego jednoosobową działalność
gospodarczą pod firmą S. K. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST”, Ł. Ł.
prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Ł. Ł. wspólnik spółki
cywilnej „SELL-BUD INWEST”, T. M. prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
pod firmą T. M. wspólnik spółki cywilnej „SELL-BUD INWEST” wnieśli do Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej odwołanie od niezgodnych z przepisami ustawy Pzp czynności
Z
amawiającego, polegających na niezgodnym z przepisami ustawy Pzp dokonaniu lub
zaniechaniu
, następujących czynności, do których dokonania był zobowiązany:
dokonanie czynności odrzucenia oferty Odwołującego,
dokonanie czynności wyboru, jako najkorzystniejszej, oferty wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia DeS H. D., A. D. spółka jawna, AC
Konserwacja Zabytków P., K. spółka jawna, W. P. prowadzącego działalność
gospodarczą pod firmą W. P. ANTIQUA Konserwacja Dzieł Sztuki,
3. zaniechanie wyboru, jako najkorzystniejsz
ej oferty Odwołującego.
Opisane powyżej czynności, których dokonał Zamawiający lub których dokonania
zaniechał, naruszają zdaniem Odwołującego przepisy ustawy Pzp oraz zapisy postanowień
SIWZ, a w szczególności naruszają dyspozycje art. 7 ust. 1 i 3, art. 89 ust. 1 pkt 4 Ustawy.
W oparciu o tak sformułowane zarzuty Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania
i
nakazanie Zamawiającemu: wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia DeS H. D., A. D. spółka jawna, AC Konserwacja Zabytków P., K. spółka jawna,
W. P.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą W. P. ANTIQUA Konserwacja Dzieł
Sztuki,
unieważnienie czynności odrzucenia oferty Odwołującego,
2. dokonanie
ponownej oceny złożonych ofert ewentualnie ponowny wybór oferty
najkorzystniejszej.
W uzasadnieniu odwołania Odwołujący wskazał, że w dniu 6 marca 2018 r.
Zamawiający wezwał Odwołującego do złożenia wyjaśnień w zakresie ceny zaproponowanej
w złożonej przez Odwołującego ofercie. W wezwaniu Zamawiający stwierdził, że cena oferty
Odwołującego wydaje się rażąco niska i w związku z tym wzywa go do złożenia wyjaśnień.
Swoje żądanie Zamawiający ograniczył tylko do przepisania art. 90 ust. 1 Ustawy Pzp, i
przytoczenia przykładowych kryteriów mogących mieć wpływ na kalkulację ceny przez
wykonawcę, z jednoczesnym żądaniem ustosunkowania się przez Odwołującego do
wskazan
ych aspektów. Odwołujący podkreślił, że Zamawiający nie wskazał jakichkolwiek
elementów oferty (w tym kosztorysów złożonych wraz z ofertą), które budziły jego
wątpliwości lub jego zdaniem mogły mieć wpływ na zaniżenie ceny oferty oraz że każdy
wykonawca zobowiązany był do złożenia wraz z ofertą, kosztorysów.
Odwołujący wyjaśnił, że w terminie wyznaczonym przez Zamawiającego złożył
wyjaśnienia wraz z załącznikami. W piśmie przewodnim do wyjaśnień (załącznik nr 1 do
Odwołania), Odwołujący potwierdził realność cen zawartych w ofercie i wyjaśniał sposób
kalkulacji. Odwołujący wyjaśniał:
a)
stawka roboczogodziny przyjęta do kalkulacji wynosiła 18 zł,
b)
rusztowania, oraz sprzęt potrzebny do realizacji przedmiotowej inwestycji jest
własnością Odwołującego, co powoduje zmniejszenie kosztów,
c)
Odwołujący posiada rabaty i upusty cenowe powodujące obniżenie kosztów zakupu
materiałów.
Do wyjaśnień załączone zostały następujące dokumenty:
a)
wyjaśnienia członka konsorcjum w zakresie kosztów stolarki zabytkowej (załącznik nr
2 do Odwołania),
b)
oświadczenie
konserwatora,
zawierające
koszty
poszczególnych
prac
konserwatorskich (załącznik nr 3 do Odwołania),
c)
oświadczenie dostawcy materiałów firmy Romnico (załącznik nr 4 do Odwołania),
W przedstawionych dokumentach Odwołujący wyjaśniał, że w zakresie renowacji i
rekonstrukcji stolarki zabytkowej, posiada on ponad dwudziestoletnie doświadczenie, co
pozwoliło na wypracowanie taki procesów i sposobów realizacji inwestycji, które powodują
obniżenie kosztów. Odwołujący wskazywał również, że wpływ na koszty wykonania
inwestycji ma fakt, że w województwie warmińsko-mazurskim jest najwyższy poziom
bezrobocia w Polsce, co powoduje obniżenie kosztów pracy. Przedstawiony został również
wykaz wykonanych inwestycji o zakresie podobnym do prz
edmiotowego zamówienia, za
staw
ki porównywalne do stawek z przedmiotowego zamówienia, w zakresie stolarki.
Odwołujący dołączył również oświadczenie dostawcy materiałów na potwierdzenie stałej
współpracy i związanych z tym faktem korzystnych warunków współpracy. Do oświadczenia
konserwatora zawierającego wykaz stawek prac konserwatorskich, załączony został również
rysunek z zaznaczonymi elementami elewacji objętych zakresem złożonej oferty na
potwierdzenie zgodności treści oferty z treścią SIWZ.
Złożone wyjaśnienia były wyczerpujące, wskazywały elementy wpływające na poziom
poszczególnych kosztów, wyjaśniały kwestię wynagrodzenia pracowników w świetle
przepisów regulujących stawkę minimalnego wynagrodzenia i opisywały stawki prac
konserwatorskich.
W dniu 30 marca
2018 r., Zamawiający poinformował Odwołującego o dokonaniu
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej i odrzuceniu oferty Odwołującego na podstawie
art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp,
jako oferty zawierającej rażąco niską cenę.
Odwołujący podkreślił, że przed otwarciem ofert, Zamawiający podał kwotę
przeznaczoną na realizację przedmiotowego postępowania w wysokości 11 900 000 zł
brutto. Odnosząc wartość oferty Odwołującego do tej wartości należy stwierdzić, iż była ona
niższa o ok. 18 % od wartości podanej przez Zamawiającego. Natomiast w piśmie
zawierającym uzasadnienie czynności odrzucenia oferty, Zamawiający podaje kwotę
558777,65 zł bez podania czy jest to kwota brutto czy netto, porównując ją do kwoty netto
oferty Odwołującego, co czyni niejasnym sposób postępowania Zamawiającego.
W uzasadnieniu swojej decyzji Zamawiający wskazał okoliczności będące podstawą
dokonanej czynności odrzucenia oferty. Jednak sposób ich sformułowania i poziom
ogólności jest tak duży, że Odwołujący miał problem ze zidentyfikowaniem zarzutów
stawianych jego ofercie. Jednak aby móc sformułować odwołanie i udowodnić, że czynności
Zamawiającego są błędne, Odwołujący zinterpretował następujące podstawy odrzucenia
jego oferty :
Zaniżone koszty prac konserwatorskich oraz prac w zakresie stolarki.
Obawa co do rzetelnego wykonania prac konserwatorskich oraz co do ich zakresu.
Brak uwzględnienia inflacji w złożonej ofercie.
Brak uwzględnienia robót drobnych i drugorzędnych w tym koszty rusztowań, wykucia
elementów haków, drzwiczek, wsporników, demontaż krat, starych opraw, kamer itd.
Brak uwzględnienia przy tarasie południowym robót takich jak wyrównanie
skowanego podłoża, obróbki na krawędziach itd.
Ustosunkowując się do zarzutów podniesionych przez Zamawiającego, Odwołujący w
pierwszej kolejności wskazał na warunki przedmiotowego postępowania, jakie określił
Zamawiający w SIWZ. Zgodnie z pkt. XIV. 1 SIWZ, wynagrodzenie ma charakter
wynagrodzenia
ryczałtowego. W pkt. XIV. 5 SIWZ, Zamawiający informował, że wykonawca
ma obowiązek wyliczyć cenę według kalkulacji własnej. W zakresie obowiązku złożenia
kosztorysu i wymogów co do jego formy oraz zawartości, Zamawiający tylko w pkt. XI 1.8.5
SIWZ zaznacz
ył, że kosztorysy planowanych prac powinny być dołączone do oferty i
zawierać koszty realizacji netto i brutto.
Odwołujący wskazał, że w przypadku wezwania wykonawcy do wyjaśnienia ceny, to
wykonawca ma obowiązek uzasadnić zaproponowaną cenę i jej wiarygodność. Natomiast to
Zamawiający inicjuje procedurę wyjaśnień i wskazuje elementy, które budzą jego wątpliwość.
Jako naganne
, w ocenie Odwołującego, należy określić postępowanie Zamawiającego, który
przepisując przepisy ustawy nie konkretyzuje swoich wymagań w zakresie żądanych
wyjaśnień.
Odwołujący przypomniał, że Krajowa Izba Odwoławcza dokonując interpretacji
instytucji tj. np. wezwania do uzupełnienia dokumentów czy wyjaśnień złożonej oferty, stoi na
stanowisku, że takie wezwania muszą być skonkretyzowane tak, aby wykonawca mógł się
ustosunkować do konkretnych zarzutów lub wątpliwości. W ten sam sposób należy
dokonywać wykładni przepisów dotyczących trybu wyjaśniania ceny oferty. Czynność
wezwania do wyjaśnień ceny, niesie z sobą bardzo poważne sutki dla wykonawcy, również w
postaci odrzucenia jego oferty i utraty wielomilionowego kontraktu. Oczywistym jest, że
każda sytuacja faktyczna jest inna. Jednak każde wezwanie do wyjaśnienia ceny musi być
oparte na analizie posiadanych informacji. W przypadku np. p
ostępowania z zastosowanym
wynagrodzeniem ryczałtowym, bez kosztorysów składanych przez wykonawców,
Zamawiający posiada małą ilość informacji z zakresu składników ceny ofertowej czy zakresu
wycenionych robót, a samo wezwanie ma większy stopień ogólności. Jeżeli jednak już na
etapie analizy ofert, Zamawiający posiada np. kosztorysy to wie, które elementy oferty czy
ściślej ujmując treści oferty budzą jego wątpliwości.
W przedmiotowymi postępowaniu Zamawiający określił, że obowiązującym
wynagrodzeniem jest wy
nagrodzenie ryczałtowe. Określił on jednocześnie, że kosztorysy
mają być sporządzone kalkulacją własną i dołączone do oferty. W związku z powyższym, już
na etapie analizy oferty Odwołującego, Zamawiający miał wiedzę, co do treści oferty jak i
elementów składających się na poziom ceny. Obowiązkiem Zamawiającego była więc
analiza złożonych kosztorysów i wskazanie elementów - oferty/kosztorysu, co do którego
miał on wątpliwości. Mógł on również wskazać, które koszty jego zdaniem były zaniżone,
oraz ewentualnie
jaki zakres prac nie został uwzględniony w złożonej ofercie i żądać w tym
zakresie wyjaśnień. Posługując się ogólnymi zapisami zawartymi w wezwaniu, uniemożliwił
Zamawiający Odwołującemu wyjaśnienie tych wątpliwości, które zostały sformułowane
dopiero na
etapie uzasadniania czynności odrzucenia oferty, a znane już były na etapie
analizy oferty.
Odwołujący podtrzymał jednocześnie swoje stanowisko, zgodnie z którym cena
zawarta w złożonej przez niego ofercie jest ceną realną i nie nosi znamion ceny rażąco
ni
skiej. W związku z faktem, że Odwołujący nie miał wcześniej możliwości ustosunkowania
się do zarzutów skonkretyzowanych dopiero na etapie odrzucenia oferty, odnosząc się do
tych zarzutów wyjaśnił co następuje:
Zarzut zaniżenia kosztów prac konserwatorskich i kosztów prac związanych ze stolarką.
Zarzut zaniżenia kosztów wskazanych powyżej prac Zamawiający uzasadnił twierdzeniem,
że są one niższe niż te, które wynikają z jego szacunków oraz tym, że są skutkiem zaniżenia
przez Odwołującego stawek podstawowych. Zamawiający wskazywał, że tzw. stawka
podstawowa, powinna orientacyjnie odpow
iadać średniemu wynagrodzeniu w gospodarce
w
g, danych GUS. W tym miejscu powołał się on na cennik prac konserwatorskich stworzony
przez Ogólnopolską Radę Konserwatorów Dzieł Sztuki ZPAP pod nazwą Zasady
Wynagradzania
Artystów Plastyków Konserwatorów - Restauratorów Dóbr Kultury z
Listopada 2017 r. (dalej cennik -
załącznik 6 do Odwołania). Cennik ten określa sposób i
elementy brane pod uwagę przez wykonawców przy budowaniu kosztorysów ofertowych.
Oprócz tzw. stawki podstawowej wymienia on takie elementy jak stopień rewaloryzacji czy
widełki. W przedmiotowym postępowaniu, Zamawiający podważył jedynie stawkę
podstawową, uznając ją jako zaniżoną. W tym miejscu należy przytoczyć regulację zapisów
cennika dotyczących stawki podstawowej. Już w preambule cennika znajdujemy zapis, że
„Formę i zakres „Zasad wynagradzania” będą weryfikowały wnioski wynikające z jego
stosowania w praktyce. W akapicie pod
nazwą KOMENTARZ w pkt. 1 znajduje się zapis
„Tabele wynagrodzeń za wykonanie lub wykorzystanie dzieła konserwatorskiego określają
wysokość wynagrodzeń autorskich w procencie od podstawy naliczania (stawka
podstawowa), jaką jest orientacyjnie wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w
gospodarce narodowej ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, co
kwartał w Monitorze Polskim. W tabelach uwzględniono wycenę za opracowanie ldm2
obiektu zabytkowego, przy T stopniu rewaloryzacji. Pozycje i tabele określają wynagrodzenie
za dzieło konserwatorskie wyrażone w procencie stawki podstawowej (sp). Stawkę
podstawową ustała wykonawca w oparciu o indywidualna ocenę możliwości realizacji
zadania.
”
Zdaniem Odwołującego dokument, na który powołuje się Zamawiający, definiuje
s
tawkę podstawową uzależniając ją od indywidualnej oceny wykonawcy. Takie
sformułowanie cennika jest oczywiste, gdyż wiadomo jest, że prace konserwatorskie i ich
stopień skomplikowania są różne. Różny jest również stopień zniszczenia oraz związany z
tym nak
ład pracy. Średnie wynagrodzenie w gospodarce jest tylko pewnym odnośnikiem,
które może być zmieniane, co zresztą jest normalną praktyką przy wycenie prac
konserwatorskich. Dla potwierdzenia stanowiska Odwołującego, składa on w załączeniu
dokument Ceny Pra
c Konserwatorskich, zawierający zestawienie stawek jednostkowych za
1m
, uzyskanych z ofert przetargowych w 2017 r. Dokument ten został wystawiony przez
Dyrektora Wydziału w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie Wydział
Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego (dalej Urząd). Z
przedstawionego wykazu wynika, że stawki które występowały na rynku małopolskim, są
adekwatne do stawek prac konserwatorskich zastosowanych przez Odwołującego w
przedmiotowym postępowaniu.
Odnosząc stawki, które przedstawił Odwołujący w ramach wyjaśnień (załącznik nr 3
do wyjaśnień rażąco niskiej ceny) przykładowo Odwołujący porównuje:
Prace wykonane na terenie
woj. małopolskiego
stawka
Prace wskazane w wyjaśnieniach oraz
kosztorysie prac konserwatorskich
Odwołującego
Stawka
Tow. Gimnastyczne Sokół -
Detal kamienny na elewacji
(str. 6 pkt. V.1)
289,00/m2 1.
Konserwacja płaskorzeźb kamiennych
2. Konserwacja kamiennych portali
1. 1500,00 zł/m2
2.450,00 zł/m2
Pod 3 Dzwonami, ul.
Floriańska 24 - Dekoracja
sztukatorska - gzymsy, profile
(str. 6 pkt V.1)
450,00/m2
Konserwacja profili ciągnionych
522,00 zł/m2
Gmach Tow. Rolniczego, PL
Szczepański 8 - cokół, i
pilastry kamienne, balkon
kamienny, nadproża okien,
wsporniki pod gzymsami i
balkonem(str. 6 pkt V.1)
297,00/m2
Konserwacja tynków partii cokołowej
500,64 zł/m2
d. Arsenał Miejski -
Konserwacja - detale
sztukatorskie elewacji(str. 6
pkt. V.1)
650,00/m2
Konserwacja gzymsu koronującego,
elementy złożone
1100,00 zł/m2
d. Szkoła Podchorążych -
Opracowanie tynków z
profilami i
malowaniemfstr. 6 pkt. V.3)
220,00/m2 1.
Konserwacja tynków partii cokołowej
Konserwacja tynków płaskich ścian
1.500,64 zł/m2 2.
w zależności od
stopnia
skomplikowania -
320,00 zł/m2 i
672,00 zł/m2
Kamienica, ul. Karmelicka 46
Renowacja tynków gładkich
i
profilowanych(str. 6 pkt. V.3)
240,00/m2
Jak wyżej
Jak wyżej
Kamienica, Sławkowska 4 -
Konserwacja wypraw
tynkarskich (str. 6 pkt,
V.3)
180,00/mb
Jak wyżej
Jak wyżej
Dworek Białoprądnicki -
ogrodzenie murowane -
Renowacja tynków gładkich
(str. 6 pkt. V.3)
230,00/m2
Jak wyżej
Jak wyżej
Przedstawione powyżej porównanie jest przykładowe. Przyjęte wartości wynikają z
dokumentów dołączonych do Odwołania i jednoznacznie potwierdzają prawidłowość
twierdzeń Odwołującego.
Odwołujący podkreślił, że Zamawiający nie podnosił, ani w wezwaniu do wyjaśnień
jak również w uzasadnieniu czynności odrzucenia, kwestii cen materiałów. Zamawiający
negował tylko stawki za prace konserwatorskie. Jednak z ostrożności, Odwołujący
przedkłada w załączeniu pisma od dostawców materiałów (podobnie jak to uczynił w
wyjaśnieniach ceny przedkładając pismo firmy Romnico Polska Sp. z o.o.) na potwierdzenie
posiadanych upustów. Są to oferty następujących firm:
Keim Farby Mineralne Sp. z o.o.,
PHlJ C.E.Z. Zbrzyzny Cezary,
Remmers Polska Sp. z o.o.
Roman Szmal Art.,
Powyższe informacje, są składane dopiera na etapie Odwołania, gdyż poprzez swoje
wadliwe postępowanie, Zamawiający uniemożliwił wyjaśnienia powyższych kwestii na etapie
analizy i oceny złożonych ofert, czym naruszył przepisy ustawy PZP,
Zarzut braku możliwości rzetelnego wykonania prac konserwatorskich po podanych w ofercie
stawkach w pełnym zakresie.
Zamawiający stawiając powyższy zarzut, w żaden sposób go nie uzasadnił. Kwestie
prawidłowości kalkulacji stawek prac konserwatorskich zostały omówione w pkt. 1, natomiast
co do braku wyceny prac w pełnym zakresie trudno ustosunkować się do takiego zarzutu,
gdyż Zamawiający nie wskazał prac konserwatorskich, które nie zostały wycenione.
Jednocześnie Odwołujący informuje, że Zamawiający nie żądał od Odwołującego wyjaśnień
kwestii zakresu prac konserwatorskich, kwestia ta została podniesiona dopiero w
uzasadnieniu odrzucenia. jednocześnie Odwołujący oświadcza, że cały zakres prac
konserwatorskich został uwzględniony w złożonej ofercie.
Zarzut braku uw
zględnienia w złożonej ofercie poziomu inflacji.
Odwołujący informuje, że cena zawarta w złożonej ofercie przewiduje dłuższy okres
wykonywania przedmiot
owej inwestycji i zmienne mające wpływ na poziom cen, w tym
inflacja, zostały uwzględnione podczas kalkulacji ceny. Jednocześnie Odwołujący
oświadcza, że Zamawiający nie żądał wyjaśnień kwestii wzrostu czynników cenotwórczych,
a kwestia ta została podniesiona dopiero w uzasadnieniu odrzucenia.
Zarzut braku uwzględnienia robót drobnych i drugorzędnych w tym koszty rusztowań,
wykucia elementów haków, drzwiczek wsporników. demontaż krat, starych opraw, kamer itd.
oraz braku uwzględnienia przy tarasie południowym robót takich jak wyrównanie skuwanezo
podłoża. obróbki na krawędziach itd.
Wartość robót nazwanych przez Zamawiającego jako drobne i drugorzędne, zostały
uwzględnione w cenie ryczałtowej poprzez zwiększenie wskaźnika narzutów kosztów
pośrednich. Średnia wartość tego wskaźnika dla województwa podkarpackiego wynosi
65,10% (zgodnie z Sekocenbud IV kwartał 2017). Natomiast stawka tych kosztów
zastosowana w kosztorysie jest znacząco wyższa i wynosi 75%. Podobnie sytuacja ma się
ze stawką robocizny kosztorysowej. Średnia stawka robocizny kosztorysowej dla robót
wykończeniowych o wysokim standardzie wynosi 16,51 zł/r-g (zgodnie z Sekocenbud IV
kwartał 2017 dla województwa małopolskiego). Natomiast zastosowana przez Odwołującego
w kosztorysie stawka jest znacząco wyższa i wynosi 18,00 zł/r-g. Wartość wynikająca z tych
różnic zabezpiecza środki na wykonanie robót drobnych i drugorzędnych, zarówno tych
wymienionych przez Zamawiającego tj.:
na elewacji: wykucia haków, drzwiczek, wsporników, demontaż krat, starych opraw,
kamer itp.,
na tarasie południowym - wyrównanie skuwanego podłoża, obróbki na krawędziach i
przy ścianach tarasu, a także dylatacje, spoinowanie itp. jak również wielu innych,
których Zamawiający nie wymienił.
W swoje kalkulacji Odwołujący uwzględnił wartość montażu i demontażu rusztowania jego
transportu oraz amortyzacji. Tak jak już wcześniej Odwołujący wyjaśniał Zamawiającemu,
rusztowania są jego własnością i nie uwzględniał on kosztów czasu pracy rusztowań lecz ich
amortyzację. Kosztem jest więc jedynie amortyzacja, montaż i demontaż, które będą zlecone
wyspecjalizowanej firmie, której ofertę przedkładam w załączeniu. Koszt wskazanych usług
zgodnie z ofertą wynosi 9,00 zł/m2 przy wartości wskazanej w kosztorysie na poziomie 28,53
zł/m2.
Odwołujący zwrócił uwagę, że Zamawiający nie żądał od Odwołującego wyjaśnień
kwestii wyceny robót drobnych i drugorzędnych oraz prac przy tarasie południowym. Kwestia
ta została podniesiona dopiero w uzasadnieniu odrzucenia. Jednocześnie oświadczam, że
cały zakres wskazanych prac został uwzględniony w złożonej ofercie złożonej przez
Odwołującego zgodnie z wymaganiami SIWZ i dokumentacji przetargowej.
W opinii Odwołującego, czynności dokonane przez Zamawiającego są sprzeczne z
pr
zepisami ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Zarówno złożona przez Odwołującego
oferta jak i wyjaśnienia, były zgodne z wymaganiami zawartymi w SIWZ oraz w wezwaniu do
wyjaśnień zaproponowanej ceny. Fakt występującej różnicy pomiędzy cenami
poszczególnych wykonawców oraz pomiędzy kwotą przeznaczoną przez Zamawiającego na
wykonanie przedmiotowego zamówienia, nie dają podstaw do automatycznego uznania
oferty Odwołującego, za zawierającą rażąco niską cenę.
Zamawiający w dokumentacji przetargowej ustalił charakter wynagrodzenia jako
wynagrodzenie ryczałtowe. Żądał on kosztorysów z jednoczesnym zaznaczeniem, że
przedmiary mają charakter pomocniczy i szereg prac nie był w nich ujęty (pismo
Zamawia
jącego z dnia 30.03.2018 r. str. 5, akapit trzy). Jeżeli więc wynagrodzenie jest
ryczałtowe, a przedmiary są niepełne i mają charakter pomocniczy, to błędnym jest
stanowisko Zamawiającego, zgodnie z którym już na etapie składania ofert kosztorysy
powinny pokazywać wszystkie prace nawet te niewskazane w przedmiarach. Błędne jest
również stanowisko Zamawiającego, według którego, na wezwanie do złożenia wyjaśnień,
które to wezwanie było ogólnikowe i polegało na przepisaniu ustawy, Odwołujący miał
obowiązek poruszyć wszystkie kwestie wskazane dopiero w uzasadnieniu odrzucenia oferty.
Należy również wskazać, że interpretacja przepisów ustawy Pzp, dokonana przez
Zamawiającego, i jego twierdzenia, że Zamawiający może tylko jeden raz wzywać
wykonawcę do złożenia wyjaśnień nie znajdują oparcia w przepisach Ustawy. W sytuacji gdy
pojaw
iają się nowe okoliczności, nie poruszane do tej pory przez Zamawiającego, co do
których wykonawca nie miał możliwości się ustosunkować, Zamawiający ma nie tylko prawo,
ale i obowiązek wyjaśnienia tych okoliczności. Celem każdego postępowania przetargowego
jest wybór oferty najkorzystniejszej. W związku z tym Zamawiający realizując ten cel, musi
dokonać wszystkich możliwych czynności, aby wyjaśnić wszystkie wątpliwości i wybrać
ofertę najkorzystniejszą.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że przedmiotowe Odwołanie jest zasadne,
czynności Zamawiającego naruszyły przepisy Ustawy PZP, a oferta Odwołującego powinna
być wybrana jako najkorzystniejsza.
W związku z powyższym Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania.
Odwołujący dokonał dwóch opłat od Odwołania na kwoty 15 000 zł oraz 5 000 zł.
Spowodowane to jest tym, iż Zamawiający w SIWZ oraz w ogłoszeniu opublikowanym w
Suplemencie do Dziennika Unii Europejskiej, zakwalifikował przedmiotowe Zamówienie jako
USŁUGI. Jednocześnie z całego opisu prac jak i również z dokumentacji przetargowej
wynika, że przedmiotem niniejszego zamówienia są roboty budowlane. W związku z
powyższym po dokonaniu wpłaty 15 000 zł, w celu uniknięcia możliwości odrzucenia
odwołania dokonana został wpłata w wysokości 5 000 zł czyli łącznie 20 000 zł.
W dniu 13 kwietnia 2018 r. wykonawcy
wspólnie ubiegający się o udzielenie
zamówienia DeS H. D., A. D. spółka jawna, AC Konserwacja Zabytków P., K. spółka jawna,
W. P.
ANTIQUA Konserwacja Dzieł Sztuki, zgłosili przystąpienie po stronie Zamawiającego
do udziału w przedmiotowym postępowaniu odwoławczym w charakterze uczestnika
postępowania.
Przystępujący złożył pismo procesowe z dnia 19 kwietnia 2018 r. o następującej
treści.
Przystępujący wskazał, że Zamawiający miał bezwzględny obowiązek wezwania
Odwołującego zgodnie z art. 90 ust. la pkt 1 ustawy Pzp do złożenia wyjaśnień w zakresie
wyliczenia ceny. Wartość zamówienia wynosi 12 558 777,65 zł (bez VAT). Art. 90 ust. 1a
odnosi się w zakresie ustalenia obowiązku wezwania wykonawcy do złożenia stosownych
wyjaśnień do wartości szacunkowej zamówienia powiększonej o wartość podatku VAT, nie
zaś do podawanej przez Zamawiającego przed otwarciem ofert kwoty przeznaczonej na
sfinansowanie zamówienia, która nie musi w żadnej mierze odpowiadać wartości
szacunkowej zamówienia.
Przystępujący załączył do pisma własną kalkulację, z której wynika jednoznacznie, że
wa
rtość oferty Odwołującego jest o 35,3% niższa od wartości szacunkowej zamówienia
powiększonej o wartość podatku VAT. W ocenie Przystępującego niezrozumiałe zatem i
pozbawione jakiegokolwiek znaczenia są wywody Odwołującego odnoszące się do podania
przez Zamawiającego przed otwarciem ofert kwoty przeznaczonej na realizację zamówienia
w wysokości odmiennej od wartości zamówienia. Wykonawca mógł pozyskać informację
dotyczącą wartości szacunkowej zamówienia w trybie dostępu do protokołu lub dostępu do
informacji publicznej.
Zamawiający miał obowiązek wezwać Odwołującego do złożenia
stosownych wyjaśnień, co też uczynił, natomiast Odwołujący nie wywiązał się z obowiązku
wykazania, że jego oferta nie jest ofertą zawierającą rażąco niską cenę, do czego był
zobowiązany zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp. Zdumiewające jest przypisywanie przez
Odwołującego cech naganności działaniu Zamawiającego opartego na obowiązujących
przepisach prawa (str. 4 Odwołania). Z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp w żadnej mierze nie wynika
obowiązek szczegółowego wezwania wykonawcy do złożenia wyjaśnień odnoszących się do
zaoferowanej ceny. Wykonawc
a nie przedstawia zresztą żadnych argumentów
przemawiających za taką wykładnią wskazanego przepisu ustawy Pzp. Zamawiający
wskazał jak najbardziej słusznie i prawidłowo te elementy cenotwórcze, które budziły jego
wątpliwości, zaś Odwołujący nie udowodnił należytego skalkulowania ani elementów, o
których wyjaśnienie zwrócił się do niego Zamawiający, ani też jakichkolwiek innych
przesłanek wskazujących na brak zaoferowania rażąco niskiej ceny.
Zamawiający zwrócił się w szczególności do Odwołującego o wyjaśnienie, w tym
złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny, w szczególności odnoszących się do:
kosztów pracy, w tym wynikających z przepisów prawa pracy,
oszczędności metody wykonania zamówienia i rozwiązań technicznych, do których
bezwzględnie należy zaliczyć oszczędności w zakresie wykorzystywanych materiałów,
sprzyjających warunków realizacji zamówienia, kwestii wynikających z przepisów ochrony
środowiska etc.
Nie jest prawdą twierdzenie Odwołującego, jakoby Zamawiający uniemożliwił Odwołującemu
z
łożenie wyjaśnień w odniesieniu do elementów cenotwórczych (str. 7 Odwołania), skoro
Odwołujący nie sprostał obowiązkowi złożenia wyczerpujących i rzetelnych wyjaśnień już w
odniesieniu do wskazanych przez Zamawiającego elementów cenotwórczych. Odwołujący
zdaje się przypisywać Zamawiającemu obowiązek decydowania o sposobie kalkulacji ceny
przez wykonawcę i domniemywać, jakie elementy cenotwórcze mogłyby świadczyć o
rynkowym charakterze zaoferowanej ceny.
Tymczasem Odwołujący w swoich wyjaśnieniach nie tylko nie przedstawił wyjaśnień
odnoszących się do elementów wskazanych przez Zamawiającego w wezwaniu, nie wskazał
również jakichkolwiek innych elementów, które mogłyby świadczyć o szczególnie
sprzyjających warunkach, umożliwiających mu realizację zamówienia po bardzo niskich
kosztach. Tym samym cały wywód Odwołującego odnoszący się do rzekomych obowiązków
Zamawiającego w odniesieniu do badania poszczególnych cen jednostkowych i zakresu prac
objętych zamówieniem, należy uznać za pozbawiony jakiegokolwiek znaczenia.
W odniesieniu do badania ceny zaoferowanej przez Odwołującego należy uwzględnić
specjalistyczny charakter prac konserwatorskich oraz bardzo wysoką klasę obiektu, którego
dotyczy zamówienie, która powoduje konieczność zachowania najwyższych standardów
sztuki konserwatorskiej, w celu zachowania bezcennego przejawu polskiego dziedzictwa
kulturowego.
Odwołujący w swoim Odwołaniu wyraźnie ujawnia, że traktuje zamówienie jako
robotę budowlaną w rozumieniu Prawa budowlanego i odnosi się w tym zakresie do
stan
dardów realizacji zamówienia obowiązujących na tym właśnie rynku. Tymczasem
zamówienie, którego dotyczy niniejsze postępowanie, obejmuje wysoko specjalistyczne
prace konserwatorskie, w ustawie o ochronie zabytków wyraźnie odróżnione od robót
budowlanych. I
nna jest również metodologia wyceny takich prac, uwzględniająca stopień
zniszczeń i skomplikowania realizowanych prac. Specyfiką prac konserwatorskich jest
konieczność stosowania się do bardzo wysokich standardów realizacji prac i realizacja ich
przez wyso
ko wykwalifikowanych konserwatorów i renowatorów zabytków. Prace określone
w programie prac konserwatorskich muszą być wykonywane przez dyplomowanych
konserwatorów dzieł sztuki posiadających doświadczenie zawodowe, zgodnie ze sztuką
konserwatorską (str. 6 Programu Prac Konserwatorskich). Zamówienie obejmuje ponadto
obiekt stanowiący Pomnik Historii, a tym samym uznany za zasługujący na najwyższy
poziom ochrony.
W Odwołaniu Odwołujący przedstawia twierdzenia, z których wynika, że
Odwołujący potraktował tak wysoce specjalistyczną pracę na obiekcie najwyższej klasy
ochrony dziedzictwa kulturowego równorzędnie z robotą budowlaną dotyczącą elewacji
budynku mieszkalnego. Dość powiedzieć, że w Odwołaniu Odwołujący odnosi się do
„średnich stawek robocizny kosztorysowej dla robót wykończeniowych o wysokim
standardzie” zgodnie z Sekocenbud (str. 11 Odwołania), twierdząc dodatkowo, że stawka
zaoferowana przez niego jest wyższa niż ww. stawka. W ten sposób Odwołujący
nieświadomie, lecz jednoznacznie przyznaje, że zamierza wykonać przedmiot zamówienia
niezgodnie ze sztuką konserwatorską i wymaganiami zamawiającego. Wbrew bowiem
stanowisku Odwołującego, prace konserwatorskie nie mają nic wspólnego z pracami
wykończeniowymi o wysokim standardzie, są to bowiem roboty budowlane, które mogą być
wykonywane przez osoby niewykwalifikowane. Takie stawki mogą co najwyżej uzasadniać
koszty pracy wyłącznie w odniesieniu do wynagrodzenia pracowników, w zakresie robót
budowlanych ujętych w opisie przedmiotu zamówienia (stanowiących jedynie ok. 25 %
wartości zamówienia). Ok. 75% zamówienia to prace konserwatorskie, wycenione przez
Odwołującego bardzo nisko — w stosunku do oferty Przystępującego jest to przykładowo
różnica aż 2,7 mln zł brutto, podczas gdy roboty budowlane są wycenione na wyższym
poziomie niż w ofercie Przystępującego. Zgodnie z wyjaśnieniami Odwołującego, różnica ta
wynika przede wszystkim z niskich kosztów pracy, które nie są adekwatne do przedmiotu
zamówienia i uniemożliwiają realizację zamówienia zgodnie z wymaganiami zamawiającego.
Tymczasem już sama kwalifikacja prac jako konserwatorskie określa: tryb ich prowadzenia,
wymagane kompetencje wykonawców, zakres badań i dokumentacji. Warunki te i czynności
nie muszą być wyszczególnione w specyfikacji czy w programie, bo wynikają ze sztuki
konserwacji. Konserwacja tynku, kamienia cza ceglanego muru, to nie tylko techniczne
„naprawienie” uszkodzonego materiału, ale najpierw pełne rozpoznanie jego stanu i budowy
(możliwe dopiero po uzyskaniu bezpośredniego dostępu do wszystkich partii),
zinwentaryzowanie poszczególnych elementów, opracowanie lub dostosowanie metod
konserwacji (program określa jedynie kierunki, które w trybie komisji konserwatorskich
modyfikowane są w trakcie prac) i wreszcie precyzyjne wykonanie zabiegów wymagające
doświadczenia. Ranga obiektu wymusza poziom i zakres dokumentacji. Muzeum ma prawo
wymagać szczególnie starannej, rozbudowanej dokumentacji (Przystępujący przygotował w
jednym z poprzednich projektów renowacji wnętrz kilkadziesiąt tomów dokumentacji) i
dogłębnych badań (możliwych do wykonania jedynie w fazie konserwacji), bo informacje te
są potem elementem funkcjonowania instytucji (gromadzenie i upowszechnianie) i gwarancją
bezpieczeństwa obiektu w przyszłości. Koszty materiałów i sprzętu w pracach
konserwatorskich nie mają decydującego znaczenia. Podobnie mniej istotny jest koszt
pracowników niewykwalifikowanych, których można pozyskać z kręgu bezrobotnych, bowiem
zakres prac pomocniczych, jakie mogą wykonywać bez szkody dla zabytku, jest marginalny.
Decydujący jest koszt pracy dyplomowanych konserwatorów i wysoko wykwalifikowanych
techników prawidłowo oceniających stan elementów, wykonujących zabiegi i na bieżąco
dokumentujących przebieg prac. W tej grupie pracowników nie ma bezrobocia a cena
roboc
izny oscyluje wokół 50 zł/godz. Tacy pracownicy grupują się głównie wokół większych
ośrodków i nie występuje ich nadmiar w terenie (np. w warmińsko-mazurskim). Wszystkie te
zakresy niewymienione wprost w specyfikacji czy programie konserwatorskim, a niezbędne
do wykonania, generują określone koszty, które bezwzględnie muszą zostać ujęte w cenie
ofertowej.
Twierdzenie Odwołującego zawarte w Odwołaniu (str. 5) o wysokiej stopie
bezrobocia w województwie warmińsko-mazurskim mogłaby mieć znaczenie dla prac
sto
larskich (które ma wykonywać członek konsorcjum z tego województwa), ale prac
prostych, nie prac konserwatorskich przy stolarce zabytkowej, która wymaga wysokiego
poziomu przygotowania i doświadczenia pracowników. Takie twierdzenia wskazują na
zamiar reali
zacji zamówienia przy pomocy niewykwalifikowanych pracowników, co w świetle
postanowień SIWZ i zasad sztuki konserwatorskiej jest absolutnie niedopuszczalne.
Jednocześnie, poziom bezrobocia w województwie warmińsko-mazurskim odnosi się w
znacznej mierze do
pracowników w doświadczeniem poniżej 5 lat, a zatem
niewykwalifikowanych, mogących wykonywać jedynie proste prace. Odwołujący przedstawił
wyłącznie ogólnikowe wyjaśnienia, które nie zostały poparte dowodami, pomimo ciążącego
na nim ciężaru dowodu wykazania okoliczności dotyczących prawidłowości skalkulowania
ceny ofertowej.
W sytuacji, w której zamawiający wprost wyrazi oczekiwanie przedstawienia
mu dowodów na prawidłowość skalkulowania ceny (a takie oczekiwanie wyraził), wykonawca
powinien wezwaniu takiem
u sprostać. Nie sposób bowiem przyjmować, że profesjonalny
uczestnik obrotu gospodarczego obliczając cenę oferty czyni to wyłącznie w oparciu o same
założenia (przewidywania) co do kosztowności realizacji zamówienia, nie mające oparcia w
żadnych dokumentach (przykładowo - ofertach potencjalnych kontrahentów, czy już
zawartych umowach z partnerami handlowymi, bądź kalkulacjach). Odwołujący w swoich
wyjaśnieniach z dnia 8 marca 2018 r. przedstawił ogólnikowe wyjaśnienia, niepoparte
dowodami w wystarczający sposób wskazującymi na realność zaoferowanej ceny.
Twierdzenia Odwołującego sprowadzają się do ogólnikowego podniesienia twierdzeń
dotyczących:
a)
przyjęcia stawki roboczogodziny na poziomie 18 zł, co zdaniem Odwołującego
pokrywać ma koszty wynagrodzenia i zakwaterowania pracowników;
b)
nierozbudowywania zaplecza, co ma powodować niskie koszty utrzymania biura,
pracowników biurowych i magazynów,
przy czym z wyjaśnień Odwołującego wynikał że wskazane w lit. a i b powyżej koszty?
pokrywa stawka roboczogodziny
w wysokości 18 zł;
c)
posiadania rusztowań, samochodów dostawczych i sprzętu budowlanego;
d)
cen materiałów, z uwagi na posiadane rabaty i upusty.
W swoim piśmie Odwołujący wskazał na niski stopień trudności zamówienia, co nie znajduje
uzasadnienia w świetle analizy opisu przedmiotu zamówienia i doświadczenia
Przystępującego. W załączonym do wyjaśnień oświadczeniu Odwołujący wskazał na przyjęte
ceny jednostkowe za wykonanie poszczególnych zakresów prac. Przyznano również, że
ujęto niższe koszty logistyki, prace przy zieleni i uśredniono koszty użytego sprzętu dla
zakresu obecnego zamówienia i realizowanego również dla Zamawiającego. W odniesieniu
do renowacji stolarki otworowej, przedstawiono niepodpisany dokument, który miał jakoby
stanowić oświadczenie konsorcjanta odnoszące się do oferty w zakresie stolarki. Z
dokumentu nie wynika ani kto podpisał się pod tym dokumentem, ani też jakiego podmiotu
dokument ten dotyczy. Już z tego powodu trudno mu przypisać jakąkolwiek moc dowodową
(nie jest to nawet wydruk
z poczty elektronicznej, umożliwiający identyfikację osoby
składającej oświadczenie). Dokument ten jednak nawet w razie przyznania mu mocy
dowodowej stanowiłby co najwyżej oświadczenie o stosowaniu stawki 18 zł za
roboczogodzinę oraz wymienienie realizacji podobnych zdaniem autora dokumentu
(kimkolwiek ta osoba nie jest). W dokumencie podano stawkę 3 tys. zł brutto za m 2.
Obydwie te dane nie mogą zostać potraktowane jako wykazanie elementów cenotwórczych
wpływających na zaoferowanie zaniżonej ceny, nie zostały poparte jakimikolwiek dowodami.
Następnie załączone zostały dokumenty wskazujące na „ważniejsze realizacje na obiektach
zabytkowych”, dotyczące Firmy Budowlano-Konserwatorskiej J. W. oraz Firmy Usługowej
„MAZI” P. M. Zestawienie to również niepodpisane, niezawierające jakichkolwiek innych
informacji poza wskazaniem wykonywanych prac, mogłoby co najwyżej stanowić wykaz
doświadczenia (w razie podpisania, co również nie zostało wykonane — nieczytelna parafa
nie może przecież zostać uznana za podpis), które jest irrelewantne dla wykazania braku
zaoferowania rażąco niskiej ceny. Nie da się również nie zauważyć, że prace te miały być
realizowane przez konsorcjum, którego skład jest odmienny od aktualnego, a zatem nie
może stanowić dowodu nawet w zakresie rzetelności wykonawcy — Odwołującego.
Następnie załączony dokument podmiotu STO sp. z o.o., z którego wynika jedynie
posiadanie przez członka konsorcjum Odwołującego specjalnych warunków handlowych,
wysokiego limitu kredytowego i długiego terminu płatności. Z dokumentu tego nie wynika,
jakie specjalne warunki handlowe posiada Odwołujący, czy należą do nich rabaty albo
upusty, czy
jedynie ułatwienia kredytowe. W zakresie natomiast szczególnych warunków
odnoszących się do terminów zapłaty i limitów kredytowych Przystępujący zwraca uwagę, że
pozostają one bez znaczenia dla braku zaoferowania ceny nierealnej, rażąco niskiej,
ponieważ cena ta jest analizowana w odniesieniu do całości przedmiotu zamówienia.
Powoływanie się na korzystanie z limitów kredytowych czy przedłużania terminu płatności
może natomiast potencjalnie sugerować brak odpowiedniego przygotowania finansowego po
stronie wykonawcy, co wzmaga zagrożenie należytej realizacji kontraktu. Z kolei załączona
informacja handlowa podmiotu Rominco Polska sp. z o.o. wskazuje na upusty udzielane
członkowi konsorcjum, natomiast w żadnym miejscu nie wskazuje, na jakim poziomie
wskazane upusty obowiązują. Całkowicie irrelewantne dla sprawy są załączone badania farb
elewacyjnych firmy HufgardOptholith pod kątem stosowania ich na obiektach zabytkowych,
które być może mogłyby mieć znaczenie przy wykazywaniu równoważności zastosowanych
materiałów konserwatorskich, ale w żadnym razie nie stanowią dowodu braku zaoferowania
w ofercie rażąco niskiej ceny. Odwołujący, wskazując na posiadanie własnych rusztowań,
samochodów dostawczych i sprzętu budowlanego, powinien być w stanie przedstawić
jakiekolwiek dowody wskazujące na fakt ich posiadania bez konieczności uiszczania czynszu
najmu czy opłat leasingowych. W konsekwencji, Odwołujący nie przedstawił ani jednego
dowodu wskazującego na brak zaoferowania w ofercie rażąco niskiej ceny, jednocześnie
przedstawiając informacje wskazujące na fakt zaoferowania takiej ceny. Wykonawca
broniący swojej oferty, winien w szczególności wykazać istnienie okoliczności, o których
mowa w art. 90 ust. 1 pkt 1 -
5 ustawy Pzp i poprzeć złożone wyjaśnienia dowodami, czego
Odwołujący nie uczynił. Odwołujący nie wykazał również, że wskazane przez niego
okoliczności są wyjątkowe i nie przysługują innym wykonawcom. Pozostali wykonawcy (w
tym Przystępujący) również posiadają sprzęt i mają dostęp do rabatów, stąd też trudno
przyjąć, iż okoliczności te są właściwe jedynie dla Odwołującego. Dodatkowo wskazać
należy, że tego rodzaju okoliczności jak: dysponowanie zapleczem techniczno-
organizacyjno-
logistycznym,
dysponowanie
kadrą
wykwalifikowanych
pracowników
etatowych oraz doświadczenie związane z bieżącym wykonywaniem kontraktów podobnych
nie stanowią w ocenie sądu obiektywnych czynników, które z logicznego punktu widzenia
mogły mieć istotny wpływ na obniżenie ceny oferty. Co więcej, w ocenie sądu takie czynniki,
powinny być wzięte pod uwagę przez każdego z wykonawców biorących udział w tego
rodzaju przetargu.
Nadmienić należy, że nierealność ceny zaoferowanej przez Odwołującego
jest podkreślana przez fakty notoryjne, takie jak wzrost cen w sektorze budowlanym, który
ma wpływ na prawidłową wycenę oferty Odwołującego. Zamawiający miał zatem pełne
podstawy potraktować brak ujęcia w ofercie Odwołującego inflacji jako jednej z podstaw
uznania ceny za rażąco niską. Odwołujący usiłuje dopiero w Odwołaniu podnosić twierdzenia
i dowody mające, w jego mniemaniu, służyć wykazaniu braku zaoferowania przez niego
rażąco niskiej ceny ofertowej. Przypomnieć w tym miejscu należy, że zgodnie z utrwalonym
orzecznictwem KIO, brak jest możliwości przedstawiania dowodów w postępowaniu
odwoławczym, niezależnie od wcześniejszej aktywności (bądź jej braku) w postępowaniu
wyjaśniającym prowadzonym w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego przed
zamawiającym. Argumentu za możliwością podnoszenia nowych twierdzeń i dowodów nie
przynosi również art. 190 ust. 1 zdanie drugie ustawy Pzp, umożliwiający przedstawianie
dowodów do zamknięcia rozprawy. Postępowanie odwoławcze nie służy bowiem ustaleniu,
czy wykonawca podlegający postępowaniu wyjaśniającemu zaoferował rażąco niską cenę,
lecz zamawiający dysponując określonymi informacjami zawartymi w wyjaśnieniach
wykonawcy (złożonych w odpowiednim momencie) podjął właściwą decyzję w zakresie ich
oceny.
Podzielić należy wskazaną w wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia
21.05.2008 r., sygn. akt: X Ga 127/08 wykładnię, w którym Sąd wskazał, że przedstawienie
Iw skardze
— w tym przypadku w odwołaniu - przyp. SMMJ wniosków dowodowych dla
wykazania okoliczności (dotyczących wykazania braku rażąco niskiej ceny w ofercie —
przyp. SMMJ na tym etapie postępowania jest niedopuszczalne, ponieważ ich uwzględnienie
prowadziłoby do niczym nie uzasadnionego przedłużenia terminu udzielonemu do
przedst
awienia wyjaśnień. Tym samym, oddaleniu powinny podlegać wnioski dowodowe
zgłoszone w Odwołaniu i ewentualne dodatkowe wnioski dowodowe zgłaszane w toku
postępowania odwoławczego, zmierzające do wykazania okoliczności uzasadniających
rzekomy brak zaoferowa
nia rażąco niskiej ceny przez Odwołującego. Twierdzenia zawarte w
Odwołaniu są jedynie kontynuacją twierdzeń wskazanych w wyjaśnieniach złożonych
Zamawiającemu w postępowaniu. W Odwołaniu próbuje Odwołujący przeforsować
dodatkowe twierdzenia dowody, do cze
go zgodnie z obowiązującymi przepisami nie jest
uprawniony. Mimo to, z daleko posuniętej ostrożności procesowej, Przystępujący w dalszej
części pisma wskazuje na argumenty przemawiające przeciwko możliwości uznania
argumentacji podniesionej w Odwołaniu za słuszną. Porównanie kosztorysów ofertowych
Przystępującego i Odwołującego wskazuje jednoznacznie, że zasadnicza różnica pomiędzy
ich ofertami (i zapewne również w odniesieniu do kosztorysu inwestorskiego) sprowadza się
do zaniżenia wynagrodzenia za prace konserwatorskie. W zakresie robót budowlanych
różnicy takiej nie ma, ceny Odwołującego są wyższe niż Przystępującego. Oznacza to, że
Odwołujący zdecydowanie i rażąco zaniżył cenę za realizację całego zamówienia, zaniżając
koszty realizacji prac konserwators
kich, a zatem tego zakresu, który dla zamawiającego jest
kluczowy.
Koszty pracy
Zamawiający zwracał się do Odwołującego w wezwaniu o wykazanie realności kosztów
pracy. Już w tym zakresie Odwołujący temu wymaganiu nie sprostał. Przedstawił bowiem
wyłącznie gołosłowne twierdzenia, niepoparte żadnymi dowodami i wskazał oderwaną od
rzeczywistości kwotę 18 zł za roboczogodzinę. Stawka ta zdaniem Odwołującego ma
pokrywać:
a)
koszty wynagrodzenia i zakwaterowania pracowników;
b)
koszty utrzymania biura, pracowników biurowych i magazynów.
Przystępujący zwraca uwagę, że Zamawiający wymaga zatrudnienia na podstawie umowy o
pracę osób wykonujących prace konserwatorskie przy elewacji i stolarce okiennej (Rozdział
IV, pkt 2 słwz). Kwota 18 zł brutto jest kwotą całkowicie oderwana od realiów rynku pracy
konserwatorów i renowatorów zabytków, na którym stawki roboczogodziny wynoszą średnio
ok. 50 zł za godzinę. Są to prace wysoce specjalistyczne, wymagające wielu lat
doświadczenia i wysokich umiejętności. Kwota wskazana przez Odwołującego może co
najwyżej
pokryć
koszty
wynagrodzenia
robotników
niewykwalifikowanych
bez
zakwaterowania. Tymczasem
zdecydowana większość prac opierać się musi na
wykwalifikowanych
renowatorach
zabytków,
jak
wskazano,
prac
robotników
niewykwalifikowanych jest pomijalnym marginesem.
Potwierdzenie w tym zakresie
znajdujemy również w SIWZ - prace określone w programie prac konserwatorskich muszą
być wykonywane przez dyplomowanych konserwatorów dzieł sztuki posiadających
doświadczenie zawodowe, zgodnie ze sztuką konserwatorską (str. 6 Programu). W tym
zakresie Przystępujący wskazuje, że średnie wynagrodzenie renowatora zabytków w spółce
AC Konserwacja jest znacznie wyższe. Tak rażąca różnica w kalkulacji stawek
wynagrodzenia wskazuje raczej na zamiar reali
zacji zamówienia nie przy pomocy
wykwalifikowanych renowatorów i konserwatorów zabytków, lecz niewykwalifikowanych
osób, co de facto uniemożliwi realizację zamówienia zgodnie z SIWZ i zasadami sztuki
konserwatorskiej.
Stawka 19 zł brutto może być prawidłowa dla robót budowlanych, stanowią
one jednak jedynie ok. 25% wartości całego zamówienia. Przedstawienie dowodów, z
których wynikałoby właściwe skalkulowanie kosztów pracy, jak najbardziej było osiągalne dla
Odwołującego (Przystępujący przedstawia takie dane bez trudu), natomiast zaniechanie
przedstawienia takich dowodów obciąża go w odniesieniu do wykazania braku zaoferowania
rażąco niskiej ceny. Jak widać wyraźnie z dowodów przedstawionych przez
Przystępującego, zaniechanie ich przedstawienia powinno być traktowane wyłącznie jako
element taktyki polegającej na nieujawnianiu skalkulowania ceny poniżej progu realności.
Jednocześnie nie sposób nie zauważyć, że wyceny sprzed wielu lat, przedstawiane przez
Odwołującego, jak również przedstawiona kalkulacja nie obejmuje ryzyka wzrostu płac. W
sektorze budowlanym, do którego odnosi się Odwołujący w swoich twierdzeniach, tylko od
lutego do kwietnia br. średnia stawka za roboczogodzinę wzrosła o ok. 8%. Stąd nie są
przekonujące nawet twierdzenia Odwołującego odnoszące się do wyceny robót
budowlanych.
Ponadto Odwołujący w stawce roboczogodziny nie uwzględnił konieczności
zwrotu kosztów pracy poza siedzibą pracodawcy. Pracownicy zgodnie z ofertą Odwołującego
musieliby wykonywać pracę poza siedzibą pracodawcy (niezależnie od tego, który z
członków konsorcjum zatrudniałby pracowników), co oznacza, że do kosztów pracy należy
doliczyć koszty podróży służbowej pracowników. Z tytułu podróży służbowej pracownikowi
przysługują również kwoty, które stanowią co najmniej (co wynika z art. 77(5) 5 4 Kodeksu
pracy oraz przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia
2013 r.):
a)
dieta
— w wysokości co najmniej 30 zł/dobę przy założeniu braku zapewnienia
pełnego wyżywienia — przy założeniu przebywania w podróży przez 5 dni w tygodniu — 600
zł miesięcznie na osobę;
b)
zwrot kosztów przejazdów — zakładając przejazd z siedziby Lidera Konsorcjum do
Łańcuta pociągiem PKP — 2x33zł (należy założyć jednokrotny wyjazd i powrót w ciągu
tygodnia), tj. 66 zł tygodniowo, tj. 264 zł miesięcznie na osobę (opcja 11;
W razie przejazdu własnym środkiem transportu, koszt ten wynosi: w jedną stronę 184km
(odległość z Krakowa do Łańcuta) x 0,5214zł przy pojemności skokowej silnika do 900 cm3,
tj. 95,94 zł, tj. miesięcznie 767,52 zł na osobę (plus opłaty za autostradę) ropcia 21; Przy
pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3 — 184 kmx0,8358 zł, tj. 153,79 zł, tj.
miesięcznie 1230,32 zł na osobę (plus opłaty za autostradę) ropcia 31;
c)
zwrot kosztów noclegów — przy założeniu 5 dni w tygodniu i ryczałcie w wysokości
45 zł (150% diety) jest to kwota rzędu 900 zł na osobę miesięcznie;
d)
dojazdy środkami komunikacji miejskiej;
e)
inne niezbędne udokumentowane wydatki.
Powyższa kalkulacja pokazuje, że do wynagrodzenia należałoby doliczyć co najmniej (bez
ujęcia dojazdów środkami komunikacji miejskiej, innych wydatków, opłat za autostradę oraz
przy założeniu, że pracodawca zapewnia wyłącznie absolutnie minimalne wymagania
przepisów prawa odnoszące się do kosztów podróży służbowej):
Kwota/m-
c na osobę Opcja I Opcja Il
Opcja III
Dieta (m-c/os.)
600 zł 600 zł 600 zł
Dojazd (m-c/os.)
264 zł 767,52 zł
1230,32 zł
Koszt noclegu (m-c/os.)
900 zł 900 zł 900 zł
Suma (m-c/os.)
1 764 zł
2 267,52 zł
2 730,32 zł
Wynik przeliczenia tych kwot na
godziny przy przyjęciu kodeksowej liczby godzin pracy
160/mc wygląda następująco:
Kwota na h/na osobę Opcja I Opcja Il
Opcja III
Dieta na h/na osobę 3,75 zł 3,75 zł 3,75 zł
Dojazd na h/na osobę
1,65 zł 4,80 zł 7,69 zł
Koszt noclegu na h/na osobę
5,63 zł 5,63 zł 5,63 zł
Suma na h/na osobę 11,03 zł
14,18 zł
17,07 zł
Odwołujący twierdzi, że wszelkie koszty związane z zatrudnieniem i zakwaterowaniem
zostały ujęte w kwocie 18 zł brutto z roboczogodzinę, co oznacza, że kwota ta w żadnej
mierze nie zapewnia real
izacji zamówienia. Nie wskazał przy tym, aby obniżał w jakikolwiek
sposób koszty związane ze zwrotem kosztów delegacji, przez co należy uwzględnić w tym
zakresie powszechnie obowiązujące przepisy prawa. Już sama kwota 13 zł netto za godzinę
pracy oznacza,
że wraz z kosztami pracodawcy pracodawca zatrudniający na podstawie
umowy o pracę ponosi koszty ok. 15,68 zł za godzinę pracy. Tymczasem sam koszt noclegu
wynosi w przeliczeniu 5,63 zł na roboczogodzinę. Po dodaniu kolejnych wartości okazuje się,
że stawka godzinowa obejmująca wyłącznie koszty związane z zatrudnieniem (nie mówiąc o
wskazywanych przez Odwołującego kosztach zaplecza) powinna wynosić nawet przy
minimalnym wynagrodzeniu co najmniej:
a)
w opcji l -
15,68 zł + 11,03 zł 26,71 zł
b)
w opcji 11 - 15
,68 zł + 14,18 zł 29,86zł
c)
w opcji -
15,68 zł + 17,07 zł 32,75 zł
2) Pozostałe koszty uwzględnione zdaniem Odwołującego w stawce roboczogodziny.
Nadal jednak kwota ta nie może obejmować kosztów budowy zaplecza, utrzymania biura,
pracowników biurowych i magazynów, które to elementy zgodnie z wyjaśnieniami
Odwołującego obejmuje. W tym zakresie Odwołujący nie odniósł się również w żadnym
zakresie do kosztów pracy osób nadzorujących realizację inwestycji , jak również nie
wskazał jakichkolwiek kwot lub dowodów wskazujących na niskie koszty zaplecza, biura,
nadzoru etc.
Przystępujący zwraca uwagę, że zgodnie z jego doświadczeniem we współpracy z
Zamawiającym, realizacja prac w Zamku w Łańcucie wymaga uwzględnienia znacznej liczby
utrudnień i aspektów podwyższających stosowaną wycenę.
Zamek nie zapewnia zaplecza sanitarnego, konieczne jest zapewnienie przez wykonawcę
wywozu nieczystości. Przystępujący posiada umowę obejmującą wywóz takich nieczystości
z terenu Muzeum-
Zamku w Łańcucie, a koszty związane z zapewnieniem zaplecza
sanitarnego powinny zostać uwzględnione w cenie oferty. Całkowicie nierealne jest ujęcie w
podanej kwocie kosztów zaplecza, już chociażby z powodu konieczności prowadzenia prac
w znacznej odległości od siedziby któregokolwiek z członków Konsorcjum, jak również
uwzględniając specyfikę obiektu, jakim jest Zamek w Łańcucie, otwarty dla zwiedzających, w
którym niemożliwe jest chociażby składowanie odpadów i nieczystości.
3) Oszczędność metody wykonania zamówienia i rozwiązań technicznych
Odwołujący nie wykazał również, aby zastosował metodę wykonania zamówienia i
rozwiązania techniczne, które dawałyby mu możliwość zaoferowania ceny na tak niskim
poziomie.
Obszar Muzeum objęty jest ochroną, obowiązuje na nim ograniczony dostęp,
ochrona ścieżek, możliwy jest wjazd wyłącznie małymi samochodami, sprzęt jak najmniej
niszczący alejki, zakaz posługiwania się sprzętem ciężkim (Rozdział IV SIWZ). Konieczne
jest zabezpieczenie zieleni i drzewostanu (Rozdział IV SIWZ). Także koszty związane ze
sporządzeniem dokumentacji konserwatorskiej są wysokie , muszą bowiem spełniać bardzo
wysokie standardy związane z zabytkowym charakterem obiektu stanowiącego Pomnik
Historii, a tym samym uznanego za zasługujący na najwyższy poziom ochrony. W złożonych
przez Odwołującego wyjaśnieniach znalazły się wyłącznie gołosłowne twierdzenia o
przyjęciu „niższych kosztów logistyki, prac przy zieleni i uśrednieniu kosztów użytego
sprzętu” dla zakresu obecnego zamówienia i realizowanego również dla Zamawiającego.
Podobnie, gołosłowne twierdzenia dotyczą rzekomo niskich kosztów nabycia materiałów. Nie
są poparte, jak wykazano powyżej, jakimikolwiek dowodami. Kwestii tych dotyczyło
wezwanie Zamawiającego. Ceny materiałów były również jednym z aspektów podnoszonych
przez Odwołującego w jego wyjaśnieniach, mających stanowić dowód zaoferowania ceny,
która nie jest rażąco niska. Jednak Odwołujący załączył w tym zakresie jedynie ogólnikowe
oświadczenia, a załączone dokumenty nie stanowią dowodu posiadania upustów czy
rabatów. Nie jest przy tym prawdą, że Zamawiający uniemożliwił wyjaśnienie kwestii
odnoszących się do materiałów (str. 10 Odwołania). Odwołujący podniósł tę kwestię w
wyjaśnieniach, zdając sobie sprawę z tego, że wezwanie do wykazania metody (str. 7
Programu prac konserwatorskich)
wykonania zamówienia odnosi się również do
zastosowanych materiałów. Nie przedstawił w tym zakresie jednak przekonujących twierdzeń
i dowodów. Aktualnie przedkładane dokumenty są jedynie próbą niedopuszczalnego
rozszerzenia argumentacji wskazanej w wyjaśnieniach, a jednocześnie nie stanowią dowodu
braku zaoferowania rażąco niskiej ceny. Jednocześnie pominięte zostać powinny dowody
odnoszące się do cen materiałów jako spóźnione. Przystępujący jednocześnie podkreśla, że
stawka podstawowa, do której odnosi się Zamawiający w uzasadnieniu odrzucenia oferty
Odwołującego nie stanowi przy tym elementu cenotwórczego, lecz stanowi punkt wyjścia do
ustalenia cen jednostkowych, w których ujęte zostać powinny wszelkie koszty konieczne do
realizacji zamówienia w odniesieniu do prac konserwatorskich. Tym samym złożone przez
Odwołującego wyjaśnienia powinny prowadzić do uzasadnienia zastosowania składowych
ceny prowadzących do ustalenia ceny jako realnej, rynkowej. Temu wymaganiu Odwołujący
bez najmniejszych wątpliwości nie sprostał. Fakt, że stawkę podstawową ustala wykonawca
w oparciu o indywidualną ocenę, jest irrelewantny wobec istoty sprawy. Nie zmienia to faktu,
że indywidualna wycena powinna zostać dokonana rzetelnie, w oparciu o rynkowe zasady
wynagradzania.
Jednocześnie, Zasady Wynagradzania Artystów Plastyków Konserwatorów
Restauratorów
Dóbr Kultury, na których, jak wynika z Odwołania, przynajmniej co do zasady opierał się
Odwołujący i które stanowią pewne wytyczne do prawidłowej wyceny prac konserwatorskich,
wskazują przykładowo na podwyższenie wysokości wynagrodzenia przy:
a)
pracy na elewacjach 0 25%;
b)
przerwach w pracy ze względu na wymagania zamawiającego (a prace zgodnie z
SIWZ będą prowadzone na czynnym obiekcie) 0 25%;
c)
pracach na dużej wysokości.
Te wartości z pewnością Odwołujący nie uwzględnił w swojej ofercie.
4) Ceny Prac Konserwatorskich
Przedłożone przez Odwołującego Ceny Prac Konserwatorskich są pozbawione
jakiegokolwiek znaczenia. Przykładowe stawki nie mogą stanowić jakiegokolwiek punktu
odniesieni
a w zakresie wyceny prac konserwatorskich. Dość wskazać, że przywoływane już
powyżej Zasady Wynagradzania Artystów Plastyków Konserwatorów Restauratorów Dóbr
Kultury nie posługują się prostymi wycenami (np. „1 rn 2 renowacji cegły — 500 zł netto”),
lecz ws
kazują na złożony sposób dokonywania wyceny prac, obejmujący zarówno stopień
skomplikowania,
jak i stopień rewaloryzacji obiektu. W prostych słowach — inny będzie
stopień skomplikowania dla złożonej rzeźby, inny dla prostej kolumny. Różny jest też stopień
rewaloryzacji, inny dla mało zniszczonego obiektu, inny dla kompletnej ruiny. Porównywanie
zatem wycen prac konserwatorskich bez wskazania na ich stopień zniszczenia i
skomplikowanie nie daje jakiegokolwiek obrazu dla wyceny konkretnego, innego obiektu i
i
nnego dzieła. Dokument przedstawiony przez Odwołującego wystawiony przez Dyrektora
Wydziału w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie nie może stanowić
jakiegokolwiek dowodu również dlatego, że dokument ten nie stanowi obowiązującego
cennika i nie jest
podstawą wyliczenia cen ofertowych. Jak wynika z wyjaśnień MUW
załączonych do niniejszego pisma, stanowi jedynie pomocniczy materiał dla pracowników
Wydziału, lecz to, jakie ceny zostaną przedstawione do kosztorysowania prac
konserwatorskich, jest uzależnione od przeanalizowania planowanego zadania pod kątem
adekwatności do stopnia skomplikowania, stanu zachowania konserwowanego elementu
oraz jego wartości artystycznej i historycznej. Ponadto „określenia asortymentów robót są
schematyczne, użyte bardziej jako hasła nie zawierające szczegółowych opisów zakresu
prac oraz dookreślenia stanu zachowania obiektu”. Co więcej, zestawienie dotyczy tylko
wybranych cen z 2017 r., dotyczy tylko obiektów na terenie miasta Krakowa. Wybrane
przykłady cen nie są porównywalne z zabudowaniami Zamku w Łańcucie co do wartości
artystycznej ich dekoracji oraz stopnia trudności prac, jak również stanu zachowania
obiektów. Detal kamienny ceglanej elewacji budynku Sokoła w Krakowie nie powinien być
porównywany z elementami płaskorzeźbionymi i portalami łańcuckiego zamku. Podobnie,
detale sztukatorskie ceglanej elewacji budynku d. Arsenału są nieporównywalne ze
złożonymi elementami gzymsu koronującego na elewacji zamku w Łańcucie. Wybrane dla
porównania ceny jednostkowe prac konserwatorskich i renowacyjnych przy tynkach
wskazanych obiektów krakowskich dotyczą gładkich i zwykłych powierzchni tynkowanych
(np. prostych słupów ogrodzeniowych. Co więcej, figurujące w zestawieniu ceny jednostkowe
bywają
przytoczonymi
sporadycznie
zastosowanych
w
kosztorysach
kalkulacji
indywidualnych. Większość prac skosztorysowana została w oparciu o katalogi norm i
przyjęte stawki roboczogodziny z narzutami i zawiera. wyliczenie kosztu wielu innych
czynności towarzyszących. Dopiero zsumowanie tych pozycji daje prawdziwą cenę
jednostkową dla wykonywanych kompleksowo prac renowacyjnych przy danym elemencie
elewacji.
Wszystko to powoduje, że przedstawiony dowód nie ma żadnego znaczenia dla
sprawy, a wskazane w nim wyceny nie mogą być żadną miarą odnoszone do cen
jednostkowych zastosowanych w ofercie Odwołującego.
Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznając na rozprawie złożone odwołanie
i uwzględniając dokumentację z przedmiotowego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, stanowiska stron złożone na piśmie i podane do protokołu
roz
prawy, a także złożone dowody ustaliła, co następuje.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
ustawowych skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 189 ust. 2 ustawy
Pzp.
Izba stwierdziła, że Odwołujący ma interes we wniesieniu odwołania o którym mowa
w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp. Odwołujący jest podmiotem zainteresowanym o ubieganie się o
udzielenie przedmiotowego
zamówienia publicznego, a przywrócenie go do postępowania
może spowodować, że jego oferta zostanie oceniona jako najkorzystniejsza.
Izba dopuściła wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia DeS
H. D., A. D.
spółka jawna, AC Konserwacja Zabytków P., K. spółka jawna, W. P. ANTIQUA
Konserwacja Dzieł Sztuki, (dalej: Przystępujący) do udziału w przedmiotowym postępowaniu
w charakterze uczestnika postępowania, gdyż w ocenie składu orzekającego zostały
wypełnione wszystkie przesłanki o których mowa w art. 185 ust. 2 ustawy Pzp.
Zgodnie z treścią postanowień SIWZ na ofertę składał się m.in. kosztorys ofertowy
planowanych prac z wyszczególnieniem kosztów realizacji netto i brutto podpisany przez
wykonawcę prac (rozdział XII.8 pkt 5)). Cenę ofertową należy wyliczyć według kalkulacji
własnej (rozdział XIV.5 zd. pierwsze). W przypadku wszelkich kosztów, koniecznych do
realizacji przedmiotu zamówienia, które nie zostały ujęte w kosztach bezpośrednich (jak np.
koszty zabezpieczeń BHP, koszt pracy rusztowań), uznaje się, że zostały one uwzględnione
w kosztach ogólnych (kosztach pośrednich) Oferenta/Wykonawcy (§8.6 wzoru umowy).
Jak wynika z dokumentacji postępowania, pismem z dnia 6 marca 2018 r.
Za
mawiający poinformował Odwołującego, że cena złożonej przez niego oferty wydaje się
rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości Zamawiającego co
do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi
przez Zamawiającego. Następnie Zamawiający wskazał, że zaoferowana przez
Odwołującego całkowita cena oferty jest niższa o około 35 % od wartości zamówienia
powiększonej o należny podatek od towarów i usług.
W związku z powyższym, działając na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp
Zamawiający wezwał odwołującego do złożenia wyjaśnień, w tym do złożenia dokumentów
dotyczących wyliczenia ceny w szczególności w zakresie:
oszczędności metody wykonania zamówienia i wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla wykonawcy,
oryginaln
ość projektu wykonawcy, koszty pracy, których wartość przyjęta do ustalenia
ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na
podstawie art. 2 ust. 3-
5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2015 r. poz 2008 oraz z 2016 r. poz. 1265) (art. 90
ust. 1 pkt 1 ustawy Pzpl;
2. pomocy publicznej udzielonej
na podstawie odrębnych przepisów (art. 90 ust. 1 pkt 2
ustawy Pzp;
okoliczności wynikających z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu
społecznym, obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie (art.
90 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp);
okoliczności wynikających z przepisów prawa ochrony środowiska (art. 90 ust. 1 pkt 4
ustawy Pzp);
okoliczności powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy (art. 90 ust. 1
pkt 5 ustawy Pzp).
Zamawiający wezwał ponadto do przedstawienia szczegółowej kalkulacji ceny
ofertowej, uwzględniając powyższe aspekty wraz z dowodami potwierdzającym kalkulację
ceny oferty.
Zamawiający poinformował, również że zgodnie a art 90 ust. 2 ustawy Pzp
obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny spoczywa na Wykonawcy.
Zamawiający wyznaczył odwołującemu termin na powyższe czynności do 12.03.2018 r.
W wyznaczonym terminie Odwołujący złożył następujące wyjaśnienia. Członek
konsorcjum odpowiedzialny za
renowację stolarki otworowej w Zamku w Łańcucie wyjaśnił,
że od ponad 20 lat zajmuje się w rekonstrukcją i renowacją stolarki zabytkowej. Zatrudnia
wyspecjalizowanych pracowników, dzięki którym wykonanie zadań przebiega bardzo
sprawnie
przy dużej efektywności pracy. Posiada wieloletnie doświadczenie w realizacji
zamówień publicznych. Specjalizuje się w renowacji i wykonywaniu stolarki zabytkowej —
ma opracowane takie rozwiązania technologiczne, które pozwalają na bardzo szybkie
wykonanie dużych zamówień.
Jako czynnik wskazujący na wystąpienie wyjątkowo sprzyjających warunków
wykonania zamówienia należy wskazać dysponowanie zapleczem technicznym
umożliwiającym wykonanie we własnym zakresie nie tylko wszelkich prac stolarskich, ale
również regenerację elementów metalowych takich jak: okucia, klamki, kraty itd.
Wyjaśnił, że przy kalkulacji cen uwzględnił wszystkie koszty wynikające z projektu i
Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia wraz z załącznikami, w tym warunki realizacji
prac. W cenie oferty uwzględniono:
koszty osobowe, w tym koszty obciążeń publiczno-prawnych związanych z
zaangażowaniem personelu dla realizacji przedmiotowego zamówienie; - koszty
dojazdu, delegacji oraz noclegów;
2. koszty m
ateriałów;
3. koszty administracyjne i biurowe
W ofercie
została przyjęta stawka za roboczogodzinę w wysokości 18,00 zł, która jest
wyższa od minimalnego wynagrodzenia za prace obowiązującego w naszym kraju.
F
irma ma siedzibę w województwie warmińsko-mazurskim, które należy do stref
największego bezrobocia w naszym kraju w związku z czym koszty robocizny są niższe niż
w innych regionach. Wskazał, że posiada wszelkie informacje niezbędne do realizacji
zamówienia. Oświadczył, iż całość zamówienia zostanie zrealizowana za cenę zawartą w
ofercie bez ryzyka ponoszenia strat i jest to dla firmy opłacalne. Wielokrotnie wykonywał
prace zbliżone zakresem do przedmiotowego zamówienia.
Dla wykazania
, iż cena oferowana nie jest rażąco niska przedstawił wybrane
wykonane przez siebie prace o podobnym zakresie:
Renowacja i częściowa rekonstrukcja stolarki drewnianej skrzynkowej na Zamku
Królewskim w Warszawie w 2014 roku o wartości 1.171.737,23 zł brutto obejmowała
411,91 m2 stolarki co daje 2.844,64 zł za m2.
2. Renowacja
i częściowa rekonstrukcja stolarki drewnianej skrzynkowej w Muzeum
Etnograficznym w Warszawie w 2015 roku o wartości 2.882.304,06 zł brutto
obejmowała 1.237,90 m2 stolarki co daje 2.328,38 zł za m2.
Renowacja i częściowa rekonstrukcja stolarki drewnianej skrzynkowej Sądzie
Rejonowym w Starogardzie Gdańskim w 2015 roku o wartości 613.770,00 zł brutto
obejmowała 246,33 m2 stolarki co daje 2.491,66 zł za m2.
W
yjaśnił jednocześnie, że w przypadku przedmiotowego zamówienia przyjął cenę ok 3.000,
00 zł brutto za m2. W jego ocenie taka cena nie może być w żaden sposób traktowana jako
rażąco niska.
Drugi z wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie przedmiotowego
zamówienia wyjaśnił natomiast, że podane w kosztorysie ceny ofertowe są całkowicie realne
i wyn
ikają z wieloletniego doświadczenia przy wykonywaniu prac zgodnych z rodzajem
zamówienia. Ponadto wykonawca wyjaśnił, że:
1. zatrudnia
pracowników na umowę o pracę — do celów realizacji tego zadania
przyjęto stawkę roboczogodziny w wysokości 18 złotych, która w pełni pokrywa
koszty wynagrodzenia i zakwaterowania pracowników.
2. firma minimalizuje koszty pracy poprzez nie rozbudowywanie zaplecza
— niskie
koszty utrzymania biura, pracowników biurowych czy magazynów.
Podana stawka roboczogodziny w pe
łni pokrywa powyższe założenia.
rusztowania, samochody dostawcze oraz sprzęt budowlany potrzebny do wykonania
zamówienia jest w posiadaniu wykonawcy, zatem nie zachodzi konieczność zakupów
czy wynajmowania co ma bardzo duży wpływ na wysokość oferowanej ceny,
ceny materiałów przedstawione w ofercie są cenami ostatecznymi, niezaniżonymi,
gdyż współpracując od kilku lat z dostawcami wykonawca posiada odpowiednie
rabaty i upusty cenowe,
Na wysokość ceny oferty mają wpływ niskie koszty pracy, posiadanie niezbędnego taboru
technicznego na własność, wysokie rabaty i upusty na potrzebne materiały oraz
doświadczenie w wykonywaniu podobnych zamówień. Stopień trudności przedmiotowego
zamówienia nie jest wyższy od usług już świadczonych przez wykonawcę, stąd w ocenie
wykon
awcy jest on w stanie wykonać zamówienie zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i
założeniami konserwatorskimi oraz z wykorzystaniem odpowiednich materiałów
przedstawionych w ofercie.
W załączeniu wykonawca przesłał też oświadczenie
konserwatora oraz dostawc
y materiałów.
Z załączonego oświadczenia konserwatora wynika, że przyjęte kalkulacje cen
odpowiadają realnym kosztom wykonania prac. Przyjęto ceny jednostkowe za poszczególne
zakresy
na następującym poziomie:
Konserwacja cegły — 349,70 zł/m
Konserwacja
tynków partii cokołowej — 500,64 zł/m
Konserwacja tynków płaskich ścian/ w zależności od stopnia skomplikowania —320,00 zł/m
i 672,00 zł/m
Konserwacja pr
ofili ciągnionych — 522,00 zł/m
Konserwacja sztukaterii
— 837,50 zł/m
Konserwacja elementów sztukatorskich złożonych (kartusze herbowe) — 1800,00 zt/m
Konserwacja elementów tynkowanych, boniowanych — 414,00 zł/m
Konserwacja gzymsu koronującego, elementy złożone — 1100,00 zł/m
Konserwacja gzymsu koronującego, elementy proste — 468,00 zt/m
Konserwa
cja płaskorzeźb kamiennych — 1500,00 zł/m
Konserwacja kamiennych portali
— 450,00 zł/m
Konserwacja sztukaterii, aedicule elewacji frontowej
— 1728,00 zł/m
Konserwacja tynkowanych, profilowanych o
bramień okiennych — 595,00 zł/m
Konserwacja elementów metalowych/ brama główna — 1755,00 zt/m
Konserwacja tynkowanych kartuszy herbowych el
ewacji północnych- 3456,00 zt/m
Konserwacja sztukaterii, aedicule
— 1497,60 zł/m
Konserwacja
tarasów kamiennych- 702,00 zł/m
i 234,00 zł/m
Konserwacja elementów metalowych/donice- 1520,00 zł/m
i 1782,00 zł/m
Konserwacja elementów kamiennych/szkarp — 447,20 zł/m
Konserwacja metalowych barierek/ w zależności od stopnia skomplikowania elementu —
760,00 zł/m
i 1542,00zł/m
Konserwacja zegara w wieży południowo zachodniej — 9000,00 zł/m
Konserwacja schodów kamiennych — 441,00 zt/m
Konserwacja drewnianych eleme
ntów polichromowanych zadaszenia - 1184,00 zł/m
820,00 zł/m
Konserwacja tynkowego, boniowanego portalu, w zależności od stopnia skomplikowania —
zł/m
i 414,00 zł/m
Konserwacja rzeźby orła na „kurzej stopce” — 3600,00 zł/m
Konserwacja dr
ewnianego trejażu — 440,00 zł/m
Konserwacja metalowych, kutych lamp
— 6500,00 zł/szt.
Wyjaśniono, że powyższe ceny wynikają ze stopnia skomplikowania prac
konse
rwatorskich, które przyjęto na podstawie załączonej dokumentacji przetargowej oraz
kilkukrotnych wizji lokalnych. Przyjęto użycie materiałów konserwatorskich firm: Remmers,
Keim, Optolith, Kremer
— czyli materiały wysokiej jakości, dedykowane do konserwacji
zabytków. Wynikająca cena jest adekwatna do zakresu i stopnia skomplikowania prac, a
przedstawione ceny jednostkowe mieszczą się w rynkowych kwotach stosowanych na
innych obiektach zabytkowych. Przyjęto procent stawki podstawowej mieszczący się w
zakresa
ch poszczególnych tabel zawartych w Zasadach Wynagradzania Artystów Plastyków
Konserwatorów-Restauratorów Dóbr Kultury opublikowanych przez Ogólnopolską Radę
Konserwatorów Dzieł Sztuki ZPAP. Ze względu na zakres prac, stopień trudności i stan
zachowania mo
dyfikowano stawkę podstawową, co jest dopuszczalne w zastosowanym
systemie kosztorysowym. Ponadto ze względu na już nawiązaną współpracę przy zakresie
prac konserwatorskich Łaźni Rzymskich i izolacji fundamentów w oferowanej cenie ujęto
niższe koszty logistyki, jednokrotne prace przy zieleni (pnącza) oraz uśredniono koszty
użytego sprzętu dla obu zakresów. Powyższe oszczędności pozwoliły na uzyskanie niższej
aczkolwiek nadal rynkowej ceny prac.
Ujęto prace na elewacjach oznaczonych w załączniku
graficznym.
Pismem z dnia 30 marca Zamawiający poinformował o wyborze jako
najkorzystniejszej oferty Przystępującego oraz o odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4
ustawy Pzp oferty Odwołującego, przedstawiając następujące uzasadnienie.
Zamawiający oszacował przedmiot zamówienia zgodnie z kosztorysem inwestorskim
na kwotę 12 558 777,65 a wykonawca złożył ofertę na kwotę 8 125 417,32 netto czyli około
35% mniejszą od wartości zamówienia. Zamawiający w dniu 06.03.2018 wezwał Wykonawcę
do wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny. W dniu 12.03.2018 wpłynęły wyjaśnienia
Wykonawcy odnośnie rażąco niskiej ceny. Wykonawca nie przedłożył żadnych dowodów na
udowodnienie swojej kalkulacji. Złożone wyjaśnienia nie przekonały Zamawiającego że
oferta nie stanowi rażąco niskiej ceny w stosunku do wartości zamówienia i postanowił
odrzucić ofertę. Odnosząc się do samego zakresu prac konserwatorskich Zamawiający
wskazał, ze cena ta jest o 45% niższa. Kosztorys inwestorski na prace konserwatorskie przy
elewacji opiewa
na kwotę netto 11 137 210,69 zł, natomiast oferent daje cenę: 6.022.229,11
zł netto. Czyli, dla robót stanowiących w ofercie składnik równy 75 % wartości robót, wartość
tych robót jest na poziomie 55% wartości wynikającej z kosztorysu ofertowego (mówiąc
inaczej: oferent
deklaruje, że 3/4 robót wykona za połowę ceny wynikającej z kosztorysu
inwestorskiego).
Wyjaśnienia, które przedstawił oferent w odniesieniu do prac konserwatorskich i
stolarki,
a więc do robót stanowiących 75% wartości całej oferty, nie są przekonywające.
Podstawowa różnica w wycenie prac konserwatorskich w stosunku do kosztorysu
ofertowego, wynika z przyjętej, zaniżonej stawki podstawowej (SP). Cena prac
konserwatorskich dla poszczególnych elementów, detali, jest skonstruowana w ten sposób,
że cennik prac konserwatorskich podaje wskaźniki procentowe za jeden decymetr
kwadratowy elementu podlegającego konserwacji (1 dm2 gzymsu, tynku itd.). Wskaźniki te
mnoży się przez tzw. stawkę podstawową (SP), która orientacyjnie odpowiada średniemu
wynagrodzeniu w gos
podarce, wg danych GUS. Obecnie jest to kwota 4500 zł. Dla
większości pozycji stawka podstawowa przyjęta jest na poziomie kwot z przedziału: 2000-
3000 zł. Przy niskiej cenie jednostkowej za konserwację elementów może zachodzić obawa
co do rzetelnego wykona
nia prac konserwatorskich w pełnym zakresie, przewidzianym w
programie konserwatorskim. Sama deklaracja oferenta, że posiada korzystne upusty w
hurtowniach ma
teriałów, jest niewystarczająca oferent aby wykazać wiarygodność takich
twierdzeń musiałby przedstawić dokumenty np. z hurtowni, że otrzymuje materiały z tak
wysokim, 40 -
50% upustem lub udokumentować fakturami dokonanie zakupu materiałów po
tak niskich cenach. W jednym z nowszych orzeczeń (wyrok z dnia 22 stycznia 2018 r., sygn..
akt KIO 13/18) Krajow
a Izba Odwoławcza przypomniała w orzecznictwie Krajowej Izby
Odwoławczej jednolicie stwierdza się, że wyjaśnienia, składane w trybie art. 90 ust. 1 Prawa
zamówień publicznych, muszą być szczegółowe i wyczerpujące. Jeżeli są ogólnikowe i
lakoniczne wówczas przyjmuje się, że w ogóle nie zostały złożone. Z kolei w wyroku z dnia
28 lipca 2017 r. (Sygn. akt: KIO 1431/17) podniesiono, że to wykonawca obciążony został
obowiązkiem wykazania prawidłowości zaoferowanej ceny, a złożenie wyjaśnień
niepotwierdzających takiej prawidłowości skutkuje obowiązkiem odrzucenia oferty. Dalej
podnosi się, że nie jest także możliwe ponowienie wezwania wówczas gdy wykonawca
składa wyjaśnienia zbyt ogólne, niekonkretne, nierzeczowe, niepoparte faktami, wykonawca
ma bowiem obowiązek dołożyć wszelkich starań, aby na pierwsze wezwanie zamawiającego
rzetelnie wyjaśnić okoliczności, które uzasadniają wysokość ceny jego oferty. Brak złożenia
dowodów na potwierdzenie wyjaśnień dotyczących ceny nie skutkuje odrzuceniem oferty
jedynie w sytua
cji, gdy z ich treści można wyczytać takie informacje, które tłumaczą sposób
kalkulacji zaoferowanej ceny (wyrok z dnia 2 kwietnia 2015 r., sygn. KIO 547/15). Oznacza
to, że zasadą jest obowiązek przedłożenia dowodów. Rozpatrując wycenę pod kątem jej
wiary
godności należy również uwzględnić 2 letni okres realizacji robót - przy braku zapisów
w SIWZ na temat możliwości waloryzacji cen czynników produkcji. Realna cena oferty
powinna uwzględniać również wpływ inflacji i wzrostu cen czynników produkcji. Przy niskim
poziomie wyceny jest mało prawdopodobne uwzględnienie czynnika wzrostu cen w
przedmiotowej ofercie.
Cena powinna uwzględniać szereg robot drobnych, drugorzędnych - przedmiar jest
materiałem pomocniczym co było wyraźnie zaznaczone w Specyfikacji Istotnych Warunków
Zamówienia. Przedmiar, który był załączony do SIWZ zawierał tylko roboty główne,
zasadnicze, szereg prac drugorzędnych, drobnych nie był w tym przedmiarze uwzględniony.
Np. w przypadku rusztowań oferent powinien wycenić nie tylko ustawienie i demontaż
rusztowań, ale również tzw. czas pracy rusztowań; w przypadku robót na elewacji — oferent
powinien uwzględnić wykucia elementów haków , drzwiczek, wsporników, demontaż krat,
starych opraw, kamer itp. Przy tarasie południowym - powinny być uwzględnione takie roboty
jak wyrównanie skuwanego podłoża, obróbki na krawędziach i przy ścianach tarasu,
dylatacje, spoinowanie
Nawet te drobne, drugorzędne roboty stanowią w sumie pewien koszt , rzędu od kilku
do kilkunastu procent wartości robót.
Jeżeli oferent nie wyceniał prac drugorzędnych, drobnych - obniża to wiarygodność
oferty. Jeżeli oferent wskazałby w wyjaśnieniach, że wszystkie drobne, drugorzędne roboty
są uwzględnione w kosztach ogólnych (pośrednich) firmy- czyli we wskaźniku Kp to takie
wyjaśnienie można by przyjąć. Należy jednak zauważyć, że w przypadku niskiego poziomu
wyceny -
uzasadnienie takie jest mało wiarygodne.
Izba zważyła co następuje.
Odwołanie zasługuje na uwzględnienie z następujących powodów.
Rozstrzygając przedmiotową sprawę skład orzekający miał na uwadze, że wraz z
ofertą wykonawcy zobowiązani byli do złożenia kosztorysów. Obowiązek ten wynikał wprost
z treści postanowienia XII.8 pkt 5) SIWZ, zgodnie z którym na ofertę składa się kosztorys
o
fertowy planowanych prac z wyszczególnieniem kosztów realizacji netto i brutto podpisany
przez wykonawcę. Jak wynika z dokumentacji przekazanej przez Zamawiającego,
Odwołujący wywiązał się z powyższego obowiązku załączając do oferty trzy kosztorysy – na
roboty budowlane, roboty elektryczne oraz prace konserwatorskie. Z kosztorysu na roboty
budowlane oraz na roboty elektryczne wynikają takie dane, jak stawka roboczogodziny w
wysokości 18,00 zł, koszty pośrednie na poziomie 75%, zysk na poziomie 15% oraz VAT
23%. Natomiast kosztorys ofertowy na prace konserwatorskie przy elewacjach w Muzeum
–
Zamek w Łańcucie zawiera m.in. wyszczególnienie prac konserwatorskich wraz z
wartościami i przyjętymi procentami stawki podstawowej.
Zatem w przedmiotowej sprawie, mi
mo iż cena oferty była ceną ryczałtową
Zamawiający miał pewną wiedzę na temat jej elementów składowych, w szczególności mógł
wyczytać z treści kosztorysów jakie prace zostały przez Odwołującego skalkulowane oraz że
Odwołujący osiągnie zysk na poziomie 15% (co bezpośrednio wynikało z kosztorysów na
roboty budowlane i elektryczne).
Mając na uwadze powyższe skład orzekający doszedł do
wniosku, że wystosowane przez Zamawiającego w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp wezwanie
do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny powinno cechować się większym stopniem
szczegółowości niż miało to miejsce w przedmiotowej sprawie. Izba stoi na stanowisku, że
wezwanie kierowane do wykonawcy na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp nie stanowi
jedynie formalnego aspektu procedury udzielania
zamówienia publicznego lecz powinno
zmierzać w sposób realny do uzyskania wyjaśnień pozwalających jednoznacznie ocenić
poziom zaoferowanej ceny. Celem procedury opartej na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp
jest zatem
uzyskanie potwierdzenia realności ceny, nie zaś "wciągnięcie" wykonawcy w
formalną pułapkę skutkującą odrzuceniem jego oferty ze względu na wypełnienie się
przesłanki, o której mowa w treści art. 90 ust. 3 ustawy Pzp. Nie sposób zgodzić się z
poglądem, że odrzucenie oferty z przyczyn formalnych (tj. na skutek nierzetelnego
wypełnienia obowiązku z art. 90 ust. 1 - 3 ustawy Pzp) powinno następować w każdym
wypadku, w szczególności gdy nie można jednoznacznie uznać, że cena nosi znamiona
rażąco niskiej. Takie stanowisko, w szczególności przy przyjęciu i ustaleniu, że istnieje
prawdopodobieństwo, że oferta mogła zostać skalkulowana w sposób rzetelny, jest nie do
pr
zyjęcia. Oznaczałoby to konieczność odrzucenia oferty z uzasadnioną ekonomicznie ceną
ze względu na pewne braki procedury mimo faktu, że kontynuowanie tej procedury może
przynieść cel, jakim jest przedstawienie dowodów i wyjaśnień uzasadniających wysokość
zaoferowanego wynagrodzenia.
W rozpoznawanym stanie faktycznym
, na obecnym etapie postepowania, nie można
w ocenie składu orzekającego jednoznacznie przyjąć, że zaoferowana przez Odwołującego
cena jest rażąco niska, tak samo jak nie sposób jednoznacznie przesądzić, że cena została
skalkulowana w sposób prawidłowy. Izba dostrzega konieczność kontynuowania procedury
wyjaśniającej w celu uzyskania przez Zamawiającego bardziej szczegółowych informacji,
które pomogą w rozstrzygnięciu tej kwestii.
Argumentacja zawarta przez Odwołującego w treści odwołania, w szczególności w
zakresie w jakim polemizuje z podstawami odrzucenia jego oferty wskazanymi przez
Zamawiającego w treści pisma z dnia 30 marca 2018 r., daje podstawę do wniosku, że
gdyby Zamawiający już za pierwszym razem wystosował do Odwołującego bardziej
szczegółowe wezwanie wraz z uzasadnieniem, otrzymałby odpowiedź, na podstawie której
m
ógłby dokonać oceny realności zaoferowanej ceny. Odwołujący załączył przy tym dowody,
z których wynikają okoliczności, na które się powołuje.
Skład orzekający miał ponadto na uwadze, że podczas rozprawy Zamawiający
wyjaśnił, że kosztorysy załączone do oferty Odwołującego zostały sporządzone zgodnie z
wymaganiami SIWZ. Wzywając Odwołującego do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny i żądając
od niego załączenia szczegółowej kalkulacji ceny, Zamawiający spodziewał się zawarcia w
jej treści najważniejszych robót i prac z pokazaniem kwot za robociznę, materiały, kosztów
sprzętu i zysku. Powyższe elementy nie wynikały zdaniem Zamawiającego z
przedstawionych przez Odwołującego wraz z ofertą kosztorysów. W ocenie Izby mając tak
sprecyzowane wątpliwości Zamawiający powinien był sformułować wezwanie w sposób
bardziej szczegółowy niż miało to miejsce w przedmiotowej sprawie. Tymczasem jak wskazał
Zamawiający powodem odrzucenia oferty był brak załączenia przez Odwołującego
jakichkolwiek dowodów, a z udzielonych przez Odwołującego wyjaśnień, ani z załączonych
dowodów nie wynikały żadne informacje na temat cen materiałów. Odwołujący nie załączył
również żadnych ofert od swoich dostawców.
W tym miejscu warto t
eż odnieść się do kwestii związanej ze stawkami
podstawowymi. W piśmie z dnia 30 marca 2018 r. Zamawiający uzasadnił odrzucenie oferty
Odwołującego m.in. tym, że w poszczególnych pozycjach robót konserwatorskich zastosował
on stawki poniżej wartości 4500 zł, tj. na poziomie 2000-3000 zł, co w ocenie
Zamawiającego jest nieprawidłowe. Mając jednak na uwadze treść komentarza do „Zasad
wynagradzania artystów plastyków konserwatorów – restauratorów dóbr kultury” tabele
wynagrodzeń za wykonanie lub wykorzystanie dzieła konserwatorskiego określają wysokość
wynagrodzeń autorskich w procencie od podstawy naliczania (stawki podstawowej), jaką
jest orientacyjnie wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce
narodowej ogłaszanego przez Prezesa GUS, co kwartał w Monitorze Polskim. Ponadto
wskazano, że pozycje i tabele określają wynagrodzenie za dzieło konserwatorskie wyrażone
w procencie stawki podstawowej. Stawkę podstawową ustala wykonawca w oparciu o
indywidualną ocenę możliwości realizacji zadania. Wobec powyższego w tej sytuacji
Zamawiający powinien był wyjaśnić z Odwołującym powody zastosowania stawek
podstawowych na poziomie 2000
– 3000 zł. Samo wskazanie wysokości stawek
podstawowych nie było bowiem dla Zamawiającego wystarczające, a wręcz wzbudziło jego
dalsze wątpliwości, dlatego też zamiast arbitralnie decydować, że zostały one zastosowane
w sposób nieprawidłowy, Zamawiający powinien był podjąć dalsze czynności wyjaśniające
zmierzające do ustalenia jakie części składowe i w jakich proporcjach składają się na
zaoferowany poziom stawek podstawowych.
W oc
enie Izby powyższe dowodzi, że powodem odrzucenia oferty Odwołującego były
przyczyny formalne. W okolicznościach przedmiotowej sprawy nie sposób nie odnieść
wrażenia, że Zamawiający stracił z pola widzenia cel procedury, o której mowa w art. 90 ust.
1 ustawy Pzp.
Raz jeszcze przypomnieć należy, że celem tym jest ustalenie realności
zaoferowanej przez wykonawcę ceny oferty, aby móc taką ocenę przeprowadzić
Zamawiający musi dysponować odpowiednimi informacjami od wykonawcy. Poziom
szczegółowości tych informacji jest determinowany treścią wezwania. Oczywiście będą
występować sytuacje, w których wystosowanie ogólnego wezwania będzie uzasadnione.
Niemniej jednak w ocenie składu orzekającego zawsze, gdy Zamawiający ma sprecyzowane
wątpliwości i interesują go konkretne elementy kalkulacji ceny, powinien się o nie zwrócić w
treści zapytania. Takie szczegółowe wezwanie leży również w interesie samego
Zamawiającego, który w odpowiedzi może spodziewać się podania konkretnych informacji.
Należy mieć na uwadze, że Izba w ramach zarzutu dotyczącego rażąco niskiej ceny
ocenia czynności dokonane przez Zamawiającego, postępowanie odwoławcze nie służy
wyjaśnieniu rażąco niskiej ceny. W związku z powyższym, aby w ramach procedury o
udzielenie zamówienia uzyskać dane pozwalające ocenić realność ceny ofertowej
Odwołującego, Zamawiający powinien ponowić wezwanie w tym zakresie. Wyjaśnienia te
winny zatem zostać przedstawione zamawiającemu w toku postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego i poddane rzetelnej ocenie - stosownie do treści art. 90 ust. 1 - 3
ustawy Pzp. Dopiero wówczas będzie można mówić o prawidłowym badaniu i ocenie ofert.
Podkreślić przy tym należy, że nie jest wystarczające wystosowanie ogólnego wezwania,
polegającego na przywołaniu treści przepisu art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, w szczególności w
sytuacji, gdy Zamawiający ma do Odwołującego pytania o konkretne elementy składające się
na cenę, tak jak w przedmiotowej sprawie. Innymi słowy, kierując do Odwołującego ponowne
wezwanie Zamawiający powinien wyczerpująco opisać swoje wątpliwości i wskazać czego
dokładnie oczekuje od Odwołującego w wyjaśnieniach.
Mając na uwadze powyższe Izba uznała, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy
kontynuowanie procedury wyjaśnienia rażąco niskiej ceny jest zasadne i celowe.
Jednocześnie wyjaśnić należy, że nakazu kontynuowania procedury w oparciu o przepis art.
90 ust. 1 ustawy Pzp ni
e można odczytać jako wykraczającego ponad zarzuty odwołania,
bowiem odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust 1 pkt 4 ustawy Pzp może mieć miejsce
dopiero po prawidłowym przeprowadzeniu procedury w zakresie wyjaśnienia rażąco niskiej
ceny.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania oraz w oparciu o
przepisy § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1) rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010
r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w
postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 ze zm.).
Przewodniczący:
……………………………….
Otrzymuj raz w tygodniu aktualne informacje
o zmianach w prawie oraz komentarzach ekspertów
Otrzymasz darmowy e-book w prezencie!
„6 pytań o znowelizowane przepisy Pzp"